Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 380 pagina's
• Uitgeverij: Podium

Flaptekst

Eerste zin

Het begon met een afwijzing. Ik lag bij mijn moeder op haar borst, na een bevalling van drieëntwintig uur. De verloskundige had haar met een opgeluchte en vreugdevolle blik aangekeken, maar het was mijn vader die als eerste sprak: " Dat gedrocht is niet van mij."Daarna verliet hij de kraamkamer.

Samenvatting

(Er gebeurt heel veel in deze  lijvige roman. Heden en verleden lopen voortdurend door elkaar. De verhaallijn wordt daarom slechts in hoofdlijnen weergegeven, omdat het leesverslag anders veel te uitgebreid en ook onbegrijpelijk  wordt. )

Proloog:
De ik-verteller  Harvey vertelt dat zijn vader hem vanaf de geboorte niet heeft geaccepteerd. Hij komt als hij wat ouder is  een keer tegen zijn dronken thuisgekomen vader in opstand en dan verdwijnt die uit hun leven. Harvey en zijn moeder zijn van Surinaamse afkomst. Harvey  wordt in de wijk gezien als een domme zwarte jongen die bovendien niet kan spreken. Zijn buurmeisje Amy raakt met hem bevriend en dan begint hij ineens te praten.
Helaas is alles veranderd in zijn leven.  Hij vertelt dat hij het verhaal zal vertellen van wat er  met Amy is gebeurd. Hij zal alles optekenen, haar zelf ook een stem geven en dan nóg zal  het kunnen zijn dat men hem niet gelooft. 

Deel I
De oude vogelaar, weduwnaar Jacob Mantel ontmoet bij het meer in het bos een flink gewond meisje. Ze zegt gevallen te zijn en ze heet Amy. Er is iets met haar gebeurd maar wat?  Jacobs vrouw is een paar maanden ervoor overleden: ze was ziek (kanker)  en dementerend. Hij loopt daarna altijd alleen met zijn hond Muis door het bos en de polder bij Vlaardingen. Maar hij voert nog regelmatig gesprekken met haar. Hij vertelt het een en ander aan Amy : over zijn kinderloos gebleven huwelijk, over zijn dode broertje, over zijn jeugdjaren als zeeman, en over zijn verkering met Claire. Ze hadden graag kinderen willen hebben, maar kregen die niet en ze hadden tijdens hun avontuurlijke leven altijd wel voor kinderen die het slecht hadden in andere landen geld gedoneerd. Jacob is als vogelkenner altijd op zoek naar de zeldzame ijsvogel. (een hardwerkend arbeidersvogeltje) Ook onthult hij dat hij de dood een handje heeft geholpen door Claire met een kussen 'toe te dekken'.

Amy (15 jaar, 3 vwo) gaat op dat moment niet meer naar school. Er is iets gebeurd (dat ze heeft verdrongen) en ze moet onder behandeling. Haar dokter Bertrand vindt dat ze dingen die haar dwars zitten, moet opschrijven in een dagboek. Op advies van haar joodse oma noemt ze haar dagboek Milcham, de naam van een rein gebleven vogel die het eeuwige leven heeft en telkens uit de dood herrijst (een feniks dus). Later blijkt ook dat haar oma die bijnaam aan Amy's vader had gegeven.   

Amy vertelt in het dagboek ook over haar buurjongen Harvey. Die wordt op school gepest, net als zijzelf. Bij gym wordt ze overgeslagen, maar ze heeft wel  veel tekentalent vindt de docente Kunstbeschouwing Douzier op haar school (Mercurius). Met haar praat  ze over de betekenis van kunst en kunstenaars. (Vincent van Gogh, Jean-Marie Basquiat)  Amy  probeert ook Harvey te stimuleren zich te verzetten tegen zijn positie. Ze wonen in een woonwijk die op de nominatie staat om gesloopt te worden. Amy's vader was jong gestorven en haar moeder heeft een tweede man Arie met wie Amy helemaal niet kan opschieten. Hij doet ook heel onaardig tegen haar. Amy heeft ook een Turks vriendinnetje Özlem, maar die heeft een nare broer Nesim, die Amy voor een jodenhoer  uitmaakt. Ze zou een slechte invloed hebben op zijn zusje.  Er is nog een andere jongen op school die gepest wordt, maar deze Matteo kan heel goed rennen. Hij loopt gewoon weg van gevaarlijke situaties.

Terwijl Jacob steeds flashbacks over zijn vrouw ophaalt, vertelt Amy hem over Harvey die een intellectuele achterstand heeft. Amy's moeder vindt het niet prettig dat ze steeds naar het bos en de polder gaat. Ze waarschuwt haar dochter voor de oude man. Amy gaat op een dag met hem in de vlieten  varen in zijn sloep die De Kleine Johannes heet (naar zijn overleden broertje). Hij lost tijdens het tochtje onverwacht een schot hagel, waarvan Amy geweldig schrikt en meteen naar huis wil. Ze begint in haar dagboek iets los te laten over een feest op Mercurius, waar ze enigszins opgedirkt naar toe gaat. Onderweg wordt ze gestuit door jongens op een scooter. Wat er daar gebeurt, wordt nog niet onthuld.

Muis, Jacobs hond, wordt ziek: hij heeft kanker en Jacob zal hem laten inslapen. Hij begraaft Muis daarna in zijn jachtgebied. Het is een dramatische toestand. Hij is nu werkelijk heel eenzaam. Amy gaat ook verder met zich af te zonderen. Ze maakt een schilderij en draait erin rond met haar blote lichaam. Haar moeder denkt dat ze gek is geworden. Ze moet van haar ouders weer naar de psychiater.
 

Deel II  
(ook in dit deel wisselen heden en verleden elkaar af)
Toen ze nog naar school ging, was ze  een keer met buurvriendje Matteo naar Rotterdam gegaan om te lunchen. Ze voelde zich een beetje verliefd, maar er kwam geen tweede afspraak in verband met wat er een paar weken erna was gebeurd. Amy's stiefvader komt haar in haar kamer opzoeken om wat te vragen over de oude man. Ze vertelt echter niets en Arie concludeert daaruit dat de oude man schuldig is aan haar in zichzelf gekeerde gedrag. Hij trommelt twee vrienden op en ze tuigen in het bos Jacob af als hij van de jachthaven terugkeert. In de beschrijving van deze scène wordt een passage ingevoegd van seksueel misbruik, toen Jacob nog een jonge zeeman was. De scheepskok wilde dat hij hem pijpte,. Op het moment van de mishandeling ziet Jacob ook ineens de door hem gezochte ijsvogel die een vis vangt.
Arie vertelt daarna aan  Amy dat ze geen last meer zal hebben van de oude man. 
Amy schrijft verder in haar dagboek o.a. over de laatste les van mijnheer Vital over de sociale onrechtvaardigheid in de maatschappij en de rol van de social media. Ook hij zegt dat kunst noodzakelijk is als middel van protest. De rest van de scholieren hoort zijn les verveeld aan, maar Amy pikt alles op. 

