Tim Krabbé – Marte Jacobs

2007

Reactie na aantal hoofdstukken.
Toen ik de eerste hoofdstukken las had ik nog geen idee waar het boek over zou gaan. Dit was een beetje mysterieus en zo kwam er wel spanning in. Je kreeg wel een eerste indruk van één van de hoofdpersonen.

Samenvatting:
Emile Binenbaum is dichter, weliswaar succesvol, maar er worden niet zo veel gedichtenbundels verkocht. Hij koopt de boeken van zijn klasgenoot Willem Reiff, die dikke boeken schrijft die goed worden verkocht. Toch snapt hij niet dat lezers zo’n dik boek kunnen lezen. Ze waren zes jaar klasgenoten geweest op het Amstel Lyceum en met nog twee andere vrienden Leo en Henk waren ze van plan geweest om naar Spanje te liften, maar verder dan Baarn waren ze niet gekomen. ’s Avonds was Emile met een heel jong meisje een knakworst gaan eten. Leo was bij een auto-ongeluk om het leven gekomen en Henk was een succesvol directeur geweest die voor een heleboel geld zijn bedrijf heeft verkocht, waarna hij een reünietje geeft voor de vrienden. Emile gaat er heen, Willem Reiff zal komen en weet zeker dat er twee woorden worden genoemd: “knakworst”en “Marte.” Wanneer ze ’s avonds bij elkaar zijn, komt het fotoboek op tafel. Er is een foto bij van het schoolfeest waarop ook Marte te zien is. Het was tijdens de reünie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan. Maanden later wordt hij nog meer verrast wanneer hij hoort dat Willem Reiff een boek heeft gepubliceerd met de titel “Het meisje uit mijn jeugd.”

De zestienjarige Emile is in Schoorl op het feest van een vriend van zijn ouders. De kinderen gaan spelen in een duinpan. Ze gaan voetballen. Emile is niet zo’n goede voetballer, maar hij wordt ingedeeld in het team met een negenjarig meisje Marte. Die springt als een giraffe, zo dartelt ze en hij wordt geïnspireerd door haar. Ze maken veel doelpunten. In de rust liggen ze bij elkaar in het gras. Natuurlijk is Emile veel ouder dan zij, maar hij is erg aangetrokken door haar. Ze weet niet dat ze met links schiet. Dat vindt ze heel bijzonder: rechtshandig en linksvoetig.

Weer enkele jaren later is Emile achttien jaar en op school ziet hij de brugklasser Marte. Hij herkent haar onmiddellijk. Hij heeft een zekere reputatie op school, want hij is redacteur van de schoolkrant en hij levert zelf veel bijdragen. Hoewel Marte niet knap is, nog lang geen sexy uiterlijk heeft, is hij weg van haar. Op school wil hij haar tussen de lessen steeds zien. Ook schrijft hij in de schoolkrant een gedicht: “Pasgeboren girafje”. Dit schrijft hij voor en over Marte. Hij krijgt diverse complimenten en het zal later zijn bekendste gedicht blijven. Op een schoolfeest danst hij met het stuk van de school Thérèse. Daar is iedereen jaloers op. Hij zegt een keer tegen Willem Reiff dat hij een meisje uit de brugklas leuk vindt. Hij wijst haar aan, maar hij krijgt er spijt van, want Willem noemt haar ”een platvis.” Emile ziet nog dat ze goed kan tekenen: een hondje.

Drie jaar later studeert Emile (eerst Nederlands daarna psychologie). In de stad ziet hij de 14-jarige Marte met een aantal vriendinnen in de bioscoop. Eigenlijk ziet ze er qua kleding niet uit, maar hij zoekt toch contact met haar. Het weerzien is leuk en ze spreken af op de plek waar ze afscheid hebben genomen. Dat gebeurt in veel ontmoetingen tussen hen. Steeds spreken ze af op de plek waar ze de laatste keer afscheid hebben genomen. Het worden iedere keer zogeheten kronkeltochten: ze bezoeken alles, bekijken alles, bepraten alles met elkaar. Zo vertelt Marte altijd haar dromen aan Emile. Intussen denkt Emile steeds meer na over zijn verhouding met Marte. Ze is nog maar veertien jaar, lichamelijk nog nauwelijks ontwikkeld en hij wil haar wel zoenen, maar heeft het nog steeds niet gedaan. Bij de laatste keer dat ze elkaar zien, fantaseert hij over de kus die hij haar zal geven.

De moeder van Marte wordt steeds verliefd op mannen, met wie ze gaat samenwonen. Soms moet Marte mee, maar ze mag ook wel eens bij haar nare oma in Amsterdam blijven.

