Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2016
• 250 pagina's
• Uitgeverij: Nieuw Amsterdam

Flaptekst

Eerste zin

‘You ain’t seen nothing yet,’ zei Max Bulder altijd. Hij gebruikte graag Engelse uitdrukkingen, alsof dat de enige manier was waarop iets bekrachtigd kon worden. Hij zei ook: ‘Alle bedrijven gaan ooit failliet, dat is een zekerheid, net als de dood.’ Hij kon het weten want hij had al bij drie bedrijven gewerkt die niet meer bestonden maar hem gemaakt hadden tot wat hij nu was: President Europe.

Samenvatting

Douwe(25) is kind van een Duitse moeder en een Nederlandse vader die hem echter nooit heeft opgevoed.  Na zijn studie wiskunde solliciteert Douwe bij een groot internetbedrijf Spidernet. Het is 2002. Hij wordt aangenomen en leert al snel de filosofie van het bedrijf kennen, dat kleine zieltogende bedrijfjes opkoopt, oppompt en later weer met winst verkoopt. Aan het hoofd staat de rijke Max Bulder en zijn personal coach wordt Chris. Douwe laat zich snel inpalmen. Hij ontmoet ook een invloedrijke vrouw Kerry, maar die ziet hem nauwelijks staan. Het bedrijf ontwikkelt zich snel. Douwe groeit mee, tot afgrijzen van zijn vriend Sven die meer een kunstenaar is.

Max Bulder die steeds maar groter en meer wil, denkt erover een vestiging in Frankfurt te openen. Douwe moet daar heen voor de cijfermatige begeleiding van de zaak en hij krijgt Kerry als directeur boven zich. Manon, een vrouw die twaalf jaar ouder dan Douwe is, (en een kind heeft) gaat ook mee om de opening voor te bereiden. Ze laat merken dat ze wat voor hem voelt. Ze doet in een bar iets grappigs met een biljartbal. Chris komt ook over om hem adviezen te geven. Dat gaat o.a. over het mooier voorspiegelen van de zaak dan hij is. Bij het kopen van een winterjas ziet Douwe een aantrekkelijke verkoopster bij P&C.  Hij probeert haar enkele keren daarna opnieuw te zien. Maar dat gebeurt pas een hele tijd later als ze worst op straat verkoopt.

Manon reist enkele keren heen en weer naar Nederland. Ze wil wel seks met Douwe, maar hilarisch is de keer dat ze bij het voorspel door een heli worden gestoord, waarbij Douwe met een sterke zaklantaarn twee geveltoeristen ontdekt die daarna naar beneden springen. Een blijkt later doodgevallen te zijn, de ander is zwaar gewond. Die blijkt Pavlek te heten en is toevallig de broer van het P&C-meisje Kate. Douwe heeft een schuldgevoel daarover. Manon heeft een cavia voor hem gekocht en met Kerst 2002  bezoekt hij zijn Duitse moeder, die erg zuinig leeft.

In januari 2003 wordt het filiaal geopend en Douwe heeft ervoor gezorgd dat Kate en een vriendin op de receptie mogen serveren, zodat ze wat kunnen bijverdienen. Ze zien er zeer sexy uit en de opening o.a. daardoor wordt een succes. Zakelijk gezien vlot het nog niet en er komen voorlopig geen deals los met klanten. Dat kan het bedrijf niet hebben en vooral Chris stimuleert (en bedreigt!)  Douwe om met cijfers te gaan goochelen. Eigenlijk is er sprake van internetfraude.Het gaat wel erg ver als Chris op een skivakantie dreigt Douwe uit de skilift te gooien, als hij niet wil meewerken.  Maar er komen nog steeds weinig deals, Kerry wordt boos en hij wordt  ook een keer teruggeroepen naar Hoofddorp. Op de terugweg gaat hij langs bij zijn Utrechtse vriend Sven die samen met hem de as van zijn stiefmoeder uitstrooit.

Om vaart in de zaak te krijgen bedenkt Douwe een tweetrapsstrategie. nadat potentiële klanten met mails zijn bestookt, gaat er ook een telefoonteam   aan het werk. Aanvankelijk allemaal  zonder succes. Sven komt naar Frankfurt en ze gaan met Manon een trip maken naar Oost-Duitsland. Daar blijkt een toenadering te komen tussen Sven en Manon. Hij bindt de kat op het spek als Kerry hem terugroept voor uitleg en overleg. Hij vertrekt met de trein naar Frankfurt. Sven bekent later dat hij met Manon geneukt heeft. Ook na de truc met de biljartbal van Manon.  Douwe vindt het niet heel erg, want hij heeft regelmatig tegen betaling seks met Kate en hij heeft haar beloofd zoveel geld bijeen te vergaren dat Pavlek geholpen kan worden met een nieuwe operatie. Uiteindelijk bedenkt hij een soort wagentje waarmee Pavlek zich kan redden bij de worstenverkoop. Kate is er niet heel blij mee. Die had liever cash geld gezien. 

