Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 138 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

Philippe Gautier controleerde de datum op de postzegel, voelde aan het papier, rook er even aan... en las toen opnieuw de mysterieuze woorden op het stukje karton. Voorzichtig legde hij het kaartje op de salonvleugel.

Samenvatting

Er zijn drie delen in de roman:
I 
Philippe Gautier (een gepensioneerde cellist) ontvangt een ansichtkaart van zijn ex-vrouw Sylvia die op de plaats geweest is met haar nieuwe vriend Michiel waar Philippe twintig jaar terug ook met haar en zijn kinderen op  vakantie is geweest.
Hij denkt in Parijs- waar hij woont-  dan terug aan zijn huwelijk met Sylvia en hoe dat huwelijk werd verbroken. Daarbij lopen heden en verleden steeds door elkaar. 
Als middelbare scholier had hij Sylvia leren kennen. Ze vonden elkaar aardig, waren niet direct verliefd en wachtten ook een flinke tijd voordat ze seks hadden. Toch waren het de bevrijde jaren zestig (Beatles, lange haren en provo's). Philippe studeerde als cellist en ze hadden een leuke tijd met elkaar. Op een zeker moment is Sylvia zwanger van een meisje Rosa. Een kleine twee jaar later wordt Axel geboren. Het huwelijk wordt door de komst van de twee kinderen gezapiger. 
In zijn nieuwe baan als celloleraar in Amsterdam ontmoet Philippe het jonge meisje Davide. Hij gaat haar lesgeven. Zij heeft belangstelling voor zijn kunstwereld van de klassieke muziek. Sylvia heeft dat niet.
Heden: Philippe geeft les aan een jong meisje Claire, een dochter van een vriend van hem. Ze heeft niet de juiste feeling voor de muziek en het cello-instrument, vindt hij. Hij vertelt ook op haar vrijgevochten jeugd en seksleven, in tegenstelling tot vroeger.

II
Naarmate het huwelijk gezapiger wordt, wordt de relatie tussen Davide en Philippe aantrekkelijker. Het kan niet uitblijven: hij wordt verliefde en later gaan ze ook met elkaar naar bed. Het eeuwenoude motief: man vindt dat zijn vrouw hem niet begrijpt, ontmoet jonge interessante vrouw en gaat vreemd. Sylvia weet het eigenlijk wel, maar Philippe vertelt het op een bepaald moment toch aan  haar. Het huwelijk verzandt nog meer. De verhouding met Davide duurt enkele jaren. Het keerpunt wordt een vakantie in Frankrijk. Davide verblijft in de buurt en heeft een paar nare ervaringen met kampgenoten. Ze bellen elkaar en Davide vindt dat hij haar moet komen helpen. Philippe neemt de moeilijke beslissing er naar toe te gaan, maar Sylvia vindt dat hij naar haar toe mag gaan. Hij pakt de trein en laat zijn gezin in de steek.
Heden: Philippe overdenkt dit tijdens een wandeling naar een restaurant en het eten van een luxe maaltijd. Daarin filosofeert hij o.a. over de muziek, de Amerikaanse samenleving (egoïstisch, geen oog voor de ander), de Franse cultuur (te weinig arbeid, te vroeg met pensioen) de Afrikaanse vluchteling die als ober werkt in het restaurant.

III
Philippe wordt opgewacht door Davide. De ergste problemen zijn intussen al voorbij. Ze hebben seks met elkaar en dan ervaart Philippe dat Davide in haar seksuele beleving heel erg met zichzelf bezig is. Hij voelt zich daardoor erg eenzaam. Hij twijfelt eraan of hij de goede keus heeft gemaakt en krijgt een schuldgevoel tegenover zijn kinderen. Na de vakantie zet hij Davide thuis in Amsterdam af, maar als hij thuiskomt vindt zijn vrouw dat hij maar beter kan vertrekken.
En dan gebeurt wat iedereen voorzien kan: de relatie met Davide bloedt dood en Sylvia krijgt een andere vriend. Wel houden ze ten behoeve van de kinderen een goed contact. Het schuldgevoel tegenover zijn kinderen blijft echter.
Heden: Teruglopend vanuit het restaurant ziet Philippe in zijn illusie dat Sylvia en de twee kinderen hem tegemoet komen. Hij weet echter dat het een illusie is. Hij is van elk waarheen bevrijd. 

