GROOT BOEKVERSLAG – DE METSIERS

Claus H., De Metsiers., Amsterdam 200029 [1950]. De Bezige Bij ISBN 90234 7052 4

INHOUDSWEERGAVE
Wanneer Bennie en Mon op jacht zijn, komt de Vette Smelders niet opdagen. Dan is Mon Bennie kwijt, en ineens schrikt hij want Bennie schoot vlak naast hem. Terwijl Mon nog boos is praten hij en Bennie over Jules, die zich heeft bekeerd tot het katholieke geloof. De volgende dag praat vertelt de Moeder aan Mon dat Ana al drie maanden zwanger is, Mon besluit hierop dat hij Ana gaat helpen met de abortus, omdat hij weet dat Smelders nooit met Ana zal willen trouwen. Mevrouw Sassen helpt Ana hierbij. Bennie loopt met Ana naar de tram, daarna gaat Ana alleen naar mevrouw Sassen. Aan het einde van het bezoek krijgt Ana medicijnen mee, en ze wordt volgende week terugverwacht. De volgende dag blijkt Bennie zoek en gaat Jules naar hem op zoek, hij vindt hem bij Vette Smelders, die hem de vorige dag had verteld dat hij Ana had vermoord. De Vette Smelders had hem hierna op een stoel gebonden om hem te kalmeren. Jules bevrijdt hem en ze lopen terug naar de hoeve.
Ana is teruggekeerd van mevrouw Sassen en staat in de regen op de brug, wanneer een Amerikaanse soldaat haar zijn regenjas aanbiedt. Hij heet Jim Braddock, met hem vrijt ze onder invloed van drank in een leegstaand paviljoen.

De dag die hierop volgt maken Jules en de Moeder de wond van Bennie schoon, die hij heeft opgelopen bij Smelders. De Moeder denkt aan de scholing van Bennie, die maar 2 jaar heeft geduurd, en maakt Jules verwijten over zijn slappe houding sinds zijn bekering tot het katholieke geloof. Bennie gaat weer naar de Franse Miet, waar hij zijn liefde verklaard aan Ana en verteld dat Ana zwanger is. Mon denkt over zijn verleden op de Metsiershoeve, aan de eendenjacht waarbij hij de Metsiers vol met hagel schoot, hierna heeft de Metsiers nog maanden op krukken gelopen. Na dit voorval ontstond er een relatie tussen Mon en de Moeder. Jim en Eddie besluiten bij de Metsiers in te trekken. Moeder en Jules vertrouwen Jim niet, die twee kinderen blijkt te hebben. Ana heeft nu ook spijt van haar vrijpartijtje met de hem. Ana waarschuwt Bennie voor Franse Miet. Jules heeft het over zijn wantrouwen met Bennie, maar Bennie vertrouwt de Amerikanen. Wel denkt Bennie na over Franse Miet, na de waarschuwing van Ana. Hij besluit haar ruiten in te schieten met de revolver van de Amerikanen de ruiten van Miet in. Eddie vertelt Jim over de liefdesrelatie tussen Bennie en Ana. Jim spreekt Ana hier op aan, Jim vertelt Ana dat deze gebeurtenis zich nog zal wreken.
Moeder en Bennie beginnen Jim steeds meer te wantrouwen. Wanneer Ana aan Bennie verteld dat Jim in haar maag heeft geschopt, besluit Bennie Jim te vermoorden, en daarna de stad met Ana in te vluchten. De volgende dag gaan Bennie, Mon, Eddie en Jim op eendenjacht. Bennie tracht Jim dood te schieten, maar Eddie redt Jim’s leven en schiet Bennie van een meter afstand vol in zijn gezicht. Mon wordt bewusteloos geslagen met een wapen.
Mon draagt Bennie naar de hoeve, waar Moeder spontaan begint te braken. Jules denkt dat het de straf is die wel moest komen, Ana reageert natuurlijk geschokt en Mon denkt aan gendarmie. Ze rouwen aan het tweepersoonsbed van de Moeder, vervolgens begraven ze hem in de boomgaard.


