Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2008
• 283 pagina's
• Uitgeverij: Athanaeum-Polak & Van Gennep

Flaptekst

Eerste zin

Je moet weten dat mijn moeder gestorven is.

Samenvatting

Op het begin van het verhaal gaat de moeder van Fransje Laarmans, een 50-jarige klerk bij General Marine and Shipbuilding Company, dood. Op de begrafenis van zijn moeder introduceert zijn broer hem aan meneer Van Schoonbeke. Van Schoonbeke is een rijke man die goede connecties heeft en nodigt Laarmans uit om een keer op zijn wekelijkse borrel langs te komen.

Laarmans voelt zich ongemakkelijk op de borrel. Het zijn allemaal rijke mensen (hij komt zelf uit de lage middenklasse, die zuinig leeft) en kan daarom niet meepraten. Op het einde van de avond vraagt Van Schoonbeke aan Laarmans of hij vertegenwoordiger wil worden van een Kaashandel.

Laarmans is erg enthousiast maar zegt niet meteen ja. Hij wil het eerst met zijn gezin bespreken. Zijn vrouw stemt ermee in en zo besluit Laarmans om kaashandelaar te worden. Op de volgende borrel van Van Schoonbeke heeft hij meteen veel meer zelfvertrouwen en durft hij met de rijke mensen mee te praten. Hij vertelt Van Schoonbeke dat hij akkoord gaat en krijgt het contract.

Laarmans wil ontslag nemen bij General Marine. Zijn vrouw leest het contract en ontdekt een valkuil. Ze adviseert Laarmans om rustig aan te doen en aan zijn broer te vragen of hij drie maanden ziekteverlof kan krijgen als doktersrecept, zodat hij zich kan richten op zijn nieuwe werk, maar toch zijn oude werk kan behouden. Hij volgt haar advies op en zijn broer gaat akkoord.

Naar het advies van zijn vrouw doet Laarmans bescheiden met het maken van zijn kantoor. Het kantoor is in zijn eigen huis en hij koopt tweedehands meubels. Zelf wil hij wat uitbundiger zijn, maar luistert toch naar zijn vrouw. Hij heeft moeite met dingen regelen omdat niks onder zijn naam mag (door zijn oude werk) en noemt het bedrijf daarom GAFPA (General Antwerp Feeding Products Association).

Hij verkoopt zeven kazen bij de vrienden van Van Schoonbeke. Hij is blij en zelfverzekerd, maar met een bezoek van zijn broer wordt hij met zijn neus op de feiten gedrukt dat het niet zo goed loopt als hij denkt. Hierdoor maakt Laarmans een advertentie in de krant waarin hij agenten in verschillende steden zoekt die in de kaas willen handelen. Dit is een fiasco omdat iedereen die zich aanmeldt op een of andere manier incapabel blijkt te zijn. Hij probeert ook kaas te verkopen aan Antwerpse kaasboeren, maar dit lukt ook niet. Ondertussen zijn er collega's uit General Marine langs gekomen op 'ziekenbezoek'. Het blijkt dat het hele bedrijf geld had ingezameld om een dure tric-trac set voor hem te kopen.

Hij realiseert zich dat dit niet zijn ding is en dat het een fiasco was en hij besluit zijn bedrijf failliet te verklaren. Hij komt terug bij General Marine en kan het werk en de collega's daar meer waarderen dan voorheen. Hij blijft de borrels van Van Schoonbeke bezoeken maar Van Schoonbeke's vrienden krijgen nooit te weten dat Laarmans maar een klerk is. Laarmans is al lang blij dat zijn familie nooit over de kaas-fiasco met hem praat.

Personages

Fransje Laarmans

Een 50 jarige middenklasser die een niet al te luxe leven leeft maar niks te klagen heeft. Hij werkt als klerk bij General Marine and Schipbulding Company en krijgt een baantje als Kaashandelaar aangeboden door Van Schoonbeke. Hij neemt het aan en wordt er snel (onterecht) arrogant over. Hij wil wild doen met zijn uitgaven maar wordt door zijn vrouw tegen gehouden. Uiteindelijk is hij ook niet erg gedeprimeerd dat zijn bedrijf zo snel failliet is gegaan -- hierna waardeert hij zijn collega's bij General Marine toch veel meer en wordt hij nog steeds door Van Schoonbeke's vrienden geaccepteerd. Ook viel het mij op dat hij nogal seksistisch en ondermijnend is over zijn vrouw. Hij is steeds verbaasd dat zijn "simpele" en "domme" vrouw dingen beter begrijpt dan hij -- verder vindt hij dat zij alleen keuken dingen mag doen omdat zij een vrouw is. Ik begrijp dat dit normaal was in de jaren '30, maar toch werd het naar mijn mening erg benadrukt in de strip.

