Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2013
• 290 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

We vinden Tony Hanssen terug tijdens de hondsdagen van een verstikkende, walmende zomer. Niet in het uiteenvallende continent, waar hij meer dan veertig jaar geleden zijn levenslicht zag. Daar is het winter nu.

Samenvatting

Proloog
In de proloog maakt de lezer kennis met twee Tony Hanssens: beiden veertigers. Tony Hanssen 1 zit op dat moment in Buenos Aires, hij is de toyboy van de Chinese mevrouw Bo Xiang, die veel ouder is, maar die onverzadigbaar is wat seks betreft. Daarnaast is er de andere Tony Hanssen 2 die in Zuid-Afrika (natuurpark Krokodilspuit) bivakkeert en op zoek is naar de hoorns van de neushoorns die hij aan mijnheer Bo Xiang wil verkopen om zijn slag te slaan.

Deel I Neergang
Tony 1 bedrijft in Zuid-Amerika de liefde met zijn Chinese minnares, de vrouw van mijnheer Bo Xiang. Ze is onverzadigbaar en hij heeft er een hele kluif aan om haar seksuele lusten te bedrijven. Ze is een stuk ouder dan hij. Hij is een veertiger, maar zij bepaalt wat ze moeten doen op een dag. Buenos Aires is een echte wereldstad, vindt Tony.

Hij merkt echter na zijn wilde vrijpartij met mevrouw Bo Xiang dat ze overleden is. Hij raakt in paniek. Het gelukkige lijk moet worden weggehaald. Hij vraagt raad aan de Argentijnse Mercedes, een moedige vrouw die niet wil demonstreren zoals de Dwaze Moeders, maar wel elke avond wil dansen om haar verdriet van haar verdwenen vader  te vergeten. Ze geeft hem nog een kans met reanimatie. Maar mevrouw Bo X sterft dan voor de “tweede keer”. Mercedes regelt met wat geld dat de ambulance haar toch wil meenemen.

In het ziekenhuis flashbackt Tony  naar zijn bestaan als steward op een cruiseschip: ook toen had hij regelmatig seks met oudere vrouwen. Hij had het ouderlijk huis al jong verlaten. Hij monstert na een tijdje af in Macau en bezoekt daar het lokale casino. Het geluk is één keer met hem als hij alles inzet op één nummer bij roulette. Hij wordt steenrijk en daarna eervol ontvangen door de gokpaleismagnaat Bo Xiang. Alles kan op dat moment, maar vijf dagen later is de gokverslaafde Tony al zijn geld weer kwijt. Hij heeft nu een grote schuld aan Bo X. Hij moet weer bij de baas komen. Die regelt dat hij met mevrouw Bo X. door de wereld reist en dat hij haar seksslaafje is. Later zal duidelijk worden wat ze op die wereldreizen doet.

Hij heeft in zijn zeemansloopbaan ook de haven van Rio aangedaan en hij werd meegelokt door een jonge man die hem naar een appartement bracht waar hij door vijf mannen werd verkracht en beroofd. Daarna had hij de herenliefde  afgezworen.

In het ziekenhuis van Buenos Aires wordt hij bezocht door een begrafenisondernemer Pedro. Die wil cash geld zien en dat komt uit de Louis Vuittontas van mevrouw B. die heel wat geld bij zich heeft. Tony rekent zich meteen rijk: hij zal het geld niet aan haar man teruggeven.  Maar de jonge Pedro die het geld krijgt, is een bedrieger: hij neemt het lijk en het geld mee. Hij wil ook veel geld om het lichaam te balsemen. Daarna verdwijnt hij: later komt een oudere man naar het ziekenhuis om te vertellen dat die Pedro een bedrieger is en dat Tony een probleem heeft. Hij valt in slaap en als hij wakker wordt, is alles door mevrouw Mercedes geregeld. Op zijn kastje staat een urm met de as van Mevrouw Bo X. Ze hebben ook al alles met de ambassade geregeld. Hij moet de urn naar China brengen. Mercedes wil geen geld aannemen van Tony. Die besluit het geld van mevrouw Bo X. achterover te drukken: heeft hij toch weer de beschikking over een vermogen voor zijn ouwe dag.