Amy komt spijt over de daad van haar vader betuigen aan Jacob en geeft hem haar dagboek met aantekeningen. Ze heeft daarin het gruwelijke verhaal van de groepsverkrachting door Nesim en zijn vrienden uit de  buurt opgetekend. Ze heeft het verhaal  ook verteld aan Harvey. Daarna keert Amy naar huis en springt van het dak van haar flat en pleegt zelfmoord. Een oplettende lezer had dit kunnen zien aankomen. Ze had het dak immers al enkele keren daarvóór bezocht. Ze keert helaas niet in het leven terug zoals Milcham - de feniks- dat wel deed. 
 
Jacob Mantel besluit wraak te nemen. Hij had zijn overleden vrouw Claire immers beloofd op 'de kinderen te zullen passen'. Hij laadt zijn jachtgeweer en schiet op de jongens als ze op hun scooter in de polder komen. Nesim raakt gewond, de anderen vluchten. Dan is  ineens Harvey ter plekke en met een grote kei slaat hij op het hoofd van Nesim in. Omdat er verder niemand getuige van is, wil Jacob de schuld van de moord op zich nemen. Hij is toch met zijn leven klaar  en hij zet zijn jachtgeweer tegen zijn kin.

Epiloog 
Harvey die nog steeds niet praat, wordt gevonden door de gealarmeerde ouders van de  daders van de verkrachting, maar vertelt nooit iets over de ware toedracht.  Hij gaat vrij uit: hij is te dom om zoiets te doen. Harvey heeft Amy's schrift van Jacob gekregen, geeft het aan zijn moeder die het weer doorgeeft aan Amy's moeder. Zo weet toch iedereen wat er is gebeurd waardoor Amy zo raar ging doen.
De woonwijk wordt kort daarna afgebroken en Harvey gaat met zijn moeder en de op haar gestelde Angelo naar Blijdorp verhuizen. Hij kan na het vmbo naar de havo en daarna naar het vwo.Hij doet beide opleidingen versneld.  Dan besluit hij Nederlands te gaan studeren. Hij praat nog steeds niet. Op een zeker moment gaat hij alle verhalen  opschrijven. (Misschien ook wel dat van de moord op Nesim?) 
Aan het einde van die vruchtbare periode overhandigt hij een stapel papieren aan zijn moeder en Angelo. Hij zegt: "Ik heb het gedaan." 

Personages

Moeder Purperhart

De moeder van Harvey is nou net één van die personages die niet opgeeft in de strijd om het moeilijke bestaan. De hele omgeving ziet haar zoon als een domme zwarte, maar zij blijft hem een genie vinden en ze heeft gelijk. Ze wil zich na haar eerste vergissing in de liefde niet meer binden aan een tweede man, al voelt ze wel wat voor de in het leven van Nederland teleurgestelde Italiaanse stratenmaker Angelo. Ze is blij dat Amy Harvey aan het praten krijgt.

Angelo

Angelo ontpopt zich als een surrogaat-vader voor Harvey. Die heeft al heel jong moeten merken dat zijn eigen vader hem niet wilde accepteren. Nadat hij tegen de dronken man stelling had genomen verdween die uit zijn leven. Een jongen heeft altijd een voorbeeld nodig als gids in zijn leven. Dat kan een leraar, een vriend, een stiefvader zijn. Angelo stimuleert Harvey vooral om zo veel mogelijk boeken te lezen. Dat lukt en Harvey ontwikkelt zich dank zij hem. Angelo trekt later in bij moeder Purperhart en ze gaan na de afbraak van hun woonwijk in Rotterdam-Blijdorp wonen.

Juf Douzier

Voor Amy is docente Douzier een stimulerende factor in het leven. Zij onderkent het tekentalent van Amy en stimuleert haar de kunst en de kunstenaars te volgen. Van daaruit kan een nieuw begin komen: van Gogh en Jean-Michel Basquiat, baanbrekende schilders. Leerlingen hebben zulke rolmodellen als juf Douzier nodig. Vergelijkbaar voor Amy is de docent Vital die haar inzicht verschaft in de samenstelling van de maatschappij. (Dit motief komt ook voor in "Alleen met de goden". Daar is het een muziekdocent die de hoofdpersoon opvangt)

Arie de stiefvader

Arie speelt als stiefvader een minder stimulerende rol voor het meisje dat hij toch moet begeleiden naar de volwassenheid. Er gaat weinig inspiratie van uit door zijn gedrag: hij drinkt, zapt op tv. en geeft op alles doorsnee commentaar over alledaagse onderwerpen die hem niet aanstaan: o.a. de misstanden in de politiek. Hij vindt het niet goed dat Amy over haar overleden vader praat. Hij heeft ruzie met de familie van zijn vrouws kant gemaakt en zo komt er niemand meer bij hen over de vloer. Op een bepaald moment slaat bij de lezer het gevoel van hekel om in een gevoel van zieligheid. Hij probeert de gunst van Amy te winnen door een 'vieze ouwe' man in elkaar te slaan, maar dat pakt juist verkeerd uit. Amy lijkt het dan wel helemaal voor gezien te houden en misschien is Arie wel mede schuldig aan de afloop van het noodlottige drama. Hij is ook slachtoffer van het milieu waarin hij is opgegroeid.

Amy's moeder

Blijft in de roman op de achtergrond. Ze zou veel meer voor zichzelf moeten opkomen. Heeft stiekem nog wel contact met haar zus Rosa, maar durft niet tegen haar man in opstand te komen. Had beter net als de moeder van Harvey na de eerste dreun in de liefde alleen voor Amy moeten zorgen. Ze gaat 's avonds schoonmaken bij een slagerij om wat geld voor zichzelf te hebben. heeft ook geen goed contact met Amy. Schrikt van het vreemde gedrag van haar dochter, maar ze heeft de relatie veel te lang verwaarloosd, waardoor ze niet het vertrouwen van haar dochter krijgt om het grote geheim te vertellen.

Claire Mantel

Claire is de ongetwijfeld lieve vrouw geweest van Jacob. Samen hebben ze de kinderloosheid verwerkt en er een mooie draai aan kunnen geven. Ze heeft Jacob aan de hand meegenomen in het leven. In zo'n goed huwelijk hoort het niet dat de één in een verpleeghuis komt, maar het leven bepaalt soms anders. Jacobs hulp bij de dood van Claire is een teken van liefde: hij wilde haar niet langer laten lijden. Net zoals hij later zijn hondje uit zijn lijden laat verlossen.

Harvey Puperhart

Harvey wordt bij zijn geboorte door zijn biologische vader niet geaccepteerd. Hij komt een keer in opstand tegen hem als hij dronken thuiskomt en zijn moeder weer gewelddadig benadert. Hij pakt zijn vader hard beet, die hem terugslaat. Zijn moeder slaat daarna een kandelaar op het hoofd van zijn vader. Die vertrekt daarna. Harvey is negen jaar en hij praat drie jaar lang niet, totdat hij weer begint tegen Amy. Zijn moeder houdt hem steeds voor dat hij een genie is en hij krijgt ook hulp van een invalide Italiaanse stratenmaker Angelo. Die geeft hem boeken die bijdragen aan zijn ontwikkeling. Harvey wordt door veel mensen als dom en zwart beschouwd. maar bij hem geldt Stille wateren... Als Amy later vaker naar de polder gaat, volgt hij haar en ziet hoe ze met Jacob praat. Later als ze ook nog eens heeft verteld dat ze verkracht is, besluit hij wraak te nemen. Hij maakt het karwei van Jacob af. Die pleegt zelfmoord waardoor de schuldvraag op Jacob blijft rusten. Harvey zwijgt over de moord; het gezin verhuist naar Rotterdam en Harvey ontwikkelt zich verder (van vmbo-via en vwo naar de Universiteit. Dat overkwam ook Alex Boogers zelf.) Hij praat al die tijd nog niet, maar begint te schrijven: verhalen, een bekentenis (?) De stapel papieren overhandigt aan de twee personen aan wie hij voor zijn ontwikkeling veel te danken heeft.

