Landschappen in de verschillende kunststromingen

Inhoudsopgave Impressionisme
Kubisme
Fauvisme
Futurisme
Surrealisme Impressionisme De stroming De term impressionisme werd in 1874 voor het eerst gebruikt door een criticus in het Franse tijdschrift Le Charivari. Hij had op een tentoonstelling een schilderij gezien van Claude Monet. Hij noemde Momet een ‘impressionist’, wat niet al te positief bedoeld was. Vanaf dat moment zorgden de impressionisten wel zo’n tien jaar voor hevige discussies en schandalen. Ze verzetten zich tegen de officiële, academische kunst. Niet alleen de manier van schilderen, maar ook de onderwerpen veranderden. Men richtte zich meer op ’t alledaagse leven. Vooral de eigen zintuiglijke indruk (de impressie) was erg belangrijk. Hoe worden landschappen uitgebeeld? Het was niet de bedoeling om het landschap zo precies mogelijk vast te leggen. De schilders wilden meer een beeld creëren van wat zij zelf zagen. De momentopname was erg belangrijk, ze moesten doen ook erg vlot werken om een bepaalde weersomstandigheid vast te stellen. Het gevoel, de verbeelding en het effect waren erg belangrijk. Ze schilderden wel realistisch, maar ze legden vooral de nadruk op de atmosfeer in het schilderij. Daarbij was vooral de zintuiglijke indruk (de impressie) en het licht/donker contrast erg belangrijk. Ook het kleurgebruik was erg belangrijk voor de stemming in het schilderij. Er werd veel met olieverf op doek gewerkt, meestal ruw en met korte penseelstreken. (Plaatje van "De brug van Morot in de zomer", Sisley, 1888)
Analysering In dit schilderij zijn de impressionistische aspecten erg duidelijk te herkennen. Allereerst zie je dat er erg veel met kleur is gewerkt. In de titel zie je dat dit schilderij in de zomer is gemaakt. De schilder heeft het weer op dat moment duidelijk naar voren laten komen in het kleurgebruik. Het gras, maar ook het water bevat allerlei zomerse kleuren. Daarnaast zie je dat er ruw en met korte penseelstreken is gewerkt, de structuur is wat vlekkerig. Ook de zomerse, vrolijke atmosfeer komt erg duidelijk naar voren. Over Alfred Sisley Alfred Sisley werd geboren in Parijs als zoon van de rijke Engelse zakenman William Sisley. Na zijn schooltijd in Parijs werd Alfred in 1857 door zijn vader naar Londen gestuurd om zijn Engels te verbeteren en in het zakenleven carrière te maken. Hij bracht echter veel tijd door in musea, waar hij vooral het werk van Constable en Turner bestudeerde. Sisley voelde zich niet aangetrokken tot de zakenwereld en keerde in 1862 terug naar Parijs om kunstschilder te worden. Zijn familie steunde hem hierin en stuurde hem naar de École des Beaux-Arts, waar hij les kreeg van historieschilder Charles Gleyre. Gleyre was erg geliefd bij zijn leerlingen omdat hij schilderen in de open lucht en originaliteit aanmoedigde. Sisley staat bekend als een van de "puurste" impressionisten en deed mee aan de eerste impressionistische tentoonstelling in 1874 en die van 1876, 1877 en 1882. Hij heeft zo’n 900 olieverfschilderijen gemaakt, vrijwel allemaal landschappen. Meestal hebben zijn landschappen een rustige sfeer. Sisley hield erg veel van het Franse landschap en was vooral gefascineerd door de lucht. Ook had hij een voorliefde voor sneeuw. Kubisme De stroming Het Kubisme is geen homogene stroming, maar een verzameling van zeer uiteenlopende richtingen die in de loop van de tijd zelf ook weer zijn veranderd. Rond 1907 ontstonden de eerste vormen van deze schilderkunst. Het