De tweede verhaallijn van deel I gaat over de andere Tony Hanssen (2). Hij is in een wildpark in Zuid-Afrika en hij is een  jager die erop uit is de hoorns van een neushoorn te bemachtigen en die voor veel geld te verkopen aan jawel, mijnheer Bo Xiang. Maar als hij op de loer ligt, komt er een neger aangereden die de neushoorn velt. Hij begint met een kettingzaag aan het vellen van de hoorns, die voor veel geld kunnen worden verkocht. Ze zijn namelijk een bekend afrodisiacum. Het neushoornjong neemt echter wraak en wanneer de stroper het jong wil doden, treedt Tony 2 op. Hij knalt de  negerstroper neer en gaat naar het lijk van de neushoorn. De stroper had al één hoorn met een kettingzaag afgezaagd en hij zal met een bijl de andere proberen te krijgen, maar dat valt niet mee.

Deze Tony 2 is computerspecialist geweest bij een bank, maar mede  door zijn toedoen en fraude is de bank failliet gegaan en heeft hij zijn huis, vrouw en kind in België (Wolvertem) moeten verlaten. Net als de andere Tony is hij in feite op de vlucht.  Hij heeft waardevolle informatie op memorysticks meegenomen, die misschien nog wel eens van pas kunnen komen en die een garantie voor inkomen voor hem kunnen zijn als hij ooit in geldproblemen komt, vanwege de mogelijkheden voor chantage. Hij  verlangt nog wel naar zijn vrouw Martine en zijn dochtertje (6) Klaartje. Hij snapt ook wel dat hij met de hoorns van de  neushoorn zal moeten verdwijnen en op slinkse, corruptieve wijze kan hij over de grens komen.

Deel II De vereniging
Tony Hanssen I zit op de vijftigste  verdieping van een hotel in Guangzhou. Hij heeft de dood van zijn minnares gemeld aan haar man en daarbij zijn heldenrol (de reanimatie) genoemd. Hij moet wachten op een teken van de verdrietige Bo Xiang, die hem wil belonen voor zijn moed en ijver. De urn met de as van de oude vrouw wordt door de tolk opgehaald. Dan komt er iemand op de deur van zijn kamer kloppen. Het is een Zuid-Afrikaanse agent Khumalo die Tony Hanssen heeft opgespoord (hij moet de andere, Tony 2 hebben) maar hij weet dat niet. Hij vertelt in het tweede hoofdstuk zijn verleden in Zuid-Afrika: het lidmaatschap van de partij die veel beloofd had (AMC) en weinig waargemaakt en zijn ontslag na een foutje tegenover een meerdere (het BMW-incident). Daarna was hij in een lagere positie bij de politie gekomen en hij had nu het spoor van Tony 2 gevolgd. Hij denkt nog steeds dat hij succes heeft. Het geld dat Tony 1 bij zich heeft, neemt hij mee voor de opvoeding van een dochter van een gestorven collega en hij dwingt Tony 1 zijn pincodes en spaartegoeden bekend te maken bij de banken in de Cariben. Op die manier is Tony 1 zijn geheime spaarpotje nu ook kwijt en heeft Khumalo een pensioenvoorziening. Tony heeft nu gewoon niets meer. Hij hoort ook van Khumalo dat mevrouw Bo X. door haar man over de gehele wereld werd gestuurd om geld wit te wassen. Dat verklaart haar enorme hoeveelheid geld in haar Louis Vuittontas. Tony 1 beseft dat hij gewoon een geldkoerier van Bo X. is geweest en dat hij als beloning diens oudere vrouw mocht bevredigen. Weer een desillusie.

