Ben jij 16 jaar of ouder? Doe dan mee aan dit leuke testje voor het CBR. In een paar minuten moet je steeds kiezen tussen 2 personen.

Meedoen

Wat overblijft door Lieneke Dijkzeul

Zeker Weten Goed
Foto van Cees
Boekcover Wat overblijft
Shadow
  • Boekverslag door Cees
  • Zeker Weten Goed
  • 31 augustus 2012
Zeker Weten Goed

Boekcover Wat overblijft
Shadow
Wat overblijft door Lieneke Dijkzeul
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie

Feitelijke gegevens

  • 1e druk, 2012
  • 284 pagina's
  • Uitgeverij: Anthos, Amsterdam

Flaptekst

Inspecteur Vegter duikt in een nieuwe zaak waarin macht en wantrouwen de boventoon voeren. Met tegenzin werkt hij aan het oplossen van deze schokkende zaak en hij dreigt het overzicht dreigt te verliezen.

In een idyllisch winterlandschap wordt zakenman Richard Verkallen gevonden, met sneeuw bedekt, dood. Spoedig blijkt dat Verkallen niet bepaald geliefd was: niet bij zijn familie, niet op de zaak en zelfs niet bij zijn gezin. Verkallen zette kwaad bloed bij zijn familie door een donkere vrouw te trouwen. Die vrouw, uit Somalië afkomstig, is inmiddels wanhopig. Na vele jaren is ze het vechten tegen onbegrip en discriminatie moe en wil ze naar huis. Maar hoe zou ze er moeten overleven met haar gehandicapte zoon? 

Inspecteur Paul Vegter ontdekt dat Verkallen er jarenlang een minnares op nahield die hij vlak voor zijn dood aan de kant heeft gezet. Soms is het lot onrechtvaardig, altijd is het onontkoombaar. Niemand beseft dat beter dan de contemplatieve Vegter, die hard bezig is zijn eigen leven weer op de rails te zetten. Met tegenzin werkt hij aan het oplossen van deze schokkende zaak en hij dreigt het overzicht te verliezen.

Eerste zin

In zijn roerloosheid leek hij gekrompen of misschien was het de houding die maakte dat zijn schouders minder breed schenen, zijn benen korter en zelfs zijn handen kleiner. Hij lag op zijn rug, zijn hoofd ongemakkelijk tegen een aanrechtkastje.

Samenvatting

In het eerste hoofdstuk heeft een vrouw met een messteek een man om het leven gebracht. Ze hebben duidelijk een relatie tot elkaar. De vrouw moet veel moeite doen om het zware lijk te vervoeren tot vlak bij zijn auto die op de parkeerplaats voor een vakantiehuisje staat. Het sneeuwt bovendien en het is vlak voor Kerstmis. Het lukt de vrouw om het lijk tot vlakbij de auto van de man te brengen. 

In het volgende hoofdstuk stuit een rondzwervende alcoholist Bernhard op het lijk van de man en hij pikt de iPhone uit diens zak. Hij wil die in een café verkopen om zo wat geld te krijgen om drank te kopen. Hij krijgt van de barkeeper een halve fles jenever voor het apparaat. Hij heeft wel gezien dat het slachtoffer dood is. 

De vrouw van het slachtoffer, Asli Verkallen, belt naar de politie om te vertellen dat haar man al uren niet thuis is gekomen. De politie houdt het vooralsnog op een gewone verdwijning: de man zal wel een minnares hebben. De rechercheurs Paul Vegter (vrouw Stef enkele jaren geleden verloren) en Talsma (momenteel een ernstig zieke vrouw in huis -kanker) leiden het onderzoek en zo vlak voor Kerst maken ze zich schuldig aan een soort tunnelvisie.

