Feitelijke gegevens

• 1949
• 326 pagina's
• Uitgeverij: Penguin Books

Flaptekst

Eerste zin

It was a bright cold day in April, and the clocks were striking thirteen.

Samenvatting

Deel I:

Winston Smith is een man rond de 40 die in Londen woont. Hij is onderdeel van de outer party (middelklasse) waar hij als recidivist werkt voor de Ministry of Truth. Hij woont in een klein appartement dat een telescreen heeft die niet alleen de hele dag lang beelden uitzendt, maar ook een ingebouwde camera en microfoon heeft waarmee de staat hem bespioneert. Op zijn werk moet hij dagelijks krantenartikelen uit het verleden aanpassen zodat zij bij het nieuwe beleid passen van de party. Als de staat bijvoorbeeld besluit om iemand te liquideren moet hij alle artikelen aanpassen zodat het lijkt alsof die persoon nooit heeft bestaan.

Op een dag koopt hij op de zwarte markt een notitieboek bij een antiquaar genaamd Charrington die hij besluit te gebruiken als dagboek. Winston heeft namelijk een hekel aan de partij, Big Brother en droomt ervan om uit deze dictatuur te ontsnappen. Dit schrijft hij na werk allemaal op in zijn dagboek, ook staat zijn dagboek symbool voor zijn eeuwige dilemma over of geschiedenis wel bestaat als het niet vastgelegd is. Dit dilemma komt voort uit zijn werk waar hij steeds de geschiedenis moet aanpassen naar de zin van de partij en daarmee dagelijks het bewijs van de echte geschiedenis ziet verdwijnen.

Hij is bang dat hij de enige op de wereld is die op deze manier over de politieke situatie waarin zij leven denkt. Op zijn werk heeft hij een hekel aan ene Julia die overduidelijk een fanatiek jong meisje is die zelfs meedoet aan de campagne van de partij om seks te verbannen en het als een jaarlijks ritueel voor voortplanting maakt. Echter is hij bevriend met Syme, een collega die werkt aan het verbeteren van het woordenboek van de newspeak, de nieuwe taal die wordt gemaakt die zo min mogelijk woorden bevat die ook ondubbelzinnig zijn. Hij is echter bang dat Syme wordt geliquideerd omdat hij te slim is voor het goed opvolgen van de regels van de partij. Naast Syme heeft hij verder alleen respect voor zijn collega O'Brien, bij O'Brien heeft Winston het gevoel dat hij slim is en hem begrijpt. Daarnaast denkt Winston dat O'Brien misschien net als hij tegen de partij is omdat hij tijdens de dagelijkse 2 minutes of hate een begrijpende blik ontving van O'Brien.

In zijn dagboek schrijft hij over zijn waardering voor O'Brien en hij besluit dat hij het dagboek ook voor O'Brien schrijft. Maar, omdat hij met het schrijven van het dagboek zich verzet tegen de partij en zijn privé gedachten niet meer privé maakt wordt hij paranoïde en groeit zijn angst met de dag om opgepakt te worden. Op een dag besluit hij na zijn werk te gaan wandelen en laat hij zijn benen hem de weg leiden. Hij komt terecht in een buurt van de proles waarin hij ziet in wat voor armoede zij leven. Hij maakt een bombardement mee, hij loopt naar de antiquariaat waar hij zijn boekje heeft gekocht en maakt daar een praatje met de verkoper Charrington en koopt daar een glazen bol met koraal er in – een luxeproduct dat tegenwoordig ongezien is. Wanneer hij naar buiten loopt ziet hij dat Julia hem zat te bespieden. Hij denkt dat hij betrapt is en gelooft hij binnenkort opgepakt zal worden.

Deel 2:

Weken verstrijken maar niks gebeurt. Winston blijft leven, niemand pakt hem op. Op een dag ziet hij dat Julia haar arm heeft gebroken, in de pauze valt ze om wanneer hij in de buurt is. Hoewel hij haar haat helpt hij haar met opstaan en pas wanneer ze weg is realiseert hij zich dat ze een briefje in zijn hand heeft gestoken. Hij durft niet meteen te kijken wat er in staat omdat hij bang is om betrapt te worden. Hij heeft twee theorieën wat er in het briefje zou kunnen staan: 1. hij is toch betrapt en wordt binnenkort opgepakt, en 2. zij is ook een 'rebel' net als hij. Een paar uur later bekijkt hij het briefje tijdens het werk, daarin staan de woorden “I love you”. Meteen wordt Winstons blik op haar veranderd en realiseert hij zich dat zijn haat voor haar uit onbereikbaarheid stamde. Daarnaast was liefde ook een vorm van rebellie omdat mensen in deze maatschappij alleen relaties hebben om zich voort te planten. Hij besluit haar te benaderen en met haar af te spreken.