Sven heeft geld geërfd van zijn stiefmoeder en hij wil het grootste deel beleggen bij Spidernet. Hij doet dat op aanraden van Manon,  maar Douwe raadt het hem sterk af. Douwe heeft weer een nieuw plan dat hij heeft afgekeken van de Herbalifeverkooptechniek die Manon als bijbaan heeft. Er moeten ambassadeurs komen die ook nog eens in de watten worden gelegd (bijv. heliverhaal met schieten op kippen).
Wanneer Manon en Kate elkaar ontmoeten, snapt Manon hoe de relatie in de steel zit. Ze ziet dat Kate dezelfde schoenen heeft gekregen als zij van Douwe.  Het bedrijf krijgt in de publiciteit steeds meer tegenwind en Max Bulder wil nog een stunt uithalen op de Miljonairsfair in Amsterdam. Daar kunnen Kate en haar vriendin weer hangend in sexy catsuits champagne inschenken voor genodigden. Maar Max krijgt op dezelfde beurs klappen van een bedrogen klant. Het gaat niet allemaal meer zo voorspoedig.

Niet lang daarna valt de FIOD binnen in Hoofddorp en ontvangt Douwe in zijn brievenbus twee CD's met informatie over Max, Manon en het bedrijf. Het zijn allemaal oplichters, inclusief Manon.
Chris wil ook wraak nemen, want hij wil zijn geld terug hebben en gaat met Douwe naar Hoofddorp. Maar daar is de kluis al leeggehaald door Max (en Manon?)  Door een hand van Charles in de papiervernietiger te stoppen, krijgen ze van hem de code van de kluis in Frankfurt. Ze rijden er samen heen, maar de code blijkt vals. Douwe kent echter een reeks getallen uit Kerry's bestand en die blijkt juist te zijn. De kluis in Frankfurt ligt vol met geld.  Bij het inladen in de auto's stopt Douwe een groot deel in een oude auto van Sven. De auto van Chris wordt door de politie onderschept en zijn eigen auto wordt in de gaten gehouden. Hij schakelt eerst Kate in op de auto op te halen,  maar die houdt het geld voor zichzelf als ze tenminste weet te ontsnappen.
Dan laat Douwe  Sven  diens oude autootje ophalen met de zak met geld erin. 
Samen rijden ze zorgeloos naar Zuid-Frankrijk: twee jongens met "Schwung." 
 

Personages

Douwe

Douwe is nog jong als hij mag gaan werken bij Spidernet. Hij is goed in wiskunde en hij mag met Excelschema's verkoopresultaten bijhouden. Hij mag dat later ook gaan doen in Frankfurt. Hij wordt daarbij gecoacht door Chris, maar die heeft er zelf ook een zakelijk belang bij. Hij bedreigt Douwe met geweld om gedaan te krijgen dat hij met cijfers fraudeert. En Douwe heeft niet genoeg "schwung" om zich daartegen te verzetten. Ook in de menselijke relaties is Douwe geen hoogvlieger. Met Manon ziet hij een relatie niet zitten, met zijn leidinggevende Kerry kan het natuurlijk ook niet, maar die wil hem ook niet. En het meisje Kate gaat alleen met hem mee omdat ze geld nodig heeft. Aan het einde van het verhaal toont hij wel enige slimheid in het verkrijgen en wegsluizen van geld. Daardoor kan hij nog een zonnige toekomst met zijn vriend Sen tegemoet zien.

Sven

Sven is een vriend van Douwe. Die verzet zich van het eerste moment af tegen de baan die Douwe heeft aangenomen. Hij vindt dat Douwe bepaalde principes verkwanselt. ze blijven met elkaar contact houden. Svens stiefmoeder overlijdt en hij is daarvan even van de kook. Douwe gaat naar hem toe en later verstrooien ze ook samen de as. Sven komt ook naar Duitsland en ze maken een trip door het voormalige Oost-Duitsland. daar laat Sven zich ook inpakken door Manon. Ze hebben seks met elkaar en ze weet hem te bewegen om geld (van de erfenis) in Spidernet te steken. Dat had Douwen hem juist afgeraden. Aan het einde komt Sven naar Frankfurt en hij is een handige hulp om het geld dat Douwe in zijn ouwe had verstopt op te halen. Samen gaan ze naar het zonnige zuiden. Sven komt in het algemeen toch wat sympathieker over dan Douwe.

