We zullen allemaal een keer doodgaan. De vraag is altijd hoe en wanneer, maar ik vind het eigenlijk wel fijn om dat niet te weten. Toch worden die vragen soms voordat het echt zover is al beantwoord, zoals bij mijn oma die een paar weken geleden is overleden. Geen onverwachte dood, maar een geplande. Ze pleegde euthanasie.

Vijf jaar geleden werd de hoe-vraag voor haar al beantwoord. Ze had al een tijd kanker en kreeg het nieuws dat ze niet meer beter zou worden. Afgelopen zomer werkten de laatste medicijnen tegen de pijn ook niet meer. Vanaf toen werd duidelijk dat het einde in zicht was. We vierden al jaren elke verjaardag en elke feestdag alsof het de laatste was waar ze bij zou zijn. Vanaf toen wisten we zeker dat alles de laatste keer zou zijn.

De wanneer-vraag

Toch was ze in de laatste weken en maanden dapperder dan ooit. Ze was klaar voor de dood en nam het heft in eigen handen. Ze heeft samen met haar dochters de uitvaart gepland en deze was precies zoals ze gewild zou hebben. Het ziek zijn werd steeds zwaarder en toen ging het gewoon niet meer. Op zondag besloot ze dat het de donderdag erna tijd was. Er zou een einde komen aan de pijn en het ziek zijn. De wanneer-vraag werd beantwoord.

Het afscheid

Sinds die zondag zag ik haar nog twee keer. Op mijn verjaardag en de dag erna om afscheid te nemen. Het voelt raar om te zeggen, maar ik keek ernaar uit en zag er tegelijkertijd tegenop. Ik had er zin in, want we konden nog alles zeggen wat we wilden. Aan de andere kant zag ik er tegenop, omdat ik geen afscheid wilde nemen. Ik wilde niet dat ze doodging, ook al was ik zo blij voor haar dat ze van de pijn verlost zou zijn.

De woensdag van het afscheid gingen mijn oom, tante, neefjes, nichtje en ons gezin naar opa en oma. Het was gezelliger dan ik voor mogelijk had gehouden. Het was weer even net als voor corona een gezellige middag en avond met de familie. Aan die 1,5 meter hadden we even schijt. Elk kleinkind mocht bij oma op bed zitten en kon nog even zeggen wat die wilde. Dat heb ik gedaan en dat maakte het verdriet en gemis een stuk dragelijker. 

In een afscheidskaartje dat ik de maandag ervoor had gekregen had ze geschreven dat ze blij was dat ze "een soort oma" voor mij heeft kunnen zijn. Officieel was ze mijn stiefoma, maar ik heb haar kunnen zeggen dat ze altijd een echte oma voor mij is geweest en dat ik haar zo zal blijven herinneren.

Eeuwigdurende knuffel

Die avond haalden we eten bij de patatzaak op de hoek. Pas na het avondeten werd de sfeer wat bedrukter. Mijn oom, tante en hun kinderen gingen wandelen en wij namen afscheid van oma. Eerst mijn zusjes, toen ik en daarna mijn vader. Nog voor ik aan de beurt was huilde ik tranen met tuiten. Ze had precies bedacht wat ze tegen ieder van ons wilde zeggen terwijl wij onze 'eeuwigdurende knuffel' kregen.

Daarna nog een laatste "Doei oma" en terwijl we wegreden in de auto hebben we gezwaaid tot we oma, die voor het raam stond, niet meer konden zien. 's Avonds kreeg ik nog een appje: "Veel liefs" met een hartje. Ik stuurde terug dat ik het een fijne dag had gevonden en dat ik van haar houd.

Het besef

Een dag later stierf oma in het bijzijn van mijn stiefmoeder, tante en opa. Ik zat thuis en wist wat er gebeurde, maar het voelde heel onwerkelijk. Het verdriet was vooraf gekomen en ik had al afscheid genomen. Pas bij de uitvaart kwam echt het besef dat ze er niet meer was. Dat zal nog wel vaker komen en de eerste feestdagen en verjaardagen waar ze niet bij zal zijn zullen raar voelen. Ik zal haar missen, maar ik ben blij hoe het is gegaan. Ze heeft zelf kunnen bepalen wanneer en dat vind ik ongelofelijk dapper.