De Overgave (zakelijke gegevens)

De Overgave is geschreven door de Nederlandse schrijver Arthur Japin. Het is uitgegeven door Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam. De eerste druk was in september 2007, en de versie die ik gelezen heb is een vijfde druk uit oktober 2007. Het boek is gebaseerd op ware gebeurtenissen.

Toen ik naar de bibliotheek ging om een boek uit te zoeken voor mijn boekverslag, kwam ik De Overgave van Arthur Japin tegen. Ik had van verschillende mensen gehoord dat ze hem een erg goede schrijver vonden, dus ik pakte het boek op om de omslag te lezen, en ik bladerde er een beetje doorheen. Ik zag dat het boek grotendeels gebaseerd was op echte gebeurtenissen, en het leek me wel een heftig, maar ook een interessant boek, dus ik besloot om het te gaan lezen voor mijn boekverslag.

Quanah, leider van de indianengroep, de Comanche, zoekt Granny Parker op. Granny was een pionier, en zij is de overgrootmoeder van Quanah, want haar kleindochter Cynthia-Ann werd op 8-jarige leeftijd ontvoerd door Comanche indianen. Zij groeide op bij de indianen, trouwde met het opperhoofd, en werd moeder van Quanah, en Topsannah. Quanah zoekt Granny op om meer te leren over zijn moeder, en zij vertelt haar hele verhaal.

Deel een De prijs van grond

De pioniersfamilie Parker trekt samen met twee andere families naar Texas om daar grond te koloniseren, en stichten daar Fort Parker. Het gebied waar ze gaan wonen werd oorspronkelijk bewoond door Comanche indianen. Aanvankelijk laten de indianen Fort Parker met rust, maar op 19 mei 1836 vallen ze toch aan. Een groot deel van de kolonisten wordt vermoord, en een aantal kinderen wordt ontvoerd. Granny Parker ziet hoe haar man vermoord wordt, en wordt verkracht, en half dood achtergelaten, totdat zij gevonden en meegenomen wordt door de andere overlevenden van de aanval.

Deel twee Zaad in de winter

De overgebleven inwoners van Fort Parker vluchten weg, en sluiten zich aan mij andere kolonisten. Ze ondervinden al snel dat ze niet geaccepteerd worden door de andere kolonisten. Granny en de andere verkrachte vrouwen worden erop aangekeken dat ze gemeenschap hebben gehad met indianen, ook al was dat tegen hun wil. Ze doen hun best om duidelijk te maken hoe het echt zit, maar ze komen daar niet erg ver mee. De meeste van de ontvoerde kinderen worden wel weer teruggevonden, maar zij zijn niet echt zichzelf meer, en de meesten sterven na een tijdje alsnog.

Granny ontmoet ook handelsman Holland Coffee. Hij doet zaken met de indianen, en met zijn hulp wordt een van de ontvoerde kinderen, Rachel teruggevonden. Later trekt Granny met hem mee naar Sam Houston. Dan hoort ze dat er een vrouw is gevonden die misschien haar kleindochter, Cynthia-Ann is.

Deel 3 God’s adem

Granny zoekt de vrouw op, en het blijkt inderdaad haar kleindochter te zijn. Ze neemt haar, en haar dochtertje Topsannah mee naar de westerse wereld, maar Cynthia-Ann is in de bijna 25 jaar dat ze bij de indianen woonde, helemaal verwilderd. Zij kan niet wennen aan de westerse beschaving, en mist haar stam, die uitgemoord is door de blanken. Toch leven zij met z’n drieën nog redelijk gelukkig in het huis van Granny, totdat Topsannah sterft aan een longsontsteking. Hierna stopt Cynthia-Ann met eten, en zo sterft zij ook. Granny blijft alleen achter.

Hoofdpersonen

Er komen veel mensen voor in het verhaal, die allemaal belangrijk zijn, en ook allemaal veel ellende meemaken, maar de hoofdpersoon, en ook de verteller in dit verhaal is Sallie ‘Granny’ Parker. Granny is moeder van drie dochters, Lucy, Martha en Lizzie. Zij zijn allemaal kinderen uit haar eerste huwelijk. Nadat haar eerste man sterft, vindt ze veel steun en begrip bij de familie van de echtegenoten van Lucy en Martha. Zelfs de liefde vindt ze daar weer. De vader van de echtegenoten, John Parker, is ook weduwnaar. Hij is oud genoeg om Granny’s vader te zijn, maar toch wordt ze verliefd op hem. Van hem krijgt zij ook haar bijnaam, Granny. De eerste vrouw van John heette ook Sallie, en John vond dat er geen twee Sallie’s konden zijn. Dus hij bedacht de bijnaam Granny, en al snel noemde iedereen, familie of geen familie, haar Granny.

