The Pianist (2002)

The Pianist 1. Algemene gegevens · De titel van de film: The Pianist
De regisseur: Roman Polanski ( Pools) De film was/is vanaf 28 november 2002 in Nederland in de bioscoop. De film werd gemaakt op locaties in Duitsland, in Warschau (Polen) en in het oude stadje Jüterborg. De hoofdrolspelers zijn: Adrien Brody (de grootste rol), Thomas Kretschman, Julia Rayner, Jessica Kate Meyer, Emilia Fox, Frank Finlay en Maureen Lipman. De film was Engels gesproken en Nederlands ondertiteld. · Gezien in de City bioscoop in Utrecht, tijdens een voorpremière (georganiseerd door de VARA) op zondag (ochtend!) 24 november. · Deze film kun je indelen bij het volgende grondgenre : oorlogsfilm 2. Plot De film gaat over de belevenissen van een pianist Wladyslaw Szpilman en zijn familie tijdens de Tweede Wereldoorlog. De film begint op het moment dat de eerste Duitse bommen op Warschau vallen. Dat gebeurt terwijl Wladyslaw een concert geeft voor de Warschause radio. Zo begint de film….en zo begint ook een afschuwelijke tijd voor de Polen en vooral voor de Joden in Warschau. Langzaamaan komen er steeds meer beperkingen voor de Joden: dan mogen ze niet meer dan 200 Zloty in huis hebben, dan mogen ze helemaal geen dure meubels meer hebben, ze moeten een band met de Davidsster dragen, ze mogen elk moment beroofd of in elkaar geslagen worden (geen rechten meer), uitgaansverboden enzovoorts, enz. Dan moeten zij allen bij elkaar in het getto gaan wonen. Dit getto is eigenlijk veel te klein om al de Joden te herbergen, maar daar trekken de Duitsers zich niets van aan. Ze waren toch van plan om hen allemaal uit te roeien, en dus wilden ze niet te veel ruimte ‘verspillen’ aan hen. De Joden hopen dat ze in het getto met rust zullen worden gelaten, maar dat gebeurde echter niet. Je leven was héél erg weinig waard voor de Duitsers en dus kon je elk moment gedood worden. Zo is de familie Szpilman er bijvoorbeeld getuige van dat de Duitsers tijdens een huiszoeking een hele familie bevelen om op te staan. Onder hen is er één oude man in een rolstoel. Hij probeert wel op te staan, maar het lukt hem niet. Enkele soldaten pakken de man met rolstoel en al op en gooien hem van 4 hoog ‘t raam uit…. En een vrouw wordt opgepakt door een SS agent en vraagt: Wat gaan jullie met me doen? Die SS-er loopt naar haar toe en schiet haar zonder een woord te zeggen door haar hoofd……… Dan beginnen de deportaties. De Joden worden opgeroepen om zich te melden bij de ‘Umschlagplatz’. Er wordt hen beloofd dat hen niets overkomt en dat ze gewoon naar kampen in het Oosten gaan om te werken. Velen geloven dit en melden zich aan. Maar dan bereiken de geruchten van de vernietigingskampen het getto. Steeds meer mensen weigeren naar de Umschlagplatz te komen. Dan verzinnen de Duitsers een andere list: iedereen die zich aanmeldt, krijgt brood en jam. Ook nu melden velen zich aan, omdat hun honger nu eenmaal groter is dan hun zorgen om de vernietigingskampen (dat vonden ze eigenlijk ook ongelofelijk, wie doet nou zoiets? Dat is toch niet mogelijk!