Manon

Manon die met beide mannen wel seks heeft en misschien nog wel een relatie met één van hen zou willen beginnen, blijkt ten slotte ook in het complot van Spidernet te zitten en het geld uit Hoofddorp te hebben weggehaald. Toch min of meer het verhaaltype dat je eerst vertrouwt wat later ten onrechte blijkt te zijn.

Quotes

"Ik had me via internet voorbereid. Het riedeltje vragen waarvan iedere HR-medewerker zich bedient kwam inderdaad voorbij: wat mijn beste vriend over mij zou zeggen (ja, wat vond Sven eigenlijk van me?), waarom ik en niet een ander de baan moest krijgen (de verpakte vraag naar toegevoegde waarde), wat ik over vijf jaar wilde doen (als je dat weet ben je een suffe zak)" Bladzijde 11

"Daar reden we dan, allebei beroofd van onze vriendin. Het zou vast in het voordeel van onze vriendschap werken. Ik dacht aan de afgelopen dagen, kon het nog steeds niet geloven: Manon, Gregg, Chris, Charles, Max, Kerry en als laatste Kate – iedereen was verdwenen, alsof ze nooit hadden bestaan. Wat in anderhalf jaar werd opgebouwd, was binnen enkele dagen afgebroken. Zou ik ooit iemand terugzien?" Bladzijde 205

"Daar reden we dan, allebei beroofd van onze vriendin. Het zou vast in het voordeel van onze vriendschap werken. Ik dacht aan de afgelopen dagen, kon het nog steeds niet geloven: Manon, Gregg, Chris, Charles, Max, Kerry en als laatste Kate – iedereen was verdwenen, alsof ze nooit hadden bestaan. Wat in anderhalf jaar werd opgebouwd, was binnen enkele dagen afgebroken. Zou ik ooit iemand terugzien?" Bladzijde 203

"‘Geef ons godverdomme de code.’ Ik leunde zwaar tegen Charles aan zodat Chris de hand makkelijker boven de shredder kon houden. ‘Zeg het.’ Hij wachtte niet eens tot Charles iets zei maar drukte met zijn ogen dicht de hand in de shredder, die een snerpend geluid maakte, overschreeuwd door Charles. De shredder liep nog even door en stopte toen, maar het geschreeuw hield aan. Het plastic venstertje waarachter papierslierten lagen, was rood. ‘Jezus, jongens, dat doet pijn. Godverdomme, houd op!’ Hij schreeuwde een getal. Met een zompig geluid trok Chris de hand uit de shredder en rende naar de andere kamer." Bladzijde 194

"Angst is de snelst overdraagbare emotie. Zodra een ander bang is, word jij het ook en kun je niet meer denken maar alleen nog direct reageren: rennen als de anderen rennen, en het liefst iets sneller. Maar ik voelde geen enkele angst toen Chris zenuwachtig naast me zat. Kerstavond 2003, het was stikdonker. Er was nauwelijks verkeer op de weg. Iedereen wilde die woensdagavond thuis zijn en de vier vrije dagen op een rij optimaal benutten. Wij ook." Bladzijde 180

"Het beste lokmiddel zijn andere mensen, bij voorkeur mooie. Max wist feilloos wat de meesten onbewust wilden, harde muziek en rook maakten het af: kinderspel. Wat Max allemaal zei, hoorden we niet goed, want iedereen keek naar Kate en naar de champagne die over de randen van de glazen stroomde. Laag voor laag werd goudkleurig gevuld. Vijf lagen waren vol toen ze het eerste glas wegpakte en aan iemand aanreikte. Ze was een zwarte engel." Bladzijde 188

Thematiek

Fraude/ zakenfraude

Alles draait in deze roman om internetfraude, opgepompte handel in aandelen en de praktijken van een investeringsmaatschappij. Aan het hoofd van de organisatie staat Max Bulder. Hij maakt gebruik van de goedgelovigheid van de gewone mensen en de mensen die geld ruiken bij beloofde beleggingspercentages. De gretige beleggers komen uiteindelijk bedrogen uit. Het gaat eigenlijk slecht met het bedrijf Spidernet, maar door met de cijfers te manipuleren trappen veel potentiële beleggers in de val. Uiteindelijk lijkt de kleine man de klos, maar Douwe heeft nog een troefkaart achter de hand. Zo weet de bedrogene zelf ook weer te bedriegen en hij komt weg met een flinke som geld. Ik moest bij dit verhaal sterk denken aan het klassieke verhaal over fraude in de zakenwereld van Willem Elsschot: Lijnen/Het been. Ook de moderne versie van oplichting van Kluun met "Haantjes" kun je hiermee in verband brengen.

