Hersenschimmen

Titel
Hersenschimmen

Auteur
J. Bernlef

Eerste Druk
1984

Titel verklaring
Het boek geeft een verslag van het dementieproces van iemand gezien door de ogen van die persoon zelf.

Opbouw
Het verhaal is verdeeld over hoofdstukken die geen titel dragen.

Samenvatting
Maarten Klein, de hoofdpersoon, realiseert zich dat hij steeds vergeetachtiger wordt. Zijn concentratievermogen wordt steeds kleiner, het lezen gaat hem moeilijk af. Zijn gedachten dwalen steeds af naar vroeger en daar handelt hij ook naar.
Plotseling denkt hij dat hij naar een vergadering moet, maar hij heeft zijn papieren niet bij zich.
Vera, zijn vrouw is niet thuis. Hij forceert de deur.
De plaats waar de vergadering gehouden zou worden is een leegstaand vakantiehuis. Daar realiseert hij zich dat hij in de war is.
De dokter raadt Vera aan om aan de hand van een fotoalbum zijn herinneringen te ordenen. Maarten dementeert echter steeds meer. Hij mag zelfs niet meer met Robert, de hond, wandelen, omdat hij anders verdwaalt.
Vera sluit alle ramen en deuren als ze weg moet, want anders gaat Maarten er vandoor. Hij gaat steeds meer op in zijn jeugdjaren, soms denkt hij dat Vera zijn moeder is. Maarten vraagt Willian, die soms wat klusjes doet, steeds hoe het met zijn hond is, maar deze is al jaren dood.
Op een gegeven moment komt er een verzorgster in huis, want het gaat steeds slechter met Maarten. Hij heeft injecties nodig die hem kalmeren. Hij denkt dat Phil Taylor, de verzorgster, zijn dochter Kitty is.
Op een gegeven moment moet hij naar de kliniek, omdat terwijl hij zonder jas door de duinen wandelt de vuurtorenwachter die hem oppikt aanziet voor Amerikanen die Nederland komen bevrijden.
Na dit incident is de schrijfstijl gelijk aan het aftakelingsproces, n.l. korte zinnen, veel punten.

Tijd
Het verhaal speelt zich in acht dagen af. Deze tijdsduur is niet erg waarschijnlijk, want gewoonlijk duurt het dementieproces veel langer. Het verhaal is chronologisch. Maarten denkt steeds aan vroeger terug.

Ruimte
Het verhaal speelt zich af rond het huis van Maarten Klein aan de kust van Gloucester boven Boston.

Personen
-Maarten Klein, leeftijd 71 jaar. Is eerst vergeetachtig, dementeert vervolgens steeds meer tot hij in de kliniek belandt.
-Vera Klein, de vrouw van Maarten. Heeft veel verdriet omdat ze haar man langzaam maar zeker verliest.

Perspectief
In het boek is er sprake van een subjectief © perspectief. Je ziet het verhaal door de ogen van de hoofdpersoon, Maarten Klein. Op het eind van het boek wordt het verhaal onsamenhangend, omdat Maarten zijn dementie steeds erger wordt.

Motieven
* dementie
* isolement, doordat Maarten dementeert,verliest hij contact met de buitenwereld en zijn eigen vrouw.
* acceptatie, Vera wordt gedwongen de ziekte van haar man te accepteren.
* verdriet, Vera heeft onmetelijk veel verdriet om de ziekte van haar man.

Thema
Doordat iemand dementeert, geraakt hij in een isolement, waardoor zijn vrouw gedwongen wordt om met veel verdriet zijn ziekte te accepteren.

Stijl
Het boek is over het algemeen goed leesbaar. De woordkeus en de zinsbouw is niet moeilijk, behalve op het laatst, wanneer Maarten niet meer normaal kan praten en het boek dan ook op deze wijze geschreven wordt.

Genre
Psychologische roman..

Mening
"Hersenschimmen" is het vierde boek dat ik van Bernlef gelezen heb. Omdat de drie andere werken me goed bevallen waren, had ik vrij hoge verwachtingen van dit boek. Deze verwachtingen zijn in het geheel uitgekomen.
Het boek is met veel oog voor detail geschreven en het proces van dementie is daardoor goed uit de verf gekomen.
Vooral toen de ziekte ernstige vormen aannam, want het verhaal wordt gezien door de ogen van de hoofdpersoon, Maarten Klein. De zinsbouw werd daardoor steeds slechter. Veel tussenpozen en veel gehakkel. Dit maakt het boek minder goed leesbaar, maar het verhaal krijgt op deze manier wel een realistisch aanzien.