Verkallen heeft met zijn broer een autoschadeherstelbedrijf, maar beide broers kunnen niet zo goed met elkaar overweg. De vrouw van Richard is een buitenbeentje. Asli komt namelijk uit Somalië en wordt door de familie Verkallen min of meer gezien als een “golddigger”. Zij zal met Richard getrouwd zijn om het geld en ze bekommeren zich nauwelijks om haar, wanneer bekend wordt dat Richard met een messteek om het leven is gebracht. Wanneer de rechercheurs met Asli praten zien ze dat ze niet wordt geaccepteerd door de familie. Bovendien hebben Richard en Asli een zoon Keja, die geestelijk niet helemaal in orde is. Hij is doof en bovendien autistisch en de enige die goed met hem kan “praten”, is Asli. Keja is dertien jaar. Asli is enkele jaren jonger dan haar man, een veertiger.

Via ondervragingen van het personeel van Verkallen komt Paul Vegter erachter dat Richard er natuurlijk een minnares op na heeft gehouden. Ze werkt als receptioniste  bij het bedrijf en hij heeft er regelmatig afspraakjes mee gemaakt. Hij wil echter met de relatie ophouden en heeft dat in een mail aan deze Gemma van Son (32 jaar) geschreven. Ze besluiten nog een keer met elkaar te praten.

Vegter denkt met weemoed terug aan zijn collega Renée Pettersen die nu al enige tijd op non-actief staat. Kon ze maar weer met hem werken. Aan de andere kant beseft hij dat ze bijna net zo oud is als zijn dochter Ingrid die aan het einde van haar zwangerschap loopt.

De rechercheurs merken na een bezoek aan de ouders van Richard enkele dingen op. De vader is een rechtse rakker die enerzijds niets van zijn schoondochter Asli en kleinkind Keja wil weten. Maar hij vindt ook dat de politie veel te weinig doet om de daders van de moord te achterhalen en hij zet zijn vriendjes van De Telegraaf achter de zaak. Die publiciteit kan de politie niet zo goed gebruiken.

Vegter en Talsma ondervragen Gemma van Son en vooral Vegter denkt dat zij iets met de verdwijning te maken heeft. Ze heeft zich ziek gemeld op het werk en ze heeft op de dag van de vermissing  met Richard Verkallen afgesproken op een voor hen beiden bekende plek (het vakantiehuisje?).

Later worden ze door de vondst van de telefoon die door de barkeeper wordt overhandigd op het spoor van de misdaad gezet. Ze ondervragen de alcoholist en die geeft aan waar het lijk te vinden is. Niet veel later wordt het lijk van Richard Verkallen (40 jaar) gevonden bij een vakantiehuisje: hij ligt vlak bij zijn auto en sporen wijzen uit dat het lichaam versleept moet zijn. Dat moet een sterke persoon zijn, want een lijk verslepen (dood gewicht) valt niet mee. Een vrouw zou dat bijna niet kunnen: Renée Pettersen probeert het met Talsma. Vegter en Talsma gaan Asli Verkallen het slechte nieuws brengen. Ze schrikt hevig, maar ze wil haar man niet identificeren. Als de politie weg is, beseft ze dat ze eindelijk mag huilen. Niet om Richards dood, maar om zijn leven (zie citaat blz. 120). Van de alcoholist verneemt de politie dat er naast de auto van de vermoorde Verkallen nog een andere auto stond. Vegter denkt meteen aan de auto van de minnares Gemma van Son.

Aan de hand van fotoalbums zit Asli Verkallen terug te denken aan de relatie met Richard en aan de relatie met zijn familie. De komst van de dove, autistische Keja heeft het huwelijk niet verbeterd. Richard kon er niet tegen en hij begon Asli te slaan.

Vegter en Talsma ondervragen Peter Verkallen, maar ze komen er niet echt uit. Hij geeft wel toe dat zijn broer een verhouding had met het lekkere, maar domme blondje Van Son. Hij kon niet tegen de situatie met zijn dove zoon.

Vegter koopt een vaas en brengt die naar zijn collega Renée: ze is blij dat hij gekomen is, want ze wil weer dolgraag aan het werk.