Granny heeft een vreselijk moeilijk leven. Met John, de rest van de familie, en nog twee andere families reist ze naar een onbewoond stuk land in Texas, om daar een leven op te bouwen. De reis is al erg moeilijk, maar het leven opbouwen op het stuk land dat ze gekocht hebben, blijkt bijna onmogelijk. Ze hebben daar helemaal niks, maar door heel hard te werken wordt Fort Parker langzaam opgebouwd. Ze vindt het leven daar verschrikkelijk moeilijk, maar Granny is een sterke vrouw, dus ze laat niets merken, en werkt stug door. Ze blijft geloven dat als ze hiermee klaar zijn, dat het dan beter wordt. En het leven op Fort Parker wordt ook nog best goed, tot de overval van de indianen. Hier ziet Granny hoe haar geliefden afgeslacht en meegenomen worden, zonder dat zij er ook maar iets aan kan doen. Zelf wordt ze vreselijk gemarteld, en meer dood dan levend wordt ze achtergelaten tussen de verminkte lichamen van de overledenen.

Toch was ze niet dood. Ze besloot dat ze wilde leven, dus ze liet zich verzorgen door de rest van de overlevenden en langzaam heelden haar wonden. Maar je vraagt je af hoe iemand door kan leven, als ze zo veel meegemaakt heeft. Wat Granny vooral overeind houd na de overval, is haat, en vastberadenheid. Ze bijt zich vast in het zoeken naar de ontvoerde kinderen, en dan vooral naar Cynthia-Ann, haar kleindochter, waarmee ze een hechte band heeft. Ook wanneer de mensen om haar heen de zoektocht opgeven, blijft ze doorzoeken. Ze wilt zich niet overgeven, door het verlies te accepteren. Elke keer dat er iemand teruggevonden wordt, is ze even gelukkig. Helaas merkt ze al snel dat de mensen die ze terugvinden, niet dezelfde mensen meer zijn die ze verloren hebben. Ze hebben te veel meegemaakt, maar Granny doet alsof ze dit niet ziet, en blijft doorzoeken naar de andere ontvoerde kinderen, in de hoop dat ze ze onveranderd terug zal vinden.

Als ze Cynthia-Ann terugvind, als een indiaanse, weet ze eigenlijk al dat haar Cynthia-Ann niet meer bestaat. Toch schrobt ze het vuil van haar af, steekt haar in westerse kleren, en probeert haar te leren leven in de westerse samenleving. Weer weigert ze zich over te geven, en ze bijt zich vast in het les geven aan Cynthia-Ann, om har weer westers te maken. Zo houdt ze zich overeind, en ze heeft zelfs weer lief, wat ze na al die pijn ook al bijna verleerd was. Maar dan sterven Cynthia-Ann’s dochtertje, Topsannah, en dan ook Cynthia-Ann. Dit keer heeft ze eigenlijk niks meer om zich aan overeind te houden, behalve haat en teleurstelling. Zo blijft ze achter als een oude, bittere vrouw.

Perspectief

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Granny Parker. Zij vertelt het hele verhaal; aan Quanah. Quanah is de leider van de Comanche indianen, en hij staat op het punt zich over te geven aan de blanken, maar voor hij dat doet, wilt hij graag het verhaal van zijn moeder, Cynthia-Ann horen, van zijn overgrootmoeder, Granny.

Motieven

Leed: De personen in het boek maken ontzettend veel leed mee. Zo verliest Granny stuk voor stuk iedereen waar ze van houdt, en je ziet hoe ze daar mee omgaat.

Tweestrijd: Quanah komt naar Granny toe, omdat hij zich over gaat geven. Dit is waar Granny altijd over gedroomd heeft, maar nu komt de leider van de indianen die ze altijd zo gehaat heeft naar har toe, en ze kan hem niet haten. Hij heeft haar bloed in zich, en ze beseft dat ook de indianen veel onrecht is aangedaan. Ergens heeft ze medelijden met hem omdat hij zich nu moet overgeven.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in de Verenigde Staten, en het grootste gedeelte speelt zich af in Texas. Een gedeelte in en rondom Fort Parker, dan een gedeelte in de nieuwe vestiging van de families, in de buurt van andere kolonisten, en ook een gedeelte speelt zich af in het huis waar Granny eerst met Cynthia-Ann en Topsannah, en later alleen woont.