Ze spreken af op een open veld in de natuur dat zo goed als afgesloten van de wereld is. Wanneer ze elkaar daar treffen, bespreken ze alles en ontdekken zij dat ze inderdaad op dezelfde manier naar de partij kijken. Ze raken verliefd, hebben seks in het veld en besluiten subtiel te rebelleren tegen de staat. Ook spreken zij af om elkaar nooit te verraden. De volgende keer spreken zij af in het appartement van Charrington. Winston besluit die ruimte te huren zodat zij ongestoord zonder een telescreen met elkaar kunnen praten, de liefde kunnen bedrijven, en ongeaccepteerde producten als make-up en koffie kunnen gebruiken. Echter ontdekt Winston in de loop der tijd dat Julia toch anders naar de gang van zaken kijkt. Hoewel dit hem dwarszit, houdt het hem niet tegen om van haar te houden.

Ondertussen heeft Winston op het werk ondervonden dat zijn vriend Syme is geliquideerd. Echter is hij wel in contact gekomen met O'Brien, die hem vroeg of hij een keer langs wilde komen om bij hem de nieuwste versie van de NewSpeak woordenboek te bekijken. Winston ziet dit als een cryptische manier van zeggen dat hij ook tegen de staat is en dat hij met hem wilt praten. Een tijd later gaan Julia en Winston op bezoek bij O'Brien. Daar ontdekken ze dat mensen van de inner party het privilege hebben om de telescreen uit te zetten en privé te kunnen spreken. O'Brien licht hen in over the Brotherhood, de ondergrondse verzetsbeweging waar hij lid van is, en waar Goldstein de leider van is. Hij vraagt of ze in staat zijn om alles opzij te zetten voor de beweging en Winston en Julia stemmen in, behalve dat ze voor het verzet elkaar niet willen verraden. O'Brien vertelt ze wat voor taken hun te wachten staan en dat Winston binnenkort het boek van de ideologie van Goldstein krijgt om zich in te lezen om een goede verzetsstrijder te worden.

Een paar dagen later krijgt Winston het boek. Tegelijkertijd is er tijdens de week of hate subtiel aangekondigd dat ze niet meer in oorlog zijn met Eurasia, maar met Eastasia. Hierdoor krijgt Winston een hele hoge werkdruk voor de komende paar weken omdat hij voor zijn werk alle gedrukte werken moet aanpassen zodat het lijkt alsof Oceania altijd al in oorlog was met Eastasia. Pas nadat alles op zijn werk rustiger is geworden, spreekt hij weer met Julia af bij de antiquaar. Voordat Julia er is, leest hij het derde hoofdstuk van Goldsteins boek over oorlog. In het hoofdstuk wordt beschreven dat er constant oorlog is en dat het nooit zal beëindigen, dit komt omdat Eastasia, Eurasia en Oceania allemaal even groot zijn en er niet een overweldigende macht kan zijn. Daarnaast is het in het voordeel van de drie regimes omdat oorlog altijd om werkkracht en producten vraagt waardoor de gewone burger niet meer luxueus kan leven. Door schaarsheid zouden mensen gehoorzaam zijn. Wanneer Julia komt, stopt hij met lezen en hebben zij hun normale ritueel waarin ze koffie drinken en seks hebben, na de seks besluit Winston om hoofdstuk 1 voor Julia voor te lezen. Dit hoofdstuk gaat over de uitleg van de slogan van de partij ignorance is strength. Na lang lezen komt Winston in een dagdroom waarin hij zich realiseert dat hij alles wat Goldstein beschrijft wel weet, maar niet begrijpt waarom het zo is. Vervolgens ontdekt hij dat Julia geen interesse toont in het boek en besluiten ze koffie te drinken. Hierna komt Charrington naar boven met Thought Police die hun oppakt voor rebellie tegen de staat.

 

Deel 3:

Winston zit in een cel waarin hij de hele dag door gecontroleerd wordt door 4 telescreens. Voor iedere verdachte beweging wordt hij aangesproken via luidsprekers. Hij merkt dat er een verschil is tussen politieke misdadigers zoals hij en misdadigers die criminele daden hebben verricht. De politieke zijn vaak stil terwijl de criminele veel geluid maken en bij de bewakers slijmen om eerder vrij gelaten te worden. Doordat er geen ramen in het cellenblok zitten heeft hij geen perceptie van tijd en heeft hij geen idee hoe lang hij er al zit. Er komen steeds mensen in de cel die na verloop van tijd verdwijnen om verhoord of gemarteld te worden. Iedereen heeft het over kamer 101, maar Winston weet niet wat die kamer inhoudt. Na verloop van tijd komen zelfs zijn buurman en zijn collega in de cel, die voor minieme redenen zijn opgepakt. Maar het duurt vreselijk lang voordat Winston opgehaald wordt om verhoord te worden.

