Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 368 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

Het gebouw van de Verenigde Naties deed me altijd al aan een staande grafsteen denken, maar nu er wolkflarden langs de blauwe lucht joegen, leek de zerk ook nog eens over te hellen om me in z’n trage val te verpletteren. De wind tilde de vlaggen van de aangesloten landen hoog op, en wond ze dan weer klapperend om hun mast. Ik probeerde me met een hoofdschudden van het gezichtsbedrog te ontdoen, maar bleef in trance naar de wolkenkrabber staan kijken, waarvan de scharnierende beweging zich niet zomaar liet wegredeneren.

Samenvatting

Deel I De holle zerk
29 mei 2018
Er is een speciale vergadering van de VN over de ramp met de MX17. De Nederlandse minister van Buitenlandse zaken uit scherpe kritiek op  Rusland. Als de Russische ambassadeur een antwoord met ontkenning van de schuld geeft,  gaan er veel smartphones af. De Russische journalist (en vriend van de ik-verteller Nathan Haandrikman) GRIGORI MOERASJKO   is bij een aanslag op zijn leven in Kiev omgekomen. Nathan besluit meteen af te reizen naar Kiev om de weduwe Yulia bij te staan.

Deel II Mooi Doodliggen
Nathan suggereert alsof hij het manuscript van deze roman van GRIGORI MOERASJKO   heeft gekregen om die in het Nederlands te vertalen. In die roman is  de ik-verteller Grigori.
Deze ligt voortdurend met de Russische leiders in conflict. Hij is in Tsjetsjenië in de oorlog geweest en heeft daarover een roman geschreven "Rondje Antivries" die niet door de Russische censuur is gekomen. Wel ontmoet hij bij de uitgeverij, de mooie Yulia, met wie hij trouwt en twee kinderen krijgt. Maar de Russen blijven hem zoeken en hij vlucht naar de Oekraïne, waar hij als balling voortleeft. Zijn vrouw reist hem met de kinderen na.
Hij hoort van het hoofd van de Geheime Dienst (Portoegaj)  dat de Russen van plan zijn een aanslag op hem te plegen en dan ontstaat een duivels plan om zijn eigen dood te ensceneren door de Geheime Dienst. Hij mag er niemand over vertellen, zelfs zijn vrouw niet. De voorbereiding moet erg goed zijn. Hij krijgt daarbij hulp  van twee robuuste beveiligers.
(Het zou van der Heijden niet zijn dat we als lezer eerst vele zijpaadjes moeten betreden, voordat de schrijver vertelt over de gefingeerde aanslag. ( bijv. sauna bezoek met zijn beveiligers, tatoeages van bezoekers daar, zijn verliefdheid op Yulia, seks met haar, een minutieuze beschrijving van haar sexy en pluizige navel) )

Op 29 mei 2018 is het zover dat de Geheime Dienst de zogenaamde aanslag op Grigori pleegt en dat gebeurt vlak bij zijn eigen appartement.  Zijn vrouw wordt niet ingelicht over het nepverhaal. Grigori wordt overgebracht naar een mortuarium waar hij geheel alleen is. Hij weet te ontsnappen als zijn twee beveiligers slapen en gaat de stad Kiev in.
Hij bezoekt die dag ook de persconferentie die door het stadsbestuur is belegd; zijn vrouw Yulia is aanwezig. Hij pakt de microfoon en zegt dat hij niet 'dood is.' Hij verwacht dat zijn vrouw heel blij zal zijn, maar die is woedend en loopt weg (Er volgt een flashback naar een incident van een moeder die een kind terug ziet van wie ze dacht dat hij verdronken was. Die was ook ontzettend boos op het kind). Ook de pers  voelt zich beetgenomen met het nieuws van Grigori's dood. 
Grigori moet meteen op het matje bij Portoegaj van de Geheime Dienst (SOBe)  komen en krijgt er van langs.Natan neemt het op een andere persconferentie op tegen de verzamelde kritische pers. Ook probeert hij een verzoeningspoging met Yulia tot stand te brengen, maar die wil niets meer weten van hem. Grigori wordt door steeds meer mensen gemeden. Grigori vertelt aan Nathan dat hij al eens eerder een grote ruzie met Yulia heeft gehad. Dat was toen ze zijn in een Siberisch kamp opgesloten vader hadden bezocht. Die had er ook een boek geschreven 'De hel van Jezus'.
Ze had daarna van Grigori geëist dat hij het Russische regime  altijd keihard zou blijven aanpakken, anders zou ze niet bij hem willen blijven.

