Engelandvaarders door Klaas Norel

Primaire gegevens

Boek: Engelandvaarders (trilogie; ‘Vogelvrij’, ‘Vuur en vlam’, ‘Verzet en victorie’) negenendertigste druk.
Schrijver: K. Norel

Personen

Hoofdpersonen: Evert Gnodde en Jan Koekman, twee vrienden die in de loop van de oorlog in het verzet raakten.

Bijpersonen: Alie, Everts vriendin. Clara, Jans vriendin en tevens verzetsstrijder. Albert Gnodde (in het boek meestal Gnodde Genoemd), Everts vader. Dirk, Everts broer. Piet Wells, Urkse landverrader. Oude Marrigje. Boer Hoekstra. Dominee van der Velden. Walter. Schipper Leynse. Boer Rietvink. De baron en barones. Boer Spaander.

Plaats en tijd

Plaats: Urk, Wieringermeer, Scheveningen, Rotterdam, Engeland (bij de Havens) en bij de Rijn.

Vertelde tijd: 5 jaar, 1940-1945
Verteltijd: ± 7 uur.
Volgorde: Chronologisch, geen flashbacks.

Het begin: Het begin valt samen met het begin van de 2e wereldoorlog in Nederland.

Het afloop: Het is een best wel goed afloop, Nederland is bevrijd maar er zijn veel doden. Er is sprake van een gesloten einde, de lezer blijft niet met vragen achter.

Genre

Genre: Oorlogsboek

Verdere gegevens

Uitgever: A. Roelofs van Goor - Meppel
Jaar van uitgave: Deel 1 in 1945, deel 2 in 1946, deel 3 in 1947
ISBN: 90-00-02605-9
Aantal hoofdstukken: Deel 1: 23, Deel 2: 17 Deel 3: 20
Aantal bladzijdes: 451 (inclusief verklarende woordenlijst)

