Harry Mulisch werd in 1927 in Haarlem geboren. Al toen hij jong was hield hij zich bezig met schrijven. Inmiddels is hij bekend als 1 van de beste schrijvers van na de Tweede Wereldoorlog. Voor zijn roman Archibald Strohalm kreeg hij de Reina Prinsen Geerligsprijs. Mulisch heeft veel verschillende soorten werken geschreven, o.a. : gedichten, romans, verhalenbundels en reportages. De Aanslag schreef hij in 1982 en het werd een bestseller, die ook nu nog veel gelezen wordt en waar ik nu wat meer over ga vertellen. Het boek is verdeeld in 5 episodes voorafgegaan door een proloog. In het proloog wordt de hoofdpersoon Anton Steenwijk met z’n familie voorgesteld. Hij woont aan een kade met 4 huizen
Anton woont in Buitenrust, links van hem wonen mr. en mw. Beumers. Rechts mr. Korteweg en z;n dochter Karin. Daarnaast wonen mr. en mw. Van Aartsen die zich erg van de rest afsluiten en waar niemand eigenlijk contact mee heeft. Later in het boek blijkt waarom. Het verhaal begint in 1945 in de hongerwinter. Anton en z’n familie spelen een spelletje mens-erger-je-niet. Plotseling horen ze schoten. Voor het huis van de fam. Korteweg ligt het lijk van Fake Ploeg, een belangrijke NSB-er. Korteweg en z’n dochter slepen het lijk naar het huis van Anton. Antons broer Peter gaat naar buiten om het terug te leggen, maar net op dat moment komen er Duitse soldaten de straat in. Peter vlucht. Anton en z’n ouders worden gearresteerd en hun huis wordt in de fik gestoken. Anton wordt van z’n ouders gescheiden en moet mee naar het politiebureau waar hij in een donkere cel belandt bij een onbekende vrouw. Zij stelt hem echter gerust en troost hem

We maken nu een sprong in de tijd: Nederland is inmiddels bevrijd. Anton heeft tehoren gekregen dat z’n ouders toen diezelfde avond nog zijn gefusilleerd en dat z’n broer ook niet meer leeft. Hij blijft bij z’n oom wonen en gaat medicijnen studeren. In 1952, als hij 2e-jaars is. Geeft een studiegenoot een feestje. Anton wil eerst niet gaan, omdat het vlakbij zijn oude huis is, maar uiteindelijk gaat hij toch. Tijdens het feest besluit hij om even een ommetje te gaan maken en belandt op de kade. Mw.Beumers heeft hem herkend en vraagt hem binnen. Ze praten wat over de oorlog en Anton ziet voor het eerst het monument op de plaats waar z’n ouders gefusilleerd zijn. Hier eindigt deel 2. Deel 3 begint in 1956
Anton woont inmiddels op kamers. Op een dag ontmoet hij bij toeval Fake Ploeg, de zoon van de destijds vermoorde hoofdinspecteur. Hij vraagt hem binnen maar ze krijgen heftige ruzie waarbij Fake zijn vader verdedigd terwijl Anton nog steeds kwaad is op de nazi’s
In z’n woede gooit Fake een steen door de ruit en vertrekt. Anton blijft alleen achter…..het oprakelen van het verleden blijkt hem zwaar te vallen. Deel 4 begint in 1966
Anton is inmiddels anesthesist. In 1960 heeft hij Saskia ontmoet. Ze had meteen iets vertrouwds over zich en hij werd op slag verliefd. Inmiddels zijn ze getrouwd en hebben een dochter Sandra. Op een dag moet Saskia naar de begrafenis van een vriend van haar vader. Anton gaat ook mee Na de plechtigheid belanden ze in een café waar zich een discussie over de oorlog en politiek ontketend. En dan vangt Anton de volgende zin op: "Ik schoot eerst in zijn rug, en toen een keer in zijn schouder en in zijn buik toen ik hem voorbij fietste" Meteen hoort hij in z’n hoofd de 6 schoten weerklinken van die avond in januari 1945. Hij vraag de man of het soms over Fake Ploeg gaat. De man trekt wit weg en vraagt of hij even mee naar buiten gaat. Zijn naam is Cor Takes Hij vertelt dat hij inderdaad die avond Fake Ploeg heeft neergeschoten, samen met een vriendin van hem: Truus Coster. Anton schrikt: opeens voelt hij dat dat de vrouw was bij wie hij die avond in het donker in de cel heeft gezeten en die sindsdien niet meer uit zijn gedachten is verdwenen. Takes wil meteen weten wat ze allemaal zei maar anton weet niet meer. Na het gesprek geeft Takes Anton zijn telefoonnummer….voor als hij nog eens wil praten. Thuis denkt Anton nog lang na over hun gesprek en besluit om weer naar Takes te gaan. Als hij daar is ziet hij een foto van Truus, en hij ziet een gelijkenis met Saskia. Ook al heeft hij Truus nooit gezien, in zijn hoofd heeft hij een beeld van haar gevormd en dat is precies Saskia!! Daarom viel hij toen ook onmiddellijk voor haar. Takes vertelt hem ook dat hij toen eerst op Ploeg heeft geschoten maar dat ie niet helemaal dood was. Ploeg schoot en raakte Truus die niet verder kon. Takes probeerde haar nog achrerop zijn fiets te krijgen maar de moffen kwamen er al aan. Zo is ze dus opgepakt en in de cel belandt waar Anton haar ontmoet heeft. Later is ze in de duinen gefusilleerd. De laatste episode begint in 1981
