Faust door Johann Wolfgang von Goethe

Auteur: Goethe, J.W.
Titel: Faust: frühe Fassung
Plaats, uitgever, jaar van uitgave: Amsterdam, Athanaeum- Polak & van Gennep, 2001
Eerste uitgave: tussen 1749 en 1832

Samenvatting:

In het begin van het toneelstuk zit Faust in zijn kamer en vertelt hij het publiek dat hij niets te weten kan komen, dat niets hem nog voldoening kan schenken om te leren. Hij kan niets meer leren dan dat hij al heeft bestudeerd. Hij keert zich tot de magie en roept een geest aan. De geest verschijnt en Faust keert zich van de geest af. De geest is boos en zegt dat Faust zich niet met hem op één lijn moet zien, omdat hij niet zo groots is als de geest. De geest verdwijnt en de assistent van Faust komt op. De assistent, Wagner, vertelt Faust dat hij de literatuur geweldig vindt en de geschiedenis van de oude Romeinen en Grieken ook, omdat je er zoveel van kan leren, zegt hij. Faust verwerpt dit. Hij zegt dat je daar toch maar weinig van kan snappen of echt van kan begrijpen omdat de stukken uit de geschiedenis altijd een reflectie zijn van de tijd zelf. Als Wagner weg gaat verwijt Faust hem met te weinig kennis genoegen te nemen.
In de tweede acte speelt er zich een dialoog af tussen een student en de Duivel (Mefistofeles). De student is nog maar net ter plaatste en kan niets vinden, maar hij wil wel graag leren, hij vraagt adviezen aan een heer (de Duivel). Die zegt dat hij eerst een kamer moet zoeken en vervolgens moet gaan leren hoe zijn werken, want als hij dat doet weet hij voortaan van alles waar hij het zoeken moet. Maar de duivel zegt ook dat de student met de vrouwen wel moet uitkijken.
In de derde acte zijn we in een café waar vrolijk gelachen en gedronken wordt. Ze zingen liedjes, maar ze worden het er maar niet over eens welk liedje ze nou afzingen. Op een gegeven moment komen de duivel en Faust binnen en ze gaan meezingen. Als de duivel vraagt wat de mannen willen drinken antwoorden ze allen iets anders. Uit één fles komen vervolgens alle wijnen die besteld zijn en ze worden uitgemaakt voor tovenaars. De mannen van het café durven niet meer over straat en gaan de stadswacht halen. Als Faust en de Duivel vervolgens vanaf het café naar huis lopen komen ze een meisje tegen waar Faust weg van is. Hij vraagt haar of ze niet een eindje met hem wil gaan wandelen. Als het meisje niets zegt en Faust en de Duivel verder lopen, beveelt Faust de Duivel om ervoor te zorgen dat hij met het meisje naar bed kan gaan. De Duivel protesteert eerst maar gaat later toch overstag. Hij zegt tegen Faust dat hij vanavond haar kamertje mag bekijken als het meisje haar buurvrouw gaat bezoeken. Faust antwoord dat de Duivel er dan wel voor moet zorgen dat hij haar iets te geven heeft.
Die avond zit Margarete op haar kamertje haar haar te vlechten en ze vraagt zich af of ze de man van die middag nog een keer zal ontmoeten. Ze vertrekt naar haar buurvrouw.
Faust en de Duivel komen de kamer binnen, vervolgens gaat de Duivel op wacht staan. Als Faust de kamer van het veertienjarige meisje ziet wordt hij verliefd op haar. Hij legt het kistje met juwelen in haar kast en vertrekt net voordat Margarete terugkeert. Margarete vindt de juwelen en is er dolgelukkig mee.
Als Faust in de laan loopt verschijnt de Duivel naast hem. Hij is kwaad want de moeder van Margarete heeft de kerk erbij gehaald, want ze vermoedde dat de juwelen afkomstig waren van de Duivel. En nu was Margarete, die overigens erg katholiek was, heel erg verdrietig. Faust kon die gedachte niet verdragen en beval de Duivel nog een sieraad voor het meisje te halen.
In het huis van de buurvrouw, Marthe, is het niet zo gezellig ze treurt om haar man die al een hele tijd van huis is en haar heeft achtergelaten. Als Margarete binnenkomt, die nu ineens Gretchen heet, fleurt ze weer op. Gretchen laat aan de buurvrouw haar nieuwe juwelen zien. Omdat ze bang is dat haar moeder ze weer weggeeft zal ze de juwelen bij haar buurvrouw laten. Er komt een man binnen (de Duivel) en deze deelt Marthe mede dat haar man is gestorven. Tevens zegt hij dat hij later op de avond langs zou komen om de overlijdenspapieren af te komen geven met een vriend. Hij vraagt of Gretchen er dan ook is, en ze zegt ja. Faust weigert in eerste instantie om te liegen over het overlijden van de man in kwestie maar gaat toch overstag en ze treffen de twee dames in de tuin van Marthe. Faust versiert Gretchen. En de Duivel praat met Marthe over haar verlies. Net voordat ze afscheid nemen kussen Gretchen en Faust met elkaar. Gretchen is nu ook verliefd.
Bij hun volgende ontmoeting praten ze over het geloof. Faust went alle vragen daarover af, hij wil zich er niet echt over uitlaten. Vervolgens verteld Gretchen hem dat ze altijd een naar gevoel krijgt als die man, de duivel, in de buurt is. Ze haat hem en ze denkt dat hij niet goed is. Omdat Gretchen en Faust die nacht samen willen ‘doorbrengen’ geeft hij haar een slaapmiddel om haar moeder te verdoven. Ze hebben gemeenschap die nacht , maar de moeder van Gretchen komt te overlijden van het slaapmiddel. Haar broer die soldaat is heeft wel door wat er gebeurd is en er wordt over Margarete geroddeld. Hij zegt zich te schamen voor zijn zusje. Margarete voelt zich schuldig en wordt uiteindelijk opgepakt voor moord. Faust voelt zich er echt heel erg rot over en zegt tegen de Duivel dat hij zijn meisje wil bevrijden uit de gevangenis. Dat doen ze. Faust gaat naar haar cel, maar Margarete is helemaal doorgedraaid. Ze ijlt. Over haar dode zusje en over een kind van Faust dat er niet is. Faust krijgt haar niet mee. Margarete weet niet meer wie hij is. Het enige wat Faust haar nog hoort roepen is zijn voornaam. Heinrich, Heinrich!