TIJD
De verteltijd is 136 bladzijden, die zijn verdeeld over 25 hoofdstukken. Dat zijn iets meer dan vijf bladzijden per hoofdstuk. De vertelde tijd bedraagt een kleine week, dat kom je te weten omdat Ana aan het begin van de week naar vrouw Sassen moet, en de week daarop weer. Wanneer Ana zegt, morgen moet ik naar mevrouw Sassen eindigt het verhaal.
Ook komt er één flashback in voor die 25 jaar teruggaat, die aangeeft dat Mon bij de Metsiers komt, deze heeft verder weinig betekenis voor het einde van het verhaal.
Er is in het boek sprake van een tijdversnelling. Omdat de verteltijd aanzienlijk korter is dan de vertelde tijd. Je doet er in totaal geen dag over om het te lezen, toch duurt het verhaal een week. Dit boek is een uitstekend voorbeeld van discontinu vertellen omdat er een hoop weggelaten over gebeurtenissen, je weet namelijk nooit iets zeker. Het verhaal is geschreven in chronologische volgorde en begint Mediis in rebus. Omdat er al een aantal incidenten zijn plaatsgevonden, bijvoorbeeld de zwangerschap van Ana, ze is al 3 maanden zwanger en heeft toch een impact op het verhaal omdat ze daarom graag weg wil van de Metsiers.

RUIMTE
Het verhaal speelt zich grotendeels af in de hoeve van de Metsiers. Bennie gaat regelmatig naar het dorpje Zedelgem, wat ligt in West Vlaanderen en waar hedendaags zo’n 21.000 mensen wonen. Rond het dorp is een mooie omgeving, die Claus uitbundig omschrijft.
In deze omgeving joegen Mon en Bennie vroeger op eenden. De hoeve is een soort isolement, of liever gezegd een fort, want de mensen willen niet met de Metsiers om gaan, maar de Metsiers lijken ook een soort afkeer te hebben voor de mensen uit het dorp.
Bennie heeft veel subjectieve ruimteleving: hij benoemd en beschrijft alle dingen die hij ziet en ontleent zijn gevoel hier ook aan. Andere voorbeelden hiervan zijn: De hoeve, ook wel een fort of isolement erg afgelegen dus. Het tuinhuisje, hier vindt de vrijpartij van Jim en Ana plaats, spannend. En Jim zelf, komt uit een hele andere wereld dan de Metsiers, de buitenwereld namelijk.

Ik vind de ruimtebeschrijvingen vaak duister, bedrukt en liefdeloos. Maar bovenal erg mysterieus.

VERTELPERSPECTIEF
Het verhaal wordt verteld door de belevende ik. Na flashbacks gaat het wel even over naar de vertellende ik, omdat de personages dan commentaar geven over hun daden en belevenissen.
Er is natuurlijk sprake van meervoudig perspectief, omdat er meerdere personages aan het woord komen.
Het verhaalperspectief zorgt ervoor dat de verhaal van een heleboel kanten komt. Dit komt omdat elke personage een eigen interpretatie heeft van een gebeurtenis. Het zorgt ervoor dat je een goed beeld kan krijgen van de personages en het verhaal, de karakters vullen elkaar vaak aan, en dat maakt een heleboel duidelijker. Toch blijft er een heleboel vaag.
De vertellers zijn veelal niet betrouwbaar, de Moeder haat Jim al vanaf het eerste moment, Bennie mag Jim ook niet nadat hij wat heeft gehoord van Ana. Ana interpreteerde het heel anders dan Bennie. Ana lijkt mij veel betrouwbaarder dan Bennie, omdat zij wijzer is, en dus een betere kijk op zaken heeft. Mon, is een beetje verbitterd en denkt dus niet snel positief, en misschien zelfs wel te negatief. De Moeder ik krankzinnig, haar oordeel over Jim is ook niet echt betrouwbaar. En tenslotte Jules, hij zoekt alleen maar antwoord bij het geloof, hierdoor worden zaken vervormd en dat komt de betrouwbaarheid ook niet ten goede.
Het komt er dus op neer dat je meer personages moet hebben gehoord voordat je echt iets mag zeggen over een kwestie.