Amy van den Bergh

Amy mist haar overleden vader, omdat haar stiefvader haar niet vriendelijk behandelt. Ook aan haar moeder heeft ze niet zo veel. De rest van haar joodse familie wordt door haar stiefvader buiten de deur gehouden. Zulke eenzame kinderen zoeken compensatie in andere rolmodellen of vertrouwenspersonen. Een rolmodel is docente Douzier die Amy op haar talent voor tekenen en schilderen wijst. Vertrouwenspersonen zijn de joodse oma (voor haar dood) en de oude Jacob. Als Arie de oude man heeft afgetuigd, valt voor haar die mogelijkheid ook af. Ze geeft hem haar aantekeningen (opdat alles toch kan uitkomen) en springt van de flat.

Jacob Mantel

Ook Jacob heeft geen leuke jeugd gehad. Zijn vader (alcoholist) is vroeg vertrokken. Zijn broertje Johannes gaat onnodig dood en Jacob moet van zijn moeder naar zee om geld binnen te brengen. Op zee maakt hij het een en ander mee (o.a. een bijna verkrachting : #HeToo ). Aan wal gekomen trouwt hij met Claire en ondanks de kinderloosheid is dat een gelukkig huwelijk. Ze reizen veel, hebben oog voor het leed van kinderen. Jammer dat Claire aan het einde van haar leven ziek en dement wordt. Zo worden de geliefden gescheiden. Het leven ziet er nog minder goed uit wanneer Muis sterft. Jacob zoekt zijn heil in de natuur, wil nog graag één keer de ijsvogel observeren maar wordt steeds eenzamer en hij heeft Claire beloofd dat hij voor "de kinderen zal zorgen." Onder hen rangschikt hij ook het pubermeisje Amy. Als hij leest dat ze gruwelijk verkracht is, besluit hij tot wraak op de daders. Met de hagel lukt het niet helemaal om één verkrachter (Nesim) te doden, maar hij krijgt steun van de sterke Surinaamse jongen Harvey. Hij besluit de schuld op zich te nemen en dat kan door de loop van zijn jachtgeweer tegen zijn kin te plaatsen. Jacob is een tragische held, die ook nog eens voor een ouwe viezerik werd aangezien door de stiefvader van Amy. Ook mooi symbolisch is dat Jacob na zijn afstraffing door Amy's vader de ijsvogel kan zien. Of is dat de wens die vader van de gedachte is ...

Quotes

"Alles veranderde toen Amy naar het meer ging waar ze de oude man tegen het lijf was gelopen. Kort daarna ging ze niet meer naar school. En vanaf dat moment ging het bergafwaarts. Sommigen zeggen dat het door onze buurt kwam. Je weet pas wat een buurt kan doen, als je er echt woont, en als je er niet woont, dan denk je al snel dat iedereen overdrijft, of dat zulke wijken niet bestaan in Nederland, maar iedereen die er woont weet precies hoe het is...." Bladzijde 19

"Ik trok haar naar de kant. Het viel me op hoe zwaar ze was. Ze deed haar jas uit, zat op haar knieën aan de rand van het meer en bekeek haar natte, vieze jurk, en de krassen op haar benen.Ze had lelijke verwondingen aan haar dijbenen, een schaafwond bij haar hoofd en haar jurk zat onder het bloed. Verdomme, was ze zo lelijk gevangen? Ze moest naar de dokter. Muis likte enthousiast de wond bij haar slaap." Bladzijde 31

"Ik had als kind geleerd dat je mensen steeds moet geruststellen. Als je geen bedreiging wilt vormen, dan moet je je aanpassen. Als je groot bent, maak je dan klein. Als je zwart bent, maak jezelf dan witter, en als je praat, probeer dan te kalmeren. Als je niet praat, raken mensen bezorgd. Als je zwart bent in een witte wereld dan boezem je angst in." Bladzijde 55

"En toen werd ze een stadsrumoer, een bericht, een verhaal dat steeds gedetailleerder werd, en dat voortdurend leek te veranderen, als de kleuren van de herfstbladeren en waar Claire eindeloos naar kon kijken. Ze werd niet meteen opgemerkt. Ze lag vlak naast de de lantaarnpaal waar het grofvuil was neergezet. In eerste instantie zag niemand dat het om een lichaam ging." Bladzijde 339

"Ik was eindelijk bij de rand van het pad aangekomen, liet mijn geweer vallen en rende naar Harvey toe. Hij hing nog altijd over de jongen heen, die roerloos op de grond lag. Harvey had met zoveel kracht op de schedel van de jongen ingebeukt dat het erop leek dat iemand hem van dichtbij in zijn slaap had geschoten. De inslagwond was een dodelijk gapend gat." Bladzijde 346

"Ik zag het ijsvogeltje. Ik zag hem. Ik had gelijk. Hij was er nog altijd. Hij was in strijd met een vis die veel te groot was voor zijn lengte. Hij bewoog ermee heen en weer. Hij schudde zijn kop. Hij sloeg de vis keer op keer tegen een tak aan. De ijsvogel probeerde de strijd zo kort mogelijk te laten duren, maar de vis en de vogel waren aan elkaar gewaagd." Bladzijde 290

Thematiek

Eenzaamheid en isolement

Een ander belangrijk thema is het isolement en de eenzaamheid waarin de vertellers verkeren. Jacob heeft bij de begrafenis van Claire helemaal niemand meer om zich heen. Hij staat alleen bij de kist. Als Muis ook nog doodgaat, heeft hij eigenlijk niemand meer. Dan valt ook zijn vriendinnetje Amy nog weg. Wat heeft het leven van Jacob nog voor zin? Harvey leeft eveneens geïsoleerd. Niemand accepteert hem eigenlijk: hij is zwart en dom (omdat hij niet spreekt). Hij wordt gepest en heeft maar een paar mensen die iets om hem geven: zijn moeder, Angelo en Amy. Hij weet zich aan het milieu te onttrekken door zijn studie. Amy leeft ook in een geïsoleerde situatie. Na de dood van haar vader heeft haar moeder heil en geil gezocht bij een stiefvader. Die geeft eigenlijk niet veel om haar. Ze mag niet veel en het halfbroertje Ben heeft het heel wat gemakkelijker. Amy wordt gepest op school en heeft niet veel vrienden. Harvey natuurlijk, Matteo eigenlijk ook wel en het Turkse vriendinnetje Özlem houdt meteen een gevaar in, omdat haar broer Nesim Amy ziet als een jodenhoertje dat gestraft moet worden. Op school kan ze het wel vinden met een docente kunstbeschouwing die haar zelfbewuster probeert te maken. (Dit element zit ook in 'Alleen met de goden' waar de jonge verteller op school erkenning vindt bij de docent muziek) Maar ook Amy blijft eenzaam: haar moeder trekt toch veel partij voor haar tweede man. In die eenzaamheid zoekt ze vaak de afzondering: het dak van haar flatgebouw, het meer en het bos in de omgeving. Daar ontmoet ze de oude Jacob. Ze vertelt aan hem indirect haar verhaal. Het dagboek dat ze Milcham noemt (naar de bijnaam van haar gestorven vader) is eigenlijk een vorm van contact met de man die ze niet heeft gekend maar wel liefheeft.