…dachten ze..). Toen die stroom mensen ook ‘op’ was begon men weer met grootschalige razzia’s en de Nazi’s stimuleerden de Joodse politie om zo veel mogelijk mensen te arresteren voor de deportatie, door hen te zeggen dat ze anders zélf en hun families werden gedeporteerd. Dit veranderde hen allen in beesten…. Dit alles zie je door de ogen van Wladyslaw en zijn familie… Na vele maanden van verschrikkingen wordt dan toch ook de hele familie Szpilman naar de Umschlagplatz gevoerd. Daar brengen zij hun laatste momenten met elkaar door…..maar dan, als ze allen naar de treinen worden gevoerd, wordt Wladyslaw gered door een oude vriend van hem bij de Joodse politie. Hij ziet vervolgens machteloos toe hoe zijn familie in de trein wordt geperst en hoe zij hun dood tegemoet gaan….. Wladyslaw is wanhopig, maar zijn leven gaat door. Hij komt in enkele werkploegen terecht. Eigenlijk is hij helemaal geen sterke werker: hij moet zijn vingers beschermen tegen de kou en andere invloeden, als hij ooit nog eens piano zal willen spelen… Gelukkig is hij een bekend pianist en vele andere Joodse werkers helpen hem en nemen vaak zijn lasten van hem over. Dan probeert hij via via contact te krijgen met zijn Poolse vrienden van het verzet van buiten het getto. Hij helpt bij de smokkel van wapens en uiteindelijk besluit hij dat hij het getto wil verlaten. Ze helpen hem, en nu smokkelen ze hém het getto uit. Hij wil in leven blijven… Hij duikt op verschillende plaatsen onder. Uiteindelijk komt hij terecht in een appartement ‘in het hol van de leeuw’ : tegenover het bureau van de Gestapo en een ziekenhuis voor Duitse oorlogsslachtoffers. Ook kan hij vanuit zijn raam de muren van het getto zien. Zo ziet hij de opstand van de Joden in het getto. Dan kunnen de Duitsers de situatie in Warschau niet meer onder controle houden: overal is er verzet. Ze besluiten om heel Warschau en vooral het getto dan maar met de grond gelijk te maken. Wladyslaw moet dus weer vluchten, als het gebouw waarin zijn appartement zich bevindt in brand wordt gestoken. Hij verbergt zich in het verlaten ziekenhuis en later in de ruines van het getto. Als hij daar op een dag eten aan het zoeken is, staat hij plots oog in oog met een Duitse Officier. Zal hij dan toch doodgaan door toedoen van de Duitsers, terwijl hij het getto heeft overleeft en heeft weten te ontsnappen? Zal hij nooit meer piano spelen? Dat zie je hem zich afvragen. Maar de officier blijkt een goede man te zijn. Hij vraagt Szpilman om wat voor hem te spelen op een oude piano in een nabije kamer als hij hoort dat hij pianist is. De officier is ontroerd door zijn pianospel en vraagt hem waar hij verborgen zit. Wladyslaw laat hem zijn bergplaats zien op de zolder. De Duitser gaat later weg, nadat hij had uitgelegd dat er in het gebouw waar de pianist verborgen zat, een Duits leger kantoor gevestigd zou worden. Wladyslaw besluit toch in het pand te blijven. Enkele dagen later is het kantoor er gevestigd en de Duitser, Wilm Hosenfeld genaamd, redt het leven van Szpilman door hem eten en dergelijke te brengen. Dan vertrekken de Duitsers uit het pand. Wilm Hosenfeld neemt afscheid van Wladyslaw Szpilman en vertelt hem dat de Duitsers zich terug zullen trekken en dat Warschau binnenkort bevrijd zal worden. Dan komen de Russen, zij bevrijden Warschau en Wladyslaw is weer een vrij man. Wilm Hosenfeld wordt door de Russen in een kamp opgesloten voor oorlogsmisdadigers. De Russen geloven niet dat Hosenfeld zoveel (want hij had niet alleen Szpilman gered) Joden en Polen had geholpen. Szpilman probeert hem nog te vinden, maar dat lukt hem niet. Wilm Hosenfeld is uiteindelijk gestorven in de 50’er jaren, in dat Russische kamp…. Wladyslaw Szpilman gaat verder met zijn leven en wordt een nog bekender pianist.