Grigori komt er in alle ellende achter dat hij zijn vader en het vaderland in de steek heeft gelaten door te vluchten naar Oekraïne. Hij vindt dat hij moet terugkeren. Met een vervalst paspoort keert hij terug naar Moskou, bezoekt nog een keer zijn zieke baboesjka die daarna sterft. Hij kan niet naar de begrafenis. En passant bezoekt hij het WK Voetbal. Ook laat hij een duivel uitdrijven bij een charlatan die klaagt dat er zo weinig te verdienen valt met dat baantje. Dan weer beschrijft hij in een stukje verleden het drankgebruik van de gewone bevolking: illegaal gestookte wodka. Allemaal voorbeelden van de bekende Van der Heijden-stijl/

Ook breekt de vierde verjaardag van de ramp met MX17 aan. Grigori is cynisch over Poetin, Trump en de Nederlandse minister van Buitenlandse zaken die weer eens knullig optreedt.  Voer voor Poetin. "Het wordt tijd om de leugen te laten regeren."
Rusland maakt een nepgebaar.  Het laat drie soldaten uit Koersk voor de ramp als daders aanwijzen en ze worden na een schijnproces veroordeeld tot een aantal jaren  strafkamp in Siberië. Het doelwit van de actie zou een gevechtsvliegtuig zijn geweest en geen burgervliegtuig. De wereld lijkt akkoord te gaan met de verklaring. In Siberië zit ook de vader van Grigori gevangen. De veroordeelde soldaten mogen geen interviews geven aan de pers. 

Grigori en Natan worden door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag opgeroepen als getuige. Grigori vertrekt naar Nederland. Hij vindt het een raar land. Hij wordt ondergebracht in het dure Hotel des Indes. Hij en Natan ontmoeten daar  twee Russische journalisten. Ze zijn van een  kritische website, beweren ze. Er is een lunch op het Binnenhof, waarvoor ook de twee Russen zijn uitgenodigd. Tot eten komt het niet omdat er een veel te lange toespraak wordt gehouden door een van de rechters van het Strafhof. Wanneer Grigori later naar zijn kamer gaat, voelt hij zich beroerd worden. Hij heeft nog iets te eten aangenomen van de Twee Russen. Hij heeft een brandende smaak en gevoel in zijn mond. 

Deel III 'Satan is hier' (Nawoord door  Natan Haandrikman) 
Natan wordt bij de doodzieke Grigori geroepen. Hij laat een ambulance komen. Grigori is vergiftigd. Natan  moet Yulia waarschuwen. Die zegt dat ze van hem houdt en dat ze graag naar Den Haag wil komen om hem nog te zien. Natan maakt het mogelijk. Grigori sterft kort daarop,  
Natan en Yulia maken de vergelijking met Romeo en Juliette. Ze heeft altijd van Grigori gehouden, maar ze kon niet verkroppen dat hij hun huwelijkscontract verkwanselde voor politieke doeleinden. Ze zal het bericht afwachten dat zijn lichaam gecremeerd mag worden en reist terug naar Kiev, waar haar kinderen op haar wachten.