Zin van het bestaan / zin van het leven

In algemene zin zou je kunnen stellen dat de roman gaat om personages wiens leven bepaald wordt door het milieu waarin ze zijn geboren en opgevoed. Dat geldt voor het negerjongetje Harvey dat door zijn vader niet wordt geaccepteerd. Het botert helemaal niet tussen die twee en Harvey kiest op een zeker moment de kant van zijn moeder. Hij pakt zijn altijd dronken thuiskomende vader aan en die verdwijnt daarna uit beeld. Harvey besluit om niet meer te spreken en hij wordt daarom in de wijk niet voor vol aangezien. Maar mooie moeder Purperhart die geen andere man meer wil, neemt de taak op zich om hem op te voeden. Ze blijft hem inprenten dat hij een 'genie' is en dat hij zich ook daarnaar moet gedragen. Ook al wordt hij gepest op school, hij moet in zichzelf blijven geloven. Harvey wordt gesteund door een surrogaat-vader. De Italiaanse Angelo, ook al een loser, is invalide door het zware werk als stratenmaker. Maar afkeuren doen ze hem niet. Angelo bekommert zich om de zoon van de vrouw op wie hij verliefd is en geeft hem altijd veel boeken. Harvey ontwikkelt zich daardoor. Een van die boeken is "De negerhut van Oom Tom (Harriet Beecher Stow) Datzelfde geldt voor Amy die ook al intelligent is (ze gaat later vwo doen). Ze heeft het ook niet gemakkelijk. Haar vader is jong gestorven en haar moeder heeft een nieuwe man gekregen : deze Arie accepteert haar maar matig en zij kan hem eigenlijk niet om haar heen dulden. Ze wil foto's van haar vader ophangen, maar dat mag niet. Amy heeft wel een teken-en schildertalent, maar op lichamelijk gebied kan ze niet veel. Bij de gymles wordt ze dan ook nooit gekozen. Ook op school heeft ze verder grote moeite om zich door de tijd te worstelen. Ze wordt als een jodenkind gezien en dat valt dan niet mee om te wonen in een wijk waar jodenhaters (o.a. Turken en Marokkanen) leven. Ze is wijzer dan de meeste kinderen en heeft al een goede kunstopvatting, waarbij ze wordt gestimuleerd door haar kunstdocente, die haar vertelt dat ze als kunstenares de strijd moet aangaan. Bij haar voelt Amy zich op haar gemak. Ze heeft verder een Turks vriendinnetje Özlem, maar die heeft een nare broer die Amy maar een sletje vindt.Ook een vriendje Matteo helpt haar en Harvey wel eens uit een moeilijke situatie. Ook hij wordt gepest, maar hij heeft een prachtige escape daarvoor: hij kan verschrikkelijk hard wegrennen. Tenslotte woont ook Jacob Mantel in die wijk. Na een gelukkig maar kinderloos huwelijk met Claire, wordt ze ziek en ze moet worden opgenomen in een verpleeghuis. Jacob noemt het een hospice en bezoekt haar vaak. Ze sterft en dan heeft hij alleen nog zijn hond, totdat hij Amy tegenkomt. Hij heeft zijn dementerende vrouw beloofd dat hij "op de kinderen zal letten en hen zal beschermen." Hij trekt zich het lot van Amy aan en probeert haar te beschermen tegen het onheil van buitenaf. Hij maakt een boottochtje met haar en praat met haar. De buurt verdenkt hem van vieze spelletjes met haar te spelen en de stiefvader van Amy komt op een gewelddadige manier verhaal halen. Als Amy hem haar dagboek geeft (voordat ze zelfmoord pleegt) leest hij over de gruwelijke groepsverkrachting en weet hij dat hij wraak moet nemen voor die zinloze daad. Hij schiet met zijn jachtgeweer hagel af op Nesim, die later door een woedende Harvey (die het verkrachtingsverhaal van Amy ook heeft gehoord) wordt afgemaakt. Jacob verschaft Harvey een alibi, opdat die nog wat van zijn leven kan maken. Dat gebeurt ten slotte ook. Toch nog een klein beetje hoop in de strijd om het bestaan, zoals je dat vaker bij Boogers' romans ziet.

Motieven

Verkrachting/seksualiteit

Amy wordt op weg naar het schoolfeest op Mercurius door de Turkse broer van haar schoolvriendin en zijn vrienden lastig gevallen. Ze zien haar als hoer en stuk voor stuk verkrachten ze haar op ruwe en gewelddadige wijze. Het zijn vrijwel allemaal allochtonen die het Joodse meisje Amy onteren. Ze beschrijft de verkrachting in haar dagboek en laat dat later aan Jacob Mantel lezen.

Vriendschap

De 'ontwrichten'zoeken vriendschap bij elkaar: Harvey en Amy ; Özlem en Amey ; Amy en Matteo; Harvey en Angelo.

Kind-moederrelatie:

Harvey wordt door de buurt gezien als een 'domme' neger. School-en buurtkinderen pesten hem en hij mag alleen maar naar het vmbo, terwijl hij zeker intelligent is. Zijn moeder Purperhart blijft hem echter door dik en dun steunen en in hem geloven. Ze blijft hem een "genie" noemen. In een achterstandswijk doet ze al het mogelijke om haar zoon, die door velen als geestelijke minder begaafd wordt gezien. een zo goed mogelijke toekomst te bezorgen. Dat gaat haar lukken, want hij kan havo en vwo afmaken en Nederlands studeren.

Het geheim

Er zijn twee geheimen. Amy houdt geheim voor haar familie dat ze ruw verkracht is. Ze heeft het verdrongen. Later schrijft ze het op in haar dagboek en geeft dit vlak voor de door haar zelf gekozen dood aan Jacob. Die leest het grote geheim. Amy heeft het geheim ook verteld aan Harvey. Deze twee personages nemen voor haar wraak. Het andere geheim is dat Harvey (die immers niet spreekt) de moord op Nesim (hij maakt het werk van Jacob af) verzwijgt voor de politie en zijn familie. Zo krijgt Jacob Mantel de moord op Nesim op zijn naam. Maar dat is niet zo erg, want hij heeft zelfmoord gepleegd. Zijn leven zat er op. Uit de epiloog zou je kunnen afleiden dat Harvey later zijn geheim toch openbaart. Hij gaat Nederlands studeren en schrijft alles op in verhalen. Aan het einde van de roman overhandigt hij een stapel papieren aan zijn surrogaat-vader Angelo. Hij zegt : "Ik heb het gedaan." Deze dubbelzinnige zin zou naast het schrijven van zijn verhaal ook kunnen duiden op de onthulling van het geheim achter de dood van Nesim.

Vader-zoonrelatie

De biologische vader van Harvey accepteert hem niet en hij verlaat later het gezin. Zo'n jongen heeft toch een gids nodig in zijn leven en zoons die door hun vader zijn verlaten, zoeken meestal een surrogaat-vader. In de roman is dit Angelo, de afgekeurde Italiaanse stratenmaker, die Harvey blijft bestoken met boeken die de jongen moet lezen. Angelo is dus de vervangende vader voor Harvey.

