Cryonisme

Cryonisme Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1 Wat is Cryonisme en hoe verloopt de procedure? Paragraaf 1.1 Begrip Cryonisme en procedure
Paragraaf 1.2 Alleen het hoofd invriezen
Hoofdstuk 2 Wat zijn de kosten? Paragraaf 2.1 Het Cryonics Institute
Paragraaf 2.2 Alcor
Hoofdstuk 3 In welke landen kan men zich laten invriezen? Hoofdstuk 4 Is er al eens iemand succesvol ingevroren en ontdooid? Hoofdstuk 5 Waarom zou iemand ervoor kiezen om zich te laten invriezen? Paragraaf 5.1 Doel
Paragraaf 5.2 Wie kiezen ervoor? Hoofdstuk 6 Is het fenomeen mensen invriezen wel ethisch verantwoord? Hoofdstuk 7 Kun je mensen invriezen en later weer ontdooien om verder te leven? Reflectie Extra’s Bronnenlijst Logboek

Slot Inleiding Deze praktische opdracht heeft als onderwerp: ‘Invriezen van mensen om later in de toekomst weer ontdooid te worden en verder te leven’. Dit leek ons een boeiend onderwerp, omdat we benieuwd waren hoe de techniek die hierbij wordt toegepast in elkaar zit en waarom mensen er eigenlijk voor kiezen. We wilden ook een onderwerp waar nog niet zoveel over bekend is, zodat we er ook zelf over na konden denken. Onze hoofdvraag luidt: Kun je mensen invriezen en later weer ontdooien om verder te leven? Onze deelvragen luiden: - Wat is Cryonics en hoe verloopt de procedure? - Wat zijn de kosten? - In welke landen kan men zich laten invriezen? - Is er al eens iemand succesvol ingevroren en ontdooid? - Waarom zou iemand ervoor kiezen om zich te laten invriezen? - Is het fenomeen mensen invriezen wel ethisch verantwoord? Om deze vragen te beantwoorden, hebben we gebruik gemaakt van verschillende bronnen. We hebben veel op het internet naar informatie gezocht en ook in boeken en tijdschriften. Wij vonden het leuk om aan deze praktische opdracht werken, want we vonden het onderwerp heel interessant. We hebben er veel van geleerd. Ook hebben we door dit onderzoek veel vaardigheden geleerd zoals het zoeken naar informatie en het verwerken van informatie. We wensen u veel plezier bij het lezen van onze praktische opdracht. Hoofdstuk 1 Wat is Cryonisme en hoe verloopt de procedure? Paragraaf 1.1 Begrip Cryonisme en procedure Cryonisme is een wetenschappelijk experiment, waarbij mensen die klinisch dood zijn worden ingevroren in vloeibaar stikstof (-196° C) zodat hun lichaam in principe onbeperkt behouden blijft. De achterliggende hoop is dat in de toekomst de wetenschap zich ver genoeg zal ontwikkelen om de patiënt te kunnen genezen van de ziekte waaraan hij/zij is overleden en de gevolgen van het invriezen zelf ongedaan te maken. Mensen die serieus in cryonisme geïnteresseerd zijn en ernaar streven na hun dood te worden ingevroren noemt men “cryonisten”. Mensen die inmiddels zijn ingevroren noemt men "cryonauten"; de cryonics service providers spreken liever van "patiënten". Er zijn in Nederland op dit moment zo’n 7 actieve cryonisten. In Europa is cryonisme nog niet zo populair – het aantal cryonisten in Nederland is op de vingers van twee handen te tellen. In Amerika