 

Quotes

"De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken had de functie te danken aan zijn voorganger, die gedwongen was af te treden nadat hij de Tweede Kamer had voorgelogen over een verblijf in de datsja van president Tsaar. (Ik heb die betiteling overgenomen van Grigori Moerasjko, die een zodanige haat koestert jegens de zittende Russische regeringsleider dat hij weigert diens naam voluit uit te spreken of neer te schrijven.) De jokkende minister gaf heel stellig een alleenspraak van de Tsaar weer, compleet met aanvechtbare, nimmer gedane uitspraken. In werkelijkheid was de broekenman nooit in die datsja geweest, zelfs niet in de tuin alleen om sneeuwballen te gooien." Bladzijde 10

"Zo heb ik hem leren kennen. Op de crashsite van MX17, en op de diverse slagvelden van de Donbas, stapte hij rond in zijn eeuwige jack met ruime capuchon, die vaak zijn hoofd bedekte. Het kledingstuk had een soort opgestikte linnen envelop aan de voorzijde, waar hij zijn papieren in bewaarde. Ook de kaki broek had zijvakken, uitpuilend van alles wat hij zoal nodig dacht te hebben. Ter hoogte van de elleboog een rafelig wit lint, niet als teken van overgave, maar van neutraliteit: hij was de verslaggever. (Hij legde het alleen af, uit eerbied, zolang er op de crashsite nog stokken met een wit lint in de grond staken op plaatsen waar menselijke resten lagen.) Maar white ribbon of niet, Grigori Moerasjko was in de Oost-Oekraïense Volksrepublieken steeds minder welkom: de commandanten daar lazen zijn antiseparatistische artikelen op den duur ook. Zijn monnikskapachtige capuchon werd een middel om niet herkend te worden, en juist daardoor werd hij steeds herkenbaarder." Bladzijde 20

"‘Moerasjko… Grigori.’ Ik hield heel even haar kleine, warme hand vast, die zich eerder tegen de palm van de mijne leek te vlijen dan er druk op uit te oefenen. ‘Ik heb… ik ben…’ ‘…de schrijver van Rondje antivries, ik weet het,’ zei ze met neergeslagen ogen, bedroefd bijna. Ze nam de gele envelop met mijn handschrift op de buitenkant uit een la, en verhief zich van haar vervaarlijk wiebelende draaistoel. ‘Uw boek is door de directie op voorhand afgewezen, maar ik vond die twee hoofdstukken zelf zo bijzonder… ik kon me er niet toe brengen ze terug te sturen. Het spijt me...." Bladzijde 30

"‘Moerasjko,’ begon hij, ‘de SBOe heeft sterke aanwijzingen, zo niet harde bewijzen, dat er een aanslag op uw leven is beraamd.’ ‘Een oud deuntje, dat ik al die maanden niet gehoord heb,’ zei ik. Hier in Kiev had het nog niet eerder geklonken, al hadden wel wat melige dreigementen me via internet naar Oekraïne achtervolgd… de gebruikelijke beledigingen ook… kortom, de digitaal vertaalde bloeddorst van hufters en frustraten die zich natuurlijk niet de godganse dag op internetporno konden gaan zitten afristen. Je moest ook af en toe, uit zelfrespect, in de cloud van je afbijten. ‘Mag ik ook weten, meneer Portoegaj, wie het dit keer op mijn leven begrepen heeft? Ik moet toch eens een testament laten opstellen… al heb ik geen geld of goed na te laten.’ ‘Wie anders dan de Russen?" Bladzijde 70

"Als ik schuld draag aan een ramp of ernstige misstap, dan staat mij een schaamtevolle herinnering te wachten, die met het verstrijken van de jaren vervormd raakt maar nooit zal verdwijnen. In mijn leven zijn meerdere onheilen aan te wijzen. Ik weet niet wat de toekomst brengt, maar het grootste tot nu toe is dat van 29 en 30 mei 2018. Een half mensenleven onwetend geweest van wat me te wachten stond, een samenvatting van mijn rampzalige bestaan: we noemen het Schijndood en Wederopstanding." Bladzijde 160