Wanneer Asli Verkallen haar schoonouders ontmoet, doet vooral de vader van Richard lelijk. Hij geeft haar de schuld van alles en als hij weggaat, voegt hij haar een scheldwoord toe: “Negerin”. De moeder doet in ieder geval wat aardiger tegen Asli. Maar hoe zal het gaan met de erfenis? Asli zal niets krijgen en ze zal zichzelf in onderhoud moeten voorzien. Asli is eenzaam en verdrietig.  Ze vraagt zich af wat ze moet gaan doen. Berooid terug naar Somalië? 

Intussen wil de politie Gemma van Son wel eens aan de tand voelen: het ligt er immers duimendik bovenop dat ze iets met de moord te maken zal hebben. Ze had een relatie die Richard wilde verbreken, waardoor wraak een aanvaardbaar motief voor een moord zou zijn. Maar Gemma van Son ontkent en zegt dat ze ziek was en Richard niet op de dag van de moord heeft ontmoet. Vegter confronteert haar met de kopieën van mails tussen Richard en Gemma, waarin de toon steeds feller wordt en waarbij Richard afscheid wil nemen van Gemma. Gemma wordt toch gearresteerd.

Asli beraadt zich op de toekomst. Richard had wel een spaarrekening. Zou ze vertrekken naar Somalië? Ze wordt ook achtervolgd door de boulevardpers die waarschijnlijk door Papa Verkallen wakker is geschud. 

Paul Vegter wordt gebeld: hij is opa geworden: de kleine jongen heet Stefan. Min of meer vernoemd naar zijn vrouw Stef. Ingrid is dertig jaar en even oud als Renée die in zijn kamer ligt te slapen. Ze hebben elkaar weer eens opgezocht om troost bij elkaar te zoeken in de donkere dagen voor Kerst. Renée bezoekt daarna Papa Verkallen om hem informatie te vragen. Het is een onsympathieke zak, vindt ze.

Asli wil een advertentie in de krant zetten en doorzoekt wat spullen van Richard. Ze komt er achter dat hij een levensverzekering op zijn leven heeft  afgesloten: ze kan 500.000 euro beuren, maar dan mag ze natuurlijk niet schuldig zijn aan zijn dood. Hij heeft haar dus goed achtergelaten, al mishandelde hij haar al sinds de geboorte van Keja.

Wanneer de rechercheurs Vegter en Talsma Gemma van Son onder druk zetten en haar toe een bekentenis willen dwingen, redt ze zich uit de moeilijke situatie door te zeggen dat ze inderdaad bij het vakantiehuisje is geweest, dat ze ruzie heeft gekregen met Richard, maar ook dat er al een andere auto stond.

Renée is ondertussen naar Asli Verkallen gegaan en ze praat met de vrouw om te horen dat de vrouw door Richard steeds mishandeld is. Hij begon niet alleen te slaan, maar ook met messen te snijden. Tijdens het gesprek komen Paul en Talsma naar Asli toe. Ze wordt nu verdacht van de moord en ze vertelt haar motief; de mishandeling van Richard. Ze was die ochtend weggelopen naar het huisje met Keja, maar Richard was haar komen opzoeken. Hij had haar willen wurgen en daarom had ze hem met een mes direct in haar hart gestoten. In feite bekent ze dus de moord. Terwijl ze afwachten op een begeleider voor Keja die hem moet opvangen nu Asli bekend heeft, dwaalt Renée door het huis: ze ziet Keja en ze ziet ook zijn schetsboek. Na enkele bladzijden met getekende voorwerpen, ziet ze ineens twee haarscherp getekende situaties waar mensen bij betrokken zijn. Het is een scene waarin Richard Asli inderdaad wil wurgen. Op de volgende tekening laat Keja zien dat hij degene is die zijn moeder heeft gered door het mes direct in de hartstreek van Richard te plaatsen. Keja is dus de moordenaar van zijn vader, maar ook de redder van zijn moeder, die hij zo liefhad. Eigenlijk dus een oedipale situatie.