Het verhaal.
Deel 1 Vogelvrij

Evert Gnodde woont op Urk en is vissersjongen, samen met zijn vader en broer Dirk vissen ze op het IJselmeer, als de oorlog uitbreekt. De Duitsers hebben binnen een week Nederland in handen, nadat ze Rotterdam gebombardeerd hebben. In het begin lijken de Duitsers zo slecht nog niet, want ze kopen de paling voor veel geld. Maar de andere inwoners van Urk komen zonder voedsel te zitten en gaan de vissers hun vis aan de Nederlanders, ondanks dat de Duitsers dat verbieden.
Om er voor te zorgen dat de Duitsers er niet achter komen dat ze vis verkopen aan Nederlanders, hebben de vissers speciale plannen bedacht, zodat de Duitsers er niet achter komen dat ze vis verkopen aan Nederlanders. Op een dag komt er een vermomde Duitser aan boord, Gnodde vraagt of hij besteld had en de vermomde Duitser snauwt dan hard ‘Nein’, dan is de illegale handel van de vissers ten einde. Het ligt voor de hand wie de boel verraden heeft; Piet Wells, de landverrader. Aan vis heeft de Familie Gnodde meer dan genoeg, maar boter, tarwe, graan, brood en kaas hebben ze tekort. Daarom gaat Evert altijd naar Boer hoekstra, een Wieringermeerboer, om paling te ruilen voor bijvoorbeeld tarwe. In 1943 moeten alle jongens in Nederland die tussen de 19 en 20 zijn naar Duitsland toe om daar te gaan werken in bijvoorbeeld de munitiefabrieken. Niemand op Urk meldt zich, daarom komt de groene politie razzia’s doen op Urk. Er worden dan maar 2 jongens gepakt; slome Riekelt en Evert. Evert vraagt als hij gepakt is of hij nog één keer naar zijn ouders mag gaan, eerst weigeren de groenen, maar als Evert vertelt over zijn sigaretten gaan de groenen mee. Ééntje blijft buiten bij slome Riekelt en de andere gaat met Evert mee naar binnen. Evert geeft de Duitser een sigaret en schenkt hem een kop koffie in. Als de Duitser even niet oplet springt Evert door de ruit naar buiten. De andere Duitser rent naar binnen toe, omdat hij het gerinkel van het glas gehoord heeft. Slome Riekelt maakt van deze gelegenheid gebruik en rent weg. Evert rent hard weg en de Duitsers gaan hem achterna, maar ze zien hem niet meer. Niet veel later ontdekken ze een bloedspoor, dat Evert achterliet omdat hij gewond geraakt was tijdens de sprong door het raam. Ze volgen het spoor maar verderop is zand gestrooid, het spoor is uitgewist. Evert is naar oude Marrigjes huis gerend en oude Marrigje heeft hem daar verstopt. De groenen hebben niemand gevonden. Nadat de Groenen nog een paar keer zijn geweest en zelfs een keer onder het vissen kwamen besluit Evert onder te duiken. Hij duikt onder bij de boer in de Wieringermeer; boer Hoekstra. Hij leert daar een nieuwe vriend kennen, Jan Koekman, ook onderduiker. Jan en Evert gaan vaak naar de kerk, want er zit een aardige dominee die vel tegen de Duitsers is, de jongens worden zelfs goede vrienden met de dominee. Op een dag komen er razzia’s en de Wieringermeer, de jongens zitten voortijdig goed verscholen maar de dominee wordt opgepakt en meegevoerd. Jan gaat enkele dagen naar zijn ouders in Rotterdam, hij komt ’s nachts en vertrekt ’s nachts, want de Duisters mogen hem niet pakken. Als hij terugkomt komt hij met een grootsplan om naar Engeland te gaan, namelijk: Bij Duitse marine gaan en een boot kapen en zo naar Engeland gaan. Na enkele dagen twijfelen doen Jan en Evert het, ze gaan bij de Duitse marine. Eerst moeten ze een jaar in opleiding. Evert schrijft zijn ouders een brief, hij zegt dat hij bij de Duitse marine zit en dat hij geen reden kan geven. Zijn ouders zijn doodgelukkig, maar Alie, zijn vriendin blijft in hem geloven. Evert en Jan denken hun grote plan uit, ze zullen binnenkort een boot kapen en naar Engeland gaan. Maar voor dat ze naar Engeland gaan moeten ze eerst een week waken bij een gevangenis in Scheveningen. Ze ontdekken dat Dominee van der Velden daar zit opgesloten, ze bevrijden hem de laatste nacht van hun wacht. Ze smokkelen hem hun schip op en varen weg. Evert, Jan, dominee van der Velden en Walter, een Duitser die Jan, Evert en dominee van der Velden gaat helpen naar Engeland te komen, overmeesteren de rest van de bemanning en komen veilig op Engeland aan.

Deel 2 Vuur en Vlam

Evert en Jan gaan als op Engeland zijn stuurt Evert zijn ouders een rode kruisbrief als zij die lezen zijn ze niet meer verdrietig om hem, integendeel, ze zijn heel erg trots. Evert en Jan komen bij de MTB dat zijn snelle kleine bootjes. Ze zijn er nog geen week op of de MTB 66, dat is de MTB waar zij op zaten, zinkt. Jan, Evert en de commandant van de MTB 66 zijn de enige overlevenden. Ze zitten een hele nacht op een reddingsvlot, totdat een Goerees vissersschip tegenkomen. Die brengt hun naar Nederland. Schipper Leynse, geeft ze eten en droge kleren. Ze blijven twee weken. Samen met 7 mannen uit een pas neergestoord vliegtuig en schipper Leynse gaan de commandant, Evert en Jan terug naar Engeland. Ze seinen een Engels marineschip of ze hun ’s nachts op zee op wilde pikken, dat kon. Met het schip van schipper Leynse voeren ze een paar kilometer uit de kust, daar pikte het Engelse Marineschip hun op en voeren ze terug naar Engeland. Ze belanden op de Flores, een flinke torpedojager. Een paar weken later komt er hoog bezoek, het is Prins Bernhard, Evert en Jan Krijgen een bronzen kruis omdat een gevangene bevrijd hebben ze een Duits schip gekaapt hebben en zeven gevangen hebben binnengebracht. Twee maanden later komt de langverwachte invasie, de Duitsers schoten hevig en er vallen veel doden en gewonden. Maar uiteindelijk lukt het de stranden in te nemen. Nu de strijd om Normandië geslagen is hebben de schepen niet veel meer te doen, daarom gaan Evert en Jan bij de Britse paratroepen Ze worden gedropt bij Arnhem maar de Duitsers slaan deze aanval af, er vallen heel veel doden en gewonden aan de geallieerde kant. Evert kan met het restje van de troepen die het overleeft hebben naar de andere kant van de Rijn vluchten, dat inmiddels veroverd was. Maar Jan was zwaargewond en moest met een stel anderen achter blijven en wachten tot de Duitsers kwamen.