Coming of age

Amy en Harvey (en de andere kinderen in de achterstandswijk) wordt pijnlijk duidelijk gemaakt dat ze tot een onderkaste behoren.(de dubbeltjes die geen kwartjes worden) Wie zal zich uit zijn milieu kunnen redden. Het is een ontwikkeling naar de volwassenheid. Uiteindelijk lukt het Harvey het beste.

Pesten op school

Amy, Harvey en Matteo worden allen gepest op school. Amy wordt bijvoorbeeld niet gekozen bij de gymles. Harvey wordt regelmatig in elkaar getimmerd. Matteo wordt gepest, maar kan wel heel hard wegrennen.

Muziek

De oude Jacob haalt veel troost uit muziek bij zijn verdriet om het verlies van zijn vrouw Claire. Hij houdt van jazz, in het bijzonder van Charly Parker en Coltrane. Een liedje dat hem troost brengt bij het lijden van zijn vrouw Claire is "My special angel" [Kijk daarvoor ook onder Kopje bijzonderheden.}

Schoolleven

Harvey praat niet en wordt daarom dommer gehouden door zijn omgeving dan hij is. Hij doet eerst vmbo, maar wordt veel gepest. Na zijn vmbo-opleiding maar ook na zijn moord op Nesim verhuizen ze. Harvey kan havo en vwo afmaken en gaat Nederlands studeren. Tijdens zijn schoolopleiding wordt hij veel gepest. Ook Amy heeft het moeilijk op school. Ook zij wordt gepest. Ze zit echter wel op het vmbo. Ze houdt van kunsten één van haar leraressen vertelt haar veel over de betekenis van kunst. Van leraar Vital leert ze veel over sociale wantoestanden en over de manier waarop de wereld in elkaar steekt. Amy wordt ook gepest en een voorbeeld daarvan is dat niemand haar in de gymles bij hen in de groep wilt. "Vergeet Amy".

Dood

Er sterven nog wel wat mensen in deze roman. Claire gaat dood: Jacob helpt op het laatste moment een handje door haar met een kussen 'toe te dekken'. Jacob en Amy gaan dood door eigen toedoen. Nesim wordt gedood door Harvey. Muis de hond van Jacob, gaat dood door een spuitje van de dierenarts. De opa, oma en de vader van Amy gaan dood. Nesim overleeft de wraakpoging van Jacob en Harvey niet.

Discriminatie

Iedereen die in de woonwijk in het naamloze gat woont en geen blanke afkomst heeft, wordt eigenlijk wel gediscrimineerd. Je kunt dat zien in de houding van de doorsnee wijkbewoner Arie die altijd moppert op de buitenlanders en de overheid die er niets aan doet. Harvey is een domme neger voor de buurt, Amy een jodenmeisje, Angelo een profiterende Italiaan en ook vriendje Matteo wordt gepest door zijn klasgenoten. Maar hij kan vaak de dans ontspringen, omdat hij zo heel hard kan lopen. De discriminatie heeft niet puur betrekking op de afkomst van volk of ras. Het gaat om jongens die zich verbonden voelen door de situatie waarin ze zich bevinden: de uitzichtloosheid van het bestaan. De verkrachting van Amy gebeurt niet alleen door allochtonen. Boogers noemt dat woord zelfs niet. Het gaat ook niet om godsdienst.

Ouderdom

De roman is ook een roman over ouderdom, aftakeling, het afgeschreven zijn in de maatschappij, het opgeborgen worden in een verpleeghuis. Oudere mensen verliezen hun sociale contacten en worden eenzaam. Tragisch is dat geliefden worden gescheiden als één van hen ziek wordt. Jacob besluit ook een handje te helpen om het lijden van Claire te verlichten.

Dementie en geheugenverlies

Claire wordt niet alleen ziek maar ze gaat ook steeds meer lijden aan geheugenverlies. Dat kun je opmaken uit de gesprekken die ze met Jacob voert als hij haar bezoekt in de hospice waarin ze is opgenomen.

Kinderloosheid

Claire en Jacob konden geen kinderen krijgen. Ze zijn echter wel gek op kinderen. Tijdens hun reizen hebben ze vaal kinderen geholpen door geld of materialen te geven. Als Claire aan het einde van haar leven dementeert, vraagt ze steeds naar de kinderen en ze draagt Jacob op de kinderen te beschermen. Jacob zegt dat hij één kind zal beschermen en dat is Amy,.

Dierenliefde

Jacob is een echte dierenliefhebber. Hij is een vogelaar die altijd in de polder naar vogels kijkt. Hij kent ze allemaal. Zijn favoriete vogel is de zeldzame ijsvogel. (zie daarvoor onder bijzonderheden) Ook geeft hij na de dood van zijn vrouw Claire heel veel liefde aan zijn hond Muis. Maar ook die wordt kort daarna ziek (kanker) en hij laat hem inslapen. Liefdevol begraaft hij hem in de polder waar het dier altijd op de konijnen joeg.

Afkomst

Het leven van de kinderen uit de woonwijk van Amy wordt voornamelijk bepaald door hun afkomst. Het leven in de woonwijk is niet bepaald aangenaam. Ze zou kunnen stellen dat er een zwak sociaal begrip en medeleven is.

Assepoestermotief

Er is sprake van een omgekeerd Assepoestermotief. Amy's biologische vader is jong overleden en ze krijgt een stiefvader Arie. Die heeft een slechte relatie met haar. In het begin lijkt het erop alsof hij haar liefdeloos aanpakt, maar verderop in de handeling wordt hij eigenlijk wat zieliger. Hij wil zijn stiefdochter ook wel beschermen, maar weet niet hoe. Zij wil niets van hem weten en hij slaat dan maar met een paar vrienden Jacob mantel in elkaar. Die verdenkt hij ervan aan zijn dochter te hebben gezeten, waardoor ze psychisch in de war is. Ook Arie is eigenlijk een slachtoffer van het milieu waarin hij opgroeit.

Zelfdoding/zelfmoord

Amy heeft het schrift waarin ze haar verkrachting beschrijft aan Jacob gegeven en daarna springt ze in haar eigen woonwijk van de flat. Je kon dat zien aankomen, omdat ze al een paar keer eerder naar het dak van de flat was gegaan. Jacob Mantel neemt wraak op de jongens die haar hebben aangerand en hij schiet één van hen een schot hagel door zijn bast. Daarna doodt Harvey de Turkse Nesim en Jacob neemt de schuld daarbvan op zich. Hij neemt een nieuwe hagelkogel en zet de loop van zijn jachtgeweer onder zijn kin en haalt de trekker over.

Motto

Er zijn een paar motto's

1. Op de binnenpagina staat een ronde, zwarte afbeelding van een schilderij van Jean Michel Basquiat. Dat is een kunstenaar die door de kunstdocente van Amy wordt geprezen om zijn werk. De afbeelding heet "Now 's the time."

2. Daarna wordt afgedrukt het beroemde gedicht/ de songtekst van "Genious child"  van Langston Hughes. 

This is a song for the genius child.
Sing it softly, for the song is wild.
Sing it softly as ever you can -
Lest the song get out of hand.