Paul Vegter moet met de billen bloot: hij heeft het al die tijd verkeerd gehad. Bijna had hij door zijn tunnelvisie een onschuldige vrouw (Gemma) een moord aangepraat.

Dit verslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Thematiek

Misdaad: whodunit

Deze literaire (psychologische) thriller heeft natuurlijk de aan het genre vrijwel altijd verbonden thema\'s van de whodunit en de whydunit. Het duurt tot het einde voordat de lezer weet wie de dood van Richard Verkallen heeft veroorzaakt. Het blijkt dan geen moord te zijn, maar doodslag. Dat de lezer tot aan de laatste bladzijde in onzekerheid verkeert, heeft te maken met de verteltechniek van Lieneke Dijkzeul die haar personage Paul Vegter deze keer een tunnelvisie meegeeft. Het is dankzij zijn collega Renée Pettersen die na lange tijd weer enkele werkzaamheden verricht dat de verkeerde vrouw niet onschuldig wordt opgesloten.

Motieven

Wraak

Keja neemt wraak op zijn moeder omdat die zijn moeder bedriegt en omdat hij zijn moeder mishandelt.

Liefde

Als je naar de titel kijkt, komt meteen het motief voor de doodslag aan de orde. Wat overblijft in het leven van een mens is de ultieme vorm van liefde. Dat beseft Paul als hij zijn kleinzoon in zijn armen houdt, maar Keja beseft het ook wanneer hij voor zijn moeder opkomt die door zijn vader wordt mishandeld. Hij kan het niet verbaal, maar wel met zijn handen. Eigenlijk is het wel een vorm van wraak nemen.

Moeder-zoonrelatie

Asli richt haar liefde (bescherming) op haar zoon, waardoor het moeder-zoonmotief (zelfs een beetje Oedipaal: hij doodt immers zijn vader) ook in deze thriller voorkomt.

Lolitamotief

In de reeks met Vegter staat natuurlijk ook altijd centraal de relatie die hij heeft met de veel jongere collega Renée Pettersen. Zijn dochter is even oud als zijn vriendin en dat is natuurlijk wel een vreemde situatie. Sterk is wel dat Dijkzeul juist in deze relatie blijk geeft over psychologisch inzicht te beschikken.

Discriminatie en racisme

Moeder Asli is een tragisch figuur omdat ze gediscrimineerd wordt door de familie van Richard die in haar niet meer dan een negerin zien.

Opdracht

Voor Bull

Titelverklaring

Heel lang kon ik in de thriller niet een passage vinden waarin de titel letterlijk werd aangegeven. Maar bij herlezing van het slot trof ik toch eindelijk de zin aan waarom het in de titel gaat , maar eigenlijk ook in deze psychische thriller (betere term dan literaire thriller).

Als de tekening van de moord (gemaakt door Keja) wordt beschreven, dan is er een zin te vinden die naar de titel verwijst.

Hij dacht aan het ogenblik dat hij zijn kleinzoon voor de eerste maal in zijn armen had gehad, de met niets te vergelijken geur van een pasgeborene rook, en had geweten dat dit het was wat overblijft   - de instinctieve  drang te beschermen wie bij je hoort en kwetsbaar is. De sterkste vorm van liefde.” (blz. 283).

Het is o.a. deze zin met dit idee dat de vijfde thriller van Lineke Dijkzeul boven het huis-, tuin-en keukenniveau uittilt.

“Wat overblijft” is de drang te beschermen van iemand die bij je hoort en kwetsbaar is. Dat hoort in deze thriller bij de volgende personen:

- Paul Vegter met de kleinzoon in zijn armen die hij wil beschermen;

- een verwijzing naar de andere boeken waar hij zijn vrouw Stef heeft willen beschermen tegen de kanker;

-  het verwijst ook naar de moederliefde van Asli voor haar zoon Keja: ze heeft haar kwetsbare kind steeds willen beschermen tegen de vader en ze is ook bereid de moord voor haar rekening te nemen en haar zoon te vrijwaren;

- Keja (hoe autistisch hij ook is) heeft ook zijn moeder die altijd goed voor hem heeft gezorgd en het tegen zijn vader voor hem opnam, beschermt hij tegen de wurgdood. Ook voor hem is dit de sterkste vorm van liefde.