DE PERSONAGES
Ana: Dochter van de Metsiers en de Moeder. Ana heeft relaties gehad met de Vette Smelders, Bennie en Jim. Ze is de halfzus van Bennie, tegen wie ze erg lief is. Het lijkt erop of zij en Bennie verliefd op elkaar zijn, hoewel het niet bevestigd wordt in het verhaal. Ana is een round character, je komt na verloop van tijd steeds meer over haar gedrag en sombere gedachten te weten. Ana wil namelijk graag naar Brussel, helaas weet ze dat ze geen poot heeft om op te staan daar.
Bennie: Zoon van de Moeder en Mon. Hij lijkt erg op zijn moeder, getuige zijn volle lippen.

Bennie komt autistisch over, wanneer hij denkt beschrijft hij de dingen om zich heen buitengewoon uitgebreid, maar spreekt komt toch een beetje kinds over. Bennie gelooft erg snel dingen, en wanneer hij denkt dat er iets niet aan de haak is, krijgt hij last van woede aanvallen. Hij is een round character, je komt steeds meer over zijn daden te weten.
Mon: Één van de twee knechten op de hoeve van de Metsiers. Mon werkt al 25 jaar lang op het isolement en heeft in die tijd Bennie gekregen samen met de Moeder, en met de Moeder de Metsiers vermoord. Hij is heel verbitterd, hij praat zo en denkt zo. Mon beschermd Bennie, ook al doet hij nog boos tegen Bennie. Ook denkt de knecht veel terug aan het verleden, waar alles beter was. Mon is een ex-gedetineerde en je komt naarmate het verhaal vordert, steeds agressiever over en hij lijkt ook voor weinig dingen terug te deinsen. Hij is round character, omdat je natuurlijk steeds meer over hem te weten komt, hij lijkt angstig in het begin, wanneer Bennie hem laat schrikken, maar komt daarna een dus stuk agressiever over.
De Moeder Zij is de meest sinistere karakter uit de Metsiers je weet niet eens haar naam. Toch is ze round, in de loop van het verhaal kom je steeds meer te weten over haar. Ze heeft macabere gedachten en is tussen de 40 en 50 jaar oud.. Naast de relatie met Mon, heeft ze ook een relatie gehad met de Metsiers en Jules.
Jules: De andere knecht van de hoeve. Jules is een beetje kinds aan het worden, en vooral lui, nu hij weet dat er nog maar weinig voor hem te beleven is in het leven. Als er iets is zoekt hij altijd antwoord bij het geloof, waardoor hij een beetje dwaas overkomt. Toch bedoelt Jules het allemaal goed. Jules is round, je komt steeds meer over de knecht te weten.
Jim
-
De Metsiers: Echtgenoot van de Moeder, vermoord door zijn eigen vrouwen en knecht. Vader van Ana en ware eigenaar van de hoeve. Hij gaf veel om Ana. Hij is Flat omdat je meteen genoeg over hem weet, het gaat erom dat de Moeder en Mon hem vermoord hebben en dat die twee een stel criminelen zijn, en dat het dus terecht is dat ze worden afgesloten van de buitenwereld.
Mevrouw Sassen: De tandloze en liploze vrouw die Ana helpt bij haar abortus. Ze is de medicijnvrouw waar Smelders haar naar toe zond. Ze is flat: Je weet meteen genoeg van haar en haar plaats in het boek.
De Vette Smelders: Ex van Ana, en een rokkenjager, immers stuurde hij niet alleen Ana naar mevrouw Sassen. Enige kennis van de Metsiers buiten de hoeve. Hij is flat, je weet meteen genoeg over hem.
Eddie: De Amerikaan die pas aan het eind van boek iets belangrijks doet, namelijk het lossen van een dodelijk schot op Bennie, dus toch heeft hij grote impact op het boek. Hij is flat, want misschien doet hij wel iets belangrijks in het boek, toch kom je nauwelijks iets over hem te weten.

