Inleiding
Caroline dwong jongens om te kijken als ze langs liep. Als ze de klas binnenkwam werden de heren even van hun onderwerp afgeleid. Ook haar vriendinnen vonden haar een schoonheid. Ze waren vaak jaloers op haar. Maar op een ding hoefde ze niet jaloers te zijn:ze was zwanger. Niemand wist het nog,alleen Jeroen.
Caroline wist niet meer hoe ze het zover had laten kunnen komen. Hoe moest het met haar eindexamen? Jeroen en zij hadden er nooit over nagedacht. Maar nu kwam de beslissing:het kind houden of abortus?
De stemming was bij Caroline’s ouders op zijn zachts gezegd bedrukt, toen ze van haar zwangerschap vertelde. Haar vaders eerste reactie was:wat een schande!! Hij vreesde voornamelijk zijn positie binnen de kerk. Wat nu?? Laten weghalen? De woorden werden niet uitgesproken maar flitste wel door hun gedachten.
Caroline’s vader was woest op carolin en die jeroen. Het was jeroen z’n schuld. Hij had caroline overgehaald. Hij was ook woedend op zichzelf: hij was tekort geschoten.
Zondag zaten ze nog als gezin bij elkaar in de kerkbank. Zij wisten het toen natuurlijk al. Woedend was hij ook op god.
Caroline voelde wel dat er over haar gepraat werd. Door familie en kennissen.iedereen keerde zich tegen haar.
Bij jeroen thuis hadden ze gelukkig wat nuchterder gereageerd.
Na veel wikken en wegen had caroline haar keuze gemaakt. Jeroen stond erachter. Ze hielden hun kind.
Ze vonden abortus toch niet goed. Ze wisten dat God het leven gemaakt heeft en het gebod ‘gij zult niet doden’ gegeven heeft!
Julllie hebben uit deze inleiding vast wel begrepen dat wij onze spreekbeurt houden over abortus. Abortus betekent letterlijk verloren gaan.
Wat is abortus:
Er zijn twee soorten abortus. Alleen de ene word maar abortus genoemd in de volksmond.
Abortus provocatus is het opzettelijk laten afbreken van een zwangerschap met het afsterven van de vrucht als gevolg, door een voor daarvoor bevoegde arts. In de volksmond heet dit abortus:
-Spontane abortus wil zeggen dat het vruchtje in de baarmoeder afsterft. In de volksmond wordt dit ook wel een miskraam genoemd.
De geschiedenis
Abortus heeft alrijd bestaan.
Er zijn altijd redenen geweest voor vrouwen om hun zwangerschap af te breken. Er zijn veel verschillende redenen te noemen. Enkele redenen zijn relaties die kapot zijn gegaan, zwangerschap op zeer jonge leeftijd, een slechte lichamelijke gezondheid en verkrachting, hiernaast zijn er nog allerlei individuele redenen te bedenken bijv. als men voor de geboorte erachter komt dat het kind afwijkingen zal gaan vertonen. De kans bestaat dat ouders dit kind niet willen accepteren en gaan over tot besluit van abortus.
Er zijn altijd verschillende meningen geweest over abortus. Zwangerschap was vroeger veel moeilijker te voorkomen door het ontbreken van goede anticonceptiemiddelen en het taboe hierop. Anticonceptiemiddelen zijn middelen om zwangerschap te voorkomen
Het plegen van abortus was illegaal. Vrouwen gebruikten vaak zelf primitieve en gevaarlijke middelen zoals breinaalden en zeepsop. Er waren veel illegale artsen die niet over de juiste instrumenten en kennis beschikten om verantwoord te werk te gaan. Dit leidde vaak tot complicaties zoals blijvende onvruchtbaarheid en sterfte van de vrouwen. Rijke vrouwen hadden de mogelijkheid om naar goede artsen te gaan. Die voerden abortus ook in het geheim uit. Doordat abortus nog niet algemeen geaccepteerd was waren er nog geen goede medische technieken ontwikkeld. Hierdoor bleef het beëindigen van een zwangerschap een zware ingreep. In de jaren 60 kwamen er veranderingen. Door maatschappelijke veranderingen werd seksualiteit meer besproken onderwerp. Er kon makkelijker over gepraat worden. Anticonceptiepil werd geïntroduceerd en door steeds meer vrouwen gebruikt. De mogelijkheid ontstond om aan gezinsplanning te doen. Abortus was ook steeds meer bespreekbaar geworden doordat de mensen zich aan de kerkelijke normen en waarden gingen onttrekken. In de 2de helft van de jaren 60 kwam abortus op gang
Wat zijn de motieven: Er zijn verschillende motieven waarom mensen een abortus laten doen. Als de vrouw: - nog geen kinderwens heeft - zich te jong of te oud voelt - nog studeert, - alleenstaand is - voltooid gezin heeft. - Vaak spelen ook financiele en familiale redenen mee. Velen denken aan een abortus wanneer ze horen van incest of verkrachting. Toch heeft slechts 0,2% van de abortussen te maken met incest of verkrachting. Bijna altijd gaat het om een niet geplande zwangerschap die is ontstaan door het falen van het gebruikte voorbehoedsmiddel of door het niet (meer) gebruiken ervan. Er zijn ook nog gezondheidsredenen waarom men een abortus pleegt: - vitale indicatie: dan is er gevaar voor het leven van de moeder tijdens of voor de bevalling. Het betreft hier patienten wiens leven door het feit van de zwangerschap rechtstreeks be-dreigd wordt en waarbij een ernstige kans bestaat dat de afbreking van de zwangerschap de levenskansen van de moeder duidelijk zal doen stijgen .Deze gevallen komen steeds minder voor door de medische vooruitgang. In deze gevallen kan men niet echt van abortus provocatus spreken, omdat men bij de ingreep niet de bedoeling heeft de