Feitelijke gegevens

• 6e druk, 1951
• 79 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

De grote tak, bijna de hele kruin lag ineens onder de boom, zonder dat ik gekraak hoorde.

Samenvatting

Een Nederlander heeft zich aangesloten bij het partisanenleger. Dit is een mengelmoes van mensen uit allerlei landen die tegen de Duitsers vechten. De hoofdpersoon heeft wel een groot probleem want hij verstaat eigenlijk niemand in het leger. Er is een Spanjaard die een paar woorden Frans spreekt en waarmee hij dus wat woorden kan uitwisselen. Als ze weer een stadje veroverd hebben, krijgt de Nederlander een bevel van de kolonel. Hij kan de kolonel niet verstaan en vangt alleen het woord boobytrap op. Kennelijk is het de bedoeling dat hij het stadje op boobytraps gaat controleren. Hij gaat alleen het stadje in en vindt een behouden huis, een huis dat van binnen en van buiten nog helemaal intact is. Er staat zelfs een pan soep te pruttelen. Hij vermoedt dat er nog iemand in het huis is en op de bovenverdieping is een kamer op slot. In het huis neemt hij een bad en spoelt het vuil van de oorlog van zich af. Hij doet zijn vieze uniform niet meer aan, ook niet als hij overal om hem heen bommen hoort vallen. Als de bel gaat, staat er een Duitse soldaat voor de deur die aanneemt dat de Nederlander de bewoner van het huis is. Het stadje is heroverd en er zullen Duitse officieren in het huis ondergebracht worden. De Nederlander staat hem vriendelijk te woord en haast zich daarna om zijn vieze partisanenuniform op te bergen. Hij besluit zich voor te blijven doen als de bewoner van het huis. 

De Duitse officieren wonen bij hem in en gedragen zich prima. Uit het stadje heeft de Nederlander een kat bevrijd die hij nu als huisdier heeft. De kat wil echter heel erg graag de gesloten kamer in en de Nederlander weet nog steeds niet wat daar inzit. Hij is bang dat de Duitsers zullen merken dat hij zelf de kamer niet in kan waaruit ze zullen concluderen dat hij niet de man des huizes is. 

Op een dag komt de echte eigenaar van het huis terug. Hij is verbaasd om de Nederlander in zijn kleding rond te zien lopen. De Nederlander wil in het huis blijven en vermoordt daarom de man, maar dan duikt ook de vrouw van de eigenaar op. Hij doodt haar ook. Het lichaam van de man is uit het raam in de struiken gevallen en dus niet te zien. Het lichaam van de vrouw legt hij in zijn bed. 

Maar er is nog een man in het huis. de gesloten kamer is geopend en daarin blijken allemaal aquaria te staan. Het is een oude man die de Nederlander niet lijkt te horen. De oude man vertelt over zijn bijzondere vissen en pleit dat zij voer moeten krijgen. Ondertussen beginnen er weer bommen te vallen en de Nederlander weet niet wat hij moet doen met de oude man. Dus sluit hij hem op in de kamer met de vissen. 

De bommen en het geweervuur dat hij hoorde, was de herovering van het stadje door de partisanen. Een Duitse kolonel komt hem dat vertellen. De Nederlander neemt de kolonel als krijgsgevangene en probeert de oude man duidelijk te maken dat de andere partij in de stad is en dat hij dus op zijn woorden moet letten. 

De oude troep partisanen waar de Nederlander ook bij hoorde, heeft de stad weer ingenomen en wanneer de Spanjaard vraagt waar hij al die tijd is geweest, zegt hij dat hij gevangen werd gehouden door de Duitsers, maar dat de Duitsers vluchtten en hij daardoor kon ontsnappen. Hij vertelt ook dat hij een Duitser als krijgsgevangene heeft. De partisanen plunderen het huis en doden de kolonel en de oude man. Ook de vissen overleven het niet. Voor de troep waarbij de Nederlander zich weer aangesloten heeft het stadje verlaat, gooit de Nederlander een handgranaat in het huis waardoor alle ramen springen.

