WOI & Cubacrisis

Van 1855 tot 1875 waren er veel regionale oorlogen.
De Zwitser Henri Dunant nam het initiatief tot het oprichten van een neutrale organisatie die zich zou bekommeren om het los van oorlogsgewonden: het Rode Kruis, kwam tot stand tijdens een internationale conferentie in Genève in 1863-‘64
In de Conventie van Genève werden regels opgesteld voor een behoorlijke behandeling van gewonden en krijgsgevangenen, hiermee werd de grondslag gelegd voor de ontwikkeling van een humanitair oorlogsrecht.

1899 en 1907: De Haagse conferenties:
*over gifgas
- spelregels voor oorlog: *over bombardementen op burgers
*over de rechten van krijgsgevangenen
- Permanent Hof van Arbitrage: 1913 (een neutrale instantie die uitspraken zou doen waaraan partijen verplicht waren zich te houden in een conflict:
Vredespaleis > geen verplichte Arbitrage, wel vrijwillige.
- terugdringen bewapening i.v.m doel vrede > niet gelukt.

Volkenbond 1919 - 1939 Verenigde Naties 1945 – nu
* Mondiaal: tientallen leden* Genève* Organen: secretariaat, raad, algemene ledenvergadering * Mondiaal: ± 200 leden* New York* organen: secretariaat, secretaris-generaal, veiligheidsraad (15 leden)

Veiligheidsraad van de VN:
5 permanente leden: VS, Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk, China.
10 wisselende leden.

§ 5 - Mentaliteit

*Welke verwachtingen en denkbeelden heersten er in 1914 en 1982 over oorlog?

1914: bereidheid voor het voeren van een oorlog. Ze dachten dat het een korte oorlog zou worden, en dachten aan wapperende vaandels, kleurrijke uniformen enz.
Sommigen meenden dat oorlog goed kon zijn voor het ingeslapen Europa (wedergeboorte en reiniging) Het enthousiasme overheerste.

1962: iedereen was bang (atoomwapens), ze probeerden een oorlog te voorkomen.
Doomsday Machine: Machine voor de Dag des Oordeels, apparaat die de wereld automatisch zou vernietigen zodra er bommen op het grondgebied van de eigenaar zouden ontploffen. Plan van Kahn om de politici duidelijk te maken met wat voor waanzin ze eigenlijk bezig waren: de strategie van ‘wederzijds verzekerde vernietiging’(mutual assured destruction, MAD)

*Hoe dacht men over de gevolgen van een oorlog?

1914: valt wel mee, geen erge gevolgen > naïef en onbezorgd

1962: iedereen wist dat een oorlog het einde van de wereld zou betekenen.

*Heeft de mentaliteit die het denken over oorlog en vrede bepaalde een belangrijke rol gespeeld bij het al dan niet uit de hand lopen van een crisissituatie?

1914: ja, iedereen was opgetogen over een oorlog.

1962: ja, iedereen was bang voor een oorlog.

Paul von Schlieffen ontwikkelde het Schlieffenplan, een compleet draaiboek voor de oorlog van Duitsland.
Schlieffenplan:
- 2 fronten oorlog vermijden.
- Frankrijk zelf aanvallen, Rusland later aanvallen.

§ 6 - De rol van personen

Crisis van 1914

Franz Josef von Habsburg: Keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije.
Het mislukken van de Oostenrijkse steun aan Rusland tijdens de Krimoorlog (1854-1856) bracht blijvende schade toe aan de betrekkingen tussen Oostenrijk en Rusland.
De ontevredenheid onder de Tsjechische, Slowaakse en Servische onderdanen van Frans Josef veroorzaakte toenemende wrijving met Rusland, die zich opwierp als beschermer van de Slavische volken. En vanaf de jaren zeventig werd Oostenrijk-Hongarije steeds onafhankelijker van het Duitse Rijk.
Achtereenvolgens overleden zijn zoon, zijn vrouw, en zijn neef Franz Ferdinand, die werd vermoord door een Bosnisch-Servische nationalist. Die moord bracht de crisis tussen Oostenrijk-Hongarije en Duitsland aan de ene kant en Servië en Rusland aan de andere kant in een stroomversnelling die leidde naar de Eerste Wereldoorlog.

