Het dodelijkste argument om te beweren dat het Nederlandse onderwijssysteem beter moet? "Vergelijk het eens met Finland dan!"

Vergeleken met braafste-jongetje-van-de-klas Finland bakt Nederland er weinig van wat school betreft. Wij hebben te veel lesuitval, te weinig leraren en veel toekomstige docenten halen niet eens een voldoende voor taal en rekenen.

Volgens onderzoek staat het Finse onderwijs als enige in West-Europa al jaren in de top-5 wereldwijd. Het Nederlandse kabinet wil dat wij ook snel in die kopgroep komen. Momenteel bungelt Nederland op een elfde plek. Wat kunnen we allemaal leren van die Finnen dan?

1. Less is more

In Finland lijkt 'less is more' de succesformule te zijn. De leraren geven niet zoveel lessen per dag, vaak zo'n drie of vier. Deze lessen zijn van hoog niveau en sluiten aan bij wat individuele leerlingen kunnen en willen. De schoolpauzes zijn per dag zo'n 75 minuten en de vakanties zijn langer dan in de rest van Europa. Terwijl een Nederlandse onderbouwer minstens 1040 uur per jaar naar school moet, vindt de Finse minster 600 genoeg.

2 Eigen verantwoordelijkheid

Daarnaast is 'vrijheid' het sleutelwoord in het Finse onderwijs. Leerlingen krijgen veel eigen verantwoordelijkheid voor hun manier van leren. De leerlingen krijgen tot hun 15e geen standaardtoetsen en zeker geen Cito: ze ontvangen bijna nooit harde cijfers, maar juist inhoudelijke feedback van hun docenten.

Omdat leerlingen minder lessen hoeven te volgen, hebben ze meer tijd om te leren en aan projecten te werken. In het Finse onderwijs wordt ook de nadruk op samenwerking gelegd: samen evalueren de scholieren elkaars sterke en zwakke punten. Dat stimuleert bovendien creatief denken, is de gedachte erachter. En naast het harde blokken wordt er veel tijd besteed aan kunst- en sportvakken.

3. Leraren op hoog niveau

Alle leraren in Finland moeten van de overheid een universitaire (master)opleiding gevolgd hebben. Leraar word je dus niet zomaar en is een beroep met veel aanzien. Veel ouders hebben liever dat kind later als het groot is met een leraar trouwt, dan met een arts of advocaat.

Ook krijgen deze leraren veel meer vrijheid dan het Nederlandse docentenvolk. Omdat ze relatief weinig voor de klas staan, hebben ze de tijd om hun lessen op een creatieve manier voor te bereiden. Ook houden ze hiervoor meer tijd over voor andere schoolzaken, zoals teamvergaderingen en leerlingbegeleiding.

In Nederland zijn er veel leraren die vinden dat hen teveel regels worden opgelegd: zij bepalen niet meer wat er in de klas gebeurt, maar de schooldirecteur en onderwijsminister doen dat. In Finland hebben docenten juist veel eigen verantwoordelijkheid om te verzinnen hoe ze het liefste lesgeven. En aangezien alleen de absolute toppers het lerarenberoep bereiken, wordt er niet getwijfeld over hun kwaliteiten.

4. Tot 16 jaar dezelfde klas

Op Finse scholen stuit je niet op broekpoepende kleuters in de klas: de leerplicht begint er pas als je 7 jaar bent. En vanaf dat moment zit je tot je 16e met dezelfde klasgenoten opgescheept.

Wij zijn gewend om na groep 8 naar het voortgezet onderwijs te gaan en daar in een nieuwe klas te beginnen, maar in Finland is dat niet het geval. De leraar maakt opdrachten op maat en leerlingen werken meestal in kleine groepjes samen. Tot hun zestiende zijn Finse leerlingen leerplichtig, daarna moeten ze kiezen tussen hbo of een soort vwo-bovenbouw met aansluitend de universiteit.

5. "De schakel van de samenleving"

Tot slot staan de scholen in Finland in het midden van de samenleving, zoals ze het zelf zo chique noemen. Maar ze hebben een punt: school draait niet enkel om lesgeven, maar er zijn ook een hoop andere voorzieningen waar scholieren gebruik van kunnen maken. Ze kunnen er warme maaltijden krijgen, naar huiswerkklas en sporttraining, maar ook aankloppen voor professionele hulp bij problemen.

Zelfs voor de dokter en tandarts kunnen ze op school terecht. Ook hun ouders zijn voor dit soort dingen welkom. Resultaat: school is geen 9-tot-3-ding, maar iets waar je je de hele dag mee bezighoudt. En iets wat je dus ook behoorlijk serieus neemt en waar een zesjescultuur niet in thuishoort...