Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 206 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski

Flaptekst

Eerste zin

Het is een paar minuten voor schoooltijd. Rein, zeven jaar, serieuze blauwe ogen, poetst zijn tanden met een elektrische tandenborstel.

Samenvatting

Op 8 november 2018 's morgens ontdekt Sander, de man van Nadja Hüpscher, een bult in zijn schouder. Hij wacht twee weken af en belt met de huisarts. Na wat onderzoeken blijkt dat hij teelbalkanker met uitzaaiingen in de lymfeklieren heeft. De wereld in het gezin staat meteen op zijn kop. 
In december wordt al een teelbal in het Anthonie Van Leeuwenhoek-ziekenhuis in Amsterdam  verwijderd. Nadja is met de kinderen Rein en Benjamin daarna op bezoek. Die maken nogal wat herrie en klieren een beetje.
Veel mensen in de omgeving van Nadja geven commentaar op alles wat ze van kanker weten. ("Die heeft het ook". etc.)

Niet alleen voor Sander maar ook voor Nadja is het een moeilijke tijd. Alles moet doordraaien voor de kinderen en in de keren dat Sander voor chemotherapie in het ziekenhuis wordt opgenomen, moet zij de taak als ouder alleen uitvoeren. Naar zwemles brengen van Benjamin is een crime. Hij heeft er een hekel aan, is bang en wordt door de zwemmeester Dave hard aangepakt. Als ze veel later pas vertelt dat het gedrag komt doordat, omdat zijn vader kanker heeft, doet Dave aardiger en gaat het zwemmen ook beter. Uiteindelijk haalt Benjamin in dat jaar (2019) zijn A- en B-diploma.

Intussen voeren de twee jongetjes ook steeds dialogen over kanker, de dood, zaadjes, de oorsprong van de wereld, dieren. etc. Je merkt uit hun gesprekken dat de kinderwereld een parallelle wereld is.

De zware chemokuren hakken erin bij Sander. Nadja scheert hem helemaal kaal; na de derde chemoweek wordt Sander erg ziek. Ook de vierde hakt erin, de vermoeidheid slaat bij hem enorm toe. Nadja voelt zich soms eenzaam. In maart komt de uitslag van de CT-scan en dan blijkt dat de therapie aangeslagen is en dat de kankercellen verdwenen zijn.

Maar ruim een maand later (mei) voelt Sander weer een bult in zijn schouder en blijkt ook dat de kanker terug is. Op  een scan zijn er echter nu geen uitzaaiingen te zien.
Sander kiest voor een nieuwe behandelmethode van Tiger Trial, die wel korter maar nog zwaarder is. Hij lijdt daarbij erg veel pijn, kan nauwelijks iets verdragen, ook zijn kinderen vaak niet. Het is een bijzonder soort stamcellentherapie. Je mag daarbij als buitenstaander de  patiënt ook niet aanraken. Bi alles wat je doet, kan er infectie optreden.
Nadja hunkert naar seks en aandacht, desnoods van andere mannen. Ze komt een paar keer in de verleiding (winkel, café)  maar gaat niet vreemd. Met Sander gaat het eerst heel slecht. Hij heeft een paar goede goede maar ook heel slechte dagen. Af en toe krijgt  Nadja steun van haar vriendinnen (R=Rifka Lodeizen of K = Kim van Kooten?). Ook belt ze regelmatig met haar ouders.

De vakantieperiode in juli- augustus gaat aan het gezin voorbij. De beide jongetjes gaan wel een week naar een zomerkamp en hebben ook lol in de Efteling. Heel langzaam begint Sander sterker te worden, maar de angst voor de terugkeer van kankercellen zit er natuurlijk bij hem en Nadja goed in. In oktober gaat het gezin een weekje naar Trier.

In november blijkt dat uit een nieuwe scan alle kwaadaardige cellen in Sanders lichaam verdwenen zijn.  Daarna  volgt het traject van spannende na-controles. iedere maand moeten de bloedwaarden worden gemeten en dat zijn voor Sander en Nadja heel emotievolle momenten. De eerste twee controles in november en december zijn goed. Sander denkt zo langzamerhand weer aan normale dingen, zoals het kopen en plaatsen van een IKEA-keuken. 
Toch blijft het verhaal een open einde houden. Is dat niet iets wat altijd bij een kankerpatiënt zal blijven horen?  
Aan het einde van het boek schrijft Benjamin nog een kort 'sprookje' als epiloog. ("Er was eens een man hij had magise kragte")

Personages

Nadja

Nadja vertelt vanuit haar positie als partner van een kankerpatiënt over hoe ze zich voelt in het jaar dat haar partner aan kanker lijdt. Je voelt haar verdriet, haar eenzaamheid en haar 'huidhonger." Tegelijkertijd moet ze de dagelijkse beslommeringen van het huishouden en haar werk doen. Vervelend is ook het moment dat ze met Benjamin naar zwemles moet. Hij is zelf bang en wil liever helemaal niet zwemmen. Het moet voor een moeder pijnlijk zijn wanneer ze ziet dat de strenge zwemmeester daar geen boodschap aan heeft. het gaat beter wanneer ze hem de situatie uitlegt.