"Ik deed tot mijn schande iets wat mijn vader niet vergund was geweest: ik ontvluchtte mijn land, als een slechte patriot inderdaad. Ik liet daarmee ook jou, papa, in de steek. Ik liet je achter in de sneeuw. Iedereen, zelfs Yulia, moest zich van me afkeren om mij te doen inzien, in deze hel van eenzaamheid, dat het een zwakheid van me was geweest om Moskou en Rusland te verlaten. Om die lafheid ongedaan te maken kon ik nog maar één kant op: terug naar het vaderland… het moederland van mijn baboesjka… het land van mijn onbeantwoorde patriottisme. Daar was, zogezegd, nog leven na de dood." Bladzijde 200

"Portoegaj sloot de persconferentie met een verontschuldigend gezicht af, en camoufleerde zo de diepere pijn van zijn afgang. Er klonk geen applaus voor gastvrijheid en gedane onthullingen. Zelfs het roezemoezende commentaar dat ik zo goed kende van eerdere bijeenkomsten hier bleef achterwege. Niemand maakte de indruk op mij te wachten om me nog even apart te nemen, zoals anders: collega’s waren altijd nieuwsgierig geweest naar mijn mening over het besprokene, en als ze geluk hadden, nam ik ze mee naar een drinkgelegenheid. Wel klonk er nog, knallend als een zweepslag, een sarcastische vraag uit de zaal, bedoeld voor Portoegaj." Bladzijde Ho 32

"Hongerstakers hallucineren, ook als ze de honger niet meer voelen. Ik heb mezelf gedwongen om van de appeltaartpunt te eten. Ik vond het vreemd dat onder het aluminiumfolie het gebak ook nog eens in krimpfolie gewikkeld was. Service van de zaak. Ik nam een hap, spuwde hem in de badkamer weer uit… en nu staat mijn mondholte in brand… mijn tong, mijn gehemelte, de vellen hangen over mijn kiezen… Ik ga even op bed liggen. Natan bellen. Misschien weet hij raad. Volgende zin niet vergeten, voor als ik mijn aantekeningen ga uitwerken: ‘Vanmiddag geluncht in het hart van de Nederlandse macht, waar het protocol de trek overschreeuwt." Bladzijde Ho 54

Thematiek

Macht

Macht, nepnieuws en de politieke leugen zijn de actuele thema's in deze roman. De media berichten de laatste jaren veel over de invloed van de Russische Geheime dienst bij verkiezingen in het westen, over de Russische media die nepnieuws creëren en verspreiden en over de Russische premie/president President Tsaar (Poetin) die toch wel een internationaal gevaar in de huidige politie machtsverhoudingen is.. Alle elementen worden in de motieven die erg van deze tijd zijn, uitgewerkt. Van der Heijden grijpt het onderwerp van de ramp met de MH17 aan om een nieuwe romancyclus te schrijven.

Motieven

Alcoholmisbruik

Russen drinken veel alcohol, is een terugkerend motief in de roman. Van der Heijden laat Grigori ook opmerkingen maken over het drankgebruik van de Russische soldaten in Tsjetsjenië ( Rondje Antivries - een illegaal gestookte wodka). Ook de bevolking stookt illegaal en de duiveluitdrijver doet dat ook. In opmerkingen over het WK voetbal in juni 2018 kregen de dronkenlappen uit andere voetballanden ook een beurt. Ze lallen erop los.

Vriendschap

De Nederlander Natan Haandrikman, die bij de ramp met de MX17, zijn beide ouders heeft verloren heeft daarna kennis gemaakt met de onderzoeksjournalist Grigori Moeraskoj. Ze worden vrienden. Bij het doodsbericht vertrekt Natan onmiddellijk uit New York om Yulia bij te staan in het verlies. Hij neemt het ook op voor Grigori tegen de journalisten die zich gepiepeld vinden. Hij probeert Grigori en Yulia weer te verenigen. Hij gedraagt zich dus als een echte vriend.