Nobody loves a genius child.

Can you love an eagle,
Tame or wild?
Can you love an eagle,
Wild or tame?
Can you love a monster
Of frightening name?

Nobody loves a genius child.

Kill him - and let his soul run wild.

De 'domme' zwarte verteller Harvey wordt door zijn moeder wel steeds een genie genoemd. Deze  songtekst slaat dus vooral op Harvey, een van de drie ik-vertellers. 

Kijk naar twee  filmpjes op You tube 
https://www.youtube.com/watch?v=X6k64mmxVVY (muziekversie)
https://www.youtube.com/watch?v=nql0TF--Hys  (gedichtversie) 

3. Deel I begint met een motto van de schrijver James Baldwin:
"Not everything that is faced can be changed
but nothing can be changed until it is faced."
De schrijver verwijst naar de moeilijke situatie waarin de achtergestelde  bewoners van de wijk waarin de vertellers wonen leven. Ze zijn voor een dubbeltje geboren, maar hoe worden ze ooit een kwartje? Je moet echter wel de situatie beschrijven, voordat je er iets aan kunt doen. Boogers is de vertegenwoordiger van de schrijvers die niet "aan de grachtengordel van Amsterdam" wonen. 

4. Deel II begint met een motto dat verwijst naar een Bijbelboek uit het Nieuwe Testament.
"Gij zult de waarheid verstaan en de waarheid zal u vrijmaken."

 

Opdracht

Er is geen opdracht

Titelverklaring

De titel komt letterlijk voor in de tekst. Amy praat met haar oma over Milcham. Zo heeft ze haar dagboek genoemd. Later blijkt dat  Milcham de bijnaam van haar vader was. Ze schrijft dus eigenlijk een dagboek aan haar vader.  Milcham is een fabeldier dat steeds weer uit zijn eigen as herrijst. Het is een soort feniks. Omdat hij een 'puur hart' heeft, mag hij van God onsterfelijk worden. Oma probeert Amy met die woorden moed in te praten. 

Op blz. 91 staat:
"Later, op mijn kamer, moest ik denken aan de woorden van oma, dat ze zei dat ik moest opkijken naar de hemel, juist als je het gevoel hebt dat iedereen je afbrandt . "Kijk dan hoe de as omhoog wervelt, hoe de vlokken om elkaar heen dansen, elk stukje uniek en bijzonder, en daarachter het licht, zie je? Voorbij de bewolking. Voorbij de vlokken. Zoek het licht onder een hemel van sproeten, lieverd. Wat moeten we anders.?"
"Sproeten, oma?"
Ze tikte met haar wijsvinger tegen mijn neus.
"Jij, in duizenden schitterende stukjes of hoe zeg je dat in duizenden verschillende versies. Overal waar ik kijk zie ik jouw mooie gezicht."

Uit informatie van oma  maar ook uit een observatie van Jacob weten we dat Amy sproetjes op haar neus heeft. 

Structuur & perspectief

De structuur is vrij ingewikkeld. De hoofdindeling geschiedt in tweeën: Romeinse aanduiding. Die twee delen met elk een eigen motto (zie onder motto) worden vervolgens onderverdeeld in 59 genummerde maar niet getitelde hoofdstukken. Daarvóór is er sprake van een proloog (maar niet zo genoemd) die door de jonge Harvey wordt verteld. Na de dood van Jacob in hoofdstuk 59 neemt Harvey de vertelling weer op. De telling in hoofdstukken gaat daarna niet verder en eigenlijk is er sprake van een epiloog. De laatste episode speelt zeven jaar na de belangrijkste gebeurtenissen in 2009.
Er is geen sprake van een chronologische volgorde in de delen: heden en verleden lopen constant door elkaar. Jacob die zijn vrouw verloren heeft, spreekt regelmatig met haar over haar toestand in het hospice maar ook over  hun reiservaringen.  Dat betekent voor de lezer dat hij steeds alert moet zijn in welke vertellaag hij zit. Een mooi voorbeeld waarin verleden en heden vrijwel synchroon lopen is de passage waarin Jacob door de drie mannen wordt mishandeld en parallel vertelt dat hij tijdens zijn jeugd aan boord van een schip gedwongen werd seks te hebben met de kok van het schip. Bovendien wordt die passage ook nog verrijkt met het verschijnen van de ijsvogel. 

Ook het perspectief is bijzonder. De proloog en de epiloog  worden verteld door een jonge zwarte zwijgende Harvey. Hij doet dat in de ik-vorm in de o.v.t. Maar Harvey is ook een verteller in de twee delen waarin hij gecursiveerd wordt opgevoerd. Dat zijn korte hoofdstukjes die niet meetellen bij de 59 hoofdstukken en de meeste daarvan gaan over de relatie tussen Harvey en zijn moeder, Angelo en de ontmoetingen met de oude man. Harvey denkt wel maar spreekt niet.

De andere twee ik-vertellers zijn de oude man Jacob Mantel, die net zijn vrouw Claire verloren heeft. Hij maakt als vogelaar tochtjes in de polder en ontmoet op een avond de net verkrachte Amy. Hij vertelt in d e o.v.t.
Amy is de derde ik-verteller maar een groot deel van haar verhaal schrijft ze in de vorm van een dagboek (opdracht van de behandelend dokter). Dat dagboek heeft ze op advies van haar oma Milcham genoemd (naar de feniks die steeds herrijst) Later hoort ze dat haar vader die bijnaam van haar oma had gekregen. Zo  schrijft ze dus eigenlijk een dagboek aan haar overleden vader. Daarin staat ook de episode van de verkrachting. Het dagboek geeft ze vlak voor haar dood aan Jacob. Daarna pleegt ze zelfmoord.
Deze structuur werkt spanning verhogend, omdat Amy's hoofdstukken en die van Jacob elkaar steeds afwisselen. De lezer weet op die manier meer dan de beide vertellers. Jacob weet vrijwel niets van de situatie waarin Amy leeft. Dat haalt hij pas later uit het dagboek. De schrijver vermeldt bovendien niet boven de hoofdstukken wie er aan het woord is. Dat blijkt wel uit de tekst, maar je moet als lezer dus erg alert blijven.

Ik heb als samensteller van het verslag de roman twee keer moeten lezen om alle eindjes aan elkaar te kunnen knopen voordat ik aan dit leesverslag begon. Overigens was dat twee keer lezen geen straf, want je merkt dat er veel passages naar elkaar vooruitwijzen en terugverwijzen. Bovendien valt je de symboliek meer op.

Decor

Het decor is een stad (een naamloos gat) in de buurt van Rotterdam. Nergens wordt de stad met name genoemd, maar uit de omschrijvingen van de omgeving (Maasland, Maassluis, Delft) die Jacob Mantel vanuit zijn uitzichttoren geeft, kun je afleiden dat het inderdaad een grotendeels  gefingeerd en in de verbeelding aangevuld  decor van de geboorteplaats  van Alex Boogers kan zijn. Een meer,  het bos, de polder en vlieten, de achterstandswijk  vullen het beeld voor de lezer verder aan.  Boogers  verandert echter de  omgeving waarin hij opgegroeid is, als hij dat nodigt  vindt. Enkele keren gaan personages naar "de grote stad". Dat is Rotterdam en dat blijkt ook uit de namen van de  straten (Lijnbaan) 

Er is ook sprake van een belangenruimte of symbolische ruimte. Dat is het meer/de polder/ het bos waarin Jacobs steeds verblijft.  Alle drie vertellers dolen er in rond. de belangrijkste gebeurtenissen: de verkrachting  van Amy, de mishandeling van Jacob, de dood van Muis en de dood van Nemis spelen zich in die ruimte af.  