De andere, Tony 2, zit in een kamer in hetzelfde hotel (81^e verdieping) Japanse porno te kijken, maar een orgasme kan hij niet krijgen. Wanneer hij aan zijn vrouw Martine denkt, lukt hem dat wel, maar net op dat punt van de zaadlozing  wordt er op de deur geklopt en staat Tony 1 voor de neus van Tony 2. De dialogen verlopen nu heel scherp en Tony 1 vertelt aan Tony 2 over zijn geldkoerierschap. Hij weet echter via Khumalo natuurlijk wel alles van avonturen van  Tony 2. De slimmere 2 vindt Tony 1 maar een sukkel. Hij wil hem met zijn vrouw laten skypen en ze halen  een laptop van het hotel naar boven. Tony 1 begint met het oproepen van zijn vader en hij krijgt dan diens veel jongere vriendin Linda in beeld. Zijn moeder is intussen overleden. Hij raakt erg van slag. Bovendien zijn ze van het platteland verhuisd naar Antwerpen. Hij wordt niet lekker en Tony 2 legt Tony 1 in bed. Als hij wakker wordt, vertelt Tony 2 hem dat ze die avond een meeting hebben met de Chinezen. Ze moeten naar een beroemd visrestaurant, waar ze de  tolk, mijnheer Bo Xiang en een mooie, jonge Chinese Chloé ontmoeten. Ze moeten in de keuken zelf de vis die ze willen eten, uitzoeken, maar Tony 1 voelt er niet zo veel voor. Bo Xiang zit er verslagen bij, maar Tony 2 heeft dat niet in de gaten. Hij heeft zijn hoorns meegenomen om te dealen met de casinomagnaat. Het lijkt erop dat hem dat lukt. Wanneer hij naar de wc moet, komt Chloé Tony 1 paaien. Ze vertelt dat haar vader ook aan het einde van zijn latijn en zijn imperium is. Hij zal de volgende dag worden opgepakt. Ook bedankt ze hem met een zoon voor wat hij voor haar moeder heeft gedaan. Een bediende komt de hoorns weghalen en Tony 1 krijgt een deja-vu (het lijk van mevrouw Bo Xiang). Zou dat wel goed komen?

Maar wanneer Tony 2 teruggekeerd is, komt de hoorn weer op tafel tezamen met een pot thee. Ze moeten als besluit van de deal een kop thee drinken, maar Tony 1 weigert resoluut. De eerste keer dat het hem in zijn leven lukt iets te weigeren. Wanneer ze later samen buiten lopen, denkt Tony 2 dat hij het gemaakt heeft. Hij is euforisch en wil op zoek naar zijn vertrouwde karaokebar om het allemaal te vieren. Hij valt echter met schuim op zijn mond neer op straat. Hij sterft want hij is vergiftigd door de thee.

Deel III Hoop
Niet alleen Tony 2 is gestorven, via de media hoort Tony 1 dat ook de drie Chinezen aan tafel dood zijn (moord of zelfmoord, that’s the question). De levenswijze Tony 1 neemt nu bezit van de identiteit van Tony 2: hij pikt uit diens kamer de creditcard, paspoort, geld. Hij weet dat Tony 2 een vette bankrekening had op een bank bij de Kaaimaneilanden en hij wil via Mexico vluchten naar een heel nieuw bestaan met veel geld. Hij zal Martine en Klaar ook een deel van het geld toesturen, want daar hebben ze wel recht op, maar hij wil scheiden van haar (als Tony 2). Van Khumalo weet hij dat ze in België ook vreemd ging en toch al van plan was van de computerfraudeur te scheiden. Wanneer hij op het vliegveld zijn test met het paspoort heeft doorstaan, staat er echter een jonge Belg voor zijn neus die Tony 2 een aanbod wil doen weer terug bij de failliete bank te komen, want hij is onmisbaar. Ze zijn hem bovendien dankbaar dat hij de memorysticks met belastende informatie niet verspreid heeft.

Eerst is Tony 1 dat niet van plan, maar als de mooie jongen aandringt, gaat hij toch met de jongen mee. 