Winston wordt opgehaald door O'Brien en een aantal politiemannen. O'Brien blijkt Winstons verhoorder te zijn. Na verloop van tijd ontdekt Winston dat het niet enkel verhoren en executeren is zoals hij altijd in gedachte had, maar dat je een traject moet volgen om weer een orthodoxe opvolger wordt van de staat en dat je pas later wordt geëxecuteerd. Dit traject bestaat uit drie onderdelen: breken, nieuwe ideeën implementeren en nieuwe ideeën gaan geloven. Eerst wordt Winston in elkaar geslagen om voor alle misdaden waar hij schuldig voor is toe te geven, maakt niet uit of hij ze wel of niet heeft uitgevoerd. Daarna wordt hij met elektroschokken mishandeld om hem te dwingen om te geloven dat de waarheid van de partij waar is, en dat zijn waarheid subjectief is. Bijvoorbeeld dat als de partij 2 + 2 = 5 zegt, moet hij het niet alleen aannemen, maar ook moet hij vergeten dat hij ooit dacht dat 2 + 2 = 4 is, en 2 + 2 = 5 als absolute waarheid aan te nemen. En het derde deel van het traject is enkel van Big Brother te gaan houden. Dit doen zij door hem naar kamer 101 te sturen waar hij bedreigd wordt om opgesloten te worden met zijn grootste angst – hongerige ratten zodat hij Julia verraadt door te roepen dat ze dit haar aan moeten doen in plaats van hem. Door geen liefde te hebben voor een ander heb je pas ruimte voor liefde voor Big Brother.

Hierna is Winston vrijgelaten. Hij heeft een beter verdienende baan gekregen maar verspilt al zijn geld aan gin. Een tijd na zijn vrijlating is hij Julia tegengekomen en vertelde ze hem dat ze hem heeft verraden. Hij vertelt haar dat hij hetzelfde heeft gedaan. Ze is dikker en minder charmant geworden net als hij. Ze zien elkaar hierna nooit meer. Op een dag blijkt dat Oceania gebied heeft gewonnen in Afrika. Winston is zo trots op zijn staat dat hij zich realiseert dat hij eindelijk van Big Brother is gaan houden en dat hij nu een volmaakt mens is.

Personages

Emmanuel Goldstein

Emmanuel Goldstein is de rivaal van Big Brother. Net als Big Brother weet niemand of hij echt bestaat en waar hij is, hij is ook een cult-figuur die als symbool van haat wordt gebruikt voor het volk. In het boek wordt zijn uiterlijk beschreven als Leonid Trotsky, een partijlid van Stalin die later ook verbannen werd. Het blijkt ook dat Goldstein dezelfde ideologie aanhangt als Big Brother maar het anders en menselijker wilt aanpakken.

Charrington

De oude antiquaar waar Winston zijn dagboek en glazen beeldje van koraal heeft gekocht, twee luxeproducten die je normaal niet kan kopen. Winston en Julia mogen een kamer uit zijn appartement huren zodat zij vrijuit hun ding kunnen doen samen omdat er geen telescreen in het huis zou zijn. Echter blijkt dit niet waar te zijn en blijkt het dat Charrington in werkelijkheid onderdeel is van de Thought Police. Hij is degene die Julia en Winston uiteindelijk oppakt.

Big Brother

Big Brother is de leider van de partij. Zijn uiterlijk wordt beschreven als Stalin: een ernstige blik met donker haar en een dikke snor. Niemand weet of Big Brother echt bestaat, wie hij echt is, en waar hij is. Het is meer een cult-figuur die angst brengt dan dat hij een publiek politiek personage is.

O\'Brien

De intelligente collega van Winston in the Ministry of Truth waarvan Winston zeker weet dat hij hem begrijpt. Dit blijkt ook zo te zijn wanneer O\'Brien hem uitnodigt en hem lid maakt van the Brotherhood. Echter blijkt hij onderdeel te zijn van de Thought Police en blijkt het dat hij geen verzetsstrijder is. Hij verhoort Winston wanneer hij opgesloten zit, en daar realiseert Winston zich dat het niet helemaal een vermomming was, maar dat O\'Brien hem echt begrijpt. O\'Brien krijgt door het boek heen steeds meer een aanzien van een cult-figuur voor Winston.