is cryonisme wel bekend, hier zijn ook de bedrijven gevestigd waar mensen zich in kunnen laten vriezen. In het algemeen moet zo snel mogelijk nadat een arts de dood heeft vastgesteld worden begonnen met de invries-procedure. Zodra de arts de dood heeft geconstateerd, wordt de patiënt aangesloten op een hart-long machine, om de circulatie van het bloed en zuurstof weer op gang te brengen. Dit is nodig om te zorgen dat de medicijnen die toegediend gaan worden goed door het hele lichaam verspreid kunnen worden en schade te voorkomen. Zodra de circulatie weer op gang is gebracht wordt begonnen met in ieder geval het toedienen van heparine, een anti-stollingsmiddel. Ondertussen wordt begonnen met het koelen, door de patiënt in ijs in te pakken. Verder wordt het bloed vervangen door een oplossing om het lichaam en de verschillende organen zo goed mogelijk te conserveren. Dit wordt via de halsslagader of via de dij ingebracht. Als de patiënt gekoeld is tot bijna waterijs temperatuur (0° C), wordt de patiënt vervoerd naar de faciliteit van de service provider. Daar wordt het tijdelijke middel vervangen door een soort antivriesmiddel. De patiënt wordt nu verder afgekoeld tot de temperatuur van droog ijs (-78,5°C ; kooldioxide-ijs). Dit moet heel langzaam gebeuren om scheuren in het lichaamsweefsel te voorkomen. Uiteindelijk wordt de patiënt gekoeld tot de temperatuur van vloeibaar stikstof (-196°C), een proces dat enige dagen in beslag neemt. Daarna wordt de patiënt opgeslagen in een zogenaamde "dewar", een soort reusachtige thermosfles, die gevuld is met vloeibaar stikstof. Omdat het stikstof verdampt moet het geregeld worden aangevuld. Om te voorkomen dat dit bij vergeten gelijk tot het mislukken van de procedure leidt, wordt de patiënt omgekeerd bewaard, het hoofd blijft dan zo lang mogelijk gekoeld. Paragraaf 1.2 Alleen het hoofd invriezen Bij Alcor is het mogelijk, behalve het hele lichaam ("whole body") ook alleen het hoofd te laten invriezen, zgn. "neuro-suspension". Hoe eng dit in eerste instantie wellicht ook mag klinken, rationeel beschouwd is het waarschijnlijk de veiligste methode. Immers, er mag vanuit worden gegaan dat als de wetenschap zover is dat het mogelijk is het lichaam te ontvriezen en te repareren, het klonen van een heel nieuw lichaam makkelijker is. Belangrijke voordelen van alleen het hoofd invriezen zijn: - Ieder orgaan in het menselijk lichaam heeft een eigen invriesprotocol. Door alleen het hoofd in te vriezen kan men zich richten op de procedure die voor de hersens van belang is, in plaats van ook aandacht te geven aan de rest van het lichaam, wat tot vertraging van de totale invriesprocedure leidt. - Het gaat sneller, wat betekent minder verlies van essentiële informatie van de hersens. - Omdat alleen het hoofd wordt ingevroren, makkelijker te evacueren bij rampen. - Zuiniger qua opslag en stikstof verbruik, dus voordeliger. Het is nog omstreden in hoeverre essentiële informatie omtrent de identiteit van de persoon uitsluitend in de hersens ligt opgeslagen.
