Spreekbeurten, presentaties, of simpelweg de beurt krijgen in de klas: bij veel scholieren breekt het angstzweet ze al uit bij alleen de gedachte om voor een groep te moeten spreken. De meeste middelbare scholieren (56,9 procent) houden dan ook het liefst hun mond in de klas, blijkt uit een peiling van Scholieren.com in samenwerking met RTL Nieuws. 

Van de 707 ondervraagde scholieren geeft driekwart aan nerveus te worden als ze voor een groep moeten spreken. In sommige gevallen neemt dit heftige vormen aan. "Soms als ik een presentatie heb, kan ik de nacht ervoor gewoon niet slapen", is een van de reacties. Een andere scholier vertelt zelfs altijd te moeten huilen voor een presentatie. 

Paniekaanval

Dat spreken voor een grote groep spannend is, is niet zo raar en het hoeft ook niet altijd je presentatie of spreekbeurt te verpesten. Zo vertelt een scholier in het onderzoek: "Ik ben soms wel zenuwachtig als ik moet presenteren, maar als ik eenmaal voor de klas sta gaat dat wel weg." 

Het wordt problematischer als je zó zenuwachtig bent dat je dichtslaat en vervolgens een slecht cijfer krijgt. "Ik heb een keer gehad dat ik de klas uit moest rennen doordat ik in de stress schoot en een paniekaanval kreeg. Ik heb toen een 4 gekregen", luidt een andere reactie. Veertig procent van de ondervraagde scholieren geeft aan dat hun spreekangst invloed heeft op hun schoolprestaties. 

Psycholoog Robert Haringsma en hoogleraar logopediewetenschappen Yvonne van Zaalen vertellen tegen RTL Nieuws dat sociale media een grote rol spelen. "Jongeren kunnen zich daar heel makkelijk met elkaar vergelijken, waardoor ze zich onzeker kunnen voelen", zegt Haringsma. Van Zaalen voegt hieraan toe dat de vloeiende taal in vlogs op Youtube dit gevoel kunnen versterken. "Jongeren beseffen niet dat die filmpjes meerdere keren zijn opgenomen."

Niks zeggen

Buiten spreekbeurten en presentaties blijken scholieren het überhaupt niet relaxed te vinden om van zich te laten horen tijdens de les. Bijna zestig procent van de scholieren geeft aan liever helemaal niks te zeggen in de klas. "Als er iets aan me wordt gevraagd in de les zeg ik altijd dat ik het niet weet, ook al weet ik het heel goed. Dan ben ik er zo snel mogelijk vanaf."

Van Zaalen is bang dat jongeren kansen laten liggen vanwege hun spreekangst. "Het is vreselijk als jongeren niet kiezen voor een carrière die ze eigenlijk zouden willen omdat ze last hebben van spreekangst." Meer dan 70 procent van de scholieren die spreekangst hebben geeft aan dat ze wel eens iets niet gedaan hebben vanwege de angst, terwijl ze het eigenlijk wel zouden willen. Zo vertelt een scholier: "Ik wil graag gesprekken beginnen, maar ik ben ontzettend bang op het moment dat het kan en dan val ik stil."

Tips

Gelukkig is er hoop voor degenen onder jullie die buikpijn krijgen van het idee om voor de klas te moeten staan. Veel scholieren die de vragenlijst hebben ingevuld, geven tips hoe zij van hun spreekangst af zijn gekomen: 

• De meestvoorkomende, maar waarschijnlijk ook de minst leuke tip: blijven oefenen! "Ik vond het vroeger in de onderbouw wel spannend, maar ik ben veel gaan oefenen en ik merkte dat je dan een stuk zelfverzekerder een presentatie ingaat, omdat je weet dat je het kan", vertelt een scholier.
   
• Help elkaar! "Als er iemand met spreekangst moet presenteren doe ik vaak alsof het me heel erg interesseert, ook al is dit niet het geval. Ik denk namelijk dat een verveeld publiek niet prettig is voor de spreker". Een andere scholier vertelt dat hij vrienden met spreekangst vaak probeert te helpen, bijvoorbeeld door van tevoren vast een keer te luisteren naar de presentatie. Ook kun je voor je presentatie aangeven aan de klas dat je zenuwachtig bent, dan houden ze daar waarschijnlijk rekening mee. 
   
• Veel scholieren geven aan dat een cursus of training op school geholpen heeft. Biedt jouw school dat niet? Ga dan met een groep lotgenoten naar een docent die jullie tof vinden. Hij of zij staat immers dagelijks voor een grote groep, dus dan kunnen jullie samen oefenen. 

Hier bekijk je alle onderzoeksresultaten.