Motieven

Vriendschap

Styeve en Douwe zijn vrienden. Dat blijven ze eigenlijk de hele tijd. Soms zien ze elkaar een tijdje niet. Ze vinden ook lang niet alles goed wat ze doen en bekritiseren elkaar. Maar uiteindelijk komen Sven en Douwe weer bij elkaar en dat gebeurt ook nog eens met een smak geld, waardoor ze een onbezorgde tijd in Zuid-Frankrijk tegemoet rijden.

Moeizame liefdesrelaties

Er zijn enkele liefdesrelaties in de roman. Er is er een van verliefdheid van Douwe op Kate. Maar eigenlijk wil zijn hem niet. ze hebben seks uit zakelijke overwegingen. Manon is twaalf jaar ouder dan Douwe en zegt dat ze een kind heeft. Zij probeert hem tot zoenen en seks te verleiden. dat lukt wel, maar steeds als zijn vraagt of hij wat voor haar voelt, zwijgt hij. Hij wil geen oudere vriendin met een kind. De onbereikbare geliefde voor Douwe is Kerry. Hij voelt zich tot haar aangetrokken, maar zij staat veel hoger in de hiërarchie van het internetbedrijf en ze ziet hem niet staan. Ze kijkt duidelijk op hem neer en draait regelmatig de duimschroeven bij hem aan.

Machtsverhoudingen

Alles draait om machtsverhoudingen in het Spidernet. Aan de top staat Max Bulder en daaronder verdelen anderen de taken en de buit. In Frankfurt krijgt Douwe Kerry boven zich en Chris is zijn coach die hem van adviezen voorziet. Hoe hoger in de hiërarchie, hoe meer macht en zeggenschap je hebt. Uiteindelijk beslist steeds Max Bulder.

Moeder-zoonrelatie

Er spelen enkele moeder-zoonrelaties. De eerste is die tussen Douwen en zijn Duitse moeder die hem altijd alleen heeft opgevoed. Hij bezoekt haar niet zo vaak en ze heeft het niet breed. De tweede is die tussen Sven en zijn stiefmoeder die hij heel graag mocht. Ze sterft in de roman en dat maakt grote indruk op Sven. Douwe is bij haar crematie. Svens eerste moeder was een Zweedse, maar was al snel gescheiden van zijn vader. Ze pleegde zelfmoord.

Schuld (gevoel)

Douwe heeft een schuldgevoel ten opzichte van de broer van Kate, Pavlek. Die moest een stunt uithalen op een feestje van mensen. Maar omdat Douwe met een sterke LEDlamp op de zogenaamde inbrekers was gaan schijnen, waren die beide gevallen. De ene was dood, maar Pavlek zat in een rolstoel. Uit schuldgevoel helpt hij Kater aan geld en probeert hij veel geld bij elkaar te krijgen voor een definitieve operatie van Pavlek.

Prostitutie

Kate is een meisje dat hij voor de eerste keer bij P&C ziet en hij vindt haar zeer aantrekkelijk. Hij probeert haar te vinden, maar ze is eerst onvindbaar. Later ziet hij haar weer terug als worstenverkoopster. Ze doet dat ten behoeve van haar invalide broer Pavlek (een ongeval waaraan Douwe schuldig is). Later geeft hij haar cadeaus, schoenen en tenslotte ook geld en krijgt als tegenprestatie seks. Maar wie goed leest, merkt dat ze ook met andere mannen omgaat voor geld. Kate is eigenlijk een hoer.

List, leugens en bedrog

Dit motief staat centraal in de handelspraktijken van Spidernet. De hele aandelenhandel en internetfraude is gebaseerd op list en leugens en bedrog. Mensen worden voor de gek gehouden met de propaganda, met hoge rentepercentages en de medewerkers van Spidernet knoeien er lustig op los met de cijfers van behaalde rendementen. Daardoor worden weer andere mensen gelokt om toch vooral te investeren en aandelen te kopen. De enigen die er rijker van worden zijn de mannen die aan de touwtjes trekken als Max en Charles. Ze maken ook dat ze wegkom,en als de fraude ontdekt wordt. Maar ook Douwe wordt min of meer bij toeval een stuk rijker doordat hij aan het einde een som geld buit kan maken.