Moord

Kern van de roman is de 'moord' op Grigori. Hij wordt gezocht door de Russische Geheime Dienst en die van de Oekraïne wil dat graag tegengaan. Hij helpt dan mee aan de 'moordaanslag.' Uiteindelijk wordt Grigori toch vermoord: hij wordt vergiftigd met een stuk eten dat hij van twee Russen heeft gekregen.

Fantasie en werkelijkheid

Nepnieuws is een nieuw begrip in onze samenleving. De Russen worden ervan verdacht de Amerikaanse en de Nederlandse verkiezingen te hebben gemanipuleerd. Nu probeert Oekraïne ook iets dergelijks te doen door te spelen met fictie en werkelijkheid. Het organiseert een nepaanslag op Grigori die door de Russen wordt gezicht.

Machtsverhoudingen

In de roman draait het ook om machthebbers en hun relatie tot hun onderdanen. Het is in Rusland niet toegestaan in het openbaar kritiek te hebben op het regime. Grigori's vader zit opgesloten ion een Siberisch strafkamp. Ook is er een sterke censuur voor kranten en tv-stations. Het boek dat Grigori als soldaat heeft geschreven over de oorlog in Tsjetsjenië ('Rondje Antivries") wordt door de uitgeverijen niet uitgegeven uit vrees voor represailles van de overheid. De demonstranten tegen Poetin bij de finale van het WK , Pussy Riot, worden opgepakt en zitten in een politiecel.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Omdat Grigori voor Yulia verborgen houdt dat hij meedoet aan een nepaanslag op hem, wordt ze woedend als hij ineens levend op de persconferentie verschijnt. Ze wil daarna niets meer met hem te maken hebben. Ze had juist van hem geëist dat hij het Russische regime keihard zou blijven aanpakken.Hun relatie heeft al eerder een crisis gekend, toen ze met Grigori zijn vader in een Siberisch kamp bezocht.

Censuur

De Russische overheid houdt controle op de pers en op de te verschijnen boeken. Het Boek van Grigori 'Rondje Antivries'over Tjetsjenië wordt daarom niet uitgegeven. Het is echter wel de manier waarop hij en Yulia met elkaar hebben kennis gemaakt. Tijdens het WK treden demonstranten in de finale op: Pussy Riot. Ze worden opgepakt en veroordeeld.

Motto

De  waarheid is een  hond en moet in  ’t  hok;
ze  moet  afgeranseld worden, terwijl juffer  hazewindjen aan  den  haard mag staan en  stinken.  

–  Shakespeare,  King Lear  (vert.  Burgersdijk)-

Trivia

'Mooi Doodliggen' is waarschijnlijk het eerste deel van een nieuwe romancyclus van A.F. Th. van der Heijden, die gewijd zal worden aan de ramp met MH17, de MX17. De schrijver kondigt al sinds het begin van zijn loopbaan de komende delen van een cyclus aan.

Titelverklaring

De titel van de roman van Van der Heijden is ook de titel van de roman die Grigori schrijft. 
(blz. 17) Omdat ik,  na intensieve lessen  van mijn  grootvader, het  Russisch passief goed beheers, was het Moerasjko’s wens dat ik Mooi doodliggen  in  het Nederlands zou vertalen.

Verderop in de roman komt het citaat nog een keer voor.
"Ik  kan zelf ook heel mooi dood gaan liggen,’ zei ik, ‘net als sommige  dociele honden  dat  voor hun baasje doen. “Ga ’s  mooi doodliggen, Pluto…! Ja, hij is  braaf… hij is dood.” Met  een paar  gaatjes in mijn bast  geprikt, waar tomatenketchup uit  sijpelt. De SBOe  zet er onmiddellijk beelden van  op sociale media… binnen de kortste keren door allerlei televisiestations opgepikt… internationaal ook…  

In het laatste citaat gaat het om de echte betekenis van Mooi Doodliggen ( net doen alsof je dood bent) 

Structuur & perspectief

Er zijn drie delen in de roman.
Deel I  De holle zerk (ik-verteller Natan Haandrikman)
Deel II Mooi Doodliggen (ik-verteller Grigori Moerasjko)
Het tweede deel  wordt onderverdeeld in relatief kleine hoofdstukken die een Romeinse nummering hebben. (I-LIV  1-54) Er is een voorwoord van de vertaler  (Natan) 
Deel III "Satan is hier."  Natan Haandrikman schrijft het nawoord over de dood van Grigori en de komst van Yulia naar Nederland.  Hij is hier weer de ik-verteller.