Quotes

"Ik hoor de jongens lachen en de Premsela-lamp omverschoppen, het papieren gedeelte is nu gekreukeld, een spijl krom. Mijn vriendinnen en ik stoppen met kauwen. We kijken elkaar aan, geschrokken, verbaasd bijna. Kanker krijgt iemand anders." Bladzijde 20

"Waar maakte ik me hiervoor ook alweer zorgen over? Als het goed komt, zal ik de afwasmachine van achter naar voor inruimen, zoals hij wil en nooit meer een zinloze discussie beginnen. Heeft dat nog zin?God? Ik geloof niet in God. Misschien helpt het nu. Ik geloof in God. God?" Bladzijde 40

"De laatste kuur zit erin. Sander schuifelt met knallende koppijn naar de keuken voor een medicijn of een augurk. Hij moet bewegen, dus loopt hij een rondje om het huis, waar hij drie uur van moet bijkomen. Als ik hem aanraak, kreunt hij van de pijn. De chemo maakt dat hij voortdurend het gif eruit moet boeren en winden." Bladzijde 119

""Waarom zeg je dat niet meteen? Natuurlijk heeft dat ermee te maken; als je vader ziek is, kun je niet zomaar leren zwemmen!" Dave kijkt Benjamin voor het eerst begripvol aan. : Ik weet alles van ellende." Hij knipoogt naar hem en wenst mij sterkte." Bladzijde 149

"Ik kan beter maar niet bellen. Ik moet er voor hem zijn. Bestaat er een app voor partners van kankerpatiënten? Kanker Tinder? Ik vind dat het alleen mag duren tot de kanker weg is. En dat je kunt kiezen voor a. aandacht, b. zoenen, c. seks. En dat je ook twee mag kiezen." Bladzijde 172

Thematiek

Hoe ga je met het probleem van kanker om?

Het is een klap als in een gezin met jonge kinderen één van de ouders kanker krijgt. De wereld staat op zijn kop en het traject dat de patiënt moet meemaken, is vaak lang en pijnlijk. Over die lijdensweg gaat het boek. Dan blijkt ook dat de partner van de patiënt ook mee lijdt: er is sprake van onvoldoende aandacht . Ook al iets waar Nadja mee worstelt. Ze verlangt zelfs naar seks met een andere man. Ook de kinderen lijden eronder, maar toch op een andere manier, omdat kinderen op een aparte manier tegen de realiteit aankijken. Van het ene op het andere moment kunnen ze verdrietig zijn, even later opstandig en weer later ruziezoekend met elkaar. Dan kunnen ze weer onschuldig 'Galgje spelen'. Of vragen stellen waar je als opvoeder geen kant mee op kunt. Al die problemen komen in dit openhartige boek aan de orde. Net als de situaties waarmee je vrienden en je kennissen soms geen raad weten. Af en toe kan Nadja steun zoeken bij haar vriendinnen R. en K.

Motieven

De dreiging van de dood

Bij een ernstige ziekte als kanker blijft de dood op de loer liggen en af en toe om het hoekje kijken.

Eenzaamheid

Zowel de patiënt als de partner ervan maken eenzame periodes mee. En pijnlijke periodes waarin je liever ook niemand wilt ontmoeten.

Seksualiteit

Vooral bij Nadja komt na verloop van tijd het verlangen naar fysieke aanraking en seks naar boven. Dat kan op dat moment niet bij Sander en daarom kijkt ze af en toe met andere ogen naar andere mannen. In het boek wordt er overigens geen verslag gedaan van vreemdgaan.

Verdriet

Je voelt het verdriet van de partner, van de kinderen en van de mensen uit de omgeving van de patiënt.

Motto

Je zou  de eerste dialoog tussen de twee zoontjes van de schrijfster, Rein en Benjamin als het motto kunnen opvoeren. Ze hebben het over (k) anker. In de roman zelf voeren ze ook een aantal (kinder) dialogen op.

Opdracht

Voor Sander

Titelverklaring

In de roman staan enkele afbeeldingen van het spelletje 'galgje''  dat de zoontjes enkele keren spelen. Bij één van die spelletjes heeft een zoontje gezegd (volgens het interview in De Volkskrant) "Geluk is met een K. 