geboorte van een kind te beletten, maar wel het leven van de moeder te redden. Het menselijk leed bij het bijna gedwongen moeten aftaan van een verwacht kind is dan ook meestal zeer groot. -medisch psychische indicatie: de voortzetting van de zwangerschap betekent een directe of ernstige bedreiging voor de gezondheid van de moeder. Hier gaat het dus over ernstige psychiatrische ziektebeelden zoals zware depressies, psychoses, neigingen tot zelfmoord. Naast de noodzaak van een dequate behandeling kunnen we hier stellen dat een abortus zeker niet de oplossing voor de psychische problematiek is, Maar dikwijls nog door schuldgevoelens de psychische toestand zou verergeren. -de ethische of criminele indicatie: hieronder vallen de zwangerschappen ontstaan door verkrachting, misbruik van minderjarigen, ontoerekeningsvatbare vrouwen en meisjes, incest. -de sociale indicatie: een door de zwangerschap ontstane stoornis in de sociale relaties. Een niet gewenste zwangerschap waarvan de ongewenstheid ontstaat door de verstoring van de sociale omstandigheden (bijvoorbeeld: buitenechtelijke zwangerschap, onvoldoende financiële middelen, te kleine behuizing, onvoltooide studies.) -abortus op verzoek: dit is gebaseerd op de stelling baas in eigen buik. Beroepen binnen de abortusklinieken Aan de hand van de beschrijvingen van het proces van de ingreep hebben wij een lijstje gemaakt met beroepen. Volgens ons bestaan er binnen de abortusklinieken de volgende beroepen: - Maatschappelijk medewerkers - Laboratoriummedewerkers (voor bloedonderzoek) - (uitvoerend) arts
Om als maatschappelijk medewerker aan de slag te kunnen, moet je de opleiding SPW, SPH of MWD gedaan hebben. Artsen moeten geneeskunde gestudeerd hebben en laboratoriummedewerkers moeten een opleiding ‘biologie en medisch laboratoriumonderzoek’ gedaan hebben. Geen van deze beroepen zouden wij echt uit willen voeren. Misschien nog wel als maatschappelijk werker, maar zeker niet in een abortuskliniek. De ingreep: Hoe pak je het aan? Wie een abortus overweegt, gaat meestal eerst naar de huisarts. Die verwijst je naar de abortuskliniek. Je kan er echter ook voor kiezen om rechtstreeks naar de kliniek te gaan en contact op te nemen met een van de medewerkers. Voor jongere mensen is het ook mogelijk om contact op te nemen met bijvoorbeeld de rutgers stichting. Vooronderzoek
Voordat de abortus wordt verricht, is er eerst een gesprek met de medewerkers van de kliniek. Dit gesprek gaat over het besluit van voorbehoedsmiddelen na de ingreep. Ook wordt er een echo onderzoek gedaan waarbij de ligging van de baarmoeder en de duur van de zwangerschap wordt bepaald. Bedenktijd
Een vrouw die abortus wil laten verrichten, moet vijf dagen bedenktijd in acht nemen. Als de abortus binnen 16 dagen na het uitblijven de menstruatie wordt verricht, dan is de bedenktijd niet nodig. Het gaat dan namelijk niet om een abortus, maar om een overtijdbehandeling. Leeftijd
Wie jonger is dan 16 jaar moet toestemming van haar ouders hebben om een abortus te laten plegen. Ze kan hierbij hulp krijgen van de rutgers stichting, de FIOM of van één van de abortusklinieken.
Methoden
In Nederland worden voornamelijk 3 methoden gebruikt om een abortus uit te voeren. Welke manier gekozen wordt hangt af van de zwangerschapduur. 1 Zuigcurettage: dit is de meest gebruikte methode. Een andere naam voor zuigcurettage is vacuümaspiratie. De vrouw blijft voor deze behandeling ongeveer 3 uur in de kliniek. Deze techniek wordt gebruikt tot ongeveer 11 weken na de bevruchting. Bij deze behandeling worden eerst de vagina en baarmoedermond ontsmet. Met dilatatoren (staafjes van verschillende dikte) wordt de baarmoeder opgerekt. Als je opening groot genoeg is wordt er een slangetje naar binnen gebracht. De zuigbuis wordt aan een vacuümpomp bevestigd. Eerst wordt het vruchtwater afgezogen (aspireren). Daarna volgen het vruchtzakje, het embryo inclusief de vliezen uit de baarmoeder. Voordat de arts het speculum eruit haalt, moet hij eerst het ‘curettement’ bekijken. Als alles aanwezig is (vruchtzak, embryo, navelblaasje e.d.) dan kan de vrouw naar de rustkamer, waar ze ongeveer geobserveerd wordt. De nacontrole vindt ongeveer 2 á 3 weken na de behandeling plaats. Er wordt dan gesproken over zowel lichamelijke als psychische aspecten. Om te zorgen dat de vrouw op een later moment eventueel nog wel zwanger kan worden, wordt zij gecontroleerd op infecties. Ook zal men het onderwerp anticonceptie ten sprake komen. 2 Finks: wanneer de foetus ouder is dan 11 weken, wordt hij/zij met een speciale tang in kleine delen naar buiten gebracht. In deze fase is, zoals je hebt kunnen lezen, het kraakbeen van o.a. heet hoofdje gehard tot bot en kan zuigcurettage niet meer worden toegepast. De baarmoeder wordt nagecontroleerd om te zorgen dat er geen deeltjes van de foetus achterblijven. Is dit wel het geval, dan is er een kans op infectie. Ook bij deze werkwijze wordt er gecontroleerd door de arts of het curretement compleet is. Deze ingreep vindt plaats onder narcose en wordt tot de zestiende week gebruikt. 