Personages

Sylvia

Het type van de vrouw op de achtergrond. De moederfiguur, blij met haar kinderen wat volgens Philippe leidt tot trouweloosheid tegenover de echtgenoot. Het seksleven is niet denderend. Ze ziet van een afstandje wat er gebeurt met Philippe. Laat hem in Frankrijk ook gaan naar Davide, maar ervaart dat later toch als een motief om Philippe te verlaten. Blijft wel contact met hem houden en vindt uiteindelijk een nieuwe partner. Ze is het moedertype van het duo : moeder en hoer.

Davide

In het duotype moeder en hoer is Davide de laatste. Ze is het struikelblok in de relatie met een getrouwde man. Ze windt hem op en om haar vinger. Maar als die weer over zijn gezin begint, heeft ze genoeg van hem. De relatie verzandt en zij gaat ver weg (Zuid-Afrika) om weer een relatie met een andere leraar te kunnen beginnen.

Philippe

Prototype van een man die in zijn huwelijk de vrijheid heeft verloren. Die zijn vrouw Sylvia niet ziet meegaan in zijn interesses. Die heeft namelijk meer aandacht voor haar kinderen (zie hierboven: moedertype) en seks op haar beloop laat. Hij komt dan in de verleiding seks met een jonge studente te zoeken. Hij is op haar verliefd vooral vanwege haar interesse in de muziek in het algemeen en het cellospel in het bijzonder. Toch is Philippe geen Don Juan. Daarvoor is hij te weinig bruisend. Heeft na Davide nog wat korte relaties gehad, maar ook die waren niet erg spetterend. Leeft eigenlijk in Parijs een eenzaam bestaan.

Quotes

"Hij was onthecht, vrijgemaakt- van jeglichem Wozu befreit." Bladzijde 9

"Kort nas die eerste ontmoeting bij de garderobe hadden ze elkaar opnieuw gezien. Hij was naar de beroemde bladmuziekzaak in de Van Baerlestraat gegaan om nieuwe partituren voor zijn beginnende lespraktijk in Amsterdam op te zoeken en in gedachten verzonken botste hij op haar." Bladzijde 21

"Zelfs de stokbroden die langwerpig, in lijn met de gevels en de ramen, fier, gebalanceerd, rechtop bleven staan! Ja het bakken van brood, in essentie toch een vrouwelijke activiteit, via de baguette tot ode aan de mannelijkheid was getransformeerd." Bladzijde 66

"De onweerstaanbare verleiding met het donkere haar die nu tegenover hem stond had hem de koers van zijn leven doen verlaten: Marcus Antonius die alleen nog maar Cleopatra kon zien en zijn missie verzaakte, zijn vloot verliet. Don Jos;e die voor Carmen deserteerde. O, Davide." Bladzijde 110

"Maar een andere kant van me wil zo graag weer uitvliegen. wil weer los en weg en ongebonden zijn, door niemand beheerst! Het is alsof er een deken over me wordt gelegd...." Bladzijde 102

Thematiek

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding

De roman is een klassiek voorbeeld van een huwelijksrelatie die op jonge leeftijd begint, niet heel heftig is, waarin een huwelijk wordt gesloten en waarin kinderen worden verwekt. Dan- halfweg in je leven- op de leeftijd van een veertigjarige denk je:" is dit alles? De ketenen van het huwelijk zijn te zwaar, de seks brengt soms alleen maar meer eenzaamheid en de partners begrijpen elkaar niet langer. Dan komt er in het leven van één van de twee een nieuwe vlam: meestal een jongere uitgave. Met hem/haar kan eerst gepraat worden, daarna gevreeën. De scheiding der geesten is compleet. Er wordt gekozen voor een scheiding en dan blijkt later dat de hele geschiedenis van het liefdesspel zich herhaalt. Daarom is "Van elk waarheen bevrijd" een klassieke roman, zelfs met een erg eenvoudig cliché "Mijn vrouw begrijpt me niet."

Motieven

Midlifecrisis

Er is wel sprake van een klassieke overspelfactor. Philippe zit vast in zijn huwelijk met Sylvia. Het huwelijk verkeert in een crisis. Philippe heeft ongeveer de leeftijd van 40 jaar en dan gaan heel wat mannen (in de literatuur) er vandoor met een jongere vriendin.