3. Middelen · Het grootste deel van de film speelt zich af in het getto van Warschau , en dat is dus ook de belangrijkste locatie voor mij in de film. Eerst zie je het getto aan het begin en dan denk je dat het al een rotzooi is, maar dan komen de deportaties en zie je lijken op straat liggen van oude mensen, jonge mensen, baby’s en bezittingen van hele families liggen verspreid over de straten. De grootste indruk op mij werd gemaakt toen je de pianist zag in de ruines van het getto. Alle huizen zwart geblakerd, geen mens te zien, alleen een lange stoffige weg tussen het puin door………echt net het gebied waar een kernbom is afgegaan, zo verschrikkelijk verwoest… · Ik heb niet echt duidelijk gelet op de belichting. Ze hebben dat gewoon heel goed gedaan, want als je er naar kijkt heb je helemaal niet het gevoel dat je naar een geacteerde film zit te kijken, maar je hebt gewoon het idee dat het ‘live’ is! Ik denk dat ze bij het stuk met de ruines van het getto wel veel met het licht hebben gedaan, want het was er echt heel ‘onheilspellend’ donker… · De hoofdpersonen waren in het begin van de film goed gekleed, Wladyslaw was immers een beroemd pianist en verdiende best goed. Je ziet dat het allemaal steeds minder wordt naarmate de tijd in het getto verstrijkt: ze worden allen veel magerder en de kleren gaan steeds meer om hun heen ‘slobberen’. Ook konden ze niet al hun kleren meenemen naar het getto en je ziet de kleren steeds afgedragener worden. Op het moment dat Wladyslaw in de ruines van het getto woont ziet hij eruit als een zwerver; heel lang haar, lange baard, vieze (te grote) kleren enz. er is niet echt opvallend veel aan grimeren gedaan. Die ingevallen gezichten zijn niet geschminkt ofzo, maar gewoon echt!! Adrien Brody die Szpilman speelt heeft voor deze rol 20 kilo moeten afvallen heb ik gelezen! · De muziek was HEEL erg belangrijk voor de film. Het diende niet zomaar als achtergrond muziek , maar was opvallend op de voorgrond aanwezig. Er is ook een cd verschenen die bij deze film hoort (die heb ik ook) en als je die cd luistert dan ‘zie je het hele verhaal nog eens voor je’. De muziek ‘leidt’ je door de film en is dus heel belangrijk. Vooral het thema van de film, een stuk van Chopin, is heel mooi, omdat hij het speelt aan het begin van de film en zo wordt de film ook weer afgesloten, net alsof die periode van bijna 5 jaar ertussen alleen maar een korte onderbreking was…. · Niet echt speciale geluidseffecten. Ja, de geluiden van bommen die vallen en ‘fluiten’. Maar verder niet echt opvallende geluidseffecten (op de muziek na dan, maar dat is niet echt een geluidseffect in de zin van het woord). 4. Personages · Wladyslaw Szpilman is echt de enige echte hoofdpersoon. Hij is een goede man en wil zijn familie beschermen. Zo gaat hij zijn broer proberen vrij te krijgen als deze is opgepakt door de Joodse politie. Ook is hij een doorzetter: hij heeft machteloos moeten toekijken hoe zijn familie de dood tegemoet ging, maar zorgde toch dat hij overleefde om zijn familie in hem te laten doorleven. Ook is hij een heel trots man. Hij is heel trots als hij de opstand van de Joden ziet. Hij zou hen willen helpen, maar hij weet dat hij moet overleven, ook voor hen. Zodat hij later aan de wereld kan vertellen wat deze mensen hebben gedaan en hoe zij zijn gestorven en ze zo dus ook te laten ‘doorleven’…. · Je leert Wladyslaw vooral ‘kennen’ door wat hij DOET. In het laatste stuk van de film bijvoorbeeld, als hij zich helemaal alleen verbergt in de ruines en als hij onderduikt in verschillende appartementen, dan wordt er een hele tijd niet gesproken. Je ziet hem gewoon….zitten, eten, lezen, denken …en je ziet wat hij ziet…de opstand van de Joden in het getto, de woede van de Nazi’s enz. · Het is een heel realistische film. Je kan je aan de ene kant natuurlijk niet voorstellen dat al die verschrikkelijke dingen werkelijk zijn gebeurd, maar dat is nou eenmaal zo. De hoofdpersoon acteert zo goed dat hij perfect ‘in het plaatje past’. Dat maakt de film heel realistisch. Je denkt er bijna niet meer bij na, tijdens het kijken, dat het geacteerd is. 5. Thematiek en interpretatie · Het belangrijkste thema van de film is denk ik; overleven onder de meest verschrikkelijke omstandigheden. · De regisseur, Roman Polanski, is zelf Joods en heeft zijn ouders verloren tijdens de oorlog. Ze zijn beiden gedeporteerd. Hij leefde in het getto van Krakau. Deze film was dus bedoeld om zijn oorlogstrauma te verwerken. (Bij dit verslag doe ik ook nog een artikel over Roman Polanski.) · Ik heb ook het boek gelezen (in het Engels). Dat boek is geschreven door Wladyslaw Szpilman en het is dus echt zo gebeurd. Het is een autobiografie. De film is wel iets anders dan het boek. Ik denk dat Roman Polanski ook enkele van zij eigen ervaringen erin verwerkt heeft en dat het daardoor net iets anders is. Wel wordt de verhaallijn ongeveer zo gevolgd. 