3 Postaglandine: De postaglandinebehandeling wordt tussen de 18 en 22 weken na de bevruchting plaats. Door de toediening van het hormoon prostaglandine komen de weeën opgang en wordt het kind uitgestoten, net als bij een bevalling na negen maanden. Ook deze ingreep vindt in een kliniek plaats. Over het algemeen wordt de vrouw 24 uur opgenomen in de kliniek. Vlak voor de vrucht uitdrijving wordt de vrouw onder narcose gebracht. Late abortus Zoals gezegd wordt abortus tot 13 weken gepleegd, maar er zijn enkele klinieken in Nederland die ook abortussen tot 22 weken mogen plegen. Dit wordt ook wel een ‘late abortus’ of ‘ tweede trimesterbehandeling’ genoemd. Bij deze behandeling wordt de zuigcurattage wordt gecombineerd met het gebruik van een tangetje. Vaak wordt de patiënt bij deze behandeling onder narcose gebracht. De echte behandeling wordt vooraf gegaan door een voorbereidende behandeling met tabletten en/of een infuus met een medicijn, zo wordt de baarmoeder soepeler. De abortuspil Vanaf februari 2000 is de abortuspil in Nederland verkrijgbaar. De abortuspil is bedoeld om vroege zwangerschappen af te kappen. De abortuspil wordt alleen voorgeschreven door de klinieken en ziekenhuizen voor abortus wordt gedaan. Gewetensbezwaren: Dokters en verplegers kunnen niet gedwongen worden tegen hun geweten mee te werken aan een abortus, net als apothekers niet verplicht kunnen worden om tegen hun morele of religieuze overtuiging in, bepaalde producten te verkopen. De meest genoemde motivatie om tot een abortus over te gaan is "het op dit moment niet hebben van een kinderwens". Dit kan bijvoorbeeld al een reden zijn voor een dokter om geen abortus uit te voeren. Vele dokters zouden tegen hun geweten in een abortus uitvoeren moesten ze weten dat dit een laattijdig voorbehoedsel is. Argumenten voor en tegen abortus Wij hebben gewoon hier en daar eens gevraagd wat de mening is van mensen over abortus. Veel voorstanders gaven aan dat het de foetus eigenlijk nog geen leven is en dat je, als vrouw zijnde, recht hebt in eigen buik. Stel dat een zwangerschap ongewenst is, is het denken aan je eigen toekomst belangrijker dan die zwangerschap. Tenslotte verandert jouw leven er in zijn geheel door en het kind (in de buik) heeft nog geen recht van spreken. Voorstanders gaven aan christen te zijn en te weten dat God de macht heeft over leven en dood en niet de mens. Daarom zou geen abortus gepleegd moeten worden. Een ander argument was, dat het kind dat in je groeit er geen schuld aan heeft ongewenst te zijn en dus recht op leven heeft, net als ieder ander (wel gewenst) kind. Ook was er iemand die het ‘kindermoord’ noemde, iets waar de gemiddelde mens toch wel van afschrikt, maar abortus schijnt weer wel te mogen, terwijl dat in principe ook kindermoord is. Het is dus heel erg afhankelijk van je principes, en vooral of je wel of geen christen bent, wat je mening of oordeel is over abortus. Abortus en de bijbel: Zoals verwacht is de bijbel volledig tegen abortus. De bijbel vind abortus niet alleen opzettelijk doden, maar vind het ook het opzettelijk doden van een onschuldig menselijk wezen. Het zesde gebod zegt trouwens: "gij zult niet doden" (exodus 20.13). de bijbel beschouwt abortus dus als moord en ook hele zware kindermishandeling. De bijbel vind dat wanneer men abortus legaliseert onder het motto van: men doet het toch, dat ze dan ook kindermishandeling en ook verkrachting moeten legaliseren, want dat gaat ook verder, ondanks de zware straffen!
De wet i.v.m abortus:
Een zwangerschapsafbreking is wettelijk toegelaten onder zeer strenge voorwaarden. De zwangerschap mag maximum twaalf weken duren. Dit wil zeggen : 14 weken na het uitblijven van de menstruatie. De ingreep moet uitgevoerd worden door een arts onder medisch verantwoorde omstandig-heden en in een instelling voor gezondheidzorg die beschikt over een voorlichtingsdienst. De arts die de abortus uitvoert, moet met de vrouw spreken over de risico's van een zwangerschaps-afbreking alsook over mogelijke alternatieven ( het kind houden of het afstaan voor adoptie). De arts moet nagaan of de abortus werkelijk de wil is van de vrouw en of ze niet gedwongen wordt door derden.Tussen het eerste gesprek en de eigenlijke ingreep moet een wachttijd van vijf dagen gerespecteerd worden. Net voor de abortus moet de vrouw haar toestemming schriftelijk bevestig-en.
Er is ook een mogelijkheid voorzien om de zwangerschap na 12 weken af te breken , wanneer het kind aan een uiterst zware kwaal lijdt die als ongeneeslijk wordt erkend. Dit zal uiteraard zijn negatieve gevolgen hebben tegenover gehandicapten.
Onze mening
Wij vinden een abortus gewoon niet goed. God heeft het leven geschapen. hij heeft de wereld in zijn hand en wij kunnen dus niet beslissen over leven en dood. Zo’n foetus in de baarmoeder is ook leven en een abortus is een eind maken aan dat leven. Gewoon moord dus.
En wat kan zo’n foetus er nu aan doen dat hij of zij ongewenst is. Hij zal ook voor god moeten verschijnen.
We zouden ons wel wat kunnen voorstellen als je zwanger bent door verkrachting en dan abortus pleegt. Maar toch is en blijft het eigendom van god en mogen we er geen einde aan maken. Een andere oplossing zou dan kunnen zijn om het kindje na de geboorte in een adoptiegezin te plaatsen.