Personages

Tony Hanssen 1

Tony Hanssen 1 is de loser van de twee Hanssen. Hij heeft in het casino veel geld gewonnen, maar vijf dagen later weer verloren. Hij werkt als steward op een cruiseboot en als hij een keer aan land gaat in Rio, wordt hij meegelokt, verkracht en kaalgeplukt. Als hij als schuldenaar van Bo Xiang met diens vrouw mee moet om haar lusten te bevredigen en Bo’s geld wit te wassen, sterft ze na zijn seksuele plicht. Het geld dat hij denkt te veroveren van haar, raakt hij kwijt aan Khumalo. Maar op het juiste moment zegt hij een keer nee (tegen de thee) en dat wordt zijn redding. Zijn dubbelganger sterft en hij wil de plaats innemen van Tony 2, ook weer met een smak geld op een bankrekening, maar op het allerlaatste moment gaat hij toch weer met de jonge Belg die hem wil overhalen voor de bank te komen werken. Je weet als lezer niet of het de goede keuze is vanwege het open eind.

Tony Hanssen 2

Tony Hanssen 2 is een slimme computerspecialist, die meegeholpen heeft met de bank te frauderen en als de bank failliet is op de vlucht slaat en vrij gewetenloos zijn vrouw en kind achterlaat. In Zuid-Afrika wil hij gewetenloos op jacht naar de hoorns van de neushoorn. Hij doodt de stroper en slaat met een bijl de tweede hoorn van het dier. Daarna vertrekt hij naar China om het spul te verkopen aan Bo Xiang. Hij kijkt graag porno, krijgt een erectie van het doden van de stroper etc. Hij denkt slim te zijn en een deal te kunnen sluiten met Bo Xiang, maar moet na het drinken van de vergiftigde thee zijn Waterloo vinden. Als lezer krijg je wel het idee van “net goed.”

Quotes

"Snel, dacht Tony, in paniek naar zijn smartphone tastend. Naar een hospitaal ermee! Misschien was het nog niet te laat. Misschien hoefde hij toch niet te bellen naar zijn schuldeiser, de beruchtste ondernemers tussen Macau en Guangzhou, om hem te melden dat zijn vrouw juist overleden was." Bladzijde 41

"Om niet te vallen diende hij nu een potsierlijke sprong te maken, kettingzaag in de handen, over de verminkte kop van de neushoornkoe heen. Zijn vloek was te horen boven het zingen van de zaag uit. Hij herstelde zijn evenwicht en keerde zich woedend om naar het jong, dat van dichtbij al een tweede charge inzette. Toen deed de reus wat hij niet had mogen doen. Hij tilde de kettingzaag op, klaar om het kalf neer te maaien. En Tony schoot hem neer." Bladzijde 67

"Hij pleegde een paar telefoontjes- met zijn eigen smartphone: op bevel van Khumalo. Nummers, codes, wachtwoorden: Tony kende alles uit zijn hoofd: hij dreunde alles netjes op. Wat de appel voor zijn oude dag had moeten worden, werd zo het losgeld voor een moord die hij zelf niet had gepleegd." Bladzijde 185

"Ook Chloe haalde een pakje sigaretten tevoorschijn en stak gretig op. Ongelooflijk, dacht Tony, dat er nog Chinezen zijn zonder kanker, en dat ze nog altijd met meer zijn dan wij- wij met ons rookverbod in cafés en onze foto’s van zwarte longen op ieder pakje. Hij probeerde zich ingespannen voor de geest te halen welke afschrikwekkende foto’s er nog meer op sigarettenpakjes werden aangebracht." Bladzijde 267

Thematiek

Dubbelgangersmotief

We hebben te maken met een bijzondere vorm van het dubbelgangersmotief. Er zijn twee Tony Hanssens, die weliswaar iets van elkaar weg hebben, maar uiterlijk geen dubbelganger zijn. Toch zijn het net als in De Donkere kamer van Damocles - zie motto - mensen die elkaars plaats innemen en de een wordt voor de ander aangezien. Aan het eind sterft Tony 2 en neemt Tony 1 zijn identiteit aan.

Motieven

Moord

Tony 2 vermoordt de stroper die het op de neushoorn heeft gemunt. Tony 2 wordt vermoord door Chinezen: wie het uiteindelijk doen, weten we als lezer niet. Waarschijnlijk wordt hij vergiftigd doordat er een middel in de thee zat.

