Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 277 pagina's
• Uitgeverij: Balans

Flaptekst

Eerste zin

Een xtc-pilletje verhoogt het genot en brengt je in vervoering, je kunt er urenlang mee dansen in extase of relaxed chillen.

Samenvatting

Marian Husken besluit onderzoek te doen naar Dokter XTC als ze een podcast maakt over het proces tegen Willem Holleeder. De Dokter is op 20 mei 1993 geliquideerd en ze vraagt zich af waarom deze moordzaak op de plank beland is. Ook wil ze weten wie na zijn dood zijn recept voor xtc in handen kreeg en waar zijn drugsmiljoenen bleven. Ze duikt in zijn leven om antwoord te krijgen op deze vragen.

De eerste keer dat Danny met Justitie in aanraking komt, is in Joegoslavië vanwege het illegaal opduiken van kostbare en beschermde oudheden. Daarna gaat hij samen met anderen in de drugs en hij zet een hasjlijn over zee op van Marokko naar de West-Europese wateren. Hiervoor schaffen ze verschillende schepen aan en zelfs een oude mijnenveger. Maar door een fout van een chauffeur krijgt de Belgische politie ze in de gaten: de mijnenveger wordt geënterd en Danny wordt uiteindelijk gearresteerd. In zijn woonruimte vinden ze een chemische formule voor xtc en Danny blijkt ook bij een laboratorium te werken. Na zeven maanden voorarrest wordt hij vrijgelaten en hij gaat ervandoor.

Danny vlucht naar Nederland want dat is de ‘place to be’ als je carrière wil maken in de drugs. Om grondstoffen voor zijn xtc te bemachtigen maakt hij gebruik van oude contacten: twee Belgische farmaceuten. Veel grondstoffen voor xtc worden ook voor andere producten gebruikt en zijn dus legaal te importeren, alleen de hoeveelheden vallen de douane en politie op. De twee farmaceuten worden dan ook gesnapt maar Danny heeft dan al enkele keren grote hoeveelheden grondstoffen ontvangen waar hij mee aan de slag kan. Uit zijn hasjtijd kent hij de Rotterdamse Ton van Dalen die hem helpt met verdere investeringen. Van Dalen haalt de Amsterdamse Rob van Essen erbij om te helpen met het smokkelen en Willem Endstra om het drugsgeld te investeren en ‘wit’ te maken. Toen ze echt aan de slag gaan, was er een heel ‘bedrijf’ om deze heren heen ontstaan. Er was veel vraag naar de lovedrug en de miljoenen stroomden binnen.

In 1991 kwam er voor het eerst een tip binnen bij de Criminele Inlichtingen Dienst (CID): “‘Ron en Ton’ zitten in de xtc.” (p. 80) De mannen kregen steeds meer aandacht van het IRT, een dienst die was opgericht om paal en perk te stellen aan de alsmaar rijker wordende criminelen en die na de liquidatie van Klaas Bruinsma op zoek was naar een nieuwe grote vis. Het lukte het IRT al snel om de smokkelroute in kaart te brengen maar de dienst wilde meer: die wilde infiltreren om de grote jongens te kunnen pakken, niet alleen die binnen de bende van Dokter XTC maar ook die binnen de zogenaamde Deltagroep.

Deze actie leidde tot de arrestatie van Danny, Van Dalen, Van Essen en Endstra in 1992, maar Danny en Van Dalen weten te ontsnappen, de laatste met hulp van Jan Feber en Mink Kok, leden van een andere drugsbende waartoe ook Stanley Hillis behoorde. Endstra kon zich overal uit kletsen. Alleen Van Essen komt zes jaar in de gevangenis te zitten.