Het plegen van abortus was illegaal. Vrouwen gebruikten vaak zelf primitieve en gevaarlijke middelen zoals breinaalden en zeepsop. Er waren veel illegale artsen die niet over de juiste instrumenten en kennis beschikten om verantwoord te werk te gaan. Dit leidde vaak tot complicaties zoals blijvende onvruchtbaarheid en sterfte van de vrouwen. Rijke vrouwen hadden de mogelijkheid om naar goede artsen te gaan. Die voerden abortus ook in het geheim uit. Doordat abortus nog niet algemeen geaccepteerd was waren er nog geen goede medische technieken ontwikkeld. Hierdoor bleef het beëindigen van een zwangerschap een zware ingreep. In de jaren 60 kwamen er veranderingen. Door maatschappelijke veranderingen werd seksualiteit meer besproken onderwerp. Er kon makkelijker over gepraat worden. Anticonceptiepil werd geïntroduceerd en door steeds meer vrouwen gebruikt. De mogelijkheid ontstond om aan gezinsplanning te doen. Abortus was ook steeds meer bespreekbaar geworden doordat de mensen zich aan de kerkelijke normen en waarden gingen onttrekken. In de 2de helft van de jaren 60 kwam abortus op gang
Wat zijn de motieven: Er zijn verschillende motieven waarom mensen een abortus laten doen. Als de vrouw: - nog geen kinderwens heeft - zich te jong of te oud voelt - nog studeert, - alleenstaand is - voltooid gezin heeft. - Vaak spelen ook financiele en familiale redenen mee. Velen denken aan een abortus wanneer ze horen van incest of verkrachting. Toch heeft slechts 0,2% van de abortussen te maken met incest of verkrachting. Bijna altijd gaat het om een niet geplande zwangerschap die is ontstaan door het falen van het gebruikte voorbehoedsmiddel of door het niet (meer) gebruiken ervan. Er zijn ook nog gezondheidsredenen waarom men een abortus pleegt: - vitale indicatie: dan is er gevaar voor het leven van de moeder tijdens of voor de bevalling. Het betreft hier patienten wiens leven door het feit van de zwangerschap rechtstreeks be-dreigd wordt en waarbij een ernstige kans bestaat dat de afbreking van de zwangerschap de levenskansen van de moeder duidelijk zal doen stijgen .Deze gevallen komen steeds minder voor door de medische vooruitgang. In deze gevallen kan men niet echt van abortus provocatus spreken, omdat men bij de ingreep niet de bedoeling heeft de geboorte van een kind te beletten, maar wel het leven van de moeder te redden. Het menselijk leed bij het bijna gedwongen moeten aftaan van een verwacht kind is dan ook meestal zeer groot. -medisch psychische indicatie: de voortzetting van de zwangerschap betekent een directe of ernstige bedreiging voor de gezondheid van de moeder. Hier gaat het dus over ernstige psychiatrische ziektebeelden zoals zware depressies, psychoses, neigingen tot zelfmoord. Naast de noodzaak van een dequate behandeling kunnen we hier stellen dat een abortus zeker niet de oplossing voor de psychische problematiek is, Maar dikwijls nog door schuldgevoelens de psychische toestand zou verergeren. -de ethische of criminele indicatie: hieronder vallen de zwangerschappen ontstaan door verkrachting, misbruik van minderjarigen, ontoerekeningsvatbare vrouwen en meisjes, incest. -de sociale indicatie: een door de zwangerschap ontstane stoornis in de sociale relaties. Een niet gewenste zwangerschap waarvan de ongewenstheid ontstaat door de verstoring van de sociale omstandigheden (bijvoorbeeld: buitenechtelijke zwangerschap, onvoldoende financiële middelen, te kleine behuizing, onvoltooide studies.) -abortus op verzoek: dit is gebaseerd op de stelling baas in eigen buik. Beroepen binnen de abortusklinieken Aan de hand van de beschrijvingen van het proces van de ingreep hebben wij een lijstje gemaakt met beroepen. Volgens ons bestaan er binnen de abortusklinieken de volgende beroepen: - Maatschappelijk medewerkers - Laboratoriummedewerkers (voor bloedonderzoek) - (uitvoerend) arts
Om als maatschappelijk medewerker aan de slag te kunnen, moet je de opleiding SPW, SPH of MWD gedaan hebben. Artsen moeten geneeskunde gestudeerd hebben en laboratoriummedewerkers moeten een opleiding ‘biologie en medisch laboratoriumonderzoek’ gedaan hebben. Geen van deze beroepen zouden wij echt uit willen voeren. Misschien nog wel als maatschappelijk werker, maar zeker niet in een abortuskliniek. De ingreep: Hoe pak je het aan? Wie een abortus overweegt, gaat meestal eerst naar de huisarts. Die verwijst je naar de abortuskliniek. Je kan er echter ook voor kiezen om rechtstreeks naar de kliniek te gaan en contact op te nemen met een van de medewerkers. Voor jongere mensen is het ook mogelijk om contact op te nemen met bijvoorbeeld de rutgers stichting. Vooronderzoek
Voordat de abortus wordt verricht, is er eerst een gesprek met de medewerkers van de kliniek. Dit gesprek gaat over het besluit van voorbehoedsmiddelen na de ingreep. Ook wordt er een echo onderzoek gedaan waarbij de ligging van de baarmoeder en de duur van de zwangerschap wordt bepaald. Bedenktijd
Een vrouw die abortus wil laten verrichten, moet vijf dagen bedenktijd in acht nemen. Als de abortus binnen 16 dagen na het uitblijven de menstruatie wordt verricht, dan is de bedenktijd niet nodig. Het gaat dan namelijk niet om een abortus, maar om een overtijdbehandeling. Leeftijd
In Nederland worden voornamelijk 3 methoden gebruikt om een abortus uit te voeren. Welke manier gekozen wordt hangt af van de zwangerschapduur. 1 Zuigcurettage: dit is de meest gebruikte methode. Een andere naam voor zuigcurettage is vacuümaspiratie. De vrouw blijft voor deze behandeling ongeveer 3 uur in de kliniek. Deze techniek wordt gebruikt tot ongeveer 11 weken na de bevruchting. Bij deze behandeling worden eerst de vagina en baarmoedermond ontsmet. Met dilatatoren (staafjes van verschillende dikte) wordt de baarmoeder opgerekt. Als je opening groot genoeg is wordt er een slangetje naar binnen gebracht. De zuigbuis wordt aan een vacuümpomp bevestigd. Eerst wordt het vruchtwater afgezogen (aspireren). Daarna volgen het vruchtzakje, het embryo inclusief de vliezen uit de baarmoeder. Voordat de arts het speculum eruit haalt, moet hij eerst het ‘curettement’ bekijken. Als alles aanwezig is (vruchtzak, embryo, navelblaasje e.d.) dan kan de vrouw naar de rustkamer, waar ze ongeveer geobserveerd wordt. De nacontrole vindt ongeveer 2 á 3 weken na de behandeling plaats. Er wordt dan gesproken over zowel lichamelijke als psychische aspecten. Om te zorgen dat de vrouw op een later moment eventueel nog wel zwanger kan worden, wordt zij gecontroleerd op infecties. Ook zal men het onderwerp anticonceptie ten sprake komen. 