Misschien hebben jij of je vrienden al een uitnodiging ontvangen om je te laten vaccineren tegen HPV (humaan papillomavirus). In Nederland kan je je namelijk via het Rijksvaccinatieprogramma laten vaccineren tegen verschillende infectieziekten. En dus ook tegen HPV. Misschien heb je nog geen idee wat HPV inhoudt en heb je vragen rondom het vaccin. In dit blog vertellen we alles wat je moet weten over het HPV-vaccin, de bijwerkingen en het virus zelf.

We beginnen met wat basiskennis. Want wat is HPV nou eigenlijk en wie kan het krijgen? 

1. Wat is HPV en is het gevaarlijk?
HPV staat voor humaan papillomavirus. In totaal zijn er meer dan 100 verschillende typen van dit virus. Niet alle HPV-typen zijn gevaarlijk, maar een deel kan na lange tijd kanker veroorzaken.

2. Wie kan HPV krijgen en hoe groot is de kans dat je HPV krijgt?
Iedereen kan HPV oplopen. 80 procent van de mensen zal 1 of meerdere HPV-infecties krijgen in diens leven. Meestal ruimt je lichaam het virus ook weer op en is er geen blijvend risico. Als het virus langer in je lichaam blijft, kan HPV voor zes soorten kanker zorgen. Het meest voorkomende type is baarmoederhalskanker. HPV kan ook kanker aan de mond- en keelholte, de vagina, schaamlippen, de anus en de penis veroorzaken.

3. Aan welke signalen kun je herkennen dat je HPV hebt?
Meestal heb je geen klachten als je besmet bent en heb je dus niet door dat je HPV hebt. Soms kan HPV bijvoorbeeld genitale wratten veroorzaken. Je kan dit herkennen aan jeuk en irritaties rond de geslachtsdelen, waarbij wratjes ontstaan. Sommige HPV-typen kunnen als ze lange tijd in het lichaam aanwezig zijn op latere leeftijd voor kanker zorgen. Signalen die je dan kan herkennen zijn een branderig gevoel, bloedingen, pijn en afwijkingen aan anus, penis, schaamlippen en in de mond- en keelholte. Maar dan meestal pas na 10 à 15 jaar.

4. Waarom krijgen jongens nu ook een uitnodiging en waarom zou je je als jongen laten vaccineren?
Anus-, penis en mond- en keelholtekanker komt steeds vaker voor bij mannen. Het vaccin zorgt ervoor dat als je ouder bent je minder kans hebt om deze soorten kanker te krijgen. Ook is het zo dat hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe minder groot de kans is op verspreiding van de infectie. Door je te laten vaccineren bescherm je ook je toekomstige bedpartner(s). 

Hoe is het overdraagbaar?
Je weet nu wat HPV is, maar hoe raak je eigenlijk besmet? Kun je HPV alleen krijgen als je seks hebt, of is het ook al overdraagbaar tijdens het (tong)zoenen met iemand?

5. Hoe raak je besmet met HPV?
HPV wordt overgedragen wanneer je seks hebt met je date. Het virus zit bij je penis, vagina of kont. Je kunt het dus krijgen als die lichaamsdelen elkaar aanraken. Het virus kan ook in je mond of keel zitten. Wanneer je elkaar beft of pijpt, kun je het dus ook krijgen. Het virus is makkelijk overdraagbaar. Als je naakt tegen elkaar aan ligt terwijl je aan het knuffelen bent kun je HPV ook al aan elkaar overgeven.

6. Krijg je HPV alleen door seks of kun je HPV ook krijgen van (tong)zoenen/handwerk? 
Het is onbekend of HPV ook via tongzoenen kan worden overgedragen. Wel kun je HPV doorgeven via handen tijdens de seks en via de mond (orale seks). Heb je helemaal geen seksueel of intiem contact, dan is de kans op HPV heel klein.