Seksualiteit

Seks speelt een flinke rol in de roman. Tony 1 sekst met mevrouw Bo Xiang. Tony 1 sekst met vrouwen op de cruiseboot. Tony 1 koestert homoseksuele gevoelens. Tony I wordt verkracht in Rio. Tony 2 krijgt een erectie bij het doden. Tony 2 kijkt graag porno.

Zakenwereld

Tony 2 is medeplichtig aan de fraude die de bank waarvoor hij werkt, heeft veroorzaakt. Hij heeft de beschikking over bewijzen die hij op memorysticks heeft meegenomen en die nog wel eens van pas kunnen komen.

Desillusie

Beide mannen koesteren dromen over een gemakkelijk en luxe bestaan, waarvan ze geld op buitenlandse banken hebben weggezet, maar beiden kunnen daarvan geen gebruik maken. Khumalo eist het geld op van Tony 1 en Tony op zijn beurt weer van Tony 2. Toch hebben ze hun dromen niet kunnen waarmaken. Ook het derde personage dat een rol speelt, raakt gedesillusioneerd. Hij geloofde in de idealen van de partij in Zuid-Afrika, maar zet ook dat die idealen door de nieuwe leiders toch niet waargemaakt kunnen worden. Corruptie viert hoogtij en hij wordt teruggezet naar een lagere functie.

Dood

Mevrouw Bo Xiang gaat dood op een heerlijk moment, nadat ze door Tony Hanssen 1 seksueel verwend is. Tony 2 wordt vergiftigd en sterft net als mijnheer Bo Xiang en zijn dochter Chloé.

Zin van het bestaan

“Gelukkige slaven” is een roman over de zin van het bestaan: hoe sta je in het leven en wat vind je belangrijk. Doe je dat op een zinvolle of zinloze manier. Beide mannen hebben bovendien een hang naar vrijheid: ze vluchten naar het buitenland omdat ze niet willen voldoen aan de regels van het levensspel.

Dierenleed

Puur voor het geld wil Tony 2 de neushoorn doden. Dat doet nu weliswaar een ander voor hem, maar hij had de neushoorn net zo goed willen omleggen.

Motto

Er zijn twee motto’s.
Het eerste motto luidt:
“Hij hield van zijn kwellingen als van zijn trouwe vijanden.” (Joseph Roth)

Het tweede motto luidt:
“Toen ik hem voor het eerst zag, dacht ik: zoals deze man is, zo had ik moeten zijn.” (Willem Frederik Hermans in “De Donkere kamer van Damocles”)

Beide motto’s zijn van toepassing op de roman. Het eerste slaat vooral op Tony Hanssen 1 (de loser), die heel veel in zijn leven al teleurstellingen heeft moeten verwerken. Ook het tweede motto waarin het dubbelgangersmotief wordt uitgewerkt (Dorbeck is de positieve uitgave van Henri Osewoudt) slaat meer op Tony Hanssen 1 . Hij is een loser en wil misschien wel wat meer lijken op de slimme fraudeur Tony Hanssen 2. In de Donkere kamer is Henri de loser en Dorbeck de held.

Trivia

In december 2013 ontvangt Tom Lanoye voor dit boek de prijs voor de beste seksscène van het jaar (uitgereikt door recensieweb.nl).

In 2014 wint het boek de AKO- als de Libris literatuurprijs. En is in meerdere boeken top tien's op nummer een gekomen in 2013.