2 Finks: wanneer de foetus ouder is dan 11 weken, wordt hij/zij met een speciale tang in kleine delen naar buiten gebracht. In deze fase is, zoals je hebt kunnen lezen, het kraakbeen van o.a. heet hoofdje gehard tot bot en kan zuigcurettage niet meer worden toegepast. De baarmoeder wordt nagecontroleerd om te zorgen dat er geen deeltjes van de foetus achterblijven. Is dit wel het geval, dan is er een kans op infectie. Ook bij deze werkwijze wordt er gecontroleerd door de arts of het curretement compleet is. Deze ingreep vindt plaats onder narcose en wordt tot de zestiende week gebruikt. 3 Postaglandine: De postaglandinebehandeling wordt tussen de 18 en 22 weken na de bevruchting plaats. Door de toediening van het hormoon prostaglandine komen de weeën opgang en wordt het kind uitgestoten, net als bij een bevalling na negen maanden. Ook deze ingreep vindt in een kliniek plaats. Over het algemeen wordt de vrouw 24 uur opgenomen in de kliniek. Vlak voor de vrucht uitdrijving wordt de vrouw onder narcose gebracht. Late abortus Zoals gezegd wordt abortus tot 13 weken gepleegd, maar er zijn enkele klinieken in Nederland die ook abortussen tot 22 weken mogen plegen. Dit wordt ook wel een ‘late abortus’ of ‘ tweede trimesterbehandeling’ genoemd. Bij deze behandeling wordt de zuigcurattage wordt gecombineerd met het gebruik van een tangetje. Vaak wordt de patiënt bij deze behandeling onder narcose gebracht. De echte behandeling wordt vooraf gegaan door een voorbereidende behandeling met tabletten en/of een infuus met een medicijn, zo wordt de baarmoeder soepeler. De abortuspil Vanaf februari 2000 is de abortuspil in Nederland verkrijgbaar. De abortuspil is bedoeld om vroege zwangerschappen af te kappen. De abortuspil wordt alleen voorgeschreven door de klinieken en ziekenhuizen voor abortus wordt gedaan. Gewetensbezwaren: Dokters en verplegers kunnen niet gedwongen worden tegen hun geweten mee te werken aan een abortus, net als apothekers niet verplicht kunnen worden om tegen hun morele of religieuze overtuiging in, bepaalde producten te verkopen. De meest genoemde motivatie om tot een abortus over te gaan is "het op dit moment niet hebben van een kinderwens". Dit kan bijvoorbeeld al een reden zijn voor een dokter om geen abortus uit te voeren. Vele dokters zouden tegen hun geweten in een abortus uitvoeren moesten ze weten dat dit een laattijdig voorbehoedsel is. Argumenten voor en tegen abortus Wij hebben gewoon hier en daar eens gevraagd wat de mening is van mensen over abortus. Veel voorstanders gaven aan dat het de foetus eigenlijk nog geen leven is en dat je, als vrouw zijnde, recht hebt in eigen buik. Stel dat een zwangerschap ongewenst is, is het denken aan je eigen toekomst belangrijker dan die zwangerschap. Tenslotte verandert jouw leven er in zijn geheel door en het kind (in de buik) heeft nog geen recht van spreken. Voorstanders gaven aan christen te zijn en te weten dat God de macht heeft over leven en dood en niet de mens. Daarom zou geen abortus gepleegd moeten worden. Een ander argument was, dat het kind dat in je groeit er geen schuld aan heeft ongewenst te zijn en dus recht op leven heeft, net als ieder ander (wel gewenst) kind. Ook was er iemand die het ‘kindermoord’ noemde, iets waar de gemiddelde mens toch wel van afschrikt, maar abortus schijnt weer wel te mogen, terwijl dat in principe ook kindermoord is. Het is dus heel erg afhankelijk van je principes, en vooral of je wel of geen christen bent, wat je mening of oordeel is over abortus. Abortus en de bijbel: Zoals verwacht is de bijbel volledig tegen abortus. De bijbel vind abortus niet alleen opzettelijk doden, maar vind het ook het opzettelijk doden van een onschuldig menselijk wezen. Het zesde gebod zegt trouwens: "gij zult niet doden" (exodus 20.13). de bijbel beschouwt abortus dus als moord en ook hele zware kindermishandeling. De bijbel vind dat wanneer men abortus legaliseert onder het motto van: men doet het toch, dat ze dan ook kindermishandeling en ook verkrachting moeten legaliseren, want dat gaat ook verder, ondanks de zware straffen!
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
J.
J.
Hallo,
Ik heb een feitelijke correctie op de in het werkstuk genoemde wettelijke termijn rond abortus provocatus. De schrijfsters noemen dat abortus provocatus volgens de wet tot 13 weken zwangerschap (dat is t/m 14 weken na het begin van de laatste menstruatie en niet 14 weken na het uitblijven van de menstruatie) is toegestaan en dat boven die termijn alleen gezondheidsredenen gelden.
Dit klopt niet. Abortus provocatus is in Nederland wel degelijk tot 24 weken toegestaan, maar vanaf 13 weken zwangerschap slechts in door de overheid speciaal daartoe aangewezen klinieken (zie de WAZ = Wet Afbreking Zwangerschap, art. 6 lid 2). Deze klinieken hebben wel de onderlinge afspraak niet verder te gaan dan een termijn van 22 weken. Dan mogen redenen voor abortus ook van sociale of psychische aard zijn. Vanaf 24 weken kan een abortus provocatus alleen als er sprake is van zeer zwaarwegende medische omstandigheden (bijvoorbeeld als de gezondheid van de moeder of haar leven door de zwangerschap in gevaar komt).
Vriendelijke groeten,
Joyce R.
maatschappelijk werker
15 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
In de Bijbel komt abortus niet voor.
17 jaar geleden
Antwoorden".
".
In dit werkstuk gaat het onder andere over God, de God van de Christenen en Joden, maar deze Naam staat steeds met de kleine letter geschreven.
Het lijkt misschien onzin dat ik op zo'n kleinigheid let, maar dat vind ik eerbiediger. Wat natuurlijk ook kan is dat deze Naam naar inzicht van de schijvers is geschreven met de kleine letter.
Groeten, T.
P.S.: ik vind het goed dat dit werkstuk uit het Christelijke oogpunt is geschreven.
17 jaar geleden
AntwoordenH.
H.
Spontane abortus... miskraam is geen abortus.