Laarmans' vrouw

Ze wordt door haar man in de strip beschreven als een "domme" en "simpele" vrouw die alleen in staat is om het huishouden te runnen -- echter blijkt ze een genie te zijn en voorspelt zij hoe het hele gebeuren zal lopen en begrijpt ze allemaal dingen eerder dan Laarmans zelf. Hoewel zij al wist wat er ging gebeuren, steunt ze haar man toch en is ze daarom erg loyaal.

Laarmans' broer

De dokter van Van Schoonbeke (die Fransje ook aan Van Schoonbeke introduceert). Hij steunt zijn broer altijd maar is (net als Laarmans' vrouw) wel sceptisch over de manier hoe Laarmans het allemaal aanpakt.

Meneer Van Schoonbeke

Een rijke entrepreneur die Laarmans het baantje aanbied en hem mengt in zijn rijke-mannen club. Hij is niet teleurgesteld wanneer Laarmans faalt en vindt hun vriendschap belangrijker dan de status.

Quotes

"Op de tram, onder 't naar huis rijden, voelde ik mij al een heel ander mens." Bladzijde 49

"Het was een prachtig gepolijste tric-trac doos, met vijftien zwarte en vijftien witte schijven, twee ledere bekers en twee dobbelstenen" Bladzijde 176

"Buiten komend was ik al dol en moest ik mijzelf geweld aandoen om niet als Faust te zingen" Bladzijde 62

Thematiek

Geluk/ verlangen naar geluk

In dit boek gaat het over Fransje Laarmans die zijn eigen leven te gemiddeld vindt en daarom op de gok een onderneming begint om succesvoller te worden. Hij denkt dat succes en rijkdom voor geluk zorgen en is daarom erg blij en meteen (onterecht) arrogant wanneer hij de baan aanneemt. Echter ontdekt hij, wanneer hij failliet gaat, hoe goed zijn oude leven eigenlijk was en waardeert hij sindsdien zijn leven veel meer.

Motieven

Familieleven

Het gezin van Frans blijft een beetje op de achtergrond maar is een heel belangrijke factor in het verhaal. Het is zijn gezin dat hem steunt in zijn onderneming al zien ze van mijlenver aankomen dat die gedoemd is te mislukken.

Toekomstproblematiek

De hoofdpersoon is een doodgewone man met een doodgewone baan. Hij komt echter in aanraking met mensen uit een wat hogere klasse (of die zich zo voordoen) en voelt zich door hen niet serieus genomen. Doordat hij bij hen wil horen, verliest hij zichzelf en wat echt belangrijk is uit het oog.

Maatschappijkritiek

Frans voelt de druk van de maatschappij om meer te zijn dan hij eigenlijk is. Om aan die druk te voldoen, gaat hij zichzelf totaal voorbij. Hij stort zich in een overmoedig zakenavontuur waar hij geen kaas van gegeten heeft. Door de wil om iets - of iemand - te zijn die hij niet is, verliest hij de realiteitszin in die zin dat hij opgaat in de waan dat hij zomaar zijn baan op wil zeggen om een carrièreswitch te maken die hem totaal niet ligt.

Trivia

Deze beeldroman is gebaseerd op het gelijknamige boek (in tekstvorm) van Willem Elsschot.

Dick Matena (de tekenaar) "verstript" wel meerdere Nederlandse literaire werken. Hij staat voornamelijk bekend om zijn strips gebaseerd op de boeken van Jan Wolkers.

Titelverklaring

De titel slaat op het gene waar Laarmans in handeld: Kaas.

Maar ook is het een redelijk sarcastische titel, omdat Laarmans zelf een hekel heeft aan kaas en daarom nooit wil zeggen dat hij kaashandelaar is en het woord kaas niet in de bedrijfsnaam wil hebben. Hierdoor is het een beetje gemeen van de schrijver om het boek/de beeldroman over Laarmans' falen de titel te geven die hij zo graag wilde ontwijken, ook al is het een fictief personage.

Structuur & perspectief

De beeldroman is verdeeld in 24 hoofdstukken die genummerd zijn met romeinse cijfers. Deze cijfers staan op een witte pagina die het ene hoofdstuk van het andere scheiden (wat vrij ongebruikelijk is voor een strip/beeldroman).

Het verhaal zelf wordt via brieven verteld door Laarmans aan een onbekende lezer -- dus in het ik-perspectief (wel iemand uit Laarmans' tijd, gezien de kleding die hij in de plaatjes draagt). Per hoofdstuk zie je als eerste paar- en laatste paar afbeeldingen het onbekende persoon de brieven lezen en is de tekst handgeschreven. De rest van de beelden is eigenlijk het verhaal van Laarmans die je als derde persoon volgt -- dus alsof er steeds foto's waren gemaakt van de gebeurtenissen en Laarmans hier het verhaal boven schrijft. Er zijn geen tekstballonnen en  alleen kaders waar (bij deze afbeeldingen) de tekst niet is handgeschreven.