Danny heeft dan eigenlijk wel genoeg van het criminele wereldje. Hij wil een duikersparadijs in Indonesie beginnen maar daarvoor heeft hij zijn door Endstra belegde geld nodig. Hij besluit nog een slag te slaan en laat zich in met nieuw opgedane contacten, de eerder genoemde Feber, Mink en Hillis. Deze mannen handelden in hasj en wapens en behoorden volgens het IRT tot de zogenaamde Deltagroep. Ook hier was de tactiek infiltratie maar Feber, Mink en Hillis waren op de hoogte van wat het IRT probeerde en speelde het spel mee om er zelf rijker van te worden. Door Danny gaan ze nu ook in xtc handelen. Danny haalde Van Dalen er weer bij en Feber en Kok zorgden ervoor dat Danny beschermd werd en zich op de achtergrond hield, hij was immers voortvluchtig.

De xtc-lijn naar Groot-Brittanie draaide weer op volle toeren en vanwege alle infiltratie onder toezicht en zelfs met hulp van het IRT. Op een gegeven zit een van de chauffeurs, Jaap van der Heiden, in de cel en hij heeft daar een grote mond over al het geld dat hij nog van Hillis en de zijnen moest krijgen. Dit leidde uiteindelijk tot de zogenaamde voordeurbommoord, waarbij Van der Heiden gedood wordt. Het IRT was ervan op de hoogte dat in levensgevaar verkeerde maar deed eigenlijk niets. Voor Danny ging deze moord te ver en hij wordt bang. De officier van justitie vindt ook dat het IRT te ver gaat en wil de hele operatie stoppen, maar er wordt besloten nog een rit door te laten gaan. Die loopt echter in een fuik van de Engelse politie en de chauffeur wordt gearresteerd. De IRT vreest voor een politieke rel, als men erachter komt dat Nederland willens en wetens drugs naar Engeland heeft laten transporteren. Daarom probeert die alles onder de pet te houden en in Nederland wordt niemand gearresteerd. De xtc-bende van Danny is niet alleen een hoop geld kwijt; iedereen vraagt zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren en of er ergens een verrader zit. Danny merkt dat Hillis, Kok en Feber hem steeds minder vertrouwen. Dat komt niet alleen door de moord op Van der Heiden maar ook omdat Feber en Danny een steeds grotere hekel aan elkaar krijgen vanwege een verschil van inzicht over wie de leiding had over het productieproces.

Feber slaat echt door als hij Danny een praatje ziet maken met een onbekende man en hij laat Kok Danny tot de orde roepen. Een paar dagen laten verschijnen Danny’s begeleiders ’s ochtends niet en hij gaat er alleen op uit. Als hij de oprit naar de ring van Amsterdam neemt, wordt hij vanuit een andere auto doodgeschoten.

Na dit verhaal wordt er in het boek flink gespeculeerd over de drie vragen waarmee het onderzoek begon. Omdat bijna iedereen in het criminele wereldje ervan verdacht werd een dubbelrol te spelen en ook met de politie te praten, wordt deze vraag ook over Danny gesteld, omdat dat een goede reden zou zijn om hem dood te willen. Ook wist hij misschien te veel over de aanslag op Van der Heiden. Minke Kok zegt dat het om een banale reden ging. Het waarschijnlijkst is dat hij in opdracht van Endstra vermoord is omdat hij zijn geld terug wilde en dat voor Endstra niet mogelijk was. Danny’s drugsgeld zat net als dat van andere criminelen, inmiddels ook Willem Holleeder, Sam Klepper en John Mieremet, vermengd met wit geld in allerlei gebouwen en kon er niet zonder op te vallen uitgehaald en teruggegeven worden. Zijn financiële erfenis is dan ook bij (de nabestaanden van) Endstra terechtgekomen, zijn recept voor xtc wordt inmiddels door vele anderen gebruikt.