18 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
heel errug bedankt voor jullie spreekbeurt over abortus!! hij was heel goed bruikbaar==>> ik heb 'm precies zo voor de klas voor gelezen!! dank je wel!!kussssss!
jacoline
21 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
hallow
ik vind het een heel goede spreekbeurt, ik moet een spreekbeurt houden en ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat de tekst en de titel me heel erg aansprak.
ik ben het ook met de stelling van jullie eens.
nog bedankt voor de informatie...
groeten Machteld.
21 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
hallo jacoline en marina,
ik was op school even jullie spreekbeurt aan het bekijken en ik vind hem echt supergoed!
volgens mij hebben jullie er heel veel werk van gemaakt!
bedankt, want ik heb er veel van kunnen gebruiken en met jullie mening ben ik het ook eens!!!
xxxxjes marina
21 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
Ik snap niet dat jullie zeggen dat God heeft gewild dat je een kind krijgt. Als je 17 bent en zwanger wordt kun je het kindje toch niet houden? Waarom zou je wat dat betreft naar God luisteren? Lijkt me niet verstandig.
Het beste is wat mij betreft om met de maatschappij mee te leven. Maar misschien zijn jullie daar nog een beetje conservatief in. Ik dacht dat jullie slim waren, maar ik vind het niet heel slim om blindelings de bijbel te volgen.
20 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Hallo ik ben Marisol uit Argentinie heb tien jaar in NL gewoond. Ik woon nu in Bolivia samen met mijn kind ze is twee en een half jaar, ik ben nu alleenstaande moeder en ben weer een maand zwanger zit dus voor een heel moeilijke keuze.
Marisol
20 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
Heel erg bedankt voor jullie verslag. Het is wel duidelijk uitgelegd. Ben verkracht door mijn ex!
19 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
heey meiden,
dit is een goed werstuk ofjah spreekbeurt.
goed gedaan man!!;)
ik ga dit gebruiken voor een discussie op school!
doeii
19 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
haay jullie zeggen tegen abortus te zijn maar stel je wordt verkracht en raakt zwanger zou je het kind dan willen houden of andere mensen die zwanger raken en duz geen abortus zouden kunnen plegen, zijn duz niet blij met de komst van het kindje en verwaarloze/mishandelen dit kindje mischien.Of ze hebben het kindje niks te bieden
dan heeft dat kindje toch ook geen leven
19 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Hey,
Goed joh dat jullie daarover een werkstuk maken, ik ben er zelf tegen.
Groetjes Marina
19 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
Hallo Jacoline & Marina,
Toen ik wat info zocht over abortus kwam ik jullie verslag tegen. Ik wil jullie complimenteren met de inhoud. Ik ben het grotendeels met jullie eens. Ik ben ook een christen en doe een opleidng "Psycho-sociale en pastorale hulpverlening". Ik moest een scriptie maken en heb die gemaakt over abortus provocatus en heb ook geconstateerd dat abortus provocatus eigenlijk moord is. Ook heb ik de veel voorkomende gevolgen van abortus p. genoemd. Dit zijn psychische gevolgen, die, als ze een bepaalde vorm aannemen, het "Post Abortus Syndroom" genoemd wordt. Vrouwen raken vaak psychisch (maar ook lichamelijk) heel erg verwond als zij een abortus p. ondergaan, want het is tegennatuurlijk (en vaak ontstaan er infecties) en geen enkele vrouw wil in feite haar kind, doden. Zij doet dit dan ook vaak onder druk van anderen. Niet dat ik haar daarmee vrij pleit, want ergens heeft ze zelf ook eigen verantwoordelijkheid, maar deze maatschappij maakt het vrouwen wel erg moeilijk een 'ongepland' kind te krijgen. Ik vind het moedig van jullie om dit verslag te publiceren, want jullie zullen wel veel tegenstand ontmoeten. Ik krijg ook veel tegenstand als ik mijn mening over dit onderwerp zeg.
Wat ik niet goed heb begrepen is waarom sommigen vinden dat men verkrachting ook maar zou moeten legaliseren als men abortus p. legaliseert. Dat abortus p. ook kindermishandeling is klopt. Ik heb verschillende films gezien van een abortus p. en dan zie je dat zo'n kind voor zijn/haar leven vecht en dus echt mishandeld wordt.
Veel vrouwen beseffen dit helemaal niet. Zij weten niet dat b.v. het hartje van een embryo al tussen de 2e en 3e week begint te kloppen. Dat is dus al vaak vòòr de moeder weet dat zij zwanger is. Wetenschappers kunnen tegenwoordig al 4 dagen na de conceptie (bevruchting) afzonderlijke cellen onderscheiden, waarin alle DNA-kenmerken al vastliggen.
Zelf ben ik een abortus-survivor, dus iemand die men heeft willen aborteren, maar dat is niet gelukt. Ik was dus een ongewenst kind, hetgeen mijn moeder me ook altijd heel goed heeft laten weten. Daarom ben ik erg voor adoptie van ongeplande kinderen, want vaak kan de biologische moeder toch geen liefde hebben voor het ongeplande kind. En een jeugd zonder liefde is misschien nog erger dan geaborteerd worden, want als je geen liefde hebt ontvangen dan kun je het leven niet goed aan en dan is je leven meer overleven dan leven. Ik ben er van overtuigd dat geaborteerde kinderen regelrecht naar God gaan, maar het is natuurlijk moord en God is op aarde niet tot Zijn doel gekomen met dat kind. Ik kan me aan de andere kant heel goed voorstellen dat sommige vrouwen, door de manier waarop het kind verwekt is, geen liefde hebben voor dat kind, maar ik kan niet begrijpen dat men dat kind dan maar wil doden. Wat mij opvalt is dat jonge kinderen vaak zonder meer begrijpen dat abortus p. moord is. Hun geweten is nog niet verpest, zeg ik altijd maar.
Ik zocht op het internet naar info, omdat ik een praatje moet houden n.a.v. mijn scriptie en ik kan dus moeilijke vragen verwachten.
Maar soms stelt men ook vragen om het je expres moeilijk te maken en daar ben ik niet van plan serieus op in te gaan. Als ze b.v. vragen wat ik dan vind van abortus p. na verkrachting of incest dan ga ik zeggen dat mijn scriptie helemaal niet gaat over verkrachting en/of incest, maar over het gemak waarop jan en alleman tegenwoordig maar kiest voor abortus p.