Deel I speelt op 29 mei 2018 als de journalist wordt "vermoord" en Nathan dat verneemt tijdens een vergadering van de VN. Grigori is zijn Russische vriend die samen met hem optrekt bij het opsporen van de daders van de aanslag op MX17. 

Deel II behandelt het verhaal van Grigori: van zijn verliefdheid voor Yulia, de nepmoord en de gevolgen ervan. Van 29 mei tot aan 30 september 2018. Dit romandeel in het Russisch moet door Natan worden vertaald in het Nederlands.

Omdat deel III ook in de roman wordt verteld door Grigori, moet deel III in de buurt van de 30e september liggen.

Decor

Decors
Er zijn diverse belangrijke decors in de roman:
1. New York: zaal VN bij de bespreking van de oorzaak van de ramp van de MX17.
2. Kiev, de plaats in Oekraïne waar banneling Grigori woont en de aanslag op hem wordt beraamd.
3. Moskou, Grigori keert terug naar Rusland.
4. Den Haag, Grigori wordt daar vergiftigd.

Tijd 
De roman begint op 29 mei 2018, wanneer Natan tijdens de vergadering van de VN van de aanslag op Grigori hoort.
In deel II wordt dan nog teruggegrepen op de  jeugdjaren van Grigori, zijn oorlogstijd in Tsjetsjenië en zijn liefde voor Yulia. 
Zijn vlucht naar Rusland volgt vrij spoedig na de aanslag in mei, want hij bezoekt de opening van het WK Voetbal. (juni) 
De noot van de vertaler Natan voorafgaand aan deel II is gedateerd op 30 september 2018. Er zijn dus vier maanden vertelde tijd mee gemoeid: van begin tot einde.  

 

Stijl

Wie niet van breedvoerige passages en uitweidingen over van alles en nog wat houdt, zal de romans van Van der Heijden niet zo kunnen waarderen. Zijn romans zijn dan ook vaak heel lijvig. Hij weidt uit en hij weidt uit. Een kleine flashback bij een andere schrijver wordt door van der Heijden meestal groot uitgewerkt. Het kan over van alles gaan: de sauna, tatoeages, duiveluitdrijvingen  en zelfs voetbal, waar heel hoofdstuk aan gewijd is. Als Grigori  is teruggekeerd naar Rusland bezoekt hij de opening van het WK Voetbal in juni 2018. Van der Heijden  schrijft dan een vrij badinerende tekst over voetbal, die je typerend kunt noemen voor zijn stijl.

(Ho LVII) Voetbal  is een  tot het uiterste vereenvoudigde vertelling, die iedereen  kan  volgen, en waar iedereen, direct of achteraf,  over kan communiceren. Transparant  als een bergbeek, tot  in de schijnmanoeuvres aan toe. De totaalbeleving, de eigen stem die opgaat  in het tienduizendvoudige gejuich, de non-verbale  eenswording, dat alles doet de rest. Het zijn  bange mensen die bij elkaar hurken op  een tribune, en met overslaande stem hun angst uitschreeuwen.  De ontlading na  een volgend doelpunt  lijkt uitzinnig, maar is beperkt houdbaar: er moet opnieuw gescoord worden, want de achterstand  van de  tegenpartij dient zo  vernederend  mogelijk  te worden.  Zelfs bij een  4-0-voorsprong  en  nog zes minuten  te gaan is er de hunkering:  nog een doelpunt nu, en de triomf  zal ongekend zijn.
Hij suggereert bovendien dat er matchfixing was bij Oekraïne door opzettelijk de laatste wedstrijd te verliezen waardoor het elftal  niet naar Rusland hoefde af te reizen. 

