THEMA / MOTIEVEN Dementie => daar draait het in het boek om, en alles wat daar mee gepaard gaat: het verliezen van je eigen identiteit, doordat je je niet meer naar je herinneringen gedraagt; je bestaat langzamerhand alleen nog zonder echt te leven. Het vervreemden van iemand waarmee je al zo'n 50 jaar hebt geleefd. Het accpeteren van de ziekte: eerst voor jezelf en dan voor je omgeving. En het verdriet dat daarmee gepaard gaat. GENRE Psychologische roman
VERTELWIJZE Subjectief, vast perspectief: alles wordt verteld door de ik-persoon. TIJDSVERLOOP Leestijd: 143 blz. Verhaaltijd: Een kwart jaar ongeveer: in het begin van het boek is het winter, aan het eind staat de lente op het punt                   van beginnen. Het is chronologisch, met steeds meer flashbacks ( => de hersenschimmen) TITEL & MOTTO De titel 'Hersenschimmen' staat voor het dementeren van de hoofdpersoon; in het begin beginnen flitsen van vroeger langzaam zijn denken en zijn leven te 'infecteren' totdat het uiteindelijk niets meer zijn dan vage schimmen die niets meer van doen schijnen te hebben met zichzelf: hij ziet zichzelf ook als een ander: hij praat over zichzelf in de 'hij-vorm'. Het motto is: A touching dream to wich we all are lulled, but wake from separately. Volgens mij is die droom het leven, en dat wakker worden onze dood: we zitten allemaal in het leven, maar we eindigen het allemaal anders. Sommige weten aan het einde niets meer van de droom, zoals Maarten, en anderen houden er alleen maar een gevoel aan over, en sommige weten elk detail nog, zoals Vera, hoewel zij niet vlak bij haar dood staat. PERSONEN Het hoofdpersoon is Maarten Klein. Hij is een man van in de 70, en na zijn werk als notulist bij IMCO, woont hij rustig samen met zijn vrouw. Hij begint langzaamerhand vergeetachtig te worden en weet soms niet meer waar hij mee bezig is/was. Dit wil hij absoluut niet toegevn aan zichzelf of zijn vrouw, maar aan het einde is hij zelfs het besef van dementie kwijt. Door zijn herinneringen leren we wat over zijn verleden: hij hield van zijn vader, is net zo'n regeltype, heeft WO II & de bevrijding door de Amerikanen nog meegemaakt, is erg dol op zijn vrouw en ook op zijn hond. Maar hij begint zijn vrouw als zijn moeder te zien en later herkent hij haar en de omgeving helemaal niet meer. RUIMTE Het speelt zich af in Amerika, maar erg belangrijk is dat niet voor het verhaal. Want het speelt zich voornamelijk af in Maarten's hoofd, en alles staat in het teken van zijn gedachten: zo leer je zijn verleden en zijn vrouw kennen.
OPBOUW Het is niet duidelijk opgebouwd uit verschillende hoofdstukken, maar de stukken tekst worden wel gescheiden door blancoregels. Aan het einde worden de stukjes tekst steeds korter, soms alleen nog maar halve zinnen of woorden. Hierdoor wordt de chaos en het verlies van de grip op de werkelijkheid extra benadrukt. SAMENVATTING Maarten Klein staat voor het raam en verbaast zich erover dat de schoolkinderen er nog niet zijn. Dan realiseert hij zich dat het zondag is. Vervolgens bestudeert hij de thermometer die vroeger van zijn vader was. Hij mijmert over de weersnoteringen die zijn vader vroeger gewoon was te doen en dit tot zijn dood (hij werd 74 jaar) volhield zonder de illusie te hebben dat hij er een systeem in zou ontdekken. Maarten realiseert zich dat hij de laatste tijd steeds vaker vergeetachtiger wordt. Lezen gaat ook niet zo gemakkelijk meer dan vroeger, hij mist de concentratie. Zijn gedachten dwalen terug naar vroeger en hij handelt ook alsof hij in het verleden leeft. Vera brengt hem weer naar de alledaagse werkelijkheid. Midden in de nacht staat hij op en kleedt zich aan, totdat hij zich realiseert wat hij doet.    Als hij de volgende dag Robert uitlaat en in een bar wat drinkt, ziet hij in het meisje aan de tap degene met wie hij voor het eerst vrijde. Plotseling meent hij naar een belangrijke IMCO- vergadering te moeten. Thuis moet hij nog de benodigde papieren halen, maar Vera is niet thuis en hij forceert de deur met een schroevendraaier. Hij denkt dat Vera naar de bibliotheek is waar ze altijd gewerkt heeft, maar is vergeten dat ze daar niet meer werkt. De plaats waar hij denkt dat de vergadering wordt gehouden, is een leegstaand vakantiehuis en dan realiseert hij zich dat hij in de war is.    Vera is naar de dokter geweest en deze (dr. Eardly) raadt haar aan, samen met haar man aan de hand van hun fotoalbum zij herinneringen te ordenen. Dokter Eardly komt ook langs en adviseert de foto- therapie voort te zetten. Maarten dementeert steeds meer. Dingen die hij aan het begin van het verhaal nog weet, herinnert hij zich halverwege het boek niet meer. Aanvankelijk weet hij nog dat Graham Greens Our man in Havanna verfilmd is met Alec Guiness in de hoofdrol, maar dat vergeet hij later. Met Robert mag hij van Vera en de dokter niet meer uit wandelen, omdat hij anders zal verdwalen. Steeds meer gaat hij op in zijn jeugdjaren, Vera ziet hij soms zijn moeder. Als Vera weg moet, sluit ze alle ramen en deuren. Robert is echter nog buiten en Maarten slaat een raam in om de hond binnen te laten. Later moet William de ruit weer repareren. Maarten vraagt William steevast hoe het met diens hond gaat, ookal is hij al jaren dood. Vera accepteert, zij het met verdriet, dat ze Maarten aan het verliezen is.    Als Maarten naast de WC plast en soms met injecties gekalmeerd moet worden, komt er een verzorgster in huis: Phil Taylor. Soms denkt Maarten dat Phil zijn dochter Kitty is. Daags daarop bevuild hij zijn hele bed en zichzelf erbij. Vera en Phil stoppen hem in bad en Maarten gaat schuine verhalen vertellen.    Terwijl hij zijn omgeving niet meer herkent, zwerft hij zonder jas door de duinen. De vuurtorenwachter pikt hem op in zijn jeep. Maarten denkt dat hij door de Amerikanen wordt meegenomen die Nederland komen bevrijden. Ook de dokter en de ambulancechauffeur ziet hij aan voor bevrijders. Dan neemt de ambulance hem mee naar de kliniek. Daarna is de schrijfstijl analoog aan het aftakelingsproces: korte zinnen, veel punten, onsamenhangende worden, die beschrijven hoe het er in het verzorgingstehuis aan toe gaat. Het eindigt met de komst van de lente, maar waarschijnlijk is de dementie dan volledig toegeslagen.