Ik ben het wel met jullie eens hoor dat ook na verkrachting of incest abortus p. moord blijft, maar het overgrote merendeel van de abortussen wordt gepleegd door mensen die gewoon een relatie hebben/hadden en die abortus p. gebruiken als een soort voorbehoedmiddel en die er nog trots op zijn ook. Die dragen dan een t-shirt met daarop "I had an abortion". Je zou kunnen zeggen "wat een schande", maar ook "wat zielig", want in feite overschreeuwen ze, volgens mij, hun geweten.
Wel, ik wens jullie veel sterkte als jullie je stelling moeten verdedigen.
Met vriendelijke groeten,
Tineke B.
19 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
ik vind dit een super goede spreekbeurt
vooral omdat jullie de bijbel erbij halen.
ik heb hier echt wat van geleerd voor mijn werkstuk over baby's
tnx
18 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Hai Jacoline&Marina,
Ten eerste wil ik zeggen dat ik het goed vind dat jullie over dit onderwerp een werkstuk maken. Vooral omdat jullie blijkbaar zelf ook een gelovige achtergrond hebben.
Ik zelf kom uit een gelovig gezin en ben zelf erg zoekend naar wat ik wil en vindt van deze wereld, maar ik zeg niet dat ik niet geloof.
In 2003 ben ik een abortus ondergaan samen met mijn huidige vriend. Dit was echt een keus die ik achteraf nooit zou hebben gemaakt. Maar ik heb de keus nou eenmaal wel gemaakt! Hoeveel spijt en moeite ik er ook van heb ik zal ermee moeten leren leven.
Wat ik trouwens miste in jullie werkstuk was een stuk over de gevolgen van een abortus. Want ik zag alleen maar theorieën over hoe de wereld en het gellof over een abortus denkt en wat een abortus preecies inhoudt. Tuurlijk weet je zelf niet wat het is als je het niet meemaakt, maar ik denk dan dat als je zo'n werkstuk schrijft dat het heel interessant en ook leerzaam is om te weten wat er bij mensen omgaat die dit hebben laten doen.
Deze mensen worden namelijk meteen in een soort hokje geplaatst, en dan juist vooral door mensen die in God geloven. Ik snap wel dat mensen het moeilijk vinden om over dit onderwerp te praten maar denk eens na: Zou god deze mensen afwijzen....zou hij zeggen: jij hebt eeen kind vermoord, dus jij mag geen plezier hebben en ik ken jou niet meer! Dat denk ik niet...God laten mensen volgens mij eerder inzien waar ze mee bezig zijn en probeert ze dan te helpen en te troosten.
Dit alles is niet verwijtend bedoeld hoor, zou alleen graag willen weten wat jullie echte eigen denkwijze is over mensen die ooit een abortus hebben laten doen en dan bedoel ik dus vooral mensen zoals mij die hewel goed weten wat leven is. En wat geloof is.
Wijs je deze mensen af of zie je dat deze mensen dit vaak hebben laten doen omdat ze in een soort paniek handelden en zich absoluut niet bewust zijn geweest van de gevolgen?
Ik hoop wat te horen van jullie!
Groetjes Margriet
18 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
Het is al een 'ouder' betoog (2002). Toch kan ik het nog wel gebruiken. Ik mis alleen de bronvermelding en wil graag weten waar jullie het percentage van verkrachting=> abortus vandaan hebben gehaald (0,2%).
Groetjes Dirrianne
17 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
IK las je werkstuk....
Laat me weten dmv de aanmeldprocedure van http://www.abortus.startkabel.nl/
of je een gratis plaatsing/vermelding wilt op mijn pagina
Met Vriendelijke Groet
Jenny F.
17 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
Hallo,
Als verpleegkundige in een abortuskliniek, wil ik hierop reageren. Jullie hebben gelijk, dat het gaat om beeindiging van leven dat door God gegeven is. Maar God heeft ons ook een geweten en verstand gegeven. Er zijn vele "ongewenste kinderen'', die meer schade oplopen voor een heel leven, dan een vruchtzakje van 6 weken.
Voor de meeste vrouwen is het ook geen volledig ja. Er blijven altijd dit soort morele en ethische dilemma's.
Keuzevrijheid is hierin essentieel. Anti-conceptie is nooit 100% veilig. Dit is wat nogal eens gezegd word : dit hoeft toch niet meer in deze tijd...
Daarbij zijn er nog vele andere redenen, waardoor een vrouw, met veel pijn, toch kiest voor een abortus.
In de Koran staan verschillende redenen genoemd waarbij een abortus geoorloofd is.
16 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
Even een kritische vraag naar aanleiding van jullie mening mbt abortus: Als een van jullie verkracht wordt, houdt zij dus sowieso het kind, of.....?
Niet om onrust te stoken, ik ben hier oprecht benieuwd naar.
15 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Zondag (29-3-09)werden wij buitengewoon geschokt door informatie over abortus vanuit een wel heel ongebruikelijke hoek, en die was zo belangrijk, dat wij u die niet willen onthouden.
Een vrouw die wij al vele jaren goed kennen, heeft zo’n 18 jaar geleden twee maal een abortus ondergaan. Dit was bekend bij ons omdat wij samen met haar hebben mogen bidden voor vergiffenis van onze hemelse Vader. De abortussen waren gebeurd onder druk van haar toenmalige verloofde. Zij is later met hem getrouwd, kreeg twee kinderen met hem, maar ze werd door hem mishandeld en ook bedrogen, zodat dit huwelijk op een scheiding uitliep. Later, na jaren van herstel, leerde ze door de genade van God een lieve man kennen waar ze nu heel gelukkig mee getrouwd is. Samen met haar kinderen vormen ze een hecht, Godvrezend gezin.