Omdat Emile in de stad een bekende dichter is geworden, mag hij optreden in een poëziefestival in Walhalla. Natuurlijk doet hij het beroemde gedicht “Pasgeboren girafje.” Hij ziet dat Marte in de zaal zit en voelt zich één met haar. Zijn vriendin Thérèse is ook in de zaal. Die weet niets van zijn relatie met Marte. Na het festival lijken uitgevers bereid te zijn het werk van Emile uit te geven. Hij gaat met Thérèse op vakantie naar Noorwegen. Daar denkt ze dat ze zwanger is geworden, maar op de laatste dag van de vakantie is ze gelukkig ongesteld geworden. Een dag later maakt ze het uit. Bij thuiskomst liggen er twee brieven: één van een uitgever en één van Marte. Daarin zegt ze de laatste afspraak af.

Het Amstel Lyceum viert zijn honderdjarig bestaan met een reünie. Emile geeft zich op in de hoop er Marte weer te ontmoeten. Hij is inmiddels 25 jaar. Thérèse is getrouwd en Willem Reiff wil ook naar de reünie komen. Eerst ziet hij Marte niet, maar dat komt omdat ze in het feestcomité zit. Ze is er druk mee bezig en heeft in het begin weinig tijd voor hem. Daarom danst hij met zijn oude vriendin Thérèse, maar uiteindelijk danst hij toch tot in de late uurtjes met zijn grote liefde. Het lijkt een beloftevolle avond te worden en hij weet bijna zeker dat hij nu wel zal kunnen zoenen. Maar als er wat reüniegangers voor de school blijven hangen en Marte en hij op elkaar wachten, komt Willem Reiff aanzetten en hij neemt Marte mee.

Emile is woedend en verdrietig tegelijk. Dat Willem hem dat kon aandoen, maar ook dat Marte met Reiff meeging, vindt hij onbegrijpelijk. Willem heeft zelfs gevraagd om bij hem langs te komen, want hij wil van de relaties van Emile gebruik maken omdat hij nu zelf ook aan het schrijven begonnen is. Omdat hij weet dat Marte zijn carrière volgt, wil hij een tweede gedicht voor haar schijven. Het gaat over een man en een vrouw die in een woestijn staan totdat er een man op een motorfiets komt die het meisje mee grist. Hij vindt het gedicht mooi en denkt dat Marte de symboliek zal begrijpen. Maar de redacteur van het tijdschrift wil het eerst niet plaatsen. Hij heeft betere gedichten gezien. Emile brengt een verandering in de titel aan: het wordt “wapperende benen.” Zo gauw het zaterdags in de krant staat, verwacht hij dat Marte zal reageren, dat ze zal beseffen dat hij van haar houdt, maar ze komt niet.

In de krant ziet Emile een advertentie dat Willem Reiff weer een nieuwe roman heeft. De foto van Marte staart hem aan. Het boek heet “Een meisje uit mijn jeugd” en zal spoedig verschijnen. Emile weet intussen dat Marte op 18-jarige leeftijd zelfmoord heeft gepleegd : hij hoort dat toevallig tijdens een vakantie in Joegoslavië. Maar verder weet hij er niets over en nu gaat zijn vriend een boek over haar schrijven. Hij is van slag. Zal hij er trouwens zelf in voorkomen? Ze hadden er samen altijd over gezwegen. Binenbaum heeft inmiddels wel 1000 gedichten geschreven, maar zijn bekendste is nog steeds “Pasgeboren girafje”. Hij is de enige van het poëziefestival in Walhalla die is blijven publiceren. Zoals met alle boeken van Reiff gaat hij op weg om het te kopen. Onderweg komt Marte naast hem lopen. (In zijn verbeelding: ze houden een gesprek.) Marte is verontwaardigd dat Reiff een boek over haar geschreven heeft. Ze zegt dat ze het meisje uit Emile’s jeugd was. Ook vertelt ze hem dat ze begrepen had dat Pasgeboren Girafje voor haar geschreven was.

Emile koopt het boek en kan niet wachten met lezen. Willem vertelt in zijn roman over het meisje M* dat hij op de reünie heeft opgepikt. Hij had haar op die avond ontmaagd en daarna was hun relatie alleen op seks gebaseerd, het waren “neukmarathons.” Willem had haar nooit kunnen krijgen.

Op de 85e dag van hun relatie komt M* naar Willem: ze heeft een ananas meegenomen. Terwijl hij bezig is met het eten, leest zij de krant. Willem neemt onverwachts een foto van haar. Op dat moment beseft M* dat ze er een einde aan wil maken: eerst aan de verhouding met Willem en daarna aan haar leven. Ze hangt zich op aan het koord van haar badjas.

Emile vindt het wel een goed boek. Hij rekent terug en de dag dat Marte zich ophangt is precies de dag nadat zijn “Wapperende benen” werd gepubliceerd. Had ze de symboliek begrepen en beseft dat ze nooit met Reiff had moeten meegaan?