De tijd van het verhaalheden is 2009 en dan vooral de zomer van dat jaar. Amy wordt verkracht en binnen enkele maanden speelt zich de afhandeling van de gebeurtenissen af. Het niet meer naar school gaan, de behandeling van de psychiater, de dood van Muis, de mishandeling van Jacob en de zelfmoord van Amy gevolgd door de dood van Nemis.  De vertelde tijd is in deze tijdlaag  ongeveer negen maanden. (nl van de winter waarin Claire sterft tot aan de herfst)  Daarna verplaatst de tijd zich in de epiloog naar zeven jaar later als  Harvey havo, vwo en studie Nederlands heeft gevolgd. De epiloog speelt dan dus in 2016.
Maar omdat heden en verleden steeds door elkaar lopen, zijn er natuurlijk ook tijdlagen die veel eerder spelen dan in 2009. Jacob vertelt dat hij al vijf jaar niet meer werkt (betekent misschien dat hij 70 jaar is). Er wordt over zijn jeugd verteld, (het naar zee vertrekken) en zijn huwelijk met Claire. 

 

Stijl

De stijl van Boogers is heel krachtig. Je kunt die stijl onmogelijk poëtisch noemen, eerder vitalistisch. Hij schrijft scherpe dialogen. Felle zinnen die soms heel kort kunnen zijn, dan weer uitgebreid. Dat gebeurt bij voorbeeld in de heftige verkrachtingspassage wanneer vier jongens Amy verkrachtten. Boogers gebruikt in het algemeen geen moeilijke woorden  en hij is gedoseerd met zijn metaforen. Soms werkt hij die goed uit.
Een paar voorbeelden van zulke metaforen:

(blz. 185) Claire was dood. Muis was er niet meer. Eindigt het zo? Ooit was mijn bestaan een wild stromende rivier geweest, nu was het een klein, futloos stroompje. Minder nog, een opgedroogde rivierbedding. Aan de sedimenten kon je zien dat er vroeger leven in had gezeten. Het waren de rinmpels in mijn gezicht, mijn schrale handen, mijn grijze haren."
(blz. 203) "Ik ben niet erg handig met computers, maar ineens moest ik eraan denken dat ik misschien voor mijn ouders wel een bug was, of dat ik last had van een bug. Ik had een hapering in mijn brein. Een blinde vlek. Een ontwerpfout in mijn software, zoals iedereen dacht dat er iets mis was met Harvey. Ik begon het steeds helderder te zien. Ik paste niet in het grote ontwerp van de wereld. Ik moest worden gerepareerd. daar hadden ze mensen voor  zoals dokter Bertrand. Controleurs. beheerders van het systeem."
(blz. 257) "Maar haar lichaam  had buiten haar om toch een afspraak gemaakt met de dood. De cellen die door de artsen uitzaaiingen werden genoemd waren fanatieke reizigers, die een stinkend slakkenspoor achterlieten. Ze trokken door het landschap in haar lijf en het slijm dat ze achterlieten tastte alles aan. het werd een grote stinkende bende."

Slotzin

Angelo stond op en naam de stapel aan en bladerde erdoorheen. Hij keek verbaasd om naar mama en liet haar enkele vellen zien. Daarna keek hij weer naar mij, en hij kneep mij gebroederlijk in mijn arm. Zo moest het gaan. "Ik heb het gedaan", zei ik , en toen mama mijn stem hoorde hield ze haar handen samengevouwen voor haar gezicht en zei ze: "Eindelijk."

Bijzonderheden

1. Jacob Mantel draait voor zijn zieke vrouw vaak het nummer van Bobby Helms "My  Special Angel." (1957)  Het is een liefdeslied en staat symbool voor de betekenis die Claire in het leven van Jacob Mantel inneemt. 
Je kunt dit lied horen/zien op You Tube: opname van Bobby Helms: https://www.youtube.com/watch?v=gfvMizNGUv8 

2. In deze roman kun je mooi zien wat een 'verhaalmotief in engere zin' is. Soms wordt dit ook Leitmotiv genoemd. Dat is een voorwerp/persoon/ dier waar de verteller steeds naar vooruit-of terugwijst en dat dus bij herhaling een rol speelt in de handeling. (vgl. de brief van de koning in het boek van Jan Terlouw) 
In dit geval is dit de ijsvogel. Jacob wacht als vogelaar op het verschijnen van de zeldzame ijsvogel bij het meer, in het bos waar hij steeds naar toe gaat. Hij vertelt erover aan Amy. Jacob ziet de ijsvogel, op het moment dat hij afgetuigd wordt door de stiefvader van Amy met twee vrienden en dat moment wordt gekoppeld aan de flashback van zijn bijna verkrachting aan boord van het schip waar hij als jonge zeeman door de kok Wil seksueel wordt benaderd. Op dat moment ziet hij hoe de door hem bewonderde ijsvogel een vis vangt. 

3. In de naamgeving van de personages zit wel enige symboliek.
Claire was in haar leven een altijd optimistisch ingestelde vrouw   die een heldere ster voor Jacob was.  
Fatima is de Arabische tegenhanger van Maria. Fatima doet dienst in het verpleeghuis en is heel liefdevol (zoals een Mariafiguur) voor Claire.
Jacob is een Bijbelse naam, zijn achternaam is Mantel. Hij is ook eigenlijk de mantelzorger/ de beschermer  voor en van  Claire. In het Hebreeuws betekent Jacob "hij die zal beschermen." Ja, hij moet Amy beschermen. 
Harvey  is een Engelse naam en betekent "gereed voor de strijd." Hij wordt door zijn moeder klaar gestoomd zich in de maatschappij staande te houden. Als hij van Amy's verkrachting hoort, is hij 'gereed voor de strijd.'  
Zijn tweede vader Angelo heeft natuurlijk het woord "engel" in zich. Hij is de beschermer voor Harvey. 
Ook de naam van de voor Amy stimulerende leraar is veelzeggend: Vital. 

Beoordeling

Ik volg de Vlaardingse schrijver Alex Boogers vanaf het begin. Ik ben ook in zijn vissersplaats geboren en dat schept natuurlijk een band. Hij komt uit een woonwijk die ik herken en waar het niet al te prettig wonen is. Dat gegeven komt in veel romans terug. Zeker was dat het geval in de vorige roman "Alleen met de goden" wat ik een van de beste boeken van de laatste jaren vindt.  Ik beveel het boek vaak bij vrienden en kennissen aan en ik hoor nooit van iemand dat die het een slecht boek vond.

De schrijver is ondergewaardeerd; niet bij recensenten van de kwaliteitskranten als Trouw, NRC en De Volkskrant, maar eerst wel bij het grote publiek, hoewel daar de laatste jaren een kentering is gekomen. Veel te veel wordt het literaire wereldje bepaald in en door Amsterdamse kringen. Van teveel boeken is het afgezaagde decor Amsterdam (Ik weet nu wel waar de Dam ligt)   en te vaak worden prijzen toegekend aan OSM. In dat kringetje voelt Boogers zich niet thuis. 