Julia

Een jonge vrouw eind 20 die net als Winston werkt voor de Ministry of Truth. Zij is actief onderdeel van de partij en werkt voor de organisatie die de seksualiteit wil verbannen uit de samenleving. Echter blijkt die een vermomming te zijn voor haar tegendraadse karakter. Omdat ze veel mensenkennis heeft, heeft ze meteen door dat Winston dezelfde gedachtes over de partij heeft als zij en geeft ze hem een liefdesverklaring. Samen besluiten zij om grotere stappen te ondernemen en onderdeel van the Brotherhood te worden. Echter blijkt ook dat Julia gebroken kan worden en dat ze achteraf ook een orthodoxe volgeling is geworden.

Winston Smith

Een 40 jaar oude man die geboren is aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hij werkt voor de Ministry of Truth en recidiveert oude artikelen in het voordeel van de partij. Hij heeft op het begin van het boek het gevoel dat hij alleen op de wereld is met zijn negatieve gedachten over de staat. Toch hoopt hij dat O\'Brien hem begrijpt, die uitstraling heeft hij namelijk volgens Winston. Hoewel Winston tegen de staat is en zich heel erg bezig houdt met de veranderende geschiedenis doet hij er niks tegen om dit te veranderen, hij is een passieve opstandeling. Pas wanneer hij Julia ontmoet durft hij stappen te ondernemen om het regime om zeep te helpen. Echter blijkt het, dat nadat hij opgepakt is, hij niet zo\'n sterke mening heeft als hij voorheen gedacht heeft en slaagt de staat er met veel marteling in om hem tot orthodoxe burger te vormen.

Quotes

"As he fastened the belt of his overalls he strolled across to the window. The sun must have gone down behind the houses; it was not shining into the yard any longer. The flagstones were wet as though they just had been washed, and he had the feeling that the sky has been washed too, so fresh and pale was the blue between the chimney pots." Bladzijde 228

"'How many fingers Winston?' 'Four! Stop it, stop it! How can you go on? Four! Four!' 'How many fingers Winston?' 'Five! Five! Five!' 'No, Winston, that is no use. You are lying. You still think there are four. How many fingers, please?" Bladzijde 262

"The terrible thing that the Party had done was to persuade you that mere impulses, mere feelings, were of no account, while at the same time robbing you of all power over the material world. When once you were in the grip of the party, what you felt or did not feel, what you did or retained from doing, made literally no difference. Whatever happened you vanished and neither you or your actions were ever heard of again." Bladzijde 172

Thematiek

Maatschappijkritiek

Het belangrijkste thema in dit boek is maatschappijkritiek. Het is geschreven in 1946 toen Europa net vers uit de Tweede Wereldoorlog was gekomen en er een hele hoop mondiale veranderingen dreigden te komen waardoor er onzekerheid was hoe de wereld er vanaf nu uit zou gaan zien. Orwell was een socialist, maar was tegen dictatuur en voor democratisch socialisme. Met dit boek wilde hij aan zijn tijdsgenoten laten zien wat voor gruwelen er in de wereld zouden komen als de hele wereld onder een despoot regime zou vallen. Om het beeld realistischer te maken betrok hij aspecten uit het nazisme en de Sovjet Unie en vergrootte hij deze. Doordat Winston zich uiteindelijk aanpast aan het regime maakte Orwell een statement dat zelfs de sterkste mensen uiteindelijk toegeven aan de gruwelen en dat er no way out is.

Motieven

Vertrouwen

In het begin van het boek is Winston er terecht van overtuigd dat niets en niemand in de samenleving te vertrouwen is en dat iedereen wel een spion zou kunnen zijn van de Thought Police. Dit verwatert wanneer Julia en O\'Brien contact met hem zoeken en de antiquaar hem toelaat in zijn eigen huis. Dit blijkt een domme zet van Winston te zijn omdat O\'Brien en Charrington uiteindelijk onderdeel waren van de Thought Police en een spelletje met hem aan het spelen waren om zijn vertrouwen te winnen. Julia is de laatste die hij nog vertrouwt, maar uiteindelijk verdwijnt dit ook wanneer ze beiden elkaar verraden in room 101.