kubisme en ook de andere richtingen waaruit het kubisme is ontstaan, hebben echter wel dezelfde oorsprong: verzet tegen het academisme en het impressionisme. Vooral tegen het gelikte en keurige van het academisme en het oppervlakkige en zinnenstrelende van het impressionisme. Het maakte zich los van alle voorgaande schilderkunsten. Niet de emotie, maar het verstand wordt belangrijk. Schilders gaan niet uit van de werkelijkheid, maar van een directe gedachte in het hoofd. Er ontstaan 2 stromingen binnen het kubisme: het analytisch kubisme en het synthetisch kubisme (lees ‘hoe worden landschappen uitgebeeld’). Hoe worden landschappen uitgebeeld? Analytisch kubisme: Bij het analytisch kubisme wordt er gewerkt in geometrische vlakken, met eentonige aardtinten, zoals bruin, grijs, oker en groen. De kleuren passen vaak helemaal niet bij de objecten. Het schilderij maakt meestal een platte en ondiepe indruk zonder perspectief. De achtergrond is dan ook even belangrijk als de voorgrond. Synthetisch kubisme: De voorstelling is meestal gemakkelijker te herkennen dan bij het analytisch kubisme. Er wordt met fellere kleuren gewerkt die ook bij het object zelf passen. Eenvoudige vormen worden als grote gehelen weergegeven en de restvormen worden meestal nauwkeuriger weergegeven. De materialen zijn moderner dan bij het analytisch kubisme. Er wordt niet alleen gebruik gemaakt van schilderen, maar ook van krant, hout, fineer en ribkarton. (Plaatje van "Landscape with bridge", Picasso, 1909) Analysering Dit schilderij is duidelijk een vorm van kubisme. Aan de zeer geometrische vormen van het schilderij is te zien dat het een vorm van analytisch kubisme is. Niet alleen de geometrische vormen, maar ook de kleuren bepalen veel. Er is sprake van sobere tinten, zoals bruin, grijs en oker. Daarnaast zit er nauwelijks perspectief in het schilderij.
Over Pablo Picasso Pablo Ruiz Picasso werd op 25 oktober 1881 geboren in Malaga, Spanje. Picasso's vader, Jose Ruiz Blasco, was ook een kunstenaar, maar om rond te komen gaf hij tekenles en was hij curator van het plaatselijke museum. Zowel Don Jose als Picasso’s moeder moedigden de artistieke ambities van hun zoon aan, toen hij al zeer jong bijzonder getalenteerd bleek te zijn. Picasso voelde zich thuis in het kunstenaarswereldje van Barcelona, maar moest ook vaak naar Parijs om daar musea te bezoeken. Picasso leefde lange tijd in armoede, en heeft aan ’t begin van zijn schilderscarrière dan ook veel sombere schilderijen gemaakt, waarin de armoede waarin hij verkeerde naar voren kwam. Toen hij een relatie kreeg met de knappe Fernande, veranderden zijn schilderijen. Zijn nieuwe onderwerpen waren acrobaten en dansers, romantische harlekijnen (zelfportretten) en andere circusartiesten. Picasso staat vooral bekend om zijn kubistische schilderwerken, maar in de jaren ’20 en ’30 schilderde hij in allerlei verschillende stijlen. Hij was op de hoogte van de nieuwste stijlen binnen de moderne kunst. Onderwerpen waren vaak ook zijn eigen leven. Hij had heel wat relaties gehad die fout liepen en dat kom je ook tegen in zijn schilderwerk. In 1973 stierf Picasso. Fauvisme De stroming Het fauvisme is ontstaan in Frankrijk. In 1905 beginnen kunstenaars voor het eerst echt autonoom te werken. Ze trekken zich niets meer aan van goede smaak of wat anderen vinden en volgen totaal hun eigen weg. Het naturalisme is totaal verdwenen. Kunstenaars schilderden met spontaniteit en impulsiviteit. Het