Het gymnasium: heeft dit schooltype nog bestaansrecht?
Het gymnasium: een eeuwenoud schooltype dat toch vele onderwijsvernieuwingen heeft overleefd. Door de toenemende kansenongelijkheid, is er weer meer kritiek op gymnasia. Heeft dit schooltype nog wel bestaansrecht?
NRC-journalist Mirjam Remie schreef er een boek over: Het gymnasium. Het verhaal van een eigengereid schooltype.
Wat bracht je op het idee om het boek te schrijven?
Remie: "Ik wilde eigenlijk een groot artikel maken over het gymnasium voor de krant en dat is een beetje uit de hand gelopen. Ik heb een aantal jaar over onderwijs geschreven voor NRC, bijvoorbeeld over de daling van de reken- en taalprestaties, het lerarentekort en kansengelijkheid. Het begon met een soort nieuwsgierigheid: hoe leven die discussies op mijn eigen schooltype? Toen ik voor mijn werk bij NRC veel over onderwijs te weten kwam, kwam ik er ook achter dat er voortdurend onderwijsvernieuwingen zijn. In dat licht vond ik het eigenlijk best opmerkelijk dat een schooltype met twee oude talen die niemand meer spreekt, er nog is."
Hoe zag je het gymnasium voordat je het boek schreef?
"Omdat ik zelf op het gymnasium heb gezeten, was ik natuurlijk bevooroordeeld. Ik heb er veel profijt van gehad en als een heel vormende tijd ervaren. Dat was ook een drijfveer om het boek te schrijven. In de discussie over kansengelijkheid gaat het heel vaak over het moment van selectie, je wordt in Nederland al heel vroeg naar niveau gesorteerd. Het zou beter zijn om dat op vijftienjarige jarige leeftijd pas te doen, wordt vaak gezegd. Intuïtief had ik daar een beetje moeite mee, omdat ik wist wat het voor mij en heel veel andere leerlingen had betekend om wel naar het gymnasium te kunnen."
Op welke manier heeft het gymnasium je gevormd?
"Het opende werelden. Ik vond het heel stimulerend dat je leert dat het leuk is om te denken en te discussiëren. Het was ook wel een beetje pretentieus. Dat kan je heel stom vinden, maar ik vond het wel bemoedigend. Dat is ook de kritiek die het schooltype krijgt, dat je meekrijgt dat je ‘bijzonder’ bent. Dat kan een slechte uitwerking hebben op sommige mensen, maar het geeft ook veel zelfvertrouwen."
De afgelopen jaren is er steeds meer kritiek op gymnasia, mede doordat het een schoolsysteem zou zijn waar je niet in aanraking komt met mensen die op een ander niveau les krijgen. In het boek spreek je ook met een aantal mensen die het gymnasium juist zien als een veilig toevluchtsoord voor mensen die al op een hoger niveau denken. Hoe kijk jij hier tegenaan?
"Het idee dat je op gymnasia alleen maar met dezelfde ‘Robbert-Jan’ in aanraking komt, klopt echt niet. Het zijn vaak diverse scholen. Er zitten heel veel verschillende leerlingen op, die soms de eersten uit hun familie zijn die gymnasium doen. Ook zitten er heel veel leerlingen met niet-rijke ouders op. Het hangt er natuurlijk wel vanaf waar de school staat. In Amsterdam wonen veel hoogopgeleiden, dat zie je terug op de gymnasia. Buiten die stad is dat anders. Op alle gymnasia heb je als het goed is wel één ding gemeen: je vindt het leuk om te leren.
Wat ik ook vaak hoor van gymnasiasten, is dat ze denken dat ze juist tolerant zijn ten opzichte van andere mensen en denkbeelden. Doordat ze klassieke talen krijgen en klassieke teksten lezen, waar van alles in gebeurt. Dat levert het idee op dat er al duizenden jaren culturen op de wereld zijn en allerlei soorten ideeën en gedachten, maar dat dat ook steeds verandert. Dus juist geen wereldvreemdheid."
In het boek gaat het ook over gymnasiumschaamte, een rector zegt zelfs dat het ‘minder sexy’ is geworden. Heeft dat te maken met de klassieke talen?
"Ja, dat is een van de redenen dat het voor gymnasia moeilijker is geworden om leerlingen te trekken. Grieks en Latijn zijn toch best wel pittige vakken, er wordt ook niet goed op gescoord op het eindexamen. Daarnaast is er heel veel concurrentie: tweetalig onderwijs, technasia, Cambridge Engels, Chinees, noem maar op. Waarom zou je dan kiezen voor een school met Grieks en Latijn, als je daar niet per se de meerwaarde in ziet? Dat maakt het lastig voor scholen. Classici en gymnasia zijn ook heel erg bezig om te kijken hoe ze de Oudheid aantrekkelijk kunnen maken, voor allerlei soorten groepen mensen."
Zit de waarde van Grieks en Latijn vooral in de taal of in de cultuur die er achter zit?
"Het directe nut van de klassieke talen is er niet echt. Het enige nut is dat je toegang hebt tot de studie klassieke talen. Maar het zijn wel vakken die heel plooibaar zijn naar de wensen van de tijd. Je hoort bijvoorbeeld van het onderwijs dat ze meer aandacht willen geven aan burgerschap, ethiek en filosofie. Dat zijn allemaal dingen die je heel goed kan doen aan de hand van de klassieke talen en verhalen. Je kan zeggen dat het nutteloos is, maar het heeft zoveel elementen dat het altijd wel overeind kan blijven staan."
De Rome-reis wordt gezien als een belangrijk onderdeel van de gymnasiumopleiding. Heb jij een leuke herinnering aan jouw Rome-reis?
"We hadden met vriendinnen een pak wijn gekocht, er zes gaten in geprikt en dat dronken we in de bus ernaartoe met zes rietjes op. Dat kan nu natuurlijk niet meer, maar toen was de alcoholleeftijd nog 16 jaar. Ik was vooral bezig met het sociale element en de spanning van de reis naar Rome, maar tot mijn verrassing vond ik vooral het dagprogramma echt super interessant. Ik smulde van de verhalen. De leraren wisten zo ontzettend veel, de stad kwam helemaal tot leven. Ik vond het echt een hele bijzondere ervaring. In die zin hoort het er wel bij."
Tot slot: Hoe kijk je naar het gymnasium nadat je het boek hebt geschreven?
"Wat echt veranderd is, is mijn idee over hoe het gymnasium al die onderwijsvernieuwing heeft kunnen overleven. Als tevreden oud-gymnasiast dacht ik dat ze daar wel goede redenen voor zouden hebben. Toen ik me in die geschiedenis ging verdiepen, viel dat me eigenlijk best wel tegen. Op de Latijnse school, de voorganger van het gymnasium, was het onderwijs behoorlijk slecht. Leerlingen werden daar bijna gemarteld met hele lange Latijnse teksten. Daar is honderden jaren niets aan veranderd, omdat het toch de meest prestigieuze opleiding was. Als ze dan iets probeerden te veranderen, sprongen de rectoren in de hoogste boom, want dat kon toch niet?! Het viel me op dat er eigenlijk allerlei argumenten zijn bedacht om die oude talen erbij te houden. Het heeft vooral met status en traditie te maken, en ook wel met toeval, dat het gymnasium er nog is. Nu het er is, denk ik wel dat we het moeten koesteren. Want kinderen die het minder vanuit huis meekrijgen, kunnen er heel veel aan hebben."
Dus wat jouw betreft mag het gymnasium nog wel even voortbestaan?
"Ja haha, nog honderden jaren!"
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
:name
:name
:comment
1 seconde geleden