Liefdesrelatie: onbereikbare liefde

Winston was al getrouwd en is uit elkaar gegaan met zijn vrouw omdat ze geen kinderen konden krijgen (en omdat hij haar niet uit kon staan). Ze zijn echter niet van elkaar gescheiden waardoor zijn liefdesrelatie met Julia onbereikbaar wordt. Ze kunnen niet zonder er verdacht uit te zien in het openbaar hun relatie uitoefenen omdat hij een getrouwd man is: dit valt buiten het normale systeem en zal iedereen laten denken dat er meer achter zit dan alleen liefde. Wat ook zo blijkt te zijn. Ook beschouwde hij Julia in eerste instantie ook als onbereikbaar omdat hij dacht dat zij voor de partij was en hij niet met zo iemand kan leven. Daarnaast heeft Winston ook een onbereikbare liefde voor O\'Brien, omdat hij denkt dat hij hetzelfde over het leven als hij denkt, maar er nooit achter zal komen omdat hij het nooit openlijk uit zal kunnen spreken.

Inwijding

Het hele proces van het vertrouwen van O\'Brien en het omvormen van Winston in een orthodoxe partij aanhanger is een vorm van inwijding. Deze inwijding begon toen O\'Brien tijdens een keer van de two minutes of hate hem aankeek met de blik dat hij hem begreep. Vanaf dit moment vertrouwt Winston O\'Brien en kijkt hij tegen hem op, en heeft O\'Brien Winston in zijn macht om hem te laten doen wat hij wil. Hierdoor wordt het voor O\'Brien makkelijk om Winston te manipuleren (samen met Charrington) en hem uiteindelijk op te pakken. Wat er in the Ministry of Love gebeurt zal uiteindelijk het resultaat worden van de inwijding: het omvormen van Winston in een orthodoxe volgeling van de partij.

Censuur

De visie van de partij is dat hoe minder mensen weten des te gehoorzamer ze zijn. Hierdoor wordt alles gecensureerd en gevormd naar het voordeel van de partij zodat mensen trouw als schapen de partij opvolgen. Winstons baan omvat het veranderen van feiten om een nieuwe waarheid te maken waardoor Winston dagelijks geconfronteerd wordt met censuur en inzicht heeft in hoeveel er eigenlijk aangepast wordt.

Historisch besef

Winstons historische besef is ook belangrijk in het boek. Omdat hij de geschiedenis moet veranderen door het te recidiveren gaat hij filosoferen over wat geschiedenis eigenlijk is. Hij realiseert zich dat het een vloeibaar iets is, dat de waarheid alleen in het geheugen van mensen kan bestaan als het niet opgeschreven wordt en dat het menselijk geheugen ook onbetrouwbaar is. Zijn dagboek staat hier symbool voor, omdat hij hiermee een soort van microgeschiedenis wilt schrijven voor de nakomelingen (en O\'Brien) en daarmee zijn eigen geschiedenis \"echt\" maakt.

Controle

Het eeuwige afluisteren en bespioneren van de staat maakt het moeilijk voor mensen met dezelfde gedachte als Julia en Winston om openlijk over hun gedachte te praten. Daarnaast wordt je zelfs tijdens je slaap gecontroleerd en word je naar de Ministry of Love gebracht wanneer je onbewust in je slaap tegen het regime praat. Dit zorgt voor grote angst bij Winston dat er altijd iemand op de loer zou kunnen liggen. Wanneer deze angst versoepelt, blijkt het dat daar eigenlijk geen ruimte voor was en dat je in deze samenleving met vreemde gedachten altijd alert zou moeten zijn en niks zou mogen vertrouwen.

Trivia

Room 101, en de Ministry of Truth zijn gebaseerd op kamers en gebouwen in de Engelse politiek uit de jaren \'40 die dezelfde soort functie hadden.

Het verwijderen van mensen uit de geschiedenis is ook geïnspireerd op Stalin die staatsvijanden uit foto\'s liet weghalen. Stalin zelf liet zich inspireren door Romeinse keizers die hetzelfde deden met hun vijanden genaamd Damnatio Memoraie.

Het uiterlijk van Emmanuel Goldstein is gebaseerd op Stalins Rivaal Leonid Trotsky. Ook is Big Brother qua uiterlijk gebaseerd op Stalin zelf. In het begin van het boek wordt er een two minutes of hate film beschreven waarin Goldsteins gezicht veranderd in een geitenkop. Dit heeft Stalin ook een keer gedaan in een propaganda film tegen Trotsky.

