Griekse en Romeinse agora

Kunsthistorisch:

De tempel is geheel gebouwd van marmer, het gebouw zelf is van Pentelisch marmer, dit is marmer wat uit Attika komt, en dit werd onder andere gebruikt voor het Parthenon. De gebeeldhouwde onderdelen zijn gemaakt van Parisch marmer, dit kwam uit het Griekse eiland Paros.

Het gebouw word omringd door 6 Dorische zuilen aan de voor en achterkant, en 13 aan de zijkanten van het gebouw. De decoraties op van het gebouw bestaan uit

schilderingen van de werken van Heracles en Theseus.

Het best bewaarde gebouw uit de oudheid op de Agora, waarschijnlijk gesticht in 449 v.Chr. is tevens het best bewaarde voorbeeld van een Dorische hexastyle tempel. De tempel wordt omgeven door 34 zuilen (6 x 13) en is geheel gebouwd in marmer. De tempel staat ten onrechte ook wel bekend als Theseion, omdat hij in de Middeleeuwen op grond van de metopen ten onrechte werd geïdentificeerd als het heroön waar de

botten van Theseus werden bewaard.

14. Tempel van Apollo Patroös

De Tempel van Apollo Patroös was een tempel gewijd aan de god Apollo Patroös (Apollo de vader) in het oude Athene

De tempel werd tussen 340 en 320 v.Chr. gebouwd. Apollo Patroös werd vereerd als de vader van Ion, die werd beschouwd als de stamvader van het Ionische volk, waartoe ook de Atheners behoorden, en werd tevens vereerd als de beschermer van de families. Voor de tempel stonden 2 beelden; een van Apollo Alexikakos (de afwender van het kwaad), gemaakt door Kalamis en een beeld van Apollo door Leochares

KUNST:

De tempel was gebouwd in de Ionische orde en had een tetrastyl portico. Van de tempel zijn alleen de fundamenten nog zichtbaar. Het beeld van Euphranor wat binnen in de tempel stond is wel gedeeltelijk bewaard gebleven en staat nu in het Agora Museum in de Stoa van Attalus

Onder de restanten van de tempel zijn de fundamenten van nog een oudere tempel voor Apollo uit de 6e eeuw v.Chr. aangetroffen. Deze tempel werd waarschijnlijk verwoest bij de inval van de Perzen in 480 v.Chr.

15. Stoa van Zeus Eleutherios

De stoa werd tussen 425 en 410 v.Chr. gebouwd ter herinnering aan de overwinning op de Perzen in de Perzische Oorlogen. Het gebouw werd daarom gewijd aan Zeus Eleutherios (de bevrijder), die hier ook werd vereerd. Omdat voor religieuze doeleinden normaal gesproken een tempel werd gebouwd, vervulde de Stoa van Zeus waarschijnlijk ook een andere publieke functie. In de Romeinse tijd werden 2 extra kamers aan de achterzijde van de stoa gebouwd. Hiervoor moest een deel van de achterliggende heuvel worden weggehakt. Waarschijnlijk hadden deze 2 kamers een functie in de keizercultus In de zuidelijke kamer is de voet van een cultusbeeld teruggevonden.

Zowel Plato als Xenophon schrijft dat de Stoa van Zeus door Socrates werd gebruikt als een favoriete rustplaats en locatie om met zijn vrienden te praten.

Volgens de Griekse schrijver Pausanias hingen in de stoa schilderijen van Euphranor, o.a. een "Theseus", "het Volk en de Democratie", de "Vergadering van de twaalf Olympische goden" en de "Slag om Mantinea". Daarnaast hingen in de stoa de schilden van Atheners die op moedige wijze bij de verdediging van de stad waren omgekomen. Een aantal van deze schilden waren bij de Romeinse verovering van Athene in 86 voor CHR. geroofd

KUNST

De Stoa van Zeus stond in de noordwestelijke hoek van de agora. De stijl van het gebouw vertoonde gelijkenissen met de Propyleeën op de Akropolis, waardoor men vermoedt dat zijn architect Mnesicles ook de Stoa van Zeus heeft gebouwd. De stoa was gebouwd in een U-vorm, met 2 naar voren gerichte vleugels aan de beide uiteinden. Het gebouw was 46,55 meter lang. De zuilen aan de buitenzijde waren in de Dorische orde en binnenin Ionisch.