Perspectief:

Het verhaal heeft geen perspectief aangezien het een toneelstuk is. Het is per personage geschreven. Er komt geen verteller aan de pas, er zijn alleen toneelaanwijzingen.

Personages:

Heinrich Faust: een geleerde man die met zichzelf geen raad meer weet als hij alles weet. Hij maakt een pact met de Duivel en maakt lol. Hij is verliefd geworden op Margarete/ Gretchen.
De Duivel: spreekt voor zich, de duivel heeft een pact met Faust en geeft Faust alles wat hij maar wil. Maar als het tijdsbestek van het pact om is, is Faust van de Duivel.
Gretchen/ Margarete: een heel gelovig meisje. Haar vader is er vandoor gegaan en haar broer is soldaat. Ze had nog een zusje maar dat is overleden. Haar moeder komt te overlijden door de slaapdrank die Gretchen in haar drinken doet.
Marthe: de buurvrouw van Margarete. Haar man heeft haar verlaten, maar ze geeft nog heel veel om hem.
De rest van de personages hebben allemaal niet zoveel tekst en zijn niet zo belangrijk.

Tijd en Plaats:

Het tijdsbestek van het de romance van Gretchen en Faust zal denk in een week gebeurt zijn, er zit niet zoveel tijd tussen. In welke tijd het zich afspeelt, daar wordt in het toneelstuk niets over gezegd. De plaats is Leipzig.

Spanningsopbouw:

Ik vond niet echt dat er veel spanning inzat. Wel veel dramatiek aan het einde als Margarete helemaal de weg kwijt is. Misschien dat Goethe daar de aandacht vast mee wilde houden.

Symboliek:

Ik denk dat Goethe twee namen voor het meisje heeft genomen om het verschil aan te geven tussen de tijd dat ze onder invloed van God staat en de tijd dat ze onder invloed van de Duivel en Faust staat.

Thema en motieven:

De thema’s zijn denk ik liefde, bedrog, geloof en spijt. Het motief van Faust om een pact met de duivel te sluiten is dat hij geen nut meer in het leven ziet omdat hij alles al weet. Het motief van Gretchen om verliefd te worden op Faust is, omdat zij denkt dat het een fatsoenlijke man met veel geld is. Ze gaat zo in haar liefde voor hem op dat ze haar eigen moeder vergiftigt.

Titelverklaring:

Het hele toneelstuk gaat over Faust. Het is de vroegere versie van Goethe’s latere Faust één en Faust twee.

Het is een toneelstuk met een hoog dramatiek gehalte. Het behoort tot de stroming Deutsche Klassik, waarin de nationale literatuur een hoogtepunt bereikt. Faust is namelijk een echte Duitse ‘mythe’.

Mijn mening:

Ik vond het in het begin echt heel erg moeilijk te volgen, maar naar mate het stuk vorderde werd het wel wat beter te begrijpen. Ik vond het wel leuk om ook eens een keer een Duits toneelstuk te lezen in plaats van een roman. Ik alleen wel dat het mooier is als het daadwerkelijk opgevoerd wordt. Het had een beetje een simpele verhaallijn.