Hoofdstuk 2 Wat zijn de kosten? Je laten invriezen is prijzig. Het grootste deel van het betaalde bedrag gaat in een fonds waarvan het jaarlijkse rendement (voor inflatie gecorrigeerd) voldoende moet zijn om de kosten van het ingevroren houden voor onbepaalde tijd te blijven betalen. Het zou immers eeuwen kunnen duren voordat de techniek zo ver is dat men bevroren mensen kan reanimeren, optimisten denken dat een periode van vijftig jaar realistisch is. Paragraaf 2.1 Het Cryonics Institute Het Cryonics Institute is veruit het goedkoopst en rekent 28 duizend dollar voor het invriezen en voor onbepaalde tijd ingevroren houden van een lichaam. Daar komen extra kosten bij voor de begrafenisondernemer die het eerste deel van de procedure uitvoert en het vervoer regelt. Bij de Cryonics Institute zijn de volgende prijzen gehandhaafd: Lidmaatschap Initiatie Bewaarplaats
Optie 1 $1,250 once none $28,000
Optie 2 $120 per year $75 $35,000
CI opslagruimte: Optie 1 Optie 2 $88,000 $95,000 Paragraaf 2.2 Alcor Alcor rekent voor de complete dienstverlening 150 duizend dollar (80 duizend dollar als je alleen je hoofd laat invriezen, in de hoop dat er door toekomstige medische technologie een nieuw lichaam onder je hoofd kan groeien). Europeanen betalen 25 duizend dollar meer vanwege extra logistieke problemen. Een reden dat Alcor zoveel duurder is, is omdat deze organisatie meer geavanceerde procedures gebruikt om haar leden met zo weinig mogelijk schade in te vriezen. Een andere reden is dat Alcor een veel groter bedrag per persoon voor het onderhoudsfonds reserveert, zodat er meer financiële zekerheid is. Toch is cryonisme niet alleen voor de rijken. De meeste cryonisten financieren het invriezen met een levensverzekering die het benodigde bedrag bij overlijden uitbetaalt. Bij Alcor worden de volgende prijzen gehandhaafd: $150,000.00 het hele lichaam invriezen. $ 80,000.00 alleen het hoofd invriezen. Hoofdstuk 3 In welke landen kan men zich laten invriezen? In 1965 werd de eerste Cryonics Service Provider opgericht: de Cryonics Society of New York (CSNY), gevolgd door de Cryonics Society of Michigan (CSM) en de Cryonics Society of California (CSC) in 1966. Het was de CSC die in 1967 de eerste cryonaut invroor: James H. Bedford, een hoogleraar psychologie. Na Bedford volgden nog zes mensen. Door chronisch geldgebrek kwam het CSC in de problemen, het vloeibaare stikstof werd niet op peil gehouden, waardoor de ingevroren lichamen gingen rotten. In 1972 wordt het bedrijf Alcor opgericht door twee oud-leden van CSC. Alcor handelt professioneler dan zijn voorgangers en bouwt een reputatie op dat ze op wetenschappelijk verantwoorde wijze te werk gaan. In de jaren ’70 verschijnen er meer bedrijven die zich met cryonisme gaan bezighouden, zoals het Cryonics Institute (1976) en de American Cryonics Society. Uit deze laatste organisatie komt TransTime voort, de eerste commerciële provider. Cryonics was en is nog steeds voornamelijk een Amerikaanse aangelegenheid. Er zijn op dit moment nog slechts twee cryonics providers actief in de wereld: Alcor en het Cryonics Institute. Beide providers zijn gevestigd in de USA. Het is op dit moment nog nergens in Europa mogelijk ingevroren lichamen te bewaren. Na enige jaren onneembare hindernissen te hebben opgeworpen voor Nederlanders en andere Europeanen om hun financiering rond te krijgen, gaf Alcor in 2000 aan niet langer Europese cryonisten te willen aannemen. Momenteel bestaan er plannen voor het oprichten van een Europese Cryonics Provider. Of die plannen gerealiseerd gaan worden hangt van veel factoren af. Als je er voor voelt je lichaam na je dood te laten invriezen, kan dat voorlopig dus alleen in Amerika en eigenlijk ook alleen bij het Cryonics Institute. Dat maakt het voor Nederlanders niet makkelijker op, maar onmogelijk is het ook niet.