Titelverklaring

Zowel Tony 1 als Tony 2 zijn slaven van het economische systeem in de wereld: de globalisering. Tony 2 heeft meegedaan als computerspecialist  bij een frauderende bank en toen de bank failliet ging is hij met veel informatie (memorysticks) en geld (bank op de Kaaimaneilanden) ervandoor gegaan. Hij is een gelukzoeker die geld wil krijgen van Bo Xiang, door neushoornhoorns aan hem te verkopen. Dat doet hij in Zuid-Afrika, maar hij moet daarvoor een stroper doden. Het lukt hem uiteindelijk niet aan het systeem te ontsnappen, want na de mislukte  deal met Bo Xiang (hij denkt elf dat het wel gelukt is), wordt hij vergiftigd en neemt Tony 1 zijn identiteit over. Tony 1  is eigenlijk een beroepsloser: studie niet afgemaakt, gaan varen op een cruiseboot, seks met oudere vrouwen, maar verkracht in Brazilië door vier mannen. Veel geld gewonnen in het casino door alles op één nummer te spelen, maar vijf dager later weer kwijt. Hij moet dan voor het inlossen van zijn schuld met mevrouw Bo Xiang over de hele wereld zwerven: hij denkt als gigolo, maar hij is eigenlijk haar seksslaafje en zij gebruikt hem bij het witwassen van geld. Dan sterft ze na de seks met hem en komt hij in de problemen. Al het geld dat hij van haar denkt te kunnen overhouden, wordt afgenomen door de Zuid-Afrikaanse Khumalo die meteen ook de codes van zijn bankrekening voor zijn eigen pensioen neemt. Tony 2 heeft dus niets meer. Hij is slaaf van het economische systeem.  Maar uiteindelijk is hij toch eer beter af dan Tony 2 , die denkt dat hij een geweldige deal met Bo X. heeft gesloten, maar  even later dood zal neerstorten. Dan heeft Tony 1 wel de beschikking over zijn bankrekening op de Kaaimaneilanden. Hij gaat echter aan het einde van de roman mee met een jonge Belg die hem voor Tony 2 houdt. Maakt hij de goede keus of wordt hij weer een slaaf van het bancaire systeem of van een jonge, mannelijke nieuwe liefde?

Structuur & perspectief

Het boek heeft een proloog en drie delen. In de proloog worden de beide Tony Hanssens voorgesteld aan de lezer.

Daarna is er een deel I: Neergang, een deel II Vereniging en een deel III Hoop. Dat laatste deel is aanmerkelijk kleiner en heeft eigenlijk iets weg van een epiloog.

Deel I heeft een onderverdeling in vijf hoofdstukken. Er zijn twee hoofdpersonen. De ene Tony verblijft in Buenos Aires en neem hoofdstuk 1 en 3 voor zijn rekening alsmede de helft van hoofdstuk 5. De andere Tony verblijft in Zuid-Afrika in Mpumalanga en vertelt hoofdstuk 2 en 4 en de helft van hoofdstuk 5.

Deel II heeft ook een onderverdeling in vijf hoofdstukken. Deel II speelt in de Chinese stad Guangzhou, vooral in het hotel waarin beide Tony’s zijn neergestreken.  In deel I is Tony Hanssen 1 aan het woord en hij ontmoet een Zuid-Afrikaanse politieagent Khumalo. Die neemt in de ik-vorm een vertelling voor zijn rekening over zijn verleden (hoofdstuk 2). Vervolgens keren we in Hoofdstuk 3 terug naar Tony 2 die wordt geconfronteerd met Tony I. Er lopen nu lastige dialogen door elkaar, omdat beide mannen hetzelfde heten en er personaal verteld wordt. Ook Hoofdstuk 4 en 5 wisselen in perspectief van Tony 1 naar Tony 2. In het laatste hoofdstuk van deel 2 wordt Tony 2 vergiftigd door zijn Chinese opponenten.

In het derde deel heeft Tony 1 weer het alleenrecht. Hij heeft de identiteit van Tony 2 aangenomen en wil Tony 1 helemaal laten verdwijnen. Dat lukt uiteindelijk.

De delen beginnen steeds met een formulering waarbij je aan een alleswetende verteller moet denken (“We vinden Tony Hanssen terug...”), maar in de delen zelf lijken twee personale Tony Hanssens op te treden. Knap is de opzet van Lanoye om twee mannen met dezelfde namen door elkaar als verteller te laten opvoeren. Je moet goed lezen, maar het is steeds wel duidelijk welke Tony (1 of 2) wordt bedoeld.