De Franse Miet: Prostituee en bazin van het café uit het dorp, waar Bennie regelmatig heen gaat. Ze heeft lang blond golvend haar. Bennie beschrijft haar eenmaal uitvoerig. Toch is ze flat, omdat ze zich niet ontwikkelt door het boek.

MOTIEVEN EN SYMBOLEN
De motieven zijn in mijn ogen
Liefde, schuld, boete, afzondering van de buitenwereld, incest, familiebanden, moord, abortus
De verhaalmotieven zijn incest, abortus, familiebanden, afzondering van de buitenwereld en moord.
Hoewel de incest niet bevestigd wordt dat er sprake is van incest lijkt het er toch wel erg op. Dit element maakt het werk erg bijzonder, en hoort daarom zeker bij de verhaalmotieven.
De abortus in natuurlijk ook een belangrijk verhaalmotief. In tegenstelling tot de vermoedelijke incest tussen Bennie en Ana, wordt de abortus wel bevestigd in het verhaal. Dit was in die tijd absoluut niet geaccepteerd en daarom een gewichtig motief.
De familiebanden in de Metsiers zijn vrij apart, Bennie en Ana zijn halfbroer en halfzus, voor de rest is het niet echt een familie. Toch heb ik het gevoel dat de Metsiers zich met elkaar verbonden voelen omdat ze allemaal buitengesloten worden door mensen uit het dorp.
Afzondering van de buitenwereld is in mijn ogen het belangrijkste verhaalmotief, omdat het een goed beeld geeft van de Metsiers en hun gedrag. De reden waarom de Metsiers zich zo afsluiten is mij niet duidelijk, maar de manier waarom de mensen de Metsiers de gekken van het dorp vinden juist wel. Ook al wordt niet heel het verleden van de hen duidelijk, toch lijkt het erop dat ze in de oorlog met de vijand geheuld hebben. De mysterieuze dood van de Metsiers maakt de kijk op de familie ook niet beter. Ook is Mon ex-gedetineerde en dat zal natuurlijk ook meespelen in de verachting en buitensluiting van de Metsiers.
Als laatste de moorden op de Metsiers en Bennie. Eerst doen Mon en de Moeder een moord, een daarna wordt hun zoon vermoord. Dus dit element herhaalt zich, en maakt het daarom al een erg belangrijk motief in het boek. Tevens zijn het ook twee belangrijke moorden. Bij de eerste moord verschuiven de machtsposities op de hoeve en bij de tweede raken de Metsiers de enige persoon kwijt van wie ze allemaal houden.