Fauvisme wordt wel eens vergeleken met het Expressionisme. Het Fauvisme drukt echter veel meer levensblijheid uit dan de soms zware en serieuze schilderingen van het Expressionisme. Critici vonden dat ze schilderden als wilde beesten (‘fauves’). Hoe worden landschappen uitgebeeld? Fauvistische landschapen worden geschilderd in willekeurig kleurgebruik. Er is sprake van botsende kleurcontrasten. Er werd vaak niet eens gemengd, de verf kwam direct uit de tube. De kleur heeft niet het doel om duidelijk te maken wat een bepaald object is, maar heeft een uiterst expressief en autonoom doel. Toch waren het niet zomaar vlotte werken, kunstenaars deden er vaak lang over om het juiste evenwicht in kleur en vorm te vinden. (Plaatje van "Aan de Theems", André Derain, 1906) Analysering Dit landschap is een schilderij uit het Fauvisme. Dit kun je goed zien aan het willekeurige kleurgebruik. Knallerige kleuren die rechtstreeks uit de verftube komen, zoals rood, blauw en geel. De kleuren bepalen niet het object, maar het expressieve in het schilderij. Ook over de vormen is nagedacht. Alles bestaat uit simpele, vage vormen, maar je kunt toch goed zien wat het moet voorstellen. Over André Derain De Franse kunstschilder André Derain (1880-1954) werd geboren in Chambourcy. Aanvankelijk zag het er naar uit dat hij een technisch beroep zou gaan beoefenen, maar in 1898 koos hij voor de schilderkunst. Derain raakte bevriend met de kunstenaar Henri Matisse . In 1900 leerde hij ook De Vlaminck kennen. Samen huurden de jonge kunstenaars een atelier bij de brug van Chatou. Op de Salon d'Automne van 1905 toonde hij schilderijen met levendige, maar geen schokkende kleuren. Dit in tegenstelling tot het werk van andere fauvisten. Derain schilderde veel landschappen en maakte ook een reis naar Engeland, waar hij onder meer enkele bruggen over de Theems en in Hyde Park schilderde. Na zijn kennismaking met Picasso werd zijn palet donkerder en neigde hij tot een geometrische vormgeving . Hoewel zijn toenadering tot de kubistische kunst van korte duur was, werden zijn schilderijen toch structureler van aanpak. Na de Eerste Wereldoorlog schilderde hij veel in Zuid-Frankrijk. Naast zijn werk als kunstschilder maakte André Derain ook theaterdecors.
Futurisme De stroming Met de opkomst van de techniek en de komst van snelle auto’s, treinen en vliegtuigen, waren snelheid en beweging het kenmerk van het moderne aanzien van het begin van de 20e eeuw. De film kwam in opkomst en alles kon worden vastgelegd in bewegende beelden. Jonge dichters, schilders en muzikanten propageerden een nieuwe anarchistische kunstrichting, die een eind moest maken aan alle traditionele oude waarden. Ze wilden de beweging en snelheid van de moderne technologische maatschappij uitdrukken. Men verwierp de traditionele regels en gebruikten aspecten van het kubisme. Hoe worden landschappen uitgebeeld? Bij het futurisme was het de bedoeling beweging en snelheid in schilderijen te laten zien. Dit werd bereikt door opeenvolgende momenten vast te leggen in een compositie. Er werd geschilderd volgens een ritmisch, vaak geometrisch spel van lijnen, kleuren en vlakken. Door hoekige vormen konden ze beter de illusie van beweging tot stand brengen. (Plaatje van "Geluiden van de straat vallen het huis binnen", Umberto Boccioni, 1911) Analysering Dit werk van Boccioni is duidelijk een vorm van Futurisme. De beweging is erg belangrijk in dit schilderij. Sommige objecten zijn dubbel