"Onder een hemel van sproeten" is weer een allesomvattend boek over de veelvuldig voorkomende thematiek in het werk van Boogers: armzalige jeugd, discriminatie, moeilijke kansen in het leven en  dubieuze familierelaties. Ook in deze lijvige roman komt alle thematiek  weer samen, al  is het waarschijnlijk de minst autobiografische roman in  het tot dusver verschenen oeuvre. 
Maar het is deze keer geen gemakkelijk boek. Heden en verleden wisselen elkaar constant af, evenals de drie vertellers. De lezer moet voortdurend attent blijven op wat hij krijgt voorgeschoteld. 
Ik had herlezing nodig om alles goed op zijn plaats te laten vallen.

Het is opnieuw een kans  voor de echte romanlezers kennis te maken met deze in mijn ogen te weinig  bekende schrijver. Het verhaal is spannend en heeft ondanks alle  noodlottige gebeurtenissen  een mooie moraal. 
Ik vind dat docenten Nederlands meer propaganda voor deze schrijver moeten maken en hun leerlingen moeten stimuleren om Boogers te lezen. Je zult er namelijk veel meer leesplezier aan beleven dan aan die op veel scholen verplichte, klassieke nummers.  De Nederlandse literatuur is namelijk niet stil blijven staan na 1950 en ook niet in Amsterdam.
Lees het boek van deze ' angry (young?) man'  en gebruik - als je het nodig hebt-  deze uitgebreide analyse. Door de vragen te maken kun je controleren of je voldoende van het boek weet om er mondeling over te doen. 

Recensies

"Je leest hoofdstukken vanuit verschillende perspectieven. Boogers heeft dit slim opgebouwd, want op het moment dat je meer wilt lezen over Amy (wat is er met haar gebeurd?) wisselt het perspectief naar Jacob, die ellenlange wandelingen door de polder maakt en je geduldig leert te zijn. Het boek gaat over trauma, geweld, verlies, worstelen met eenzaamheid, liefde voor kunsten en ongelijkheid in Nederland. Boogers schrijft erover zoals alleen hij kan. Al langer had ik Alex Boogers op mijn ‘to read’ lijstje staan. Na dit boek weet ik zeker dat ik meer van hem ga lezen." https://www.readalicious....x-boogers/

"Bij ieder personage vertelt Boogers een schrijnend verhaal. Angelo komt uit Italië. Hij was stratenmaker, maar kon het werk niet meer aan. De Arbodienst denkt hier anders over. Angelo voert een lange strijd met de bureaucraten van deze dienst. Op school worden Amy en Harvey gepest. Jacob heeft geen enkele vriend. Op de begrafenis van zijn vrouw was hij de enige die afscheid nam van haar. [....] Over de verhaallijnen wil ik verder niets loslaten. Alex Boogers heeft met ‘Onder een hemel van sproeten’ weer een prachtig boek geschreven. Het noodlot, waar bijna niet aan te ontkomen valt, is misschien de belangrijkste hoofdpersoon. “Iedereen denkt dat hij iets had kunnen doen, maar de waarheid is dat je nooit precies weet wat je moet doen, en als je iets doet, dan gaat het vaak mis. Heel erg mis.” " http://uitgelezenboeken.b...l-van.html

"Hij schrijft over een wereld die mij volkomen vreemd is. De brave bourgeoisie, waar ik uit kom, is genadeloos in zijn negeren van de stuiterende massa, die zijn onvermogen om te leven vormgeeft met gescheld, gezuip en geweld. Het is een vicieuze cirkel waar een enkeling aan weet te ontsnappen. Onder die enkelingen zijn er dan weer een paar die in staat zijn op schitterende wijze verslag te doen van dat bestaan." https://www.vn.nl/freek-d...x-boogers/

"Interview in Trouw met de schrijver over zijn roman." https://www.trouw.nl/cult...~a4d0f0af/

"Haarfijn en met een rauwe verteltrant vol beeldspraak (‘De rituelen die we samen hadden brokkelden af als versuikerde herinneringen. Als je ze aanraakte, werden het losse korreltjes die door je vingers glipten.’) legt Alex Boogers de actualiteit van racisme, vergelding en discriminatie bloot. De drie personages hebben op hun eigen manier problemen: Jacob moest afscheid nemen van zijn zieke geliefde, Amy lijkt alleen op de wereld en Harvey wordt dag in dag uit getreiterd. Hartverscheurend zijn hun verhalen: ze leven door, maar zullen niet meer zijn dan stoeptegels in een straat. Ze lijken slechts elkaar en enkele omstanders te hebben die kunnen zorgen voor vrede." http://www.tzum.info/2017...-sproeten/

"Onder hemel van sproeten is een roman met een donkere grondtoon, waarop prachtige melodieën klinken. Het ritme van de tekst neemt je mee en voert je door de levens van de buitenstaanders Harvey, Amy en Jacob. Het is een boek met veel thema’s. Over het mededogen voor de buitenstaander in onze maatschappij vol afkeer en haat voor juist dat. Een boek over laten zien wat je waard bent. Ook aan jezelf. Een weergaloze roman die het gehele oeuvre van Boogers in zich draagt en die erom vraagt om gelezen te worden. Dus lees dit boek en sluit Amy, Harvey en Jacob in je hart." http://www.postscriptum.n...oeten.html

"Het is niet zozeer dat je Boogers’ romanwereld niet onder ogen wil komen, de klacht heeft betrekking op de compositie, die eentonig en stilistisch saai is. ‘Hij maakte zich zorgen dat hij in zijn huis overvallen zou worden, want hij kwam niet zo vaak meer buiten vanwege zijn astma en reuma. Hij leefde al jaren alleen en wachtte op een benedenwoning.’ Dit, en dan 370 pagina’s lang. Breng wat contrast aan!" https://nrcwebwinkel.nl/a...w/id/2146/

"Maar het fanatisme waarmee Boogers zich vastbijt in de maatschappijkritische thema's degradeert zijn personages tot spreekbuizen ten bate van zijn eigen stokpaardjes. Of zijn het de stokpaardjes van Harvey - want híj is tenslotte de verteller? Zo naait de schrijver de scheur van zijn vertelling dicht en zoomt die nog eens af met een paar melodramatische scènes. En dan maar hopen dat iedereen alleen de rafelrandjes ziet die Boogers ons tonen wil: die van de maatschappij." https://www.volkskrant.nl...~a4539649/

"Parallel hieraan geeft de vraag wat Amy nu precies is overkomen het boek ook iets onheilspellends. Vermoedens van het ergste stapelen zich op, omdat Boogers stukje bij beetje prijsgeeft wat de lezer al wel voelt aankomen. Hij vertelt het uiteindelijk heel expliciet, waardoor het bijzonder aangrijpend is om te lezen. In het licht van #MeToo is dit ook nog eens bijzonder actueel, al zal Boogers dat bij het schrijven niet in zijn achterhoofd hebben gehad. Boogers slaagt er met deze roman in om allerlei verschillende thema’s uit te werken zonder zijn centrale karakters te veronachtzamen, met als resultaat een bijzondere en gelaagde roman. " https://www.literairneder...-sproeten/