Titelverklaring

1984 staat voor het jaartal waar het boek zich in afspeelt. Echter heeft het een diepere betekenis omdat Winston heel erg bezig is met het concept geschiedenis. Omdat de staat bij iedere ontwikkeling de geschiedenis zo aanpast dat het in hun voordeel is, is Winston niet meer zeker of het wel echt het jaar 1984 is. Het zou zomaar kunnen dat de partij om wat voor reden dan ook besloot om een jaar over te slaan of een jaar uit het geheugen te wissen. De titel staat hierdoor dus symbool aan Winstons eeuwige dilemma over geschiedenis: dat het eigenlijk alleen in ons geheugen bestaat, behalve als het zo objectief mogelijk wordt opgeschreven, en dat het geheugen ook onbetrouwbaar is en het na verloop van tijd herinneringen verandert of vergeet. Winston is vergeten wat het echte jaartal is, en vertrouwt de partij niet dat het 1984 is.

Bovendien schreef Orwell het boek in 1948, een tijd waarin stromingen zoals het socialisme en communisme opkwamen. Orwell vreesde deze stromingen, wilde een beeld schetsen van een toekomst in een totalitaire staat. Hij schreef 1984, waarbij hij de laatste twee cijfers van het boek omdraaide.

Structuur & perspectief

Het boek is opgedeeld in drie delen. Deel 1 bestaat uit 8 hoofdstukken, deel 2 uit 10 en deel 3 uit 6. Ieder deel symboliseert een bepaald gedeelte uit zijn leven.

Deel 1 gaat over Winstons dilemma over geschiedenis. Zijn innerlijke rebellie tegen de staat die hij niet durft te uitten en over het feit dat zijn paranoia groeit wanneer hij op subtiele manier zich afkeer voor de partij in zijn dagboek opschrijft. Ook wordt er een schets gemaakt van hoe mensen in dit regime leven en gaat het veel over Winstons affectie voor O'Brien.

Deel 2 gaat over zijn relatie met Julia waarin hij grote stappen onderneemt om actief tegen de staat in te werken. Ze praten veel over de dingen waar ze het niet over eens zijn in de partij en besluiten na O'Briens benadering onderdeel te worden van the Brotherhood. Echter blijkt het dat Winston alsnog alleen is in zijn gedachten over de gang van zaken omdat het blijkt dat Julia er toch niet zo diep op in gaat als hij. Dit is ook het deel waarin Julia en Winston opgepakt worden door de Thought Police en het blijkt dat de antiquaar Charrington al vanaf het begin onderdeel van de Thought Police is.

Deel 3 gaat over Winstons tijd in de Ministry of Love waarin hij gemarteld wordt zodat ze een orthodoxe opvolger van de staat van hem kunnen maken, ook wordt hier onthuld dat O'Brien ook in het complot zat en hem zal gaan verhoren. Wanneer hij Julia's liefde verraadt, wordt hij vrijgelaten en blijkt het dat hij uiteindelijk echt een goeie burger is geworden.

Het boek is geschreven in de personale verteller in het hij-perspectief. Echter is de verteller niet bekend en krijgen we alleen te horen over Winstons gedachten en visie op de wereld. Dit is belangrijk omdat het boek er over gaat hoe iemand met een sterke mening als Winston alsnog gebroken kan worden en kan conformeren aan een despoot regime. Wat tegelijkertijd ook kritiek is op de gruwelen van totalitaire regimes.

Decor

Het verhaal speelt zich af in het jaar 1984 (dit is volgens Winston niet zeker), in Londen wat niet meer onderdeel is van Groot-Brittannië maar van Airstrip One. Airstrip One is onderdeel van Oceania, een van de drie grote machtscontinenten met een totalitair regime. Oceania bestaat uit Engeland, Australië, Nieuw-Zeeland, Noord- en Zuid-Amerika en Canada.

Het verhaal duurt ongeveer anderhalf jaar. Er zijn tussen de climaxen in een aantal tijdsprongen zodat saaie dagelijkse gebeurtenissen niet teveel aan het licht komen.

Het moet zich rond 1984 afspelen omdat het regime helemaal gevestigd moet zijn: na de Tweede Wereldoorlog was er in dit verhaal namelijk een nucleaire oorlog, waarna de continenten Oceania, Eastasia en Eurasia werden gevestigd. Deze vestigingsperiode zou ongeveer tot 1960 hebben geduurd. Vervolgens moet er genoeg tijd verstreken zijn zodat een oorlogsbaby zoals Winston oud en wijs genoeg is, en de herinneringen voor 1960 vaag zijn waardoor het moeilijk voor Winston is om zeker te weten of de herinneringen nog kloppen. Ook duurt het zo'n 20 jaar voordat een totalitair regime helemaal gevestigd is en vanzelfsprekend is voor het volk, waardoor de jaren '80 het meest logische zijn voor het verhaal.