Hoofdstuk 4 Is er al eens iemand succesvol ingevroren en ontdooid? In totaal zijn op dit moment ongeveer 150 mensen ingevroren. Er zijn twee cryonisme-organisaties in de wereld. Ze zijn beide gevestigd in de VS: Alcor en het Cryonics Instituut. Samen hebben ze circa 1250 leden met een invriescontract, waaronder ongeveer tien Nederlanders. Mensen die zich in laten vriezen, zijn klinisch dood. Hun hart is gestopt met kloppen, maar de hersenen mogen niet afsterven. Cryonisten gaan er van uit dat de persoon (persoonlijkheid, karakter, kennis) zich in de hersenen bevindt. Zijn de hersenen eenmaal afgestorven, dan heeft invriezen weinig zin. Om cryonisme een kans van slagen te geven, moet zo snel mogelijk na het overlijden de invriesprocedure gestart worden. Niet alleen de hersenen mogen niet afsterven, het lichaam zelf moet ook (enigszins) intact zijn. Het belangrijkste is dat wordt voorkomen dat de hersencellen door het stoppen van de zuurstoftoevoer gaan afsterven. Iedere cryonist heeft daarom een SOS-kettinkje waarop de allernoodzakelijkste informatie staat. Maar er moet meer geregeld worden, zo moeten er mensen zijn die de procedures gaan toepassen. Ook zal het vervoer naar Amerika geregeld moeten worden, want de wet op de lijkbezorging geeft Nederlandse cryonisten geen ruimte. Een lichaam dat zwaar beschadigd is door bijvoorbeeld een ongeluk of een brand kan niet meer worden ingevroren. De patiënt kan denken de cryonisten na ontvriezing weer verder leven. Op dit moment kan geen enkel lichaam straffeloos worden bevroren en ontdooid. Al direct bij het invriezen ontstaat weefselschade, de cryonisten gaan er echter van uit dat de medische wetenschap op termijn ook die schade kan herstellen. Alleen al bij het invriezen zelf worden cellen beschadigd net als bij het ontdooien. Is de cryonaut eenmaal ontdooid, dan is het weer niet zeker dat hij of zij tot leven gewekt kan worden. Daar komt nog bij dat een lichaam door fouten tussentijds kan ontdooien, waardoor het hele proces voor niets is geweest. Tot nu toe kan een mens niet zonder ernstige schade aan de weefsels ingevroren worden om daarna weer te worden ontdooid. Cryonisten zijn zich bewust van die risico’s, maar ze zeggen: beter een kleine kans dan helemaal geen kans. Hoofdstuk 5 Waarom zou iemand ervoor kiezen om zich te laten invriezen? Paragraaf 5.1 Doel Het doel van een cryogene suspensie is het behoud van de identiteit van de patiënt na de dood. Als de theorie klopt dat alles wat het bewustzijn en de identiteit aangaat vastgelegd is in de neurale structuur van de hersens, dan moet het mogelijk zijn door het conserveren van deze structuur de identiteit van de persoon te behouden. Een verder ontwikkelde medische wetenschap dan de huidige zou wellicht de schade aan het lichaam kunnen herstellen en de patiënt zou dan na ontvriezing weer verder kunnen leven. Veel cryonisten zijn mensen die niet in het hiernamaals geloven, voor hen is er geen hemel of hel. Ze denken dat mensen geloven omdat ze niet graag denken dat na de dood alles ophoudt. Ze weten dat cryonics ook geen zekerheid biedt dat je later verder kan leven, maar cryonisten denken dat je beter een kleine kans kan hebben dan helemaal geen. Cryonisten denken dat de techniek in de toekomst zo ver is gevorderd dat de schade die ze oplopen tijdens het invriezen ongedaan kan worden gemaakt. Paragraaf 5.2 Wie kiezen ervoor? Er zijn eigenlijk drie soorten mensen die zich willen laten invriezen. De eerste zijn mensen die niet in een God geloven of de hiernamaals en het leven op aarde fijn vinden en nog niet dood willen gaan. Zij vinden dat hoewel zij zoals vrijwel iedereen, wel eens mindere dagen hebben, het leven heel leuk vinden en het aantal jaren dat ze ervan mogen genieten te weinig. Ze zijn niet bang voor de dood, maar ze kijken er zeker ook niet naar uit. Ze zeggen dat bovendien, leven is beter dan dood, want leven betekent opties hebben, zelfs de optie om dood te gaan. Deze mensen willen dus het liefst eeuwig blijven leven. Er zijn ook mensen die ernstig ziek zijn voor wie in deze tijd geen medicijnen zijn voor hun ziektes. Zij willen graag een tijd ingevroren worden totdat het medicijn die hun ziekte kan genezen is ontdekt. Zodat ze dan ontdooid kunnen worden om genezen te worden en dan weer verder te leven. Tenslotte zijn er mensen die benieuwd zijn hoe de wereld er over pakweg 200 jaar uitziet. Zij zouden dit heel graag mee willen maken en omdat er geen andere mogelijkheid is kiezen ze er daarom voor om zich te laten invriezen.