Eenzaamheid

Eigenlijk is Philippe per slot van de eindafrekening een eenzaam figuur. Kind eren min of meer kwijt, geliefdes zijn er niet meer. Seks heeft zijn eenzaamheid niet meer op. Er is sprake van een existentiële eenzaamheid en dat is ion een land waarin de schrijvers Sartre en Albert Camus dat het eerst verkondigden in hun romans, niet eens zo gek.

Seksualiteit

De seksuele relatie tussen Sylvia en Philippe is niet zo flitsend. Ook nadat ze verkering hadden hebben ze een tijd gewacht met seks. Het zijn niet zulke seksbeesten. Dat gaat in het begin van de relatie met Davide heel wat beter. Maar ook daar komt uiteindelijk de klad in. Als Philippe naar Davides zomerkamp gaat hebben ze seks, maar hij merkt dat ze het seksueel beleven vooral voor haar zelf nodig heeft. Philippe voelt zich eenzaam in de seks met haar. datzelfde geldt voor de relaties met andere vrouwen die hij meestal kort heeft. Seks speelt daarin zeker geen superrol.l.

Muziek

Muziek speelt een belangrijke rol in het leven van de cellist/celloleraar Philippe. Zijn vrouw heeft niet veel op met deze muziekstijl en het instrument. Hierdoor wordt hun relatie ook niet zo diep. Davide kan zich meer inleven in de muziek van de cello, omdat ze dat instrument ook zelf bespeelt. Philippe heeft ook een voorliefde voor Bach en komt er bovendien aan het einde van het verhaal achter dat de Franse componisten eigenlijk dieper werk produceren dan de Duitse componisten.

Verlangen naar vrijheid / vrijheidsdrang

Philippe kent in zijn huwelijk een groot verlangen naar vrijheid. Dat verlangen keert ook terug in de bewoordingen van de titel. maar de vrijheid die hij krijgt door van Sylvia te scheiden, krijgt hij niet terug bij Davide. Zie voor het verlangen blz. 102 "Maar een andere kant van me wil zo graag weer uitvliegen. wil weer los en weg en ongebonden zijn, door niemand beheerst! Het is alsof er een deken over me wordt gelegd....

Heden en verleden

Het verhaalheden (21e eeuw) en het verleden van Philippe lopen in deze kleine roman steeds door elkaar heen. Aanleiding daarvoor is de kaart die Philippe van zijn ex-vrouw heeft ontvangen.

Overspel

Tijdens het huwelijk met Sylvia pleegt Philippe overspel met Davide. Ook Philippes vader ging in zijn huwelijk regelmatig vreemd.

Relatie leraar-leerling

Het overspel is een klassieke leraar-leerling relatie. Leerling vindt leraar interessant. Leraar voelt zijn ego gestreeld en gaat een relatie aan.

Schuld(gevoel)

Philippe maakt een keus om zijn gezin te verlaten voor Davide. Hij heeft daarover vooral een schuldgevoel met betrekking tot zijn kinderen Rosa en Axel. Ook voelt hij zich schuldig omdat hij wat denigrerend heeft gesproken over Afrikaanse vluchtelingen.

Motto

Geen motto en geen opdracht.

Trivia

Thierry Baudet is de fractievoorzitter van de kleine politieke partij Forum der Democratie.

Je mag je als lezer best afvragen of het boek wel uitgegeven zou zijn als Baudet geen spraakmakende politicus was geweest. Hij kreeg nu ook weel toegang tot talkshows als Pauw.

Titelverklaring

De titel komt drie keer in de roman voor.
Op blz. 9 nog in het Duits.  "Hij was onthecht, vrijgemaakt- van jeglichem Wozu befreit"
Op blz. 10 : "Elke keer was die regel uit de "Ode aan de muziek"van Rilke weer in zijn hoofd opgekomen. Van elk waarheen bevrijd"
En het is ook de slotzin van de roman. (blz. 138) Philip wist dat het niet waar was wat hij nu zag; hij wist dat het niet waar was, maar hij had de kracht niet om zich los te maken uit de illusie. Voor even was hij werkelijk van elk waarheen bevrijd.