Deel 3 Verzet en victorie

De Duitsers kwamen hij werd naar het ziekenhuis in Arnhem gestuurd. Hij werd daar prima verzorgt door een Nederlandse dokter en zuster Clara die hem en de andere gewonden zo lang mogelijk in het ziekenhuis hield omdat je het veel beter had in het ziekenhuis dan in krijgsgevangenschap. Op een dag kwam er de Duitse dokter die al vaker was gekomen op een ongewoon uur. Alle ‘zieken’ moesten naar het krijgsgevangenkamp. Door een list wist zuster Clara alle gevangen te laten ontsnappen. Toen Jan vrij was nam hij een enigszins emotioneel (want zij waren een beetje verliefd op elkaar geworden) afscheid van zuster Clara. Hij ging naar zijn ouders in Rotterdam, want die had hij al tijden niet meer gezien, hij kon niet met de treinen reden niet meer en er waren ook geen fietsen meer. Dus hij moest lopen. Hij overnacht bij boeren en op een dag komt hij in Rotterdam. Zijn ouders zijn dolblij als ze hem zien. Zijn ouders zien er schraal en vermagerd uit, door het voedselgebrek. Omdat er geen voedsel is gaat Jan naar Boer Rietvink, een aardige boer, waarbij hij op z’n heenreis naar Rotterdam logeerde. Hij kreeg rogge, boter en kaas. Jan verveelt zich te pletter, totdat Evert opeens bij hem op de stoep stond, hij had werk voor hem bij de ondergrondse. Hij zocht namelijk iemand die samen met hem Hollandse jongens te trainen hoe ze met een stengun en een handgranaat om moeten gaan. Jan doet het. Jan en Evert Sluiten zich aan bij de K.P. (knokploegen). Ze smokkelen wapens door middel van droppingen boven de weilanden van boer Spaander het land in en stelen voedsel uit Duitse handen. Intussen heeft ook Clara zich als koerierster (soort postbode maar dan voor het verspreide van illegale brieven) bij de groep aangesloten. Evert verricht spionagewerk voor de Engelsen, door een gedetailleerde kaart van de kustverdediging te maken. Toen die kaart af was ging Evert op zoek naar zijn vriendin Alie Romkes, die nog steeds in dienst was bij de baron en zijn vrouw. Maar omdat de Baron zag dat hij zich legitimeerde met zijn (valse) S.D. legitimatiebewijs dacht hij dat Evert bij de S.D. hoorde, waardoor de baron ontkende dat Alie bij hem woonde. Als de K.P wordt verraden door een foute Nederlander Piet Wells wordt Clara opgesloten. K.P. doet een overvalactie op de gevangenis in Scheveningen, het plan mislukte min of meer door de landverrader: Piet Wells. Er zijn maar twee mannen gered en Clara zit nog. Er vielen vier doden. Omdat de S.D. achter ze aan zat moesten ze weer onderduiken, ze gingen eerst naar boer Spaander, maar daar werd het te gevaarlijk. Daarom ging Evert naar het Gooi om naar Alie te zoeken en Jan dook bij een molen niet ver van de boerderij van boer Spaander onder, omdat hij erg ziek was. Het duurde nog een hele tijd voor de geallieerden kwamen, er stierven een heleboel mensen van de honger.

Beoordeling:

Het was een erg leuk en spannend boek, het geeft heel goed weer hoe het in de oorlog was en je bleef helemaal als het ware in het boek kleven, soms bleef ik tot 00.30 uur doorlezen.