Personages

Danny Leclère

Rondom Danny figureren een hoop andere criminelen zoals de Rotterdamse boekhouder Ton van Dalen, de Amsterdamse geintjesmaker Rob van Essen en de geslepen zakenman Willem Endstra. Aangezien het in de misdaadwereld toch vooral ieder voor zich is, zou je deze mensen allemaal als tegenstanders van Danny kunnen zien, omdat Danny op een gegeven moment zegt te willen stoppen en dat niet is wat de anderen wilden. Danny is ook minder voorzichtig dan zij willen en aangezien hij zichzelf slimmer dan zij vindt, kan ik me voorstellen dat ze hem ook arrogant vinden. Alleen zijn verschillende vriendinnen hebben misschien het beste met hem voor, mij zij hebben slechts een bijrol. Daarom beschrijf ik hier alleen Danny’s karakter, voor zover dat mogelijk is bij iemand die echt geleefd heeft. Danny werd op 14 mei 1959 geboren in Hasselt, Vlaams Limburg. Hij groeide op in een eenvoudig, katholiek gezin en hij was de eerste die ging studeren. Als kleine jongen was hij best dik en hij werd gepest, maar hij ging fanatiek sporten, viel af, ging bij een duikclub en kreeg vrienden. Hij was populair bij vrouwen, dat zie je ook aan de hoeveelheid vriendinnen die hij heeft als hij eenmaal in de drugs zit. Bij twee van hen krijgt hij een dochter. Danny zou als dokter een goede toekomst in het vooruitzicht hebben maar hij wilde een avontuurlijker leven. In de jaren tachtig trouwt hij wel netjes maar zijn levensstijl – veel reizen, bijzondere kennissen, weinig werken maar wel veel geld verdienen – valt al snel op bij de politie. Omdat de politie hem steeds niets kan maken, gaat hij steeds een stapje verder en hij wordt overmoedig. De keren dat hij door de politie verhoord wordt, is hij laconiek, breedsprakig en bijna trots op alles wat hij gedaan heeft. Volgens zijn advocaat was hij ‘een nette, keurige, vriendelijke verschijning’ (p. 94). Zijn advocaat vond hem ook naïef, maar het is de vraag of Danny dat echt was of dat speelde, want hij was wel zo slim om niets te zeggen over zijn eerdere aanhoudingen. Volgens Minke Kok was Danny een ‘jongen die absoluut niet gewelddadig was’ (p. 155), die zijn afspraken nakwam, geen schulden had en een sympathiek mens was. Volgens een van zijn vriendinnen was hij ‘een geliefde en […] bezorgde vader. Een man met een groot hart waarin plaats was voor eenieder.’ (p. 248)

Thematiek

Whodunit

Je zou kunnen zeggen dat dit boek een soort whodunit is waarin het gaat om de vraag: wie heeft Dokter XTC vermoord? Vervolgens word je meegenomen in het levensverhaal van deze man, er wordt in het eerste deel informatie achtergehouden, die je in het tweede deel wel krijgt, er worden verdachten opgeworpen, kortom: er worden technieken ingezet om er een spannend verhaal van te maken. Ook is natuurlijk sprake van veel actie en geweld. Dat de hoofdvraag niet echt beantwoord wordt, doet er dan niet toe.

Motieven

Drugs

In het boek wordt de opkomst en geschiedenis van de drug xtc beschreven en de veranderende wetgeving rond de productie en verkoop ervan. Xtc vormt ook de rode draad in Danny’s carrière: hij wordt er rijk van maar ze leidt ook tot zijn dood. Andere drugs zoals hasj en cocaïne spelen een marginale rol.

Dood

De drugswereld is er een van veel geld maar ook een van veel wantrouwen. Niet alleen Danny vindt de dood, maar in de loop van het verhaal wordt de ene na de andere drugscrimineel geliquideerd. Bij bijna alle foto’s achterin staat dat die persoon inmiddels dood is. Alleen Mink Kok, Ton van Dalen (gevangenis) en Rob van Essen (gehandicapt na een aanslag) leven nog.