Stijl

Het verhaal is geschreven alsof het verteld wordt door Granny. Granny is een bittere vrouw, die eigenlijk het liefst helemaal niet praat over haar verleden. Ze vertelt over de gebeurtenissen, maar heeft het niet uitvoerig over haar gevoelens daarbij. Toch weet je wel hoe ze zich voelt, omdat je haar leert kennen. De stijl is dus geloofwaardig, en het verhaal wordt niet lichtvoetig of gecensureerd verteld.

Thema

In deze historische roman schrijft Japin over de ultieme vergevingspoging. Tegen de achtergrond van de gruwelijke gebeurtenissen in het Wilde Westen laat hij een door de indianen beproefde vrouw tot inkeer komen. Haar lichaam was na de overval in 1836 boordevol gevuld met haat jegens de indianen, maar door de komst van Quanah, haar achterkleinzoon, die zich en zijn volk gaat overgeven aan de blanke kolonisten, komt ze tot bezinning.

Ze is bereid de informatie te verstrekken die hij verlangt. Ze is als de vrouw van het Apache-verhaal: die de warmte niet wil toelaten in de wereld, maar als ze de zak met warmte wel opent, is waarvoor ze gevreesd heeft niet aan de orde. Al die tijd heeft ze voor niets in de kou geleefd. Zo is het ook met Sallie Parker. Het is ontegenzeggelijk een vrouw met karakter: daarvan zijn in de roman staaltjes te vinden ( ze durft het op te nemen tegen John Parker als haar dochter zwanger is, ze trouwt later met John en volgt hem om een nederzetting op te bouwen, ze moet alle drinkbekers met ellende leegdrinken en wanneer ze door gelovige mensen met de nek wordt aangekeken gaat ze daar ook tegen te keer.)

Maar het is ook een vrouw die zich niet wil overgeven (zegt John, als hij een beeldspraak met paardrijden aan haar wil duidelijk maken.) Ze moet tot het besef komen (o.a. door Holland Coffee en zijn verhaal over de schepping, dat lang niet alles op deze wereld zwart of wit is en dat de waarheid vaak in het midden ligt. Hij spreekt haar ook eens toe wanneer ze samen op zoek zijn naar Cynthia Ann er wel eens over heeft gedacht om te leren “vergeven.”Daarmee heeft ze grote moeite omdat elke vezel in haar lichaam gevuld is met haat en wraakgevoelens.

Bron: http://www.scholieren.com/boekverslagen/26309

Tijd

De tijd verspringt telkens van het heden, waarin Granny met Quanah praat, naar het verleden, waar Granny over vertelt. Ze vertelt over verschillende perioden uit haar leven. De oudste herinneringen gaan over haar jeugd, en de jongste over de tijd dat ze samen woonde met Cynthia-Ann en Topsannah.

Titelverklaring

De Overgave komt op verschillende manieren terug in het verhaal. De duidelijkste overgave, is wel die van Quanah. Na een vreselijke tegenslag voor de indianen, vraagt Quanah om een teken aan zijn voorouders, want hij moet beslissen of de indianen door zullen vechten tegen de blanken, of zich overgeven. Eerst ziet hij een uitgemergelde wolf die naar hem opkijkt, en daarna richting het fort van de blanken loopt. Dan kijkt hij naar een rondvliegende arend, en denkt aan zijn moeder die westers was, en zich heeft aangepast aan het leven van de indianen. De arend vliegt richting het fort, en Quanah besluit zich over te geven.

Maar De Overgave slaat ook op Granny, die juist jarenlang weigert zich over te geven. Ze blijft maar doorgaan, en blijft zoeken naar degenen die ze verloren is, en ook als Cynthia-Ann een indiaan geworden blijkt te zijn, geeft ze zich nog niet over. Tot op het eind tenminste. Ze ziet hoe ongelukkig Cynthia-Ann bij haar is, ook al houdt ze wel van haar. Met pijn in haar hart besluit ze dat ze Cynthia-Ann en Topsannah terug zal laten gaan naar hun volk. Dit is dus eigenlijk de overgave van Granny Parker. Het gaat echter niet door,want vlak nadat ze dit besloten heeft, en zelfs voordat ze het tegen Cynthia-Ann heeft kunnen zeggen, vinden ze Topsannah, die had overgegeven, badend in het zweet, en met hoge koorts. Topsannah sterft, en daarna ook Cynthia-Ann, dus de overgave van Granny komt te laat.

Al geeft ze zich op een manier ook over door haar verhaal aan Quanah te vertellen, en na al die jaren haar haat los te laten. Ze geeft zich eindelijk over aan vergeving en een soort berusting, want dat heeft ze na al die jaren nog steeds niet. Alleen weet ze niet of dit nou wel beter is. die haat was eigenlijk nog maar alles wat ze. Haat en een kistje met een oude tekening van Cynthia-Ann, en een veer die ze in haar haren had, toen ze haar terugvonden. Het kistje geeft ze aan Quanah, en de haat is weg.. Maar wat blijft er dan voor haar over?