Vaak hebben de uitweidingen niets met het oorspronkelijke thema van de roman te maken, maar dat heeft met zijn stijl te maken. Ik zelf ben wel gecharmeerd van dit stijlkenmerk. maar af en toe worden zijn romans daardoor voor gewone lezers te dik. Bijvoorbeeld in de Homo Duplex-cyclus. Bij een roman van bijna 1100 bladzijden ( Het schervengericht) haken veel lezers af. 

Een ander kenmerk is de soms relativerende, soms uiterst venijnige humor. (voorbeelden de beschrijving van de tatoeages in de sauna en de duiveluitdrijving) Ook fileert Grigori Moeraskjo op die wijze haarfijn President Tsaar (Poetin) 

(HoXLIIII) Ik vrees de Grieken, ook al brengen zij geschenken mee.’      
We  kunnen, na  alle  verwarring, ook helemaal opnieuw beginnen en niet  de  waarheid  maar  de leugen als uitgangspunt nemen voor een alternatieve democratische moraal en een nieuwe grondwet. Misschien  zouden we daarmee  de Rus zijn belangrijkste wapen uit  handen slaan: niet  de  kernkop, maar de glasharde leugen, die  een leger van ontkenningen aanvoert

Slotzin

‘En nu hij echt stervende was, wou je zeggen… voor een zaak van wereldbelang… nu…’ ‘We waren nog steeds getrouwd,’ zei Yulia, ‘en door die huwelijksgelofte met elkaar verbonden. Ik vond dat hij er recht op had van mij te scheiden met het enige echt legale middel…’ ‘Zijn dood,’ vulde ik schaapachtig in. ‘Als het lichaam wordt vrijgegeven voor de crematie, dan hoor ik het wel,’ zei ze, wuivend met haar paspoort. ‘Ik moet nu als de bliksem naar zijn nalatenschap van vlees en bloed. Als Mila woord heeft gehouden… en de televisie uit is gebleven… dan weten Volja en Oljetska nog van niets. Ik wil het ze zelf vertellen. Heel voorzichtig.

Beoordeling

Interessante start van een nieuwe cyclus romans die Van der Heijden na "De tandeloze tijd" en "Homo Duplex" wil schrijven. Die zal de ramp van de MH17 als thema krijgen. In deze roman is het als het ware een roman die daaraan voorafgaat en waarin we al kunnen kennismaken met enkele personages. De nieuwe cyclus heet MX17.
Omdat het onderwerp - de schijnaanslag op Grigori- ook in 2018 plaatsvond is het een actuele roman die Van der Heijden binnen een aantal maanden heeft voltooid. Mede daardoor is het gelukkig niet zo'n heel dikke roman geworden. De te dikke romans uit de vorige cycli schrikken sommige lezersgroepen toch af.  Je moet wel een echte fan van A.F. Th. zijn om al zijn romans te kunnen waarderen. Een van zijn mooiste romans is evenwel 'Tonio' over de dood van zijn zoon.
Van der Heijden heeft een kunststukje afgeleverd door een roman van bijna vierhonderd bladzijden in recordtempo te schrijven, maar er zijn daardoor toch ook wel wat ongeloofwaardige passages in de tekst gekomen. Dat is natuurlijke de literaire vrijheid van een schrijver, maar het feit dat President Tsaar (Poetin) aan de kant geschoven is, komt niet erg geloofwaardig over. 
Maar als je van Van der Heijden houdt, kun je ook genieten van zijn opmerkingen over het WK Voetbal. de bezoekers van sauna's, het alleraardigste lichaamsdeel van Yulia, d emet pluisjes opgevulde navel. de kritiek op Amsterdam met zijn AirBnb.  
Waar ik van De tandeloze tijd volop heb kunnen genieten, afgehaakt ben in het te dikke "Het schervengericht", kijk ik nu toch wel met belangstelling uitt naar het volgende deel van MX17.