Voor de stoa stond op een ronde sokkel een standbeeld van Zeus Eleutherios. Vlakbij stond een groot altaar, dat voor de cultus werd gebruikt. De daken van de beide zijvleugels waren versierd met beelden van de godin Nikè. Een vrij compleet beeld en fragmenten van een tweede zijn teruggevonden en worden tentoongesteld in het Agora Museum.

Restanten

Bij de aanleg van de Piraeus-spoorlijn zijn de restanten van het noordelijke uiteinde verloren gegaan. Van de zuidelijke en westelijke zijden zijn de funderingen bewaard gebleven. Van de oostelijke façade is de loop gereconstrueerd aan de hand van de uitgehakte sleuven waar de fundering ooit in rustte. Fragmenten van zuilen, de Dorische kroonlijst en het fries liggen verspreid over het terrein van de stoa.

Onder de Stoa van Zeus liggen de restanten van een nog ouder gebouw uit de 6e eeuw v.Chr. Fragmenten van de voet van een standbeeld en mogelijk een altaar zijn hier aangetroffen. Mogelijk was ook dit gebouw een heiligdom gewijd aan Zeus. Het werd verwoest bij de inval van de Perzen in 480 v.Chr.

16. Altaar van de twaalf goden

Dit altaar was gewijd aan de twaalf belangrijkste Griekse (of Atheense) goden. Het was ook de plaats waarvandaan afstanden werden gemeten (zoals blijkt uit Herodotus, II, 7) en daarmee het absolute middelpunt van de stad.

Kunst:

Het altaar is omring door een Peribolos muur, dit was een muur die om alle heilige plaatsen lag.

1) Zeus, koning van de goden en heerser van de berg Olympus, god van de hemel  en de donder.

2) Hera, koningin van de goden en  de godin van het huwelijk en gezin.

3) Poseidon, god van de zeeën, aardbevingen en paarden.

4) Demeter, godin van de vruchtbaarheid, de landbouw, de natuur en de seizoenen.

5) Apollo, god van het licht, kennis, muziek, profetie en boogschieten.

6) Artemis, godin van de jacht, maagdelijkheid, bevalling, boogschieten, de maan, en de dieren.

7) Hermes, god van de handel, reizigers en dieven, boodschapper van de goden.

8) Athena, maagdelijke godin van de wijsheid, kunstnijverheid, defensie en strategische oorlogsvoering.

9) Ares, god van de oorlog en geweld.

10) Aphrodite, godin van de liefde, schoonheid en verlangen.

11) Hephaestus, god van het vuur en de smederij, smid en ambachtsman van de goden.

12) Hestia, godin van haard, huiselijkheid en familie.

Thucydides vertelt dat het werd opgericht door Peisistratos de jongere, de kleinzoon van de tiran, tijdens zijn archontaat in 522/21 v.Chr.

17. Stoa Basileios

Deze stoa was de zetel van de Archon Basileus (een van de archonten). Ook kwam het college van de Areopaag hier soms bijeen. Het was een gebouw van 18 m. lang met een façade van de 8 Dorische zuilen. Het dateert van ca. 500 v.Chr. en bleef min of meer ongewijzigd bestaan tot ca. 400 n.Chr.

18. Heiligdom van Aphrodite Ourania

Dit heiligdom lag in het noordwesten van de Agora aan de voet van Agoraheuvel. Volgens Pausanias stond er in het heiligdom een marmeren beeld van Aphrodite gemaakt door Pheidias. Een groot 'Altaar van Aphrodite Ourania', dat direct ten westen van de Stoa Poikile stond, werd in 1981 teruggevonden.