De abstracte motieven in dit boek zijn liefde, schuld (en boete), en familiebanden.
Liefde komt veelal terug in het verhaal. Mon en Jules beminden beiden de moeder, Jim Ana leuk vindt en de incest tussen Ana en Bennie. Opvallend aan deze liefdes is das ze nooit goed of aflopen. Mon en Jules die elkaar haast vermoorden om de moeder, Jim die met Ana vrijt en daarna wordt ingekwartierd bij de Metsiers, waarop de dood van Bennie volgt. De meeste akelige gevolgen hiervan komen door haat, deze twee abstracte motieven hangen daarom samen. Bennie haat Jim nadat hij denkt dat hij Ana iets heeft aangedaan, en tracht hem te vermoorden, helaas is Eddie sneller en die schiet de jongen dwars door zijn hoofd. Mon en Jules lijken elkaar ook wel te haten, het is immers een verschrikkelijk gevecht tussen die twee.
Het tweede abstracte motief is de schuld . Vrijwel iedereen in het boek is wel ergens schuldig aan. Mon en de Moeder zijn schuldig aan moord. Bennie heeft misschien een schuur in brand gestoken, en Ana gaat met wel heel veel mannen naar bed. Hierop volgt het grondmotief boete, Mon en de Moeder vermoorden de Metsiers, de man van de moeder en de baas van Mon, hun boete lijkt het afnemen van hun zoon. Bennie wordt uigemaakt voor dorpsidioot en Ana blijkt in verwachting van een ongewenst kind. Schuld en boete zijn de motieven die erg met elkaar verbonden zijn, en daarom zijn het abstracte motieven in de Metsiers.
Het grondmotief luidt als volgt: Wanneer een buitenstaander een familie betreedt, die volkomen geisoleerd is, en waar alle gevoelens binnen de familie worden geuit, is een goede afloop niet mogelijk.
Het leidmotief is er eigenlijk niet, omdat verschijnselen zich niet regelmatig herhalen.
Er wordt één keer verwezen naar een christelijk symbool

“… naast de weg, ligt Hij. Het is geen aanval, de dokter zei dat hij het niet meer kon krijgen na zijn zeventiende jaar. Hij ligt met open gespreide armen en benen, gekruisigd in het riet, het hoofd ver achterover.” [blz. 131]

Hier probeert Claus te laten zien dat hij een echt literair boekje schrijft, omdat een verwijzing naar motieven en symbolen uit andere bronnen daar nou eenmaal bij hoort. Dit symboliseert natuurlijk de kruisiging van Jezus Christus.

THEMATIEK
Het thema van dit boek is liefde, hiermee wordt de liefde tussen Bennie en Ana bedoeld. Maar andere kant is er ook de haat tussen de andere personages.
De andere boeken van Claus hebben vaak ook andere thema’s. Bijvoorbeeld het boek Een bruid in de morgen, die heeft als thema incest en eenzaamheid. Het boek de koele minnaar daarentegen gaat wel weer in op het thema liefde.
Het thema past waarschijnlijk goed tussen de stroming experimentele proza omdat de lezer zelf de gebeurtenissen tussen de personages moet kunnen ordenen.

Hoewel het boek uniek lijkt is er wel degelijk sprake van intertekstualiteit, het boek is sterk geïnspireerd door William Faulkners met zijn kort verhaal As I Lay Dying, vooral door het gebruik van meervoudig vertelperspectief. Ook wordt er verwezen naar het de mythe van Oedipus, namelijk het “oedipuscomplex”. En het laatste stukje intertekstualiteit is bij de dood van Bennie, dan wordt ‘Hij’ met een hoofdletter geschreven en er staat dat hij ‘als een kruis’ ligt.
De titel van het boek verwijst naar de familienaam. Het motto luidt: Si tout amour prengroye racine J’en planteroye dans mon jardin. Dit heeft natuurlijk met verhouding tussen Bennie en Ana te maken, en hoe de buitenwereld hier tegen overstaat.

STIJL
De zinnen zijn heel lang, vooral als de gedachtes worden beschreven.
Er zijn veel dialogen, die je goed kan volgen omdat je het vanuit de persoon de gesprekken bekijkt, deze dialogen zijn tevens erg gedetailleerd omdat ze zo lang zijn.
Er komt soms wat beeldspraak voor in de Metsiers, of metonymie beter gezegd.
Er komen veel bijvoeglijke naamwoorden in voor zodat de zinnen lang worden en gedetailleerd.
Van modern taalgebruik is er geen sprake, misschien zijn er wel veel nieuwe neologismen, maar die herkent men vast niet meer omdat het boek zo lang geschreven gepubliceerd is.
Het aantreffen van archaïsmen was voor mij heel eenvoudig, omdat sommige woorden nu echt niet meer gebruikt worden, in tegenstelling tot vroeger. Hiermee bedoel ik vooral woorden zoals zevermuil, zeveraar en zijt. De spellingcontrole van WORD2003 herkent het woord “zijt” zelfs niet meer.
Ik heb geen leenwoorden kunnen aantreffen.