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt verteld in 30 genummerde hoofdstukken. De volgorde van de hoofdstukken is chronologisch. Om het verleden op te kunnen rakelen bekijkt Asli Verkallen in het verhaal enkele keren fotoalbums. De structuur van de thrillers van Dijkzeul is altijd helder.

Het perspectief wisselt nog al eens. Je bekijkt het verhaal vooral vanuit het perspectief van Asli Verkallen en dat van rechercheur Paul Vegter. Maar enkele passages worden ook verteld vanuit een ander standpunt en dan lijkt de verteller bijna een alwetende verteller. Wanneer Asli en Paul vertellen, lijkt er sprake te zijn van een personale verteller.

Decor

We weten dat het verhaal zich in december, vlak voor Kerst afspeelt, maar in welk jaar wordt niet vermeld in het verhaal. Die vaagheid wordt in alle thrillers van Lieneke Dijkzeul gehanteerd. Wel kun je zien dat er sprake is van een actueel verhaal, vanwege de sociale media die worden gebruikt (mail, iPhone).  

Ook over de plaats van de handeling worden geen mededelingen gedaan. De moord vindt plaats in een vakantiehuisje. Maar waar Asli en Richard wonen wordt niet vermeld.

Stijl

Zoals in alle boeken van deze serie een heldere stijl met treffende metaforen. Zeker geen overdaad aan beeldspraak. Ook in de nuchtere en dagelijkse dialogen onderscheidt de schrijfster zich van anderen. Geen gezeur over details, maar een werkelijke poging van de schrijfster om  in de huid van haar personages te kruipen. Dat is in haar vijfde thriller erg goed gelukt bij het personage Asli Verkallen.

Bij Paul Vegter is de schrijfster wat meer op de herhalingstoer, want het is immers het vijfde boek in de serie over hem. Het gevaar ligt dan wel een beetje op de loer dat er teveel herhalingen over hem worden verteld en dat er een cliché personage ontstaat. Misschien moet Dijkzeul nog één boek schrijven om de serie af te sluiten en zich daarna te richten op een ander personage.

Slotzin

Binnen legde Vegter een paar houtblokken op het vuur en vulde zijn glas opnieuw. Hij strekte zijn benen naar de oplaaiende vlammen en trachtte vergeefs de sentimentele gedachte te verdrijven dat warmte was wat alles in leven hield.

Beoordeling

Lieneke Dijkzeil schrijft thrillers die ver boven de grauwe middelmaat van de generatiegenoten uitgaan. Ik denk hierbij aan Simone van der Vlugt, Loes den Hollander, Marjon Pauw en Suzanne Vermeer. Dijkzeul vertelt niet zoals anderen of personages pindakaas dan wel aardbeienjam op hun brood nemen, maar gaat dieper in op hun gevoelens ten opzichte van elkaar.

Ze verdienen daarom wel een plaats op de literatuurlijst. Voor de havolijst is dat zeker geen probleem. Ik vind dat een leerling van vwo een thriller van Dijkzeul wel op de lijst kan zetten.

Recensies

"Wat overblijft is een uitstekende neder-thriller, niets meer en niets minder, en aldus zeer geslaagd." http://www.nrclux.nl/404....ensie4.htm

Bronnen

Website van Lieneke Dijkzeul
www.lienekedijkzeul.nl
Interview met de schrijfster
http://www.misdaadromans....lijft.html
Je hebt nog 2 Zeker weten goed verslagen over.

Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.

35.458 scholieren gingen je al voor!

Geschreven door Cees

Foto van Cees

Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds  mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat.  Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.

Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor  scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Wat overblijft door Lieneke Dijkzeul"

Ook geschreven door Cees