Hoofdstuk 6 Is het fenomeen mensen invriezen wel ethisch verantwoord? Veel mensen klampen zich vast aan het geloof in een hiernamaals, de hemel (of de hel) of reïncarnatie. Het idee er ooit niet meer te zullen zijn is nu eenmaal niet aantrekkelijk. Maar dit hoort natuurlijk bij het geloof, want hoe zeker is het dat er zo'n leven na de dood bestaat? Nu zeggen de critici: van cryonics is ook niet zeker dat het werkt. Het antwoord daarop is dat het in ieder geval niet onvoorstelbaar is dat het ooit zal werken. Cryonisten schatten hun kansen rationeel in. Ze weten dat de methoden om in te vriezen op dit moment niet perfect en zelfs barbaars zijn. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat er grote schade ontstaat door het proces van invriezen. Op dit moment zijn we niet in staat het proces van invriezen ongedaan te maken. Cryonisten realiseren zich dat ze bij de huidige invriesprocedures rekenen op technologie die in de toekomst nog ontwikkeld zal moeten worden. Ze weten echter ook dat iedere poging om je lichaam, en vooral de neurale structuur van je lichaam, te behouden beter is dan het alternatief: begraven of cremeren. Cryonics is dus eigenlijk een rationele gok. Gelovigen vinden het invriezen van mensen niet goed, omdat ze vinden dat een mens niet zelf mag beslissen of hij langer wil leven of niet. Dat moet bepaald worden door God. Als het later mogelijk wordt, is het alleen toegankelijk voor de rijken en dat is oneerlijk. Ook al is iemand dood ziek, hij moet zich volgens een gelovige niet in laten vriezen. Als God had gewild dat hij hier op aarde verder zou leven had hij hem wel genezen. Nou zouden sommige mensen zeggen dat je met medicijnen ook probeert om langer te leven. Dat is zo maar dat is toch iets heel anders, want medicijnen zorgen ervoor dat je niet overlijdt door die ene ziekte waar ze tegen werken, maar ze kunnen je niet redden van een natuurlijke dood. Er zijn ook een aantal andere bezwaren die altijd worden aangevoerd. Een van de bezwaren is dat mensen niet geschapen zijn om zo lang te leven. De lichamelijke aftakeling wordt namelijk vanaf het 40e jaar al merkbaar. Ook de wordt gezegd dat als de cryonisten over tweehonderd jaar (of eerder) wakker zouden worden, ze in de nieuwe maatschappij niet kunnen aarden. Eén van de weinige dingen die we met stellige zekerheid over het leven kunnen zeggen, is dat het ooit begonnen is en dat het ooit een einde neemt. Het aardige is dat we op het eerste een precieze datum kunnen plakken. Cryonisten willen ook het ‘einde’ in de hand hebben en gelovigen vinden dat alleen God daar over mag beslissen en dat niemand de dood kan ontlopen. De onderste helft van de zandloper is al bijna even vol als de bovenste helft. De vraag is: wat doe je daarmee? Iedereen heeft zijn eigen antwoord. Gelovige mensen zeggen: als die leeg is, wordt de zandloper omgedraaid. Cryonisten zeggen: als de bovenste bol (bijna) leeg is, doen we er gewoon nog een schep zand bij. Gelovigen en cryonisten hebben een ding met elkaar gemeen: ze besteden allebei veel aandacht aan wat er nà dit leven komt. Hoofdstuk 7 Kun je mensen invriezen en later weer ontdooien om verder te leven? Tot nu toe is het nog niet gelukt om mensen met succes in te vriezen en later weer te ontdooien. James H. Bedford was de eerste mens die zich liet invriezen. Het liep niet goed af, want door chronisch geldgebrek