Op zondag 29-03-09 ging het woord over controle en manipulatie, en deze vrouw was in de dienst aanwezig. Ze herkende veel uit de preek vanuit haar vorige huwelijk. Ze voelde dat ze nog gebed nodig had, ze kwam naar voren en wij baden met haar. Tijdens het bidden begonnen er plotsklaps en onmiskenbaar demonen door haar heen te manifesteren. We bestraften dat en geboden ze uit te gaan, maar er was veel weerstand. Toen mijn man mij vroeg mijn handen op te op haar onderbuik te leggen, begonnen de demonen opeens door haar heen te gillen en te smeken: `Nee, nee, niet dáár, niet dáár, want dat is onze legale grond! Daar hebben we nog twee offers op het altaar liggen!”. Onmiddellijk dacht ik aan de twee abortussen, en begreep niet dat dit zo kon zijn, omdat het al beleden was en ook om vergeving was gebeden. Maar de heilige Geest sprak tot mij in mijn hart: “Denk aan de satanisten. Hun ultieme offer aan de vijand is een baby”. En onmiddellijk begreep ik dat door onschuldige kinderlevens op te offeren, er kennelijk verbonden worden gesloten met de boze, bezegeld met het bloed van de (ongeboren) baby’s. Het is een uitnodiging voor demonen om binnen te komen. Belijden en God vergiffenis vragen voor abortus is juist, maar dat jaagt nog niet de vijand weg die meent recht te hebben om er te zijn. Er is een moord gepleegd en dat zorgt voor de vloek van bloedschuld, waardoor doodsgeesten, geesten van verdriet en van ziekte recht hebben om binnen te komen (overigens niet alleen bij de vrouw die een abortus heeft ondergaan, maar ook bij de partner die er mee heeft ingestemd). We hebben dus deze vrouw geleid in het hardop uitspreken van een schuldbelijdenis, we lieten haar vergiffenis aan God vragen voor het offeren van haar twee kindjes aan de boze. We lieten haar hardop het bloedverbond met de demonen verbreken en de geesten afwijzen die waren binnen gekomen op grond van dat onschuldige offer. We hebben vervolgens de Here Jezus gevraagd de bloedschuld weg te wassen met Zijn heilige bloed. Daarna geboden we de demonen nogmaals te gaan en ditmaal ontving zij wel haar bevrijding.
Het opvallende was, dat er bij deze nog jonge vrouw een drietal jaren eerder baarmoederhalskanker werd geconstateerd. We hebben toen veel voor haar gebeden en ze is na een operatie nu al 3 jaar schoon. Als ik denk aan de ziektemachten en doodsgeesten die wij hebben bestraft en uitgestuurd, probeer ik nuchter te blijven, maar ik begin steeds duidelijker te zien, hoe verschrikkelijk abortus in werkelijkheid is. Zonder dat we het beseffen, komt er een diepe duisternis over ons als wij het leven benemen van onze eigen ongeboren kinderen. Het brengt doodsvloeken over ons en het geeft de vijand wat hij zo graag wil: onschuldig bloed. Gelukkig heeft onze Heer alle vloeken aan het kruis gedragen, en is er daarom een uitweg van de vloeken op onze levens. We mogen het allemaal bij het kruis brengen, prijs Zijn Heilige Naam!
(nb: zoals niet ieder mens op aarde automatisch Christen is wegens het offer op Golgotha maar bewust uit eigen keuze moet vragen of Jezus zijn schuld wil schoonwassen, zo moeten we ook bewust aan Hem vragen of Hij de vloeken wil verwijderen die op ons waren. Het gebeurt niet automatisch, maar op grond van onze getuigenis).
Abortus is verschrikkelijk. Veel verschrikkelijker dan wij met ons natuurlijke verstand kunnen bedenken. Het veroorzaakt niet alleen veel leed, maar het verontreinigt ons, letterlijk! Het is afgodendienst, het offeren aan de boze geesten, en met name aan de Moloch.
We hopen u met dit verhaal meer inzicht te verschaffen en de weg tot totale bevrijding. Maranatha! Moge God de Vader u rijkelijk zegenen,
14 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
ik vind het een goed werkstuk, daarom kopier ik hem nu en gebruik ik hem voor mn
levensbeschouwing opdracht
13 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
ik ben het met caroline eens , want zij maakt de opdracht waar ik een punt voor krijg.
13 jaar geleden
Antwoorden..
..
je kan geen oordeel hebben over iets datj zelf niet heb meegemaakt.
soms hebj geen keus.
ik ken mensen die zo praten, tot het ze zelf overkomt.. dan wordt het een ander verhaal...
13 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
Jammer dat je mening al duidelijk naat voor komt in het stukje "Argumenten voor en tegen abortus". Het gaat voor de moeder over of zij "het kind" een goede toekomst kan geven en niet speciaal haar eigen toekomst. Abortus is echt voor vrouwen die geen andere uitweg zien. Vaak vrouwen die psychisch al erg in de knoop zitten. Ze zijn niet in staat moeder te zijn en bang voor wat er zal gebeuren als het kind bij jeugdzorg terecht komt. Deze vrouwen willen ook het beste voor hun kind. Voor jullie misschien moord. Maar bedenk wel dat als er geen uitweg voor deze vrouwen was er veel ergere dingen met deze kinderen kunnen gebeuren. Denk maar aan babylijkjes die regelmatig worden gevonden, jarenlange mishandeling met soms ook dood tot gevolg. Dit is een rede waarom mensen voor abortus zijn. Ook al ben je er zelf tegen kijk wel critisch naar waarom er ook mensen voor abortus zijn.
12 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
Jaa ik vind hem ook goed
12 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
goed geschreven wel maar jammer voor jullie mening, in sommige gevallen ben ik het met jullie eens maar ik ben 17 en zwanger en ik twijfel... terwijl ik altijd tegen abortus was , sommige dingen moet je gewoon mee maken.
12 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
ik vind het goed maar ik mis de normen en waarden op een rijtje
11 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Dit is stom en een kinderachtig...
10 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
ik vond het leerzaam voor mijn project
7 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
te veel teksten en dan word het saai!
7 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
7 jaar geleden
S.
S.
oei.. deze spreekbeurt rammelt toch wel aan veel kanten... Veel info is geheel of gedeeltelijk onjuist... pas dus op met het klakkeloos overnemen van deze spreekbeurt
5 jaar geleden
AntwoordenP.
P.
Dankjewel voor dit stuk over abortus. Het klopt dat abortus altijd al heeft bestaan. Het verbieden van abortus is het dus in de illegaliteit duwen. Dat is een gevaar voor de vrouwen die abortussen ondergaan. https://www.stimezo-zwolle.nl/ongewenst-zwanger-index
5 jaar geleden
Antwoorden