6. Boeiende werking · Wat mij boeide was dat het zo’n aangrijpend verhaal is. Je zit echt met open mond te kijken wat die mensen allemaal moesten doorstaan. Dan denk ik echt zo van: Dat zou IK nooit volgehouden hebben, echt knap van hen”. Dat dit echt allemaal echt gebeurd is, zorgde ervoor dat de impact op mij nog groter was. Ik heb al wel een heleboel gelezen, gezien en gehoord over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust ( ik ben zelfs in Auschwitz geweest), maar als je dan een film ziet die echt zo is gebeurd dan komt het heel ‘dichtbij’. Ook vind ik het heel triest voor die Wilm Hosenfeld. Hij heeft zo veel goeds gedaan, maar de misdaden van zijn medeburgers worden ook hem aangerekend. Zo oneerlijk…. · De regisseur heeft door zijn eigen ervaringen in de film te verwerken de film nog boeiender gemaakt. Dat moet je natuurlijk wel weten dan, voordat je naar de film gaat kijken, maar dat maakt de film gewoon heel ‘persoonlijk’. Ik heb niets uit de film dat ik niet boeiend vond. Ook toen er niet werd gesproken leefde je mee met de hoofdpersoon. 7. Camerawerk en montage · De scène die me het meest is bijgebleven is die dat de pianist helemaal alleen door de ruines van het getto loopt. Dan is hij zo alleen en verlaten. Ik beschreef bij punt 3 al hoe onheilspellend het er hier uitzag. Heel goed camerawerk en montage dus, omdat de film zo realistisch was en heel ‘duidelijk’.
8. Recensie Ik zal voor de verschillende punten een cijfer geven op een schaal van 1 tot 10 en zo nog eens extra uitdrukken wat ik ervan vond: · De regisseur is zeker geslaagd in het goed uitwerken van het hoofdthema. De film laat duidelijk zien dat het enige waar je aan denk in zo’n situatie is: Overleven. cijfer: 8 · Ik vind de film heel geloofwaardig. Nu spreek ik mezelf wel een beetje tegen, want ik zei eerder al dat het gewoon niet te geloven is wat daar gebeurd is, maar ik ken de feiten…zo ging het nu eenmaal toen…. En in deze film wordt het gewoon heel geloofwaardig uitgebeeld. er zijn eigenlijk geen zwakke punten naar mijns inziens! cijfer: 9 · Adrien Brody is nog een onbekende acteur, maar voor mij is hij dat nu niet meer en ik vind hem echt heel goed! Hij is heel geschikt voor de rol: hij draagt zeker heel veel bij aan de geloofwaardigheid van de film, omdat hij zo geweldig acteert en de grime en kleding pasten goed bij het door hem opgeroepen beeld. cijfer: 9 · Het gebruik van het licht en speciale effecten was oké, omdat ze ook bijdroegen aan de geloofwaardigheid van de film:het werd zo onopvallend en natuurlijk gedaan dat je er niet meer bij nadacht dat het ‘niet echt’ was. De muziek was echt heel bijzonder. Ik houd helemaal niet van klassieke muziek, maar bij deze film past het gewoon zo mooi en als je die muziek nu hoort, denk je ook gelijk weer terug aan de sfeer in de film op het moment dat ze het stuk daar lieten horen. cijfer: 9 · Mijn cijfer voor de hele film is een 9, omdat deze film echt heel veel indruk op mij heeft gemaakt. Die gebeurtenissen van toen, maken sowieso indruk op me, maar deze uitvoering daarvan helemaal. Ik zou de film best nog eens willen zien…… ik vind het in elk geval echt een aanrader. Het is natuurlijk niet een ‘gezellige’ film, maar hij is echt heel goed!! En daarom moet je deze film, The Pianist van Roman Polanski, gewoon gezien hebben!! Op de volgende pagina’s enkele recensies. Ik ben het met de meeste eens, omdat deze recensies net als ik heel lovend zijn over deze film! Het artikel dat het beste mijn mening weergeeft, is het artikel uit de ‘Metro’. Op een site over deze film vond ik trouwens een zin die ik echt heel mooi en passend vind: Music was his passion. Survival was his masterpiece.