7. Krijg je HPV ook als je een condoom gebruikt? 
Het dragen van een condoom helpt niet voldoende tegen HPV, omdat je het dus ook aan elkaar kan doorgeven door beffen en pijpen. Een condoom beschermt je wel tegen andere soa’s.

8. Is HPV een soa?
HPV is inderdaad seksueel overdraagbaar. Omdat HPV heel besmettelijk is, is het niet zo dat je alleen besmet kan raken als je met wisselende mensen seks hebt. Je kunt al besmet worden als je maar met een iemand seks hebt. Als je seks hebt met iemand die besmet is, is de kans dat je HPV krijgt 60%.

9. Ik heb al seks gehad. Heeft vaccineren dan nog zin?  
De vaccinatie voorkomt dat je in de toekomst besmet raakt. Het vaccineren heeft dus nog wel zin. De vaccinatie helpt niet tegen een HPV-infectie die je op dat moment misschien al hebt. 

Het meest voorkomende type is baarmoederhalskanker. HPV kan ook kanker aan de mond- en keelholte, de vagina, schaamlippen, de anus en de penis veroorzaken.
 

Vaccinatie
Nu je het een en ander weet over HPV en hoe het overdraagbaar is, vertellen we je hoe het nou precies zit met het HPV-vaccin. Zorgt het vaccin bijvoorbeeld voor volledige bescherming en is de prik gratis?

10. Is vaccinatie verplicht? 
Je laten vaccineren is niet verplicht. Het is dus je eigen keuze of je de vaccinatie neemt.  
11. Zorgt het vaccin ervoor dat je HPV niet kunt krijgen?
Het vaccin zorgt ervoor dat je afweersysteem direct de HPV-typen die het vaakst voor HPV-kanker kunnen zorgen (typen 16 en 18), herkent en onschadelijk maakt. De kans op een nieuwe langdurige besmetting met typen 16 en 18 is daarna dus heel klein. 

12. Hoeveel prikken moet je halen om beschermd te zijn en hoe lang beschermt de vaccinatie?
Om goed beschermd te zijn heb je 2 vaccinaties nodig, met een half jaar ertussen. Het vaccin werkt in ieder geval langer dan 10 jaar. Hoe lang je precies beschermt blijft, is nog niet duidelijk.

13. Krijg je bijwerkingen van de vaccinatie? 
Je kan last krijgen van spierpijn/pijn rondom de plek van de prik. Ook kun je hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid of koorts ervaren. Dit gaat allemaal na 1 tot 3 dagen weer weg. Er zijn geen ernstige (blijvende) bijwerkingen bekend.

14. Is de vaccinatie gratis?
Ja, de vaccinatie is voor iedereen die een uitnodiging krijgt gratis. Ook jongeren tot 18 jaar kunnen zich nog gratis laten vaccineren dit jaar. En als je iets ouder bent (geboren tussen 1 januari 1996 en 31 december 2003) kun je in 2023 de vaccinaties gratis halen. Ieder jaar krijgen tieners van 9/10 jaar een uitnodiging. Iedereen die buiten deze groepen valt kan op eigen kosten gevaccineerd worden. Dit zal zo tussen de €325 en €400 kosten, voor twee vaccinaties.

15. Wat kan ik doen als ik twijfels heb over de vaccinatie?
Goed, we hebben je helemaal bijgepraat over de ins and outs rondom HPV en het vaccin, maar wat kun je doen als je twijfelt om de vaccinaties te nemen? Je kunt bijvoorbeeld in gesprek gaan met je vrienden, klasgenoten of ouders. Zij kunnen met je meedenken. Je kunt ook anoniem chatten met iemand van een GDD via jouwggd.nl. Ook is het handig om betrouwbare informatie op te zoeken. Dit kun je bijvoorbeeld doen via HPV keuzehulp.

Dit blog is in samenwerking met het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu

Gepubliceerd op 4 maart 2023

---