Personages

De Hoofdpersoon

De hoofdpersoon van het verhaal krijgt geen naam of deze wordt niet genoemd. De hoofdpersoon is een Nederlander die, voor de oorlog begon, op de technische school zat. Hij is na wat spionagewerk door de Duitsers gevangen genomen voor drie jaar, maar ontsnapte op weg van de ene gevangenis naar de andere. Daarna kwam hij in het concentratiekamp Strellwitz. Daar is hij weer vandaan gevlucht en opnieuw werd hij opgepakt, maar hij sprong uit een trein en daardoor kwam hij vlakbij de Zwitserse grens weer vrij. En daarna is hij aldoor naar het Oosten gelopen en heeft zich aan gesloten bij de partisanen.

Quotes

"De oorlog had nooit werkelijk plaatsgevonden; zolang ik niet gewond was, was er niets gebeurd. Er waren nooit andere mensen geweest, nooit zolang ik leefde, nergens ter wereld." Bladzijde 17

"Je zou een tweede hoofd moeten hebben om te begrijpen wat dat éne hoofd is, maar ik heb er maar een, hier is het in mijn handen, ik houd het vast op een manier waarop een mens nooit iets anders vasthoudt. Toch, als het niet door geleerden beweerd werd, dan zou je niet weten, dat het hoofd iets anders is dan een hand of een voet." Bladzijde 53

Thematiek

Escapisme

De hoofdpersoon probeert te ontsnappen aan de oorlog, aan zijn vieze kleding en ongeschoren gezicht. Hij vindt het behouden huis en probeert meerdere malen de oorlog als een hersenspinsel een verzinsel aan zichzelf uit te leggen. Hij probeert zich voor te doen als de eigenaar van het huis om er te kunnen blijven wonen. Aan het einde is zijn vertrek uit het huis opnieuw een vlucht, hij blaast het huis op waardoor zijn verblijf daar niet te achterhalen is, opnieuw is het een vlucht maar nu om weer met anderen mee te kunnen.

Motieven

Eenzaamheid

De hoofdpersoon is het hele boek eigenlijk alleen. Bij de partisanen kan hij niemand verstaan en dus met niemand praten en later bij de Duitsers moet hij ook zo min mogelijk contact met hen zoeken omdat hij zichzelf anders kan verraden.

Tweede wereldoorlog

Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en bij alle gebeurtenissen moet dan ook rekening gehouden worden met die oorlog. Dingen die normaal onacceptabel zouden zijn of niet zouden kunnen, kunnen nu wel.

Judasmotief

De hoofdpersoon verraadt zijn eigen troepen en kiest voor zichzelf door zichzelf voor te doen als een bewoner. Hij voelt hier echter geen spijt over.

Titelverklaring

Tussen de puinhopen van de verwoestende Tweede Wereldoorlog, vindt de soldaat een behouden huis. Een huis dat nog niet aangetast is door de oorlog en waar de man zich weer beschaafd kan voelen. Toch is het maar een illusie, want ook dit behouden huis kan niet blijven bestaan.

Structuur & perspectief

Het verhaal is geschreven vanuit een eerste persoon enkelvoud in de verleden tijd en wordt chronologisch verteld.

Decor

Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog in een kleine stad. Het is een luxe badplaats vanwege de speciale mineralen in het water. Het verhaal vertelt ongeveer drie maanden.

Stijl

In deze novelle vertelt Hermans met relatief weinig woorden een groot verhaal. De woorden die hij gebruikt zijn niet moeilijk, maar wat hij vertelt, is moeilijk te bevatten. Het verhaal lezen duurt niet lang, maar het doorgronden kost veel tijd.

Slotzin

Ik keek het huis diep in de doodzieke keel. Het was of het ook aldoor komedie had gespeeld en zich nu pas liet zien zoals het in werkelijkheid altijd was geweest: een hol, tochtig brok steen, inwendig vol afbraak en vuiligheid.

Beoordeling

Een goed boek om je leeslijst mee op te krikken. Het boek is dun en dus snel te lezen, maar geen enkele Nederlands leraar zal een Hermans op je lijst als een minpunt kunnen zien. Bovendien is dit boek, doordat het dun is, iets beter te doorgronden dan de andere boeken van Hermans. 

Recensies

"Het behouden huis is een vrij briljante novelle. Keihard en diep cynisch, maar vrij briljant." http://lilith.cc/~victor/...-huis-1951

"De eerste bladzijde van het boek is eigenlijk typerend voor het gehele werk. De zinnen zijn allemaal kort en een soort van zakelijk. Het geeft een korte, hectische omschrijving van de situatie, zonder daadwerkelijk de situatie weer te geven." http://www.psonly.nl/webl..._recensie/