De klucht van de meulenaer door G.A. Bredero

Feitelijke gegevens

• 1619
• 45 pagina's

Flaptekst

Eerste zin

Ick heb gheloopen dat ick sweet, o mijn! ick bin soo moe:

Samenvatting

Trijn Jans is een 'Ste-vrouw': een vrouw uit de stad. Ze komt uit Leiden langs Amsterdam. Echter kan ze niet meer naar binnen omdat de stadspoort al dicht is (het regent ook heel hard buiten). Ze vertikt het om bij een herberg te gaan slapen, omdat ze een vrouw van 'status' is. Om deze reden klopt ze aan bij een huis om te vragen of ze daar mag overnachten. In dit huis woont Piet, samen met zijn vrouw Aeltje. Piet is een molenaar., de molen staat in de buurt. Piet overlegt met Aeltje over dit verzoek van Trijn Jans en nadat Piet Aeltje heeft overgehaald, gaat Aeltje akkoord. 

Wanneer ze binnen zijn, eten ze met zijn allen wat. Aeltje gaat op een gegeven moment weg om wat huishoudelijke klusjes te doen. Dan is Piet alleen met Trijn Jans. Hij wil met haar naar bed en doet haar dat voorstel. Trijn Jans gaat hier niet mee akkoord, omdat ze Aeltje respecteert. Echter blijft Piet haar betasten en ze raakt hierdoor in de war, waardoor ze toch toestemt. Ze spreken af dat Trijn Jans 's avonds naast het raam gaat zitten wachten op Piet. Aeltje komt weer terug en dan gaat Piet weg naar de molen om te werken.

Trijn Jans vertelt Aeltje over wat Piet haar voorstelde. Ze bedenken samen dat ze een verkleedpartij houden: Aeltje trekt de kleren aan van Trijn Jans en doet alsof ze haar is. Wanneer Piet dan aankomt, zal hij Aeltje niet herkennen. Piet heeft vervolgens seks met Aeltje, van wie hij dus denkt dat het Trijn Jans is. Wanneer Piet weer naar buiten gaat, komt hij zijn knecht Joost tegen. Hij is erg enthousiast over zijn avontuur van een ogenblik geleden en vertelt Joost er alles over. Hier heeft Joost ook wel zin in. Dus hij gaat langs bij 'Trijn Jans', om erachter te komen dat het Aeltje is, want Aeltje wordt natuurlijk heel boos, omdat ze denkt dat Piet nóg een keer vreemd zal gaan. Ze gooit Joost het huis uit.

Dan komt Joost terug bij Piet om te vertellen dat het Aeltje is die op de stoel zat, en niet Trijn Jans. Piet ontslaat Joost meteen: hij is jaloers. Piet gaat hierop het podium af.

Vervolgens komen Aeltje en Trijn Jans naar buiten en nemen afscheid. Trijn Jans blijft als enige over en richt zich tot het publiek: ze heeft erg veel lol gehad omdat ze het Piet betaald heeft gezet. Nu gaat ze dit aan de hele stad vertellen. Ze sluit af met de volgende boodschap: "Al sietmen de luy, men kentse niet." (p. 192).

Personages

Trijn Jans

De vrouw uit de stad (Leiden). Zij is de veroorzaker van alle handelingen in het toneelstuk. Piet wil seks met haar, Trijn vertelt dit aan zijn vrouw, waarna de echte handeling begint: verkleden/bedrog. Zij blijft redelijk ongeschonden: na het drama gaat ze weer verder, zonder ongeschonden huwelijk.

(slimme) Piet

De molenaar. Hij woont met zijn vrouw Aeltje en overtuigt Trijn tot een avontuurtje. Hij wordt neergezet als een lompe boer die niet te vertrouwen is (wat ook de moraal van het verhaal is).