Decor

Het verhaal speelt zich af in de jaren '30 van de twintigste eeuw in Antwerpen. Antwerpen was in deze periode erg welvarend door haar wereldhaven en bestond er hierdoor de mogelijkheid om zonder al te grote risico's een onderneming te starten. Verder was de scheiding tussen arm en rijk niet zo extreem als een eeuw eerder waardoor iemand als Laarmans in contact kon komen met Van Schoonbeke.

Dit is belangrijk omdat anders een persoon als Van Schoonbeke nooit de kans had genomen om aan een middenklasser die geen ervaring heeft zo'n grote verantwoordelijkheid over te laten.

Het verhaal zelf duurt maar ongeveer drie maanden. Het bedrijf is al failliet voordat zijn verlof bij General Marine voorbij is.

Stijl

Omdat dit een strip is, zijn de zinnen kort en is de hoeveelheid tekst minimaal. Het is een kunst in dit vak om een duidelijk verhaal neer te zetten waarbij er genoeg tekst is dat de beelden worden ondersteund en begrijpelijk zijn, en dat de beelden er voor zorgen dat er niet al te veel tekst hoeft te zijn.

Verder is de tekst zelf heel droog omdat niks visueels beschreven hoeft te worden (want dat zie je wel in de beelden). Het is ook erg deftig, maar dit is overgenomen van het roman door Willem Elsschot en hoort eerder bij de stijl dan bij het concept "strip".

Slotzin

Brave, beste kinderen. Lieve, lieve vrouw.

Beoordeling

Er zijn een aantal redenen waarom deze beeldroman mij op eerste gezicht aansprak: ten eerste is het een beeldroman (ik ben in mijn vrije tijd een frevent striplezer) en ten tweede gaat het over moderne-/eigentijdse geschiedenis in West-Europa (wat mijn favorite historische periode/locatie is).

Echter was de beeldroman uiteindelijk niet helemaal wat ik in eerste instantie in gedachte had. De pagina's op het internet staan als preview van deze strip zijn mooier dan de rest van de pagina's waardoor ik dacht dat het een mooiere tekenstijl zou hebben dan wat het daadwerkelijk heeft. In het algemeen maakt dit niet zo veel uit als het plot goed is, maar dit bleek ook een beetje tegen te vallen.

De beeldroman gaat namelijk over een doorsnee man die een onderneming begint maar faalt omdat hij geen ervaring heeft en onterecht snel arrogant was geworden. Ik vind dit zelf een beetje een saai onderwerp en dit werd niet echt geromantiseerd in de strip waardoor het saai bleef. Van mij mocht het in feiten ook saai en realistisch zijn, als het maar een historisch beeld zou geven van beginnende ondernemingen in de jaren '30 in Antwerpen, maar dat deed het ook niet.

Ik las in recensies dat het een erg grappige strip is. Misschien heb ik geen gevoel voor humor, maar ik heb het grappige er niet van in gezien.

Maar dit is mijn subjectieve mening. Welk verhaal interessant is, welke tekeningen mooi zijn en wat grappig is is een puur persoonlijke zaak en daardoor geloof ik dat de recensies op het internet meer waarde hebben dat mijn negatieve (en subjectieve) beoordeling.

Daarnaast zijn klassiekers vaak lastig te verteren en is het leuk om als scholier een gevierd verhaal onder de Nederlands docenten als strip te lezen in plaats van als boek. Daarnaast is het ook gewoon een cool idee dat je gewoon "literatuur" leest met plaatjes. Er zouden meer belangrijke klassiekers "verstript" moeten worden! Ook vind ik dat Nederlands/Engels/Duits/Frans/etc. docenten minder conservatief moeten worden en ook af en toe strips moeten toelaten in de boekenlijst want strips zijn naar mijn mening ondergewaardeerde kunststukken die onterecht als kinderlijk en waardeloos worden beschouwd. Ik snap dat Donald Duck niet echt veel diepgaande waarde heeft, maar er zijn meer dingen dan alleen Donald Duck op deze planeet.

Recensies

"Integraal verstript betekent: het hele boek werd overgenomen en voorzien van plaatjes. Het resultaat is adembenemend. De warme, doorleefde tekeningen in combinatie met de gortdroge tekst maken het lezen tot een eersteklas belevenis. " http://www.ezzulia.nl/rec.../kaas.html

"Het is, kortom, veel meer een strip waarbij de beelden het leesritme bepalen. Een mooi voorbeeld hiervan is meteen de eerste pagina: die bestaat uit vijf plaatjes, maar er is geen tekst te bekennen." http://nrcboeken.vorige.n...zwierig-op