Decor

Lanoye is erg spaarzaam met het verstrekken van gegevens over maand en jaar. Hij geeft in een van de eerste zinnen aan dat het in Europa winter is als Tony Hanssen in Buenos Aires geniet van de zomer. Hij brengt daar enige tijd door, maar verder wordt er nauwelijks over tijd  gesproken. Uit tekstgegevens kun je wel opmaken dat er sprake is van een actueel verhaal, want de personages hebben de beschikking over smartphones. Er gaat natuurlijk wel enige tijd overheen voordat Tony vanuit Zuid-Amerika naar China is gereisd om daar het slechte nieuws aan mijnheer Bo Xiang te vertellen, maar heel veel tijd verstrijkt er niet in deze roman. Ik schat een kleine maand.
Wat het decor betreft wordt er duidelijker aangegeven waar het verhaal speelt. In deel I kun je in de hoofdstukkenaanduiding zien waar de personages zich bevinden. Tony Hanssen 1 is met mevrouw Bo Xiang in Buenos Aires (Zuid-Amerika), terwijl zijn literaire dubbelganger op dat moment in Zuid-Afrika is in het wildpark krokodil spuit. In deel II verplaatst het toneel zich voor beide personages naar een hotel in China, de plaats Guangzhou. Daar ontmoeten ze elkaar. In deel III staat Tony 1 op het punt te vluchten naar Mexico, maar zover komt het niet. Het verhaal eindigt op het vliegveld van Guangzhou.

Stijl

De stijl van Tom Lanoye in zijn boeken is altijd fraai. In dit boek vallen weer twee bijzondere elementen op: zijn metaforen en  de cynische ondertoon in zijn proza. Van beide elementen hieronder een aantal voorbeelden.

Metaforen:
-(blz.14) “De hemel kleurt steeds roder, alsof iemand in een teil warm water zijn polsen heeft geopend.”
-(blz. 22)… en wees hikkend naar de Obelisco. Een hoge, plompe gedenknaald die pontificaal oprees in het midden van de boulevard, misplaatst als een voorbindpenis op een kinderbuik.”
-(blz. 32) Buiten hield de grootstad siësta. Sproeiwagens reden rond om het asfalt te benevelen en het stof neer te doen slaan. De hitte drong net zo lief overal binnen, airco of geen. Ze knelde als een breukband. Ademtekort lag op de vloer.
-(blz. 128) hij had nog zo veel leven te goed! Een overdaad! En die zou hij spenderen in een van de kleinste navels van de wereld, de glorieuze bastaardmetropool die België en eigenlijk heel Europa bij elkaar hield.
-(blz. 278) Nu zag hij de waarheid. Hier zat een garnaal die zich een zwaardvis waande.

Cynische uitspraken
-(blz. 23) Wat zijn tangodansers anders dan twee in elkaar verstrengelde flamingo’s met vallende ziekte?
-Blz. 29/30) Op een bepaald moment werd weigeren gevaarlijker dan instemmen. Ook dat had hij geleerd op de cruiseboten waarop hij gediend had. Je werkzekerheid beschermen, en in sommige gevallen je hachje, kon allerlei vormen aannemen. De liefde was nog de minst verwerpelijke. Liefde is altijd goed, ook al deugt ze voor geen meter.
-(blz. 31) Hoe oud zou ze werkelijk zijn, dacht Tony. Ze rook naar viooltjes en groene thee. Ik begrijp het werkelijk niet, kreunde hij zonder in te boeten aan stootkracht. Wat zien al die oude schuren in mij? Sommige voorwerpen trekken vliegen aan of ijzervijlsel. Ik ben een magneet voor moedertypes. Zeg maar grootmoedertypes, de laatste tijd.
-(blz. 36) Monaco was een façade gebleken. Disneyland voor miljardairs, een skyline van bordkarton, een poenige schutkring voor omhooggevallen proleten, schijnheilig proper en lachwekkend chic, een architectonische neurose voor operettefiguranten.
-(blz. 39) Akkoord, een volmaakt koppel zouden hij en mevrouw Bo Xiang nooit vormen. Een wezenlijk gesprek hadden ze nooit gevoerd, hij wist niet eens wat haar bezighield, dat onbegrip was duidelijk wederzijds en de seks was op de rand van problematisch. Maar dat gold allemaal voor de meeste regelrechte huwelijken ook. Als de frequentie niet te hoog ligt, is alles draaglijk.