Ironie, sarcasme of zelfs cynisme heb ik ook niet gevonden.
Wel was het woordgebruik af en toe erg grof:

-“Waarom kwam de Vette Smelders naar de jacht niet, mon?” “Hij zit ergens in het dorp te zuipen of ligt in het bed van de Franse Miet” zeg ik. [blz. 12]

AUTEUR
Hugo Claus is de auteur van De Metsiers. Hij is geboren op 5 april 1929 in Brugge en op 19 maart 2008 gestorven in Antwerpen. Hij was het oudste kind en had drie broertjes. Hij bracht de grootste tijd van zijn jeugd op kostscholen door. Hij studeerde aan ‘de Gentse Acedemie voor schone kunsten’, hij volgde hier beeldhouwlessen. Ook had hij ambities om acteur te worden.
Zijn beroepen waren dichter, schrijver, filmmaker en schilder. Het laatste is goed terug te vinden in de Metsiers door de schilderachtige wijze waarop hij de omgeving beschrijft.
Tussen 1947-2004 schreef Claus gedichten, boeken, libretti, toneelstukken en ga zo maar door, met de Metsiers heeft hij de arkprijs van het vrije woord gewonnen in 1952.
Claus vond dat de lezers zijn boeken verkeerd interpreteren en daardoor dachten dat hij de informatie expres had weggelaten.
Claus pleegde euthanasie op 78 jarige leeftijd, waarover veel werd geschreven.

RECENSIES
Herman Teirlinck had door dat Hugo Claus een zeer jonge en getalenteerde schrijver was, net als Simon Vestdijk, die de eerste oplage van de de Metsiers had gelezen. Vestdijk schreef over de Metsiers

"De bladzijden gewijd aan het samenzijn van deze twee kinderen van één moeder, behoren tot het ontroerendste dat dit waarlijk sublieme boek te bieden heeft."


Deze tekst kwam meteen op de kaft van de tweede oplage van het boek.

In datzelfde jaar kwamen er ook nog een hoop recensies uit, die vonden dat het een slecht boek was, mede doordat het taboe was om over incest en abortus te schrijven.

MENING
Allereerst is het natuurlijk een bijzonder boek, ik vond het moeilijk te begrijpen, ook al is het verloop van het boek best realistisch. De eerste reden is dat ik weinig boeken lees met dit vertelperspectief en deze stijl. Ik vond het een vervelende stijl, ik hou niet van lange zinnen en ouderwets taalgebruik.
Het thema afzondering van de buitenwereld vind ik daarentegen interessant en goed uit gewerkt, dit maakt alweer een hoop goed.
Ik vind het erg knap dat Claus je zo dicht bij de personages kan brengen, je krijgt echt een gevoel dat je weet hoe de personages in elkaar zitten en hoe ze zich voelen. Als een van de Metsiers een gesprek begint kan ik me ontzettend goed inbeelden hoe hij of zij zich voelt.
Je weet al aardig wat over de personages, maar toch lang niet alles, en al helemaal niet van de Moeder, zij blijft voor mij een raadsel. Toen ik het boek uit had ik geen blij of tevreden gevoel, ik vond het eind van echt boek verdrietig en ik weet eigenlijk nog te weinig, dus eigenlijk zou ik het boek nog een keer moeten lezen.

Ik vind het boek knap geschreven door de goede uitwerkingen van het thema geluk en de personages. Toch zal ik niet nog een boek lezen van Hugo Claus omdat ik het boek ook weer niet zo interessant vond en daardoor geen zin heb gehad om over de mysterieuze stukken na te denken.