Het was weer een waar slagveld. Sommigen denken zich hier uit te slepen met nét genoeg voldoendes om te slagen, maar dan komt de genadeklap: de 5,5-regel. Het wordt tijd dat deze regel voorgoed verdwijnt.
De regels onder de loep
Om te slagen, gelden er enkele eisen waar jij en ik aan moeten voldoen. Deze zijn voor vwo- en havo-leerlingen vrijwel gelijk aan elkaar. Zo moet je voor lichamelijke opvoeding een voldoende of goed staan, het gemiddeld cijfer van SE en CE samen moet minstens 6 of hoger zijn, maximaal één 5 in de kernvakken, genoeg compensatiecijfers voor de onvoldoendes en tenslotte moet het gemiddelde CE-cijfer hoger dan 5,50 zijn. Sinds 2012 is deze laatste eis erbij gekomen en is destijds ingevoerd om de "kwaliteit en betrouwbaarheid van het diploma te verhogen", aldus de minister van OCW in een brief aan de Tweede Kamer.
In theorie klinkt dit best redelijk. Er wordt zowel gekeken naar de cijfers van de afgelopen jaren en cijfers van examens die voor iedereen hetzelfde zijn. Maar in de praktijk werkt het verstikkend. Een leerling die consequent prima presteert, goede cijfers haalt en opdrachten met voldoendes afrondt, kan alsnog zakken door één slechte examendag. Het is dus nog maar de vraag of de regel nu echt de betrouwbaarheid van een diploma verhoogt. In mijn ogen straalt de 5,5 niet echt “meer betrouwbaarheid” uit ten opzichte van de andere regels en straalt het juist enige mate van onbetrouwbaarheid uit. Het is namelijk de enige regel waarbij er alléén wordt gekeken naar het CE naast de regel dat je niet lager dan een 4 mag halen als cijfer op het CE.
Protesteren
Er heerst al jaren veel ontevredenheid over de regel. In 2021 vroegen duizenden scholieren via petities om het afschaffen van deze regel. Een van de meest opvallende petities was die van Zentella, die viral ging op social media. De reden hiervoor? Leerlingen vinden het oneerlijk dat hun diploma kan afhangen van een specifiek gemiddelde. En daar ben ik het mee eens. In plaats van een goed doordachte beoordeling, krijgen ze een mentale guillotine: voldoende of gezakt. De petitie werd dan ook meer dan tienduizend keer ondertekend en kreeg aandacht van het LAKS en het ministerie van Onderwijs.
Jaren inzet voor niets?
Tenslotte staat de regel lijnrecht tegenover hoe het onderwijs nu werkt in de praktijk. Vier, vijf of zes jaar lang kan je alles geven: presentaties houden, werkstukken maken, mondelingen voorbereiden en leren voor toetsen. Maar als je in de laatste weken, onder immense druk, nét niet boven dat magische gemiddelde van 5,49 uitkomt, dan is alles voor niets geweest. Dat voelt niet alleen oneerlijk, dat ís oneerlijk. Het schoolexamen (SE) telt voor 50% van je eindcijfer, maar je moet alsnog slagen op het CE. Daarmee heeft het CE eigenlijk een verborgen bepalende factor: zakt je gemiddelde onder de 5,5, dan maakt het niet uit wat je al die jaren op school hebt gepresteerd.
De afschaffing van de 5,5-regel betekent zeker niet dat het CE geen waarde meer heeft. In mijn ogen is het CE nog steeds een cruciale factor: zorgen voor rechtvaardigheid. Elk centraal examen is voor iedereen binnen het vak en niveau gelijk, ongeacht op welke school je zit. Het zorgt ervoor dat iedereen op gelijke wijze kan laten zien wat hij of zij nu echt kan, ten opzichte van medeleerlingen. Maar omdat dit een momentopname is, is het niet eerlijk om dit zo zwaar te laten meetellen. Ik vind dat je je CE-cijfers moet kunnen compenseren met SE-cijfers, zónder extra eisen. Je wilt een leerling tenslotte beoordelen op het geheel, niet op een momentopname als het centraal examen.
Voor mij zal het allemaal niet meer uitmaken, want hopelijk hoef ik na donderdag nooit meer een school- of centraal examen te maken. Toch blijft deze regel onterecht, oneerlijk, demotiverend en vooral stressvol voor leerlingen. Ik zie ‘m het liefst zo snel mogelijk verdwijnen.