De tijd is belangrijk omdat het boek een doemscenario voor de toekomst van George Orwell is van na de Tweede Wereldoorlog. George Orwell had voor het boek 1984 al een essay over hoe de wereld vernietigd zou worden als er een atoomoorlog zou uitbreken en dat daarom de Koude Oorlog een onontkoombaar feit was (George Orwell heeft ook het begrip “Koude Oorlog” gemunt). Maar 1984 is een uitwerking van de toekomst als er wel een atoomoorlog zou uitbreken en de rest van de wereld, net als Nazi-Duitsland en de Sovjet Unie, een totalitair regime zou aannemen in plaats van een democratie.

Het speelt zich zoals hierboven genoemd af in Londen. Ik denk dat George Orwell om twee redenen Londen heeft gekozen. Ten eerste omdat hij in deze tijd zelf in Londen woonde en hij daarom met alle kennis die hij over Groot-Brittannië en Londen had een realistisch doemscenario kon schetsen. En de tweede reden was dat hij, omdat Groot-Brittannië onderdeel was van de geallieerden, hij hiermee meer indruk maakte door te schrijven dat zoiets gruwelijks ook in Engeland kon gebeuren als ze niet zouden opletten en geen goeie beslissingen zouden nemen in de buitenlandse politiek. Daarnaast wilde Orwell niet het communisme of het nazisme alleen bekritiseren, maar was zijn kritiek vooral gericht naar totalitaire regimes in het algemeen en het mogelijke resultaat ervan als ze succesvol zouden worden.

Winstons huis is op het begin van het verhaal een belangrijke plek omdat hij heeft ontdekt dat in zijn huis een blinde hoek is waar de telescreen hem niet kan zien. Hier begint hij zijn eerste vorm van uitgesproken rebellie door tegen de staat te schrijven in zijn dagboek. Door het een en ander op te schrijven komen er herinneringen terug die hij vergeten was en groeit zijn realisatie over hoe sterk hij het regime afkeurt.

De antiquariaat van Charrington is ook een belangrijke plek. Eerst vindt hij hier zijn dagboek en ontdekt hij de volgende keer dat Charrington betrouwbaar is en een persoon is die hem begrijpt waarmee hij vrijuit kan spreken omdat er geen telescreen in het pand zou zijn. Daarna, wanneer Winston een relatie krijgt met Julia, is de kamer die ze in Charringtons huis huren hun schuilplaats waar ze vrijuit over de staat kunnen praten, verboden producten kunnen nuttigen en zonder getrouwd te zijn seks kunnen hebben. Echter blijkt Charrington een lid van de Thought Police te zijn en is de telescreen verborgen achter een schilderij. Hier worden Julia en Winston opgepakt nadat ze uit het boek van Goldstein hebben gelezen en is het de laatste keer dat ze elkaar zien tot die ene keer na hun vrijlating.

Een ander belangrijke ruimte is Winstons werk, dit komt omdat hij hier zijn historische besef ontwikkelt. Doordat hij dag in dag uit oude krantenartikelen moet aanpassen in het voordeel van de partij realiseert hij zich hoe vloeibaar geschiedenis is, en als het niet objectief wordt beschreven de waarheid eigenlijk alleen in het geheugen van de mens bestaat. Echter realiseert hij zich ook dat het geheugen van de mens ook niet helemaal betrouwbaar is. Daarnaast ontmoet hij Julia en O'Brien op het werk, en is dit de enige plek waar hij in contact kan komen met hen.

In het derde deel van het boek speelt room 101 een belangrijke rol omdat het eerst gemystificeerd is doordat iedereen het er over heeft, maar Winston niet weet wat het is en niemand wil het aan Winston vertellen. Hierdoor gaat de lezer nadenken over wat er in de kamer zou kunnen zijn, en wat zo erg zou kunnen zijn dat iedereen er zo bang voor is. Uiteindelijk blijkt room 101 een cel te zijn waarin degene in proces opgesloten wordt met zijn grootste angst om de laatste stap te zetten naar het worden van een orthodoxe burger. Dit is de plek waar Winston Julia verraad waardoor hij volgens de partij eindelijk ruimte maakt om alleen van Big Brother te houden.

Hierna wordt hij vrijgelaten en is the Chestnut Tree Cafe de plek waar Winston eindelijk beseft dat hij alleen van Big Brother houdt, en daarmee een volmaakt burger is geworden.

Stijl

Hoewel Orwell redelijk complex Engels schrijft, hanteert hij een fijne stijl die lekker doorleest. Vaak beschrijft hij de omgevingen uitgebreid, vooral de kleur van de lucht en de atmosfeer die dat schept. Wanneer Winston zich goed voelt, of als hij droomt over een beter leven schijnt de zon. Wanneer het slecht gaat is de lucht grauw en grijs en is de hele omgeving ook duister en grauw. Wat ook opvallend is, is dat de Ministry of Love geen ramen in het gebouw heeft. Dit onderstreept het feit dat goed zonnig en warm is, en slecht grijs en grauw.