19. Stoa van de Hermen

De naam van dit bouwwerk is ontleend aan een inscriptie die in 1962 is gevonden. Het gaat om een rij hermen, waarop met epigrammen de grote overwinningen van Kimon op de Perzen werden herdacht. Aan de vooravond van de Siciliaanse expeditie in 415 v.Chr. vielen ze ten slachtoffer aan de hermokopiden.

20. Stoa Poikile

De ‘Beschilderde stoa’, was de beroemdste stoa op de Agora in Athene. Hij werd gebouwd ca. 475-450 v.Chr. onder verantwoordelijkheid van Peisianax en heette daarom oorspronkelijk Peisianaktios. Er waren schilderingen van de beroemde schilders Polygnotus, Micon en Panaenus.

Romeinse Agora

Wat is de Romeinse agora?

De naam van de Romeinse agora is misleidend. Het is helemaal niet in Rome. Tijdens de Romeinse heerschappij is deze agora gebouwd om te helpen met het opbouwen van een groeiend Athene. Het is gebouwd tussen negentien en elf voor Christus (dus in de eerste eeuw v.Chr.) met een donatie van Julius Caesar en Augustus. Hierdoor wordt de agora ook wel de Agora van Caesar en Augustus genoemd. Voor het bouwen van deze agora werd dit terrein al wel gebruikt voor handel, maar nu werd het een echt afgescheiden gebied.

Na het midden van de tweede eeuw voor Christus en in het bijzonder na het jaar 146 voor Christus, was de Romeinse verovering van Griekenland voltooid. De Romeinse heerschappij zorgde voor veel veranderingen in de Griekse steden, ze voerden wijzigingen in met betrekking tot de regering, de economie, en het dagelijkse leven. De eerste eeuw voor Christus was een periode van politieke en economische instabiliteit in Athene. Tijdens de Romeinse verovering werd Athene voor een groot deel verwoest, met name de Griekse Agora. De monumenten werden vernietigd en de sculpturen en kunstvoorwerpen werden geplunderd en overgebracht naar Rome. Het herstel van een dergelijke verwoesting was zwaar en erg traag. Echter, Athene in die periode bleef een aantrekkelijke plek voor de rijke Romeinen, filosofen en dichters als Pomponius Atticus, Cicero, Horatius, Ovidius, en Virgil. Alle bovengenoemde personen hadden Athene bezocht, omdat ze de prachtige gebouwen en standbeelden in de Acropolis wilden bewonderen. Ook wilden ze wandelen in het park van de Academie en in het bijzonder wilden zij retorische en filosofische lezingen horen. Daarom maakten ze donaties om de Romeinse agora op te bouwen.

Het was een rechthoekig gebouw van ca. 111 x 98 m., omgeven door een muur van kalksteen (poros). De plattegrond lijkt op die van een Romeins forum. Het bestond uit een plein omringd door zuilengangen (stoa’s), winkels en werkplaatsen. Het plein was geplaveid met marmeren tegels in de tijd van Hadrianus (heerste van 117 tot 138 n. Chr.). Het zuidelijke deel van het plein is nu nog te zien.

Het plein had twee monumentale toegangspoorten – de propyla. De westelijke toegangspoort heette de Poort van Athena Archegetis. Deze poort is bewaard gebleven. Er staan vier Dorische zuilen die op een marmeren ondergrond staan. Hier links een foto van deze poort te zien. Tussen de hoofdpoort en de klassieke Agora werd rond 100 n.Chr. een korte overdekte wandelweg aangelegd die tussen de Stoa van Attalus en de latere Bibliotheek van Pantainos liep.

De tweede toegangspoort was het Oostelijke Propylon dat vier Ionische zuilen had van grijs marmer. Hiervan staan alleen de onderste gedeeltes nog. Direct buiten deze oostingang staat de Toren van de winden.