De titel verwijst naar het leven van Philippe. Hij heeft een sterk verlangen naar vrijheid. Een huwelijk of een relatie benauwen hem. Toch heeft hij een grote liefde Sylvia. Op de laatste pagina ziet hij haar in een illusie aan komen lopen. Met zijn beide kinderen. Dat is eigenlijk het mooist denkbare. Een geliefde waaraan je verder geen verplichtingen hebt.

Structuur & perspectief

De roman is opgebouwd in drie delen. Deze drie delen zijn onderverdeeld in korte hoofdstukken die gescheiden worden door een witregel. In deze drie delen lopen heden en verleden steeds door elkaar heen. Vanuit het heden in Parijs  denkt de verteller terug aan zijn huwelijk en zijn jongere vriendin. Het verhaal van de roman wordt dus niet-chronologisch verteld.

Philippe is een personale verteller in de o.v.t. Hij vertelt het verhaal aan de lezer, maar er zijn ook enkele passages aan te wijzen waarin er sprake lijkt van een alleswetende verteller (bijv. de passage waarin wordt verteld hoe de familie van Sylvia reageert op haar vriendje Philippe)

Decor

De tijd waarin het verhaal speelt  heeft een aantal  lagen. De eerste periode  is wanneer Philippe Sylvia ontmoet. Hij is een babyboomer en de ontmoeting op school kan midden jaren zestig zijn geweest. (tekstgegevens: Beatles, lange haren van de jongens, provotijd) Daarna gaat hij studeren en weer later trouwen met Sylvia. Daarmee leeft hij twintig jaar samen. Daarna komt er een einde aan hun huwelijk door de relatie met Davide. Philippe zegt dat hij gepensioneerd is. Als we dat gewoon op 65 jaar houden, dan speelt  het verhaalheden zich ongeveer af in 2015-2016. 

De diverse decors zijn:
verhaalheden: Philippe woont in Parijs in een appartement.
verleden: Hij wordt celloleraar in Amsterdam, waar ook Davide in de Pijp woont.
Philippe woont later in Utrecht.
De vakanties in het verleden bracht de familie door in het Franse Conques.

Stijl

Vlotte stijl. De seksscènes zijn in tegenstelling tot de eerste roman "gewoon" beschreven. In deel 2 ventileert Philippe ook wel zijn houding tegenover Amerika, Frankrijk en de vluchtelingen. Af en toe gebruikt hij zijn muzikale eruditie en woordkennis om  de stijl wat minder gewoon te maken.
Sommige metaforen zijn wel origineel, waarvan hieronder een paar voorbeelden:
(blz. 27) .... die eeuwige Hans Rijn die het muziekonderwijs veertig jaar lang had gedomineerd, die op de celloafdeling zat als een nijlpaard op een boomstronk"
(blz. 38) "Als een plant had Sylvia zich in de loop der jaren om hem heen gekruld en hij had haar opgetild, losgemaakt van de grond en met zich meegedragen; opnieuw wortel laten schieten rondom hem.
(blz. 58) "Hij voelde  zich verloochend-alsof ze ineens aan twee verschillende kanten van een rivier of bouwwerk waren komen te staan en alleen nog maar, of via hun kinderen konden bereiken."
(blz. 83) Een gestold land was dit Frankrijk, deze hexagoon, een bevroren cultuur- ook economisch natuurlijk op slot, met dertigurige werkweken en pensioenen die op je vijftigste begonnen.

Slotzin

Philip wist dat het niet waar was wat hij nu zag; hij wist dat het niet waar was, maar hij had de kracht niet om zich los te maken uit de illusie. Voor even was hij werkelijk van elk waarheen bevrijd.

Beoordeling

Het is maar een korte roman, eigenlijk niet meer dan een novelle. Hoewel het verhaal integer en begrijpelijk geschreven is, voegt de inhoud niet veel toe aan de al bestaande literatuur over vreemdgaan. 
Het verhaal is eigenlijk heel clichématig. Man heeft een verzand huwelijk; zijn vrouw kan niet mee in zijn muziekwereld; hij ontmoet een meisje die wel dezelfde liefde voor de cello heeft en dat maakt haar interessant. Hij zit in zijn midlifecrisis. Het meisje is 15 jaar jonger. Hij maakt de verkeerde keus en de nieuwe relatie bloedt natuurlijk ook dood. Spijt overheerst. Daarmee heeft Baudet niets nieuws toegevoegd. 
Het boekje is mooi gebonden uitgegeven met een lekkere bladspiegel. Gezien de korte inhoud voor scholieren geen groot probleem om op hun lijst te zetten. Ander voordeel, het kan dan worden gecombineerd met heel veel boeken over mislukte liefdesrelaties en vreemdgaan.