kwam het betreffende Cryonics Provider CSC in de problemen. De vloeibare stikstof werd niet op peil gehouden, waardoor de ingevroren lichamen waaronder die van James H. Bedford gingen rotten. Er zijn een aantal punten die aangeven dat het op dit moment niet mogelijk is om mensen succesvol in te vriezen en te ontdooien. Ten eerste, om cryonisme een kans van slagen te geven, moet zo snel mogelijk na het overlijden de invriesprocedure gestart worden. Niet alleen de hersenen mogen niet afsterven, het lichaam zelf moet ook enigszins intact zijn. Het belangrijkste is dat wordt voorkomen dat de hersencellen door het stoppen van de zuurstoftoevoer gaan afsterven. Maar eigenlijk ontstaat er al direct bij het invriezen altijd wel weefselschade. Alleen al bij het invriezen zelf worden dus cellen beschadigd. Dit gebeurt ook het ontdooien. Het is ook zo dat als de cryonaut eenmaal ontdooid is, het dan nog niet zeker is of hij of zij tot leven gewekt kan worden. Daar komt nog bij dat een lichaam door fouten tussentijds kan ontdooien, waardoor het hele proces voor niets is geweest. Vervolgens moet op een gegeven moment de patiënt worden afgekoeld tot de temperatuur van droog ijs (-78,5°C ; kooldioxide-ijs). Hierbij kunnen scheuren in het lichaamsweefsel ontstaan. Ten slotte wordt de patiënt uiteindelijk opgeslagen in een zogenaamde "dewar", een soort reusachtige thermosfles, die gevuld is met vloeibaar stikstof. Omdat het stikstof verdampt moet het geregeld worden aangevuld. Het is hierbij heel belangrijk dat er niet vergeten wordt om dit te doen of door andere redenen niet gedaan wordt, net als bijvoorbeeld bij James H. Bedford. Cryonics is dus experimenteel, er is geen enkele garantie dat het tot leven wekken ooit zal lukken. De mensen die ervoor kiezen om ingevroren te worden weten hier dan ook vanaf. Maar zij vinden dat een kleine kans beter is dan totaal geen kans om langer te leven. Reflectie Wij vonden het werken aan deze praktische opdracht leuk. We vonden allebei het onderwerp dat we gekozen hadden heel interessant. We wilden er altijd wel meer over weten, vooral Sardar nadat hij er een keer een documentaire over had gezien op de televisie. Omdat het fenomeen cryonisme vooral bekend is in de Verenigde Staten weten veel Nederlanders er vrijwel niets over. Het was daarom ook best lastig om veel bruikbare informatie in het Nederlands te vinden. Dat was eigenlijk ook het enige punt waar we tegenaan liepen. Er was volop informatie in het Engels te vinden, maar dat was best lastig om dat te begrijpen, omdat er veel moeilijke termen en woorden werden gebruikt. Sommige deelvragen waren ook moeilijker te beantwoorden dan andere deelvragen, omdat er simpelweg niet veel over te vinden was. We hebben best veel tijd gestoken onze praktische opdracht, maar dat had zeker wel veel nut. We hebben namelijk veel geleerd over ons onderwerp en ook veel andere vaardigheden die bij het maken van een praktische opdracht belangrijk zijn. Al met al vonden we het dus niet zo erg om er aan te werken. Het was gewoonweg heel interessant. Extra’s We hebben een enquête gehouden dat hoort bij de volgende deelvraag: Hoofdstuk 6