Enkele bezienswaardigheden uit de oudheid

Agoranomion

Aan de oostkant van de Romeinse Agora staat een rechthoekig gebouw dat het Agoranomion heet. De functie van dit gebouw was als een soort kantoor voor de marktbeheerder. Het is gebouwd in de eerste eeuw n.Chr. en de façade is deels bewaard gebleven. Een inscriptie laat weten dat dit gebouw gewijd was aan keizer Augustus en de godin Athene.

Late oudheid

Na de invasie van de Herulen in 267 n.Chr. werd Athene ingeperkt tot het gebied binnen de late Romeinse verdedigingsmuren. Het bestuurlijke en commerciële centrum van de stad werd toen verplaatst van de klassieke Griekse Agora naar de Romeinse Agora en de aangrenzende Bibliotheek van Hadrianus.

Byzantijnse en Turkse periode

In de Byzantijnse werd het terrein bebouwd met huizen, winkels en kerken. In de Turkse periode werd in 1456 de Fethiye Djami (‘Moskee van de Veroveraar’) aan de noordkant gebouwd op de resten van een driebeukige basilica.

Toren van de Winden

De Toren van de Winden is een monument dat in de Oudheid diende om de tijd en windrichting aan te geven. Doordat de voorkant precies op het noorden is gericht, is door de val van de schaduw op de zijkanten precies te zien welk deel van de dag het is. Voor de preciezere tijd droeg elk van de zijkanten een grote zonnewijzer.

De Toren van de Winden is een monument dat in de Oudheid diende om de tijd en windrichting aan te geven. Doordat de voorkant precies op het noorden is gericht, is door de val van de schaduw op de zijkanten precies te zien welk deel van de dag het is. Voor de preciezere tijd droeg elk van de zijkanten een grote zonnewijzer.

De toren is een achthoekig bouwwerk van 12 m. hoog en 3,2 m. lang aan iedere zijde. Hij staat op een basis van drie treden en heeft twee ingangen waarvoor kleine portieken stonden met ieder twee Korinthische zuilen. Het gebouw is gemaakt van marmer. Boven aan ieder van de acht kanten zijn, in reliëf, de goden van de windrichtingen afgebeeld. Heel mooi zijn ze afgebeeld op de kant van de richting waarvandaan ze waaien. De god van de noordenwind (Boreas) is dus afgebeeld aan de noordkant, en de god van de noordwestenwind (Skiron) aan de zuidoostkant. In het gebouw bevond zich een enorme waterklok. Aan de achterkant van het gebouw is een groot halfrond waterreservoir gebouwd, waaruit het water stroomde dat het raderwerk van de klok aandreef.

In de Turkse tijd was dit gebouw een tijd een klooster voor moslims. In de jaren 1837-1845 werd het monument opgegraven door de Griekse archeologische dienst. Het is nu een van de best bewaarde monumenten uit de oudheid in Athene.

Latere tijden

Het is onzeker wanneer de agora is verwoest. Waarschijnlijk was het tijdens de invallen van Germaanse stammen. Na de plundering van Athene door de Herulen, een Oost-Germaans volk, in 267 n. Chr., werd het commerciële en bestuurlijke centrum verplaatst naar de Romeinse agora en de aangrenzende bibliotheek van Hadrianus. Daarvoor lag dat centrum bij de Griekse agora.

In 1458 werd een moskee vlakbij de Romeinse Agora gebouwd, de Fethiye Moskee, wat de moskee van de Overwinning betekent. Het gebouw is niet erg interessant. Van oktober 1687 tot april 1688 is het gebouw, onder katholieke bezetting, tijdelijk een katholieke kerk geweest. Hierna is het weer een moskee geworden Na de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog van 1821 verloor de moskee zijn status. Het werd nog tijdelijk als school gebruikt, rond 1824, en later nog door het Griekse leger. Uiteindelijk heeft het zijn huidige functie gekregen. Tegenwoordig is de moskee eigendom van de Archeologische Dienst en dient hij als opslagplaats voor archeologisch materiaal. Op dit moment is het gesloten voor publiek vanwege restauraties.

De eerste restauraties van de Romeinse agora waren tussen 1837 en 1845.