Recensies

"Van elk waarheen bevrijd is een romantische, melancholische en bedrukte roman waarin een man van middelbare leeftijd gaat terugdenken aan een tijd toen hij nog jonger was en er nog keuzes gemaakt dienden te worden. Het leven heeft hem ondertussen ingehaald en de te maken keuzes worden steeds schaarser. De vraag rest of zijn keuzes wel altijd de juiste waren, meer bepaald als het op de liefde aankomt. Het is een soort roman waarvan er de laatste tijd heel veel verschijnen. Is het de maatschappij die meer dan ooit reflecteert en zich overgeeft aan nostalgische gedachten, of zijn het enkel de schrijvers die er last van hebben?" https://www.hebban.nl/rec...en-bevrijd

"In de verte deed ‘Van elk waarheen bevrijd’, behalve aan al die oudere-man-jonger-meisjeboeken, denken aan ‘Walging’ van Sartre, dat zoveel uitgesprokener en negatiever is, maar dat ook een soort geestelijk niemandsland beschrijft. Baudets novelle beschrijft, op volkomen onspectaculaire, hier en daar zelfs enigszins flegmatische toon het blikveld van een filosofische estheet in onze tijd. Daarmee is het in elk geval één ding niet: een populistische roman. Ook de scène waarin de hoofdpersoon zijn waardering uitspreekt voor een Ethiopische ober lijkt zijdelings bedoeld om het mogelijke verwijt van domme xenofobie te ontzenuwen. Als het maar goed en mooi is, dan deugt de wereld." https://www.trouw.nl/cult...~ac88a8fe/

"Wel degelijk een politiek boek dus, want ook in dit wereldbeeld is het persoonlijke politiek. De heersende ideologie is de boosdoener, de mens zelf niet. Daarin schuilt ook de zwakte van Baudets novelle: in dat zelfgenoegzame, banale geloof in het eigen gelijk. Het getuigt van oogkleppen en wegkijken om de hoofdpersoon volledig vrij te pleiten. Het mislukken van zijn relaties zou óók te maken kunnen hebben met zijn diepgewortelde (negentiende-eeuwse!) vrouwbeeld – ik opper maar iets. Net als in Baudets misogyne eerste roman zijn vrouwen hier wezens die schoonmaken en broden bakken, of zich gedienstig plooien naar de sterke man, als objecten van affectie met ‘schoudertjes’, een ‘meisjesmondje’ en een jurkje zonder ondergoed eronder. Moeder of hoer. De man die met zo’n vrouwbeeld op zak een relatie zoekt, komt tragisch uit." https://www.nrc.nl/nieuws...r-a1603334

"Vies eten is soms heel lekker, en op dezelfde manier kan het heerlijk zijn om slappe boeken te lezen. Deze week had ik er twee, waaronder Baudets nieuwste roman Van elk waarheen bevrijd, met zijn 136 pagina’s eigenlijk meer een novelle. Ik had hem in een wip en een scheet uit, inclusief de inmiddels al legendarisch bespottelijke stokbroodscène: de baguette – ‘fier, gebalanceerd, rechtop’ – als ‘ode aan de mannelijkheid’. Veel méér te lachen viel er helaas niet. Een vrij saai verhaal over Philippe, een man op leeftijd – rijk, romantisch, erudiet, muzikaal – die zijn vrouw heeft verlaten voor een jong meisje, en daar, te laat, spijt van heeft. Intussen flaneert hij door Parijs, speelt cello en mijmert daarbij even gestaag als pompeus over muziek, kunst, architectuur en vooral de teloorgang van het oude Europa." https://www.volkskrant.nl...~b3ed7f53/

"Interview over de roman van Thierry Baudet in het programma van Jeroen Pauw." https://www.youtube.com/w...pREZX2XHrg