Politie

De politie komt er in dit boek niet goed vanaf, vooral omdat Danny’s zaak onderdeel was van de IRT-affaire. Het IRT faciliteerde de drugsbende eigenlijk om xtc naar Groot-Brittanie te smokkelen en daar veel geld aan te verdienen. De dienst is getuige geweest van verschillende misdrijven en heeft daar niets aan gedaan om de grote jongens van de Deltagroep te kunnen pakken, van wie je je achteraf kunt afvragen of ze wel bestaan hebben. Ook worden er fouten gemaakt op een lager niveau, bijvoorbeeld vluchtgevaarlijke criminelen vrijlaten in afwachting van hun proces, het niet doorgeven van belangrijke informatie en criminelen samen opsluiten in een cel.

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Er is geen opdracht.

Titelverklaring

De titel slaat op de ‘hoofdpersoon’ van het boek: de Vlaamse Danny Leclère die is opgeleid tot arts maar in plaats daarvan voor een carrière in de misdaad kiest en xtc-pillen gaat maken. Zijn bijnaam wordt dan ‘dokter XTC’.

Structuur & perspectief

Het verhaal is opgedeeld in twee delen: ‘Een leven in de misdaad’ en ‘De cold case’. Deze delen zijn weer onderverdeeld in hoofdstukken met titels, er is ook een inhoudsopgave. Verder zijn aanwezig: een voorwoord, een verantwoording, een literatuurlijst, foto’s en noten. Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld.

Het verhaal wordt verteld door een ik die optreedt als alwetende verteller, namelijk de auteur Marian Husken, misdaadjournalist.

Decor

Het verhaal speelt zich af in Belgie en Nederland en daar vooral in Amsterdam. Nederland is 'the place to be' als je carriere wil maken in de drugs. Het verhaal volgt de levensloop van Danny en speelt zich vooral af in de jaren negentig van de vorige eeuw. Er staan verschillende jaartallen in het boek.

Stijl

In de recensies die ik heb gevonden staat dat het boek vlot geschreven is en ik denk dat dat klopt, want ik had het zo uit. Ik vind het echter ook slordig geschreven omdat er regelmatig woorden en letters ontbreken en ik vind de stijl ook niet zo mooi, dat zie je bijvoorbeeld terug in de eerste zin met 'relaxed chillen'. Ik vind de verhalende delen zeker vlot geschreven maar ik vind het boek soms ook te veel een opsomming van feitjes.

Slotzin

Ze hoopte natuurlijk dat de moord zou worden opgelost. Dat dit niet is gebeurd vind[t - J] ze te treurig voor woorden. 'Ik was destijds erg verbaasd dat ik opeens niets meer van de politie hoorde. Het deed me echt verdriet dat ze niet verder zochten.'

Beoordeling

Ik vind dit soort boeken heel leuk, ik ben ook iemand die graag naar crimi’s en true crime-programma’s kijkt, maar dit verhaal viel me eerlijk gezegd een beetje tegen. In de eerste plaats vind ik het slordig geschreven en dat irriteerde me op een gegeven moment. In de tweede plaats vind ik de informatie heel erg overeenkomen met die in de serie ‘Stanley H.’, ook al heeft die een andere hoofdpersoon. Als je die serie nog niet gezien hebt, dan is het denk ik wel een erg interessant boek, te vergelijken met ‘Mocro Maffia’ van Marijn Schrijver.

Recensies

"In haar razend spannende boek ontrafelt Marian Husken de cold case van de godfather van de Nederlandse xtc-industrie. Op basis van uitvoerige research en vele gesprekken met bronnen in Nederland en België reconstrueert ze het spectaculaire verhaal van de net afgestudeerde medicijnenstudent, die koos voor een carrière in de misdaad." https://www.allesoverboek...-recensie/

"In dit vlot geschreven, van begin tot eind boeiende boek beschrijft misdaadjournalist Husken hoe Nederland dankzij Danny uitgroeide tot de internationale draaischijf in de drugshandel. Danny pakte het groot aan – en wist steeds te ontkomen. Totdat hij in 1993 op klaarlichte dag overhoop werd geschoten. De daders zijn nooit gepakt. Dokter XTC is een meeslepende Breaking Bad in de Lage Landen." https://www.volkskrant.nl...~b3efb9d8/