afgebeeld, wat opeenvolgende momenten moeten voorstellen. Er is veel gebruik gemaakt van rechte lijnen en veel hoekige vormen. Ook is er sprake van veel kleur. Over Umberto Boccioni Umberto Boccioni werd op 19 oktober 1882 geboren in Italië. In 1897 beëindigde hij zijn ingenieurstudie in Catania. In 1901 ging hij naar Rome waar hij aan de academie voor beeldende kunsten ging studeren. In de loop der jaren leerde hij veel kunstenaars kennen. In de jaren 1905-1907 nam hij deel aan tentoonstellingen. In februari 1910 leerde hij Marinetti kennen en samen met hem stelde hij het Futuristisch Schildersmainfest op. Meerdere kunstenaars ondertekenden en al gauw breidde het futurisme uit. Boccioni heeft ook een tijdje beeldhouwwerken gemaakt. Op 17 augustus 1916 stierf hij. Boccioni liet slechts 10 sculpturen achter. Surrealisme De stroming Het surrealisme is een van de meest bekende stromingen uit de kunstgeschiedenis. Bij surrealisme gaat het om meer dan het waarneembare. Onder invloed van de publicaties van de Oostenrijkse psychiater Sigmund Freud, ging men van het idee uit dat het gedrag van de mens sterker wordt beïnvloed door het onderbewuste dan door het direct waarneembare. In dromen en nachtmerries komt dat onderbewuste naar boven. Deze droombeelden wilden de surrealisten verbeelden. Het realisme van alledag zou beïnvloed worden door het onderbewuste, zoals in een droom werkelijkheid en fictie bijeen kunnen komen. Net als bij het dadaïsme is het toevalsaspect erg belangrijk. Er is sprake van een fabelachtige schildertechniek met buitengewone fantasie.
Hoe worden landschappen uitgebeeld? De meeste algemeen herkenbare onderwerpen worden erg realistisch uitgebeeld, het lijkt zelfs bijna op een foto. Maar doordat er onlogische combinaties gemaakt worden, ontstaat er toch een vervreemd beeld. De schilderingen hebben vaak het uiterlijk van een soort nachtmerrie. Het perspectief lijkt vaak oneindig en er worden lange slagschaduwen gebruikt. Vaak lopen er verschillende lagen door elkaar. (Plaatje van "Archeologische herinnering aan het Angelus van Millet", Salvador Dalí, 1935) Analysering Dit werk van Dalí is duidelijk een vorm van Surrealisme. Het beeld is erg realistisch uitgebeeld, maar toch ook heel vreemd. Je ziet een soort van ruïnes die uitlopen in een mensenlichaam. Zoiets zou je in het echt nooit tegenkomen, maar bijvoorbeeld wel in een nachtmerrie. In het schilderij is er een duidelijk perspectief te zien. Ook de lange slagschaduwen zijn makkelijk te herkennen (de schaduwen van de twee objecten in het midden). Over Salvador Dalí Dalí is in 1904 geboren in Barcelona, Spanje. Eerst werd hij vooral beïnvloed door de Italiaanse futuristen. In 1929 werd hij lid van de surrealisten en raakte hij berucht om zijn flamboyante excentriekheid. Onder invloed van Sigmunhd Freud ging hij erg vervreemend werk maken. Tegen het eind van de jaren ’30 had hij een meer conventionele stijl ontwikkeld. Dit en zijn fascistische sympathiëen leidden tot de surrealistische beweging in 1938. Hij had een bijzonder vindingrijke stijl maakte religieuze werken die erg beroemd werden. Ook heeft hij twee autobiografische boeken geschreven. Hij ontwikkelde een serie opmerkelijke, hallucinante beelden, waaronder vervormde menselijke figuren, slappe zakhorloges en brandende giraffes, die hij uitbeeldde als handgeschilderde droomfoto’s. Ook schilderde Dalí portretten van zijn vrouw en ontwierp hij balletkostuums, decors, juwelen en meubels.