Duidelijk schuld aan de oorlog: - hij werkte mee aan agressie tegen Servië
- hij liet zich sturen door Duitsland

Edward Grey: Premier van Engeland.
Voor de Eerste Wereldoorlog was hij voorzitter op de Londense Vredesconferentie (1913).
Na de oorlog werd hij voorzitter van de Volkenbond toen die werd opgericht in 1919.

Geen schuld aan de oorlog: - hij heeft alles gedaan om de oorlog te voorkomen (steunen en hij leidde de onderhandelingen die leidden tot de Triple Entente)

Nicolaas II Romanow: Keizer van Rusland.
Hij werd beïnvloed in het regeren van Rusland door zijn dominante vrouw en een gebeds-
genezer (zijn zoontje had een ernstige ziekte, zolang die gebedsgenezer bij hem was zou dat
zoontje niet overlijden aan die ziekte)
Nicolaas stelde zich op als bevorderaar van internationale samenwerking: hij nam het
initiatief tot de Haagse Vredesconferenties.

Duidelijk schuld aan de oorlog: - agressieve buitenlandse politiek, vooral naar het oosten.
- bondgenootschap met Servië.

Raymond Poincaré: President Frankrijk (daarvoor 5x minister-president)
In de gespannen periode voor de Eerste Wereldoorlog versterkte hij de band (toen was hij minister-president) van Frankrijk met Groot-Brittannië en Rusland.
Gedurende de oorlog werkte hij hard aan de eenheid in de strijd tegen Duitsland (toen was hij president) Hij verzette zich heftig tegen een vrede door onderhandelingen.

Enigszins schuld aan de oorlog: - hij heeft te weinig gedaan (juli + augustus) om de oorlog tegen te houden.

Wilhelm II von Hohenzollern: keizer van Duitsland, koning van Pruisen.
(Zijn karakter was beïnvloed door zijn handicap: zijn linkerarm was verlamd, daarvoor had hij het gevoel dat hij minder was dan de rest)
In 1890 ontsloeg hij kanselier Otto von Bismarck, die grotendeels verantwoordelijk was geweest voor het tot stand brengen van het Duitse rijk. De regering van Wilhelm werd gekenmerkt (in binnenlands opzicht) door de snelle omvorming van Duitsland van landbouwstaat tot toonaangevend geïndustrialiseerd land. Zijn beleid, van buitenlandse zaken, was vaak innerlijk tegenstrijdig en verward.
De Duitse koloniale politiek verergerde onder zijn impulsieve leiding in ernstige mate de internationale wrijvingen die uitliepen op de eerste Wereldoorlog.

Hij had heel erg veel schuld aan de oorlog:
- avonturistische buitenlandse politiek
- wapenwedloop: oorlogsvloot bouwen (leidde tot bondgenootschap tussen Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland)
- Schlieffen-plan

Crisis van 1962

Fidel Castro: leider Cuba
Nam in 1959 de macht op Cuba overnam en er een communistische dictatuur vestigde. Hij gedroeg zich vijandig tegenover de VS (omdat dat land vriendschappelijke contacten met Batista had en zich regelmatig in Cubaanse zaken gemengd had. Castro nationaliseerde Amerikaanse bedrijven in Cuba (daardoor werden de Amerikanen vijandig) Begin jaren 60 ging Castro nauwe banden aan met de SU.
Hij werd in de loop der jaren een felle antikapitalist die, met zijn achtergrond als rebellenleider, gewend was risico’s te nemen.

Nikita Sergejovitsj Chroesjtsjov: communistisch leider van de SU.
Wou het kapitalisme overwinnen (wel op een vreedzame methode). In 1964 werd hij beschuldigd van ‘politieke fouten’ waaronder het aanstichten van de Cubaanse rakettencrisis, het aanmoedigen van persoonsverheerlijkingen rond zichzelf en het in de war brengen van de economie.
Enerzijds iemand die vreedzaam het kapitalisme wou overwinnen en een verademing na Stalin, anderzijds een onvoorspelbare leider, die graag opschepte over de militaire kracht van de Sovjetunie.

John Fitsgerald Kennedy: president van de Verenigde Staten
Kennedy was democratisch, en hij probeerde alles om een oorlog te voorkomen. Hij is vermoord tijdens een rondrit door Dallas (vlak voor zijn herverkiezing)
Toen Kennedy te maken kreeg met een aantal tegenslagen die hij zich persoonlijk aantrok, handelde hij niet altijd zo verstandig.