Slotzin

“U zult er zelf ook gelukkiger van worden”, zei deze, “Daar zal ik alles voor in het werk stellen. Dat beloof ik u.” Tony kijk zijn opvolger lang in de ogen. “Vooruit dan maar”, bezweek hij eens te meer. “In dat geval ben ik uw man.”

Beoordeling

Tom Lanoye schrijft graag Vlaamse verhalen. Met zijn nieuwe roman heeft hij zich ver buiten zijn geboortestreek gewaagd om een heel andere roman te schrijven. Het lijkt eigenlijk wel op een moderne schelmenroman. Hij geeft ook wat ideeën over de zin van het bestaan en het fenomeen van de liefde prijs.

Wat de roman ook onderscheidt, is het bijzondere perspectief van twee mannen die dezelfde naam dragen. In deel twee komen ze elkaar tegen en het lukt Lanoye om in de dialogen de beide mannen tegen elkaar te laten praten, terwijl je als lezer nauwelijks moeite hebt om te begrijpen welke Tony wat zegt. Dat is knap staaltje schrijven. Verder hoef je het verhaal zelf misschien wat minder serieus te nemen. Dat komt ook wel door de  bijzondere inhoud, maar zeker ook door de cynische taal en opvattingen die Lanoye in dit boek prijsgeeft. Er is wel degelijk een verschil aan te geven, maar hij komt in sommige passages toch wel  dicht in de buurt van Herman Brusselmans, al is de laatste zeker nog wat grover in zijn taalgebruik. Ik zelf vond het een vermakelijke roman om te lezen, maar ik beschouw me wel als een fan van de Vlaamse auteur. Het boek moet goed te lezen zijn voor eindexamenkandidaten van havo en vwo. Wat mijn waardering betreft: 3 Scholieren.com punten.  

Recensies

"Lanoye prikkelt, laat de ene verrassing de andere volgen. Het verhaal sluit zo nauw dat zelf puzzelen onnodig lijkt en zodoende zet Gelukkige slaven je gevangen in hetzelfde verlichtende gevoel als de Chinese stad Guangzhou bij de onrustige Tony (de computerspecialist) oproept: 'Overvloedig, binnen handbereik, onuitputtelijk en sidderend van levenskracht.' Bedwelmend, maar complexer dan een eerste blik doet vermoeden. Het slotdeel, 'Hoop', is met vijftien pagina's wrang kort. Dat galmt lang na." http://www.volkskrant.nl/...laven.html

"Zijn nieuwe boek 'Gelukkige slaven' heeft niets ingetogens of bezadigds. Een roman als een theatervoorstelling, uitbundig en woest. Heel de wereld dient als toneel, we reizen onder veel meer naar Argentinië, Zuid-Afrika, China. Het is een onvervalste schelmenroman, een genre dat Lanoye ook al in 1988 met 'Alles moet weg' beoefende." http://www.bndestem.nl/al...-1.3987186

"Tom Lanoye smeedt in 'Gelukkige slaven' het eeuwenoude thema van de dubbelganger tot een hedendaagse parabel van hebzucht en bedrog. Na het alom bejubelde 'Sprakeloos' maakt hij opnieuw indruk met een theatrale afspiegeling van het dolgedraaide kapitalisme." http://www.cuttingedge.be...ige-slaven

"Ook in Gelukkige slaven, zijn nieuwe roman, maakt Lanoye in frisse, montere bewoordingen maar weer eens duidelijk dat het leven geen pretje is. Vrijheid bestaat niet. Liefde is een farce. Geen mens is te vertrouwen. Het leven leidt alleen tot desillusie. Of men zich nu in België, Argentinië, Zuid-Afrika of China bevindt. Hij koos deze keer, enigszins op de manier van De donkere kamer van Damokles van W.F. Hermans, voor een dubbelperspectief: twee Belgische mannen van in de veertig, die allebei Tony Hanssen heten – net als de wankelmoedige hoofdpersoon van Alles moet weg (1988), Lanoye’s allereerste roman." http://www.nrclux.nl/gelu...t/1142706/

Bronnen

Interview met de schrijver over de roman.

http://www.nrclux.nl/gelu...t/1142706/