Hij beseft dat hij geen dichter is, maar dat de goden hem en Marte hebben samengebracht, waardoor hij tenminste één mooi gedicht heeft kunnen schrijven.

Hij zou de ware toedracht nooit onthullen en hij zou een gedicht voor de speeltuin gaan schrijven. Hij loopt er zelfs langs om inspiratie op te doen. Hij zou weer een gedicht gaan schrijven: het vertaalwerk waarmee hij geld verdient, kan wel even wachten.

Want dichter, dat was wat hij was. Dat had Marte Jacobs hem gemaakt. Zolang hij gedichten schreef, waren ze samen.

Genre:
Het boek is een psychologie roman omdat er veel liefde in voor komt en het veel over de gedachten en innerlijkheid van de (hoofdpersonen) gaat.

Titelverklaring:
De titel komt van de naam van het hoofdpersoon (Marte Jacobs).

Motieven:
Enkele motieven zijn: girafje, kronkeltochten en dromen

Hoofdgedachte:
Emile is verliefd op Marte maar zij is veel te jong.

Leidmotief:
Emile Binenbaum, de schrijver van "pasgeboren girafje".

Dit leidmotief wordt heel vaak herhaald in het boek, want alle schrijvers en dichters zeggen dit als ze horen dat hij Emile Binenbaum is.

Thema:
- liefde
- gedichten
- middelbare school
- liefdesverdriet
- zelfdoding
- vriendschap

Hoofdpersonen:
Het verhaal heeft twee hoofdpersonen:
- Emile Binenbaum

- Marte Jacobs

Emile is schrijver en maakt de mooiste gedichten, hij heeft zelfs een eigen gedichtenbundel. Hij zat op het Amstel Lyceum en deed gymnasium. Daarna heeft Emile Nederlands gestudeerd, maar is daarna verder gegaan met psychologie. Hij is dus een slimme jongen die in het verhaal tussen de 14 en 60 is, die soms best emotioneel is. Emile is dus een karakter.

Marte is in het verhaal een meisje tussen de 9 en 25 jaar. Ze heeft blond haar en slungelige benen. Ook zij is best slim en soms emotioneel. Marte is dus ook een karakter.

Het verhaal heeft maar één bijpersoon:
- Willem Reiff
Willem Reiff is net zo oud als Emile want ze hebben bij elkaar in de klas gezeten. Willem heeft ook Nederlands gestudeerd en schrijft zijn eigen boeken. Willem Reiff is dus een type.

Tijd:
Historische tijd:
Van ongeveer 1950 tot 2005

Vertelde tijd:
Ongeveer 55 jaar

Verteltijd:
166 bladzijdes

Ruimte:
- Schoorl

- Amstel lyceum

- Amsterdam

School want daar ziet Emile Marte voor het eerst.

Amstel lyceum want daar ziet Emile Marte voor de tweede keer en daar ziet hij haar voor het laatst.

Amsterdam want daar wonen ze allebei en houden ze de "kronkeltochten".

Perspectief:
Het verhaal wordt verteld door één verteller: Emile Binenbaum. Het heeft dus één personaal perspectief. In hoofdstukken vertelt hij over zijn ontmoetingen met zijn jeugdliefde Marte. We zien alle gebeurtenissen beschreven worden door Emile: we leren zijn gevoelens voor Marte kennen en zijn fantasieën.

Spanning:
De belangrijkste vraag in het boek is; Waarom pleegt het meisje, Marte Jacobs zelfmoord? Of waarom zij nu niet samen zijn, wat is er mis gegaan. Deze vraag wordt pas op het einde beantwoord en de lezer is eigenlijk de hele tijd wel met deze vraag bezig. (Je weet in het eerste hoofdstuk al dat ze zelfmoord pleegt maar niet hoe of wat).

Dit zorgt ervoor dat het boek zijn spanning opbouwt en de lezer geïnteresseerd blijft.

Dit is de belangrijkste spanningsboog, omdat het hele boek om het meisje en haar trieste einde gaat.

Stijl:
Hij gebruikt "gewoon" modern Nederlandse woorden. De tekst bestaat vaak eerst uit een korte zin en dan een lange zin met veel komma´s.

Twee voorbeelden, voorbeeld 1 op bladzijde 119: Hij ging te voet. De kracht om zijn fiets van het slot te halen, of te bedenken welke tram hij moest hebben, had hij niet.

Tweede voorbeeld op bladzijde 124: Ik stond klaar om met jou mee te gaan. Dat meegaan zat zo diep in me, al zo lang, dat ik het wel moest geven aan de eerste die erom vroeg, en dat was hij.

Bronvermelding boek:
Naam schrijver:
Tim Krabbé

Titel van het werk:
Marte Jacobs

Jaar:
2006

Plaats van uitgaven:
Amsterdam

Uitgever:
Prometheus