Recensies

"Mooi doodliggen is een bruisende en jachtig speelse roman, maar in de laatste honderd pagina’s wreekt zich de onbedachtzaamheid. Dan zie je hoe quick and dirty die toch nog is. In feite neemt Van der Heijden daar een voorschot op zijn MX17-roman: wat hier redundant voelt, zou in de grotere context wellicht passen. Zo maakt deze roman wel nieuwsgierig. Al is het maar om te zien of Natan Haandrikman – de journalistieke vriend die veel dieper in het MX17-dossier zit en in deze roman een bijfiguur is, als in- en uitleider van Moerasjko’s verhaal – nog een geloofwaardig hoofdpersonage gaat worden. Terwijl Natan duidelijk geïnspireerd is op Tonio van der Heijden, de overleden zoon van de auteur, voelt hij vooralsnog merkwaardig vlak. Net als in het feuilleton is hij een soort stoere Kuifje, een larger-than-life, James Bond-achtige held. Wie de waarheid wil aanvechten zal met een betere leugen moeten komen." https://www.nrc.nl/nieuws...n-a2756183

"Aan de hand van zijn nieuwe roman Mooi doodliggen kun je bovendien zien hoe snel hij de actualiteit kan incorporeren – ik noem verwijzingen naar nepnieuws, #MeToo, Zwarte Piet, Femen, de ontmoeting tussen Trump (‘Trumpet’) en Poetin (‘President Tsaar’) in Helsinki, de tatoeage-rage, de 80-jarige Jane Fonda die in de recente film The Book Club haar afgezwakte geslachtsdrift stimuleert met Fifty Shades of Grey (‘ziedaar hoe een wereldverbeterende barricadiste eindigt met het propageren van het grootste brok taalvervuiling sinds de Grondwet van de Russische Federatie’) en het WK Voetbal in Rusland, inclusief het verrassingsoptreden van Pussy Riot in politie-uniform, in de tweede helft van de finale." https://www.volkskrant.nl...~b1d87553/

"Overigens heb ik het allang opgegeven om Van der Heijdens verhalen in zijn twee uitdijende ‘Tandeloze tijd’- of ‘Homo duplex’-epen te passen; dat zijn onderhand kapstokken voor zoveel verschillende uitweidingen en zijpaden geworden dat ik het spoor bijster ben geraakt; virtuoos aan elkaar geknoopt maar je kunt het ook rustig als afzonderlijke mythes lezen. Dit is er dan een over het krankzinnige tijdperk van Poetin en Trump, dat zich ook nog een klein eindje in de toekomst uitstrekt als aan het eind de ware toedracht van de ramp met MX17 volledig wordt onthuld. Want de feitelijke waarheid is Van der Heijden te armzalig, hij maakt er iets moois en spectaculairs van. Oordeel: Van der Heijden maakt van nepnieuws iets moois en spectaculairs" https://www.trouw.nl/cult...~a910b693/

"Ook toont hij zich weer een meester in het spel met de tijd. Momenten worden naar wens eindeloos uitgerekt. De tijd is bij Van der Heijden nog steeds tandeloos. Sommige mensen vinden dat vermoeiend. Dit is geen boek voor lettervreters die meters willen maken, maar voor mensen die echt willen genieten. Het hoofdstuk over de sportschool, tatoeages en moderne kunst is bijvoorbeeld meesterlijk. Meesterlijk, maar voor het verloop van het verhaal “overbodig”. Toch heb ik het twee keer gelezen. Puur plezier. Van der Heijden heeft zelf trouwens gezegd: ‘hoezo overbodig? Het is een roman, dus alles wat erin staat is overbodig." https://www.hebban.nl/rec...doodliggen