Motto

‘You want  to  be greedy when  others  are fearful.  
You want  to  be fearful when  others are  greedy.’
– Warren  Buffett

(Vertaling: "Wees hebzuchtig als anderen bang zijn en wees bang als anderen hebzuchtig zijn.")
De slogan is afkomstig van de beleggingsfilosoof Buffett. Hij geldt als leidraad voor de medewerkers van Spidernet.


‘Dit is  gebaseerd op  een waargebeurd  verhaal."
 

Opdracht

Er is geen opdracht

Titelverklaring

De titel "Schwung" komt enkele keren in de roman voor. 

(blz. 159) Hij  prikte met zijn  vinger venijnig in mijn borst.  ‘Jij  mist plezier in  het leven. Weet je wat jij meer zou  moeten hebben?  Schwung!
(blz.175) Het  leek nooit genoeg, terwijl  het echt  begon te  lopen; de vele gerichte e-mails  en  het  voortdurende nabellen, soms in combinatie met onze  Herr Doktor, leidde  in  toenemende  mate  tot resultaten. Het team kreeg zowaar iets  van  wat ik volgens Chris te weinig  had: schwung."
(blz. 294)‘Ik dacht aan  een collega  van me.’ ‘Wie, jouw  baas,  die strakke cowgirl?’ ‘
Nee,  mijn coach.’ Ik trapte het gaspedaal dieper in.  ‘Iemand met een totaal gebrek  aan schwung."
"Schwung" heeft in deze zinnen de betekenis van " flair, durf".

Structuur & perspectief

De roman is opgebouwd uit 50 hoofdstukken die geen titel hebben. Ze worden achteraf verteld door een ik-verteller (in d e o.v.t.) De volgorde van de hoofdstukken is vrijwel chronologisch. De structuur is dus eigenlijk heel simpel, net als het perspectief.

Decor

De firma Spidernet heeft zijn hoofdvestiging in Hoofddorp. Na een aantal hoofdstukken wordt er ook een vestiging in Duitsland geopend. Douwe moet daarheen en komt daar te werken onder directeur Kerry. Dat zijn daarmee de twee belangrijkste decors. Een enkele keer speelt een passage zich op een andere plaats af. Bijvoorbeeld wanneer Douwe, Sven en Manon een uitstapje naar Oost-Duitsland maken  en later een bezoek aan de Miljonairsfair in Amsterdam.

De tijd wordt vrij goed in de tekst aangegeven. Er is sprake van ongeveer anderhalf jaar vertelde tijd. Het verhaal begint in 2002 en het eindigt in de winter van 2003.

Stijl

Er is me eigenlijk niet zo veel bijzonders opgevallen aan de stijl van Auke van Stralen. Het taalgebruik is helder en de dialogen zijn herkenbaar. Wel worden er in het  beroepsgebied van Douwe termen genoemd die voor de gemiddelde lezer misschien wat saai overkomen.

Slotzin

Wat is er?’ vroeg Sven. ‘Ik dacht aan een collega van me.’ ‘Wie, jouw baas, die strakke cowgirl?’ ‘Nee, mijn coach.’ Ik trapte het gaspedaal dieper in. ‘Iemand met een totaal gebrek aan schwung."

Beoordeling

Het lezen van deze roman viel me eerlijk gezegd niet mee. Vooral in de eerste acht, negen hoofdstukken met veel uitleg over het Spidernet e.d. kon ik maar weinig spanning ervaren. Het internetwereldje is bovendien niet zo heel erg interessant als het om zakelijke transacties als bedrijfsovernames  en aandelenpakketten gaat. Daaraan wordt in het begin uitvoerig aandacht besteed.
Het verhaal werd wat aantrekkelijker om te lezen toen de relaties tussen Manon en Douwe en Douwe en Kate een rol gingen spelen. Maar de roman kon me als geheel toch niet erg boeien.

Ik denk dan ook dat scholieren van het voortgezet onderwijs niet zo heel veel belangstelling voor het verhaal zullen kunnen opbrengen.

Aan het eind van de roman  is er wel ineens een versnelling wat de activiteiten in de handeling betreft en komen er voor de lezer aantrekkelijker scènes als  Kates optreden bij de Miljonairsfair, Chris' gedrag tegenover Charles en het ophalen van de "buit" in de kluis in Frankfurt.