Leeservaringverslag

Ik vond De Overgave, een boeiend, meeslepend, en af en toe ook een schokerend verhaal. Ik vond het leuk om te lezen. Nou ja, leuk is niet echt het goede woord, dus laat ik maar zeggend dat ik blij ben dat ik het boek gelezen heb. Granny vertelt haar verhaal eigenlijk een beetje afstandelijk, want ze vertelt het vooral gewoon zoals het is gebeurd, zonder lang over haar gevoelens uit te wijden, en zonder je te besparen van de vreselijke details. Toch voelde ik met haar mee, en sleepte ze me mee in het verhaal.

Granny Parker is een fascinerende vrouw. Ze maakt meer ellende mee in haar leven, dan zo’n beetje alle mensen die ik ken bij elkaar, en toch geeft ze niet op. Elke ochtend staat ze toch weer op, en gaat verder met haar leven. Ze was altijd al sterk, en met elke tegenslag werd ze sterker. Misschien wel een beetje te sterk. Na alle ellende merkt ze dat ze eigenlijk bijna niks meer voelt. Een tijdje na de overval van de Comanche op Fort Parker zegt ze; “Eerst merkte ik dat ik nauwelijks iets voelde bij de ellende van een ander, pas later kreeg ik door dat dit evenzeer gold voor die van mezelf. Het is met je ziel als met je huid, hij wordt er van alle littekens niet mooier op, alleen dikker.” Dit zette me aan het denken. Wat zou er erger zijn? Niks kunnen voelen, dus ook de goede dingen niet, of zoveel voelen dat je er kapot aan gaat? Waarschijnlijk toch het laatste. Granny Parker had het vast niet zo ver gehaald zonder haar onwijs dikke huid.

Toch is het natuurlijk niet geweldig. Het enige gevoel waar ze op het eind eigenlijk nog plaats voor heeft is haat. Haar leven lang haat ze de indianen voor wat ze haar en haar geliefden hebben aangedaan. Tot op het eind. Als Quanah naar haar toekomt, komt ze erachter dat ze hem niet kan haten. Hij is de leider van de indianen die ze zo haat, maar hij is ook de zoon van Cynthia-Ann. Ook ziet ze iets van zichzelf in hem terug. Quanah heeft net als zij veel leed meegemaakt. Op jonge leeftijd heeft hij zijn moeder, Cynthia-Ann meegenomen zien worden door de blanken, dus net als bij Granny is zij van hem afgepakt. Ook is zijn vader vermoord, net als veel andere mensen van zijn stam. En nu moet hij iets doen dat moeilijker is dan alles wat zijn voorouders ooit gedaan hebben. Hij moet de vrijheid van zijn volk opgeven, door zich over te geven aan de indianen. Net als Granny heeft hij dus veel meegemaakt, en net als zij blijft hij overeind.

Granny heeft dus een beetje een verdeeld gevoel. Als lezer krijg je dat ook. Je leest over de vreselijke dingen die de indianen de kolonisten aandoen, maar toch heb je ook wel begrip voor ze. Ik wist natuurlijk al dat het land eigenlijk van de indianen was, die daar al jaren woonden, en dat de blanken hun land zijn binnengedrongen, en het zich toegeëigend hebben. Als je dat in je achterhoofd houdt, begrijp je wel beter waarom de indianen de onschuldige kolonisten aanvallen, want ze willen gewoon hun land terug. Ook zijn er soms korte stukjes in het boek, die niet door Granny verteld worden, die over de indianen gaan. In deze stukjes zie je bijvoorbeeld hoe Quanah besluit zich over te geven, en het verhaal sluit met zo’n stukje waarin je leest dat Quanah zich overgeeft. Hierin staat dat het gebruikelijk is voor de Comanche om zijn eigen paard te doden, als hij zich overgeeft. Als Quanah het dier in de ogen kijkt, neemt hij een besluit. Dan slaakt hij een kreet, en slaat het dier hard, zonder wapen. Hierdoor vlucht het paard in angst weg, en terwijl hij naar de stofwolken kijkt die het beest achterlaat zegt Quanah; “Kijk, dáár gaat de geest van de Comanche.” Dit maakte indruk op mij, want hoewel Quanah de vrijheid van zijn volk opgeeft, zorgt hij er ook voor dat de Comanche op een manier nog verder leven.