Aeltje Nelis

De vrouw van Piet. Ze bedenkt samen met Trijn een list om Piet te betrappen. Zij wordt ook heel boos op Joost wanneer die ook seks met haar wil (ze is in de veronderstelling dat dat Piet is de tweede keer).

Joost

De knecht van Piet. Hij komt Piet tegen nadat Piet zijn 'avontuurtje' met 'Trijn' heeft gehad. Vervolgens wil hij er ook voor gaan, maar komt erachter dat het niet Trijn is, maar Aeltje, waarna Piet hem ontslaat.

Quotes

"Trijn Jans: Wel ick danck God dat icker so afghekomen bin. Dit moet ick mijn Man vertellen, en al mijn Neven en Nichten, As mijn Susterling Hillebrant dit hoort die selder stracx wel wat of dichten, Ick loof niet of het sel over de hiele stadt noch wel worden verhaelt. Hoe listich heb ick daer list met list betaelt. Heer een mensch en kan hem niet nau ghenoech bewaren. Ick sel van me leven niet meer alleenich uytvaren. Vroutjens, ick waerschu iou, dat ghy doch wel voor iou siet: WANT KYEREN, AL SIETMEN DE LUY, MEN KENTSE NIET." Bladzijde 197

"Wel dat's hun recht, Piet: Byget Joosje, ick bin so blijd, ic heb daer sulcken avontuurtje ehadt. Ick heb van mijn leven geen soeter half uurtje ehadt." Bladzijde 182

"Aeltje: Jy luysighe rabaut! by wie meyn gy dat gy bint? Is dit de liefde, luys-bosch, daer gy mijn me bemint? Jy hoerejagher, gy licht vinck, de Vrou is te eerlijck Dat sy in Overspel haer ziel sou besmetten soo deerlijck. Jy eetbreker, gy trouschender, gy eerloosen dief. Durf gy noch segghen, gy fiel, dat gy mijn hebt lief?" Bladzijde 186

Thematiek

Seksualiteit

Seks is een ander belangrijk thema. Alles draait bij Piet immers om seks: hij betast Trijn en gaat uiteindelijk met Aeltje (ook al denkt hij Trijn) naar bed.

List, leugens en bedrog

Het thema list, leugens en bedrog is alomtegenwoordig. Piet bedriegt zijn vrouw, zijn vrouw en Trijn verzinnen een list.

Motieven

Molen

De molen is belangrijk in dit verhaal: het is een soort dekmantel voor allerlei schimmige dingen van Piet. Wanneer hij zegt naar de molen te gaan kan hij ook wat anders gaan doen. Dat is het voordeel van het feit dat de molen los is van het huis.

Boersheid

In de Renaissance, de tijd waarin dit toneelstuk geschreven werd, stond boersheid voor vunzigheid, schandelijkheid, seks, drank etc. In de klucht komt dit allemaal voor, waarin Piet het toonbeeld is van boers gedrag, samen met knecht Joost.

Motto

al sitmen de luy, men kentse niet

Opdracht

-

Trivia

In 2018 was het jaar van Bredero, toen werd deze klucht door toneelgroep de Kale opgevoerd.

Titelverklaring

'De klucht van de molenaar' is een hele beschrijvende titel. Het toneelstuk is namelijk een klucht: een kort, grappig verhaal, waar altijd een morele les uit getrokken kan worden. De molenaar is degene waar het verhaal om draait, in de zin van dat hij het subject is. De vrouwen zijn meer het object van de molenaar, hoewel zij hem te kakken zetten en hij dan dus het object is van de vrouwen. De les die kan worden getrokken heeft ook te maken met de molenaar: alle boeren zijn hetzelfde.

Structuur & perspectief

Het stuk bestaat uit dialogen, er wordt aangegeven met een naam wie wat zegt. Deze personages praten in de ik-persoon. Daarnaast zijn er korte aanwijzingen voor op het podium, zoals wanneer iemand naar binnen of naar buiten moet gaan. Er is geen alwetende verteller en er