Is het fenomeen mensen invriezen wel ethisch verantwoord? De conclusie wordt gemaild naar u via de elo. En de formulieren zitten in de bijlagen. We hebben een poster gemaakt voor de presentatie, die we vrijdag inleveren na het presenteren. We hebben een PowerPoint gemaakt, die wordt via de elo naar u gestuurd. We hebben een internetsite gemaakt, waar ook alle deelvragen en de hoofdvraag op te zien zijn. We hebben een proefje gedaan naar aanleiding van de hoofdvraag, maar in plaats van mensen hebben we groenten gebruikt. Dit kunt u hieronder zien. Experiment: is het mogelijk om groenten in te vriezen en daarna weer te ontdooien, zodat ze weer verder kunnen leven. Onderzoeksvraag: kan een plant ingevroren en weer ontdooid worden om daarna verder te “leven”? Uitvoering proef: Benodigdheden: - een plant - een vriezer - sperziebonen - thermometer
We hebben een willekeurige plant uit de tuin genomen en die vervolgens in een vriezer gestopt. Na 48 uur hebben we het weer er uit gehaald en hebben we het op kamertemperatuur ontdooid. Dit hebben we ook gedaan met verse sperziebonen. De temperatuur in de vriezer daalde elke minuut ongeveer met 1 graden Celsius. De laagste temperatuur, dat werd gehaald was -16 graden Celsius. Proefresultaten: Plant: Waarnemingen: - toen de plant in de vriezer ging had het stevige groene bladeren. - toen de plant uit de vriezer kwam waren de bladeren groen en hard - toen de plant was ontdooid waren de bladeren slap en donkergroen. Sperziebonen: Waarnemingen: - toen de sperziebonen in de vriezer gingen waren ze stevig. - toen de sperziebonen uit de vriezer kwamen waren ze hard - toen sperziebonen waren ontdooid waren ze slap, maar hier was de kleur niet veranderd. Conclusie: Na het ontdooien waren de sperziebonen nog wel goed, wel een beetje slap, maar wel eetbaar. Na het ontdooien van de plant was de plant slap en de bladeren begonnen te verkleuren. Na 2 dagen had de plant zich nog steeds niet hersteld. Dus hieruit kunnen we concluderen dat bij invriezen zeker wel schade ontstaat. Commentaar: Uit onze onderzoek is gebleken dat bij invriezen zodanig schade ontstaat waardoor de plant niet verder kan “leven”. Maar misschien is het voor de professionele onderzoekers wel mogelijk om de schade zoveel mogelijk te beperken door bijvoorbeeld antivries in de plant te spuiten. Zij beschikken immers over betere apparaten en technieken dan wij. Bronnenlijst Internet www.meervrijheid.nl/geschiedeniscryonisme.htm
www.georgeovermeire.nl/cryonics/index.html
www.nicolebosch.nl/item/pub/IPpub.pl?ipP=artikel&ipI=59&ipBlad=2
nl.wikipedia.org/wiki/Cryonisme
nl.wikipedia.org/wiki/Cryonauten
http://forum.leerlingen.com/vbb/showthread.php?t=58156
henrysturman.com/dutch/artikelen/cryonisme.html
www.een.be/televisie1_master/programmas/e_kopp_r2005_a0466_item1/index.shtml
www.vrijheid-van-spreken.org/forum/showthread.php?t=1864
www.wetenschapsforum.nl/viewtopic.php?p=2774 - 107k
Slot Dit was onze praktische opdracht voor ANW, met als onderwerp: Invriezen van mensen om later in de toekomst weer ontdooid te worden en verder te leven. Het was een hele klus om alle deelvragen en de hoofdvraag te beantwoorden. Maar we hebben er met veel plezier aan gewerkt. We hebben veel geleerd van deze praktische opdracht. Het was in het begin best lastig om veel bruikbare informatie te vinden, maar uiteindelijk is dat naar onze mening allemaal wel goed gekomen. We hebben best veel tijd gestoken in deze praktische opdracht, maar hebben er gelukkig ook veel van geleerd. Het was kortom dus een interessante en leerzame opdracht, waar we met veel plezier aan hebben gewerkt.