Bij personages beschrijft hij enkele typerende eigenschappen die hij de hele tijd herhaalt. Bij Julia ligt de nadruk op haar dikke donkere haar en haar dunne taille. Bij O'Brien wordt steeds beschreven dat hij steeds zijn bril recht zet, dat zijn gezicht lelijk is, maar tegelijk toch mooi omdat het intelligentie uitstraalt en dat hij zich sierlijk beweegt ook al is hij dik.

Verder worden gedachtes heel gedetailleerd beschreven en richt het boek zich eigenlijk het meest op Winstons proces van denken. Ook zijn de dialogen tussen Winston en andere personages erg gedetailleerd uitgewerkt.

Daarnaast heeft Orwell ook een Appendix in het boek geplaatst waar de taal NewSpeak van de partij realistisch en wetenschappelijk wordt beschreven alsof het uit het verleden is. Veel woorden van deze taal worden ook door het boek vervlochten zoals doublethink, Thought Police, Miniluv, etc. En zijn hoofdstuk 1 en 3 van Goldsteins(of O'Briens) boek geschreven in het boek alsof je zelf het boek leest.

Kortom: Orwell schrijft met veel detail maar krijgt het wel voor elkaar om het niet langdradig en saai te maken.

Slotzin

He loved Big Brother.

Beoordeling

Het leuke aan het lezen van dit boek is dat een aantal onverklaarbare uitspraken zoals Big Brother, room 101 of doublethink of referenties die je in het dagelijks leven gebruikt ineens verklaard worden, of dat je ineens weet waar ze vandaan komen. Maar dit is niet het enige goeie er aan. Ik vond het een prachtige kritische beschrijving van hoe totalitaire regimes zouden functioneren als ze “geslaagd” zouden zijn, een geweldige illustratie van hoe iemand met een sterke mening zoals jij en ik toch gebroken kan worden en hoe in zo'n regime eigenlijk niemand te vertrouwen is. Orwell weet alles zo te beschrijven dat je het levendig voor je ziet en het bijna de realiteit zou kunnen zijn. Je wordt helemaal meegezogen met het verhaal en achteraf verwijt je Winston ervan dat hij toch orthodox is geworden, maar begrijp je hem tegelijkertijd ook wel een beetje.

Kortom: voor mensen die zich interesseren in totalitaire regimes, een uitvergrote cultuurschets van zo'n regime en van plot twists houden is dit een perfect boek om te lezen. Het is spannend, meeslepend en laat je nog dagenlang nadenken over wat je hebt gelezen. Hoe langer je er over na denkt, hoe meer details naar boven komen die het boek nog spannender maken.

Recensies

"Het is best interessant om te zien hoe iemand in 1946 dacht over de toekomst en dat diegene daar misschien niet eens zo ver vanaf zat. Want worden de nieuwsfeiten en geschiedenisonderdelen in bepaalde landen niet beïnvloed? En de landen die verdeeld zijn in oorlog komt toch ook redelijk overeen met de werkelijkheid. Ook de objecten waarvan George Orwell denkt dat iedereen in zijn bezit zal hebben in de toekomst komen redelijk overeen, zoals de televisie en de filmcamera." http://recensies.infonu.n...g-you.html

"De reden dat het einde erg ingrijpend was en sterk afweek van de normale gang van zaken in de ‘heldenverhalen’ is dat de held verloor in dit verhaal. De hollywood gang van zaken zou zijn dat het broederschap echt was en dat de hoofdrolspeler een belachelijk heroïsche rol speelt in de bevrijding van de mensheid van het regime. De hoofdrolspeler wordt echter opgepakt en gemarteld net zo lang tot hij toegeeft dat hij de enige persoon die hij echt lief hebt dood zou willen hebben in plaats van dat zijn gezicht wordt aangevreten door zijn grootste angst: ratten. Op dat moment acht het regime hem ‘gezond’ en wordt hij terug in de maatschappij geplaatst nadat hij zich beseft dat hij van de grote broer houdt." http://bisdomwisdom.wordp...nsie-1984/

"The story is brilliantly constructed and told. Winston Smith, of the Party (but not the Inner Party) kicks against the pricks, with what results we shall leave readers to find out for themselves." http://www.theguardian.co...l.classics

Bronnen

Engelse wikipedia over 1984

http://en.wikipedia.org/w...ighty-Four