De bruine leren tas recht naast het bureau, de grijze haren naar achter gekamd. Zijn bril op zijn wenkbrauwen, de klas geconcentreerd aan het werk. Alles is zoals het altijd is. Bijna alles. Ik kijk op van mijn proefwerkblaadje. Hij lijkt geconcentreerd op zijn krant. Ik werp een blik naar de buurman: niks te zien. Ik kijk weer naar mijn eigen blaadje. Normaal geeft hij natuurkunde. Dan legt hij uit over zwaarte-energie, straling, elektriciteit en noem maar op. Vandaag niet. Vandaag surveilleert hij bij mijn toets Frans.

Wat heeft hij het vaak gezegd: “Frans. Pff. Wat heb je daar aan.” Dan grinnikte ik. Hij liet een moment van stilte vallen en ging dan verder: “Kijk! Natuurkunde. Daar kan je wat mee. Daar heb je wat aan. Maar wat heb je aan Frans?”

En daar zit hij dan. In het Frans-lokaal. Door de zure appel heen te bijten. Hij leest de krant, ik probeer het beste van de toets te maken. Zo nu en dan kijk ik op om te zien wat hij aan het doen is, welke krant hij leest. De Volkskrant. Toen hij het lokaal binnenkwam, hoorde ik hem teleurgesteld mompelen: “O. Is hier geen computer?”

Want ik heb met die surveillanten te doen. De surveillanten die door de roostermaker geplaatst zijn bij de toets van een vak wat ze alleen nog kennen van hun nachtmerries.  Ze zijn opgeleid om leerlingen iets bij te brengen over het vak waar ze passie voor hebben. Híj is aangenomen om drie dagen in de week Natuurkunde te geven. En waar belandt hij? In een stoffig Franslokaal, zonder computer en met een groep leerlingen die hier liever óók niet had willen zijn.

Gelukkig is de toets Frans binnen twee uur afgelopen. Dan wordt onze surveillant gewoon weer natuurkundeleraar. Dan kan hij ongestoord uitleggen over zwaarte-energie en straling.

Tot de volgende toetsweek. En zo gaat dat al dertig jaar.