Geluk is met een K, zegt je zoon tijdens galgje, (blz. 145)  en dat is de titel van je boek geworden. Kunnen slechte tijden ook gelukkig zijn?
‘Ja, dat vind ik zo bizar aan het meemaken van deze ziekte. Middenin was het een heel heftige kankerperiode, maar het is juist ook een heel mooie tijd omdat je zo hecht bent met elkaar. Alles gaat anders dan je verwacht, maar er komt evenveel geluk als ellende van grote tegenslagen, is mijn ervaring. Het gaat erom hoe je ermee omgaat. Je kunt steeds kiezen: ga ik me verzetten of beweeg ik mee? Als je dat laatste kunt, is het leven heel mooi. Ik kan het nu soms. Hiervoor was ik vaak gehaast en dacht ik: we moeten door. Nu denk ik: pff, nee man, we leven. Het was heel groot en heel verschrikkelijk, maar als je er goed uitkomt, zoals wij, kun je ook veel geluk zien in zo’n zware kankertijd.’

Structuur & perspectief

Het boek heeft de structuur van een dagboek met allerlei bijzondere aanvullingen. Nadja vertelt wat haar sinds november 2018 tot een jaar later is overkomen, nadat haar man Sander de diagnose teelbalkanker krijgt. De dagen en de maanden worden steeds boven de hoofdstukken vermeld. Nadja vertelt in de ik-vorm en in de o.t.t.
Daarnaast komen er in de tekst andere vormen voor: 
- de verschillende weergaven van dialogen tussen:
  - Nadja en haar kinderen (18 x)
  - de kinderen onderling (3x)
  - telefoongesprekken met haar vader/moeder (9x)
  - Sander en Nadja (3x)
  - Sander en de kinderen (3 x)
  - Sander en een telefoongesprek met collega
- Weergaven van: brieven per mail, post en een groepsappgesprek (alle drie 1 x)
- Tekeningetjes van Galgje dat Benjamin en Rein met elkaar spelen (5x)
Dat Nadja dialogen in haar boek opneemt, is op zich niet gek, want haar beroep is scenarioschrijver.
Toch heb je niet het idee dat je een roman aan het lezen bent. Het is eerder een non-fictie verhaal.

Decor

Het decor is de stad Amsterdam en de symbolische (belangenruimte ) is het Anthoniek van Leeuwenhoek-ziekenhuis waar Sander onder behandeling is.
De tijd is simpel te reconstrueren. In november 2018 voelt Sander een bult, waarna kanker wordt geconstateerd. De behandeling met chemo e.d. duurt een jaar, want de laatste pagina's spelen in november 2019.

Stijl

Door de diverse verschillende tekstsoorten: de dagboekvorm, het weergeven van dialogen, weergeven van telefoongesprekken, opsommingen van post, mail en groepsappgesprekken is de stijl heel divers. In dagboekvorm-gebruikt Nadja een duidelijke ik-verteller die afwisslend, eenzaam, verdrietig, boos en cynisch is.
Afen toe voelt ze zich eenzaam en weemoedig: (op blz. 188 : "Wanneer is dat gebeurd dat ik van discomeisje ben veranderd in moeder met een zieke man in kuipstoel naast plastic zak vol duikbrillen." )
Heel cynisch is de opmerking op blz. 172 over " Kanker Tinder."
Wat je in het algemeen over de stijl kunt stellen, is dat die heel helder, bijna soms zakelijk is. Veel moeite met het begrjpen van de tekst zullen de meeste lezers dus niet hebben.  Naar verhouding wordt er ook weinig gebruik gemaakt van het stijlmiddel van de metafoor.

Slotzin

Sander slaapt. Rein: Wat droomt papa? Ik : Wat denk je? Rein: Ik denk van wandelen in de bergen.

Beoordeling

Ik had niet direct in de gaten dat ik een roman aan het lezen was. Daarvoor leek er te weinig fictie en teveel verslag in het boek opgenomen. De realistische dialogen, de verslagen van de behandlingen, de gevoelens  van de verteller: het werd allemaal mooi en simpel uit de doeken gedaan. Soms ontroerend, vaak pijnlijk en soms met cynisme  als overlevingsmechanime. Wat je als lezer aan het boek overhoudt, is dat je je zelf gelukkig mag prijzen als je als geliefden met jonge kinderen nooit in die ror situatie terecht zal komen. Want uit het verhaal over Sander blijkt toch ook dat je op het randje van de dood zweeft. 
Dus, indrukwekkend boek, geen mooie en zeker geen bitterzoete roman. 
Kan gelezen worden door scholieren op alle niveaus.

Bronnen

Interview met de schrijfster over haar boek.

https://www.volkskrant.nl...~be26a655/