Anton is inmiddels hertrouwt en heeft een zoon, die vernoemd is naar z’n broer Peter. In deze tijd heeft Anton veel last van inzinkingen: telkens ziet hij het verleden weer voor zich
In de tweede helft van 1981 loopt Anton mee in een vredesdemonstratie. Daar ontmoet hij bij toeval zijn vroegere buurmeisje Karin Korteweg. Ze raken in gesprek en Karin vertelt dat Peter die avond bij hun naar binnen is gerend. Hij was woedend en hield alsmaar het pistool op hen gericht. De duitsers moeten hem door een kier in het gordijn gezien hebben, want plotseling werd er van buitenaf geschoten. Peter was dood. Karin en haar vader werden meegenomen naar het politiebureau maar werden de volgende dag al vrijgelaten. Ze vertelt Anton ook waarom ze het lijk toen versleept hebben: Mr. Korteweg hield hagedissen op zolder…dei beesten waren alles voor m en hij was bang dat hen iets zou overkomen als de Duitsers binnen zouden vallen. Anton wil weten waarom ze het dan niet naar Van Aartsen hebben gesleept en dan vertelt Karin iets verbazingwekkends: De Van Aartsens hadden 3 Joodse onderduikers. Als het lijk daar was belandt waren die mensen alsnog afgevoerd. Kortweg had dus in feite nog met een "goed hart" gehandeld. Anton weet nu genoe, hij neemt afscheid van Karin en verdwijnt in de menigte. Het boek wordt afgesloten met een overpeinzing over wie nou de schuldige is. Dit is het einde van het boek. Het heeft op zich wel een gesloten eind. Veel van de raadsels waar Anton mee zat zijn opgelost. Toch zou je ook voor een open eind kunnen kiezen. Een belangrijke kwestie in het boek, namelijk de schuldvraag, is nog steeds niet opgelost. Wie is de schuldige aan de dood van Antons familie?? Een logisch antwoord lijkt Mr.Kortweg..die heeft het lijk daar tenslotte neergelegd. Maar hij deed dat om z’n hagedissen te beschermen..dus eigenlijk zijn die de schuldigen. En Ploeg werd niet voor het huis van Van Aartsen neergelegd want daar zaten Joden dus zou je die weer de schuld kunnen geven. De Aanslag is een boek met heel wat diepere betekenissen en motieven. Bijvoorbeeld het verdringen van afschuwelijke gebeurtenissen: Anton wordt namelijk anesthesist: specialist in het vergeten. Het oplossen van het cryptogram waar Anton mee bezig is staat symbool voor verborgen achtergronden van het leven. De dobbelsteen waar ze in het begin van het boek een spelletje mee spelen staat symbool voor het toeval. Ook zijn er in de roman veel tegengestelde motieven zoals haat-liefde, goed-kwaad, en licht-duisternis. De hoofdpersoon in het boek is natuurlijk Anton Steenwijk. In het begin van de roman is hij 12, aan het einde bijna 50. Zijn uiterlijk wordt duidelijk beschreven: ;lang,slank en donker sluik haar. Anton is een wat gesloten personage. Hij zegt zelden wat hij voelt of denkt. De gebeurtenissen uit de oorlog zitten hem nog steeds dwars en hij heeft het er vaak erg moeilijk mee. Antons familie verdwijnt al snel uit zijn leven. Over hen wordt dus vrij weinig verteld. Ook z’n vrouw en kinderen spelen verder geen rol van betekenis. Dit is niet het geval bij Cor Takes. Takes is de man die samen met Truus de aanslag heeft gepleegd. Bij Takes voelt Anton zich vertrouwd. Takes is na de oorlog nooit meer echt zichzelf geworden. Hij is als het ware in de oorlog blijven hangen: de kelder van zijn huis lijkt wel een ondergronds hoofdkwartier en hij kan alleen nog maar over de oorlog praten. Truus Coster, de vrouw waarbij Anton in de cel belandt, komt maar heel even in het boek voor maar keert later vaak terug in de gedachten van Anton. Alhoewel hij Truus nooit gezien heeft heeft hij zich toch een beeld van haar gevormd, waarop hij onbewust zijn vrouw uitkiest. Dit wordt ook wel het Oedipus Complex genoemd. Het boek heeft een auctoriale vertelsituatie. Het verhaal over Anton wordt door iemand verteld. Hij ziet als het ware alles wat Anton doet. Hij maakt af en toe algemene opmerkingen tussendoor en geeft af en toe uitleg. Een vertellerstruc zien we op het moment dat Truus in de cel tegen Anton een heel verhaal afsteekt, waarvan hij weinig begrijpt. Maar het is de bedoeling dat de woorden wel door Iemand begrepen worden: namelijk door de lezer. Het verhaal wordt op zich chronologisch verteld. Wel zijn er af en toe verwijzingen naar vroegere of latere gebeurtenissen. De stijl van het boek is vrij eenvoudig. De taal is helder en de dialogen zijn realistisch geschreven. Ik vond het boek heel erg goed. Het verhaal zit heel gecompliceerd in elkaar maar is toch heel duidelijk te volgen
Het zit ook vol verrassingen: telkens hoort Anton dingen die je nooit verwacht zou hebben. en op die manier blijft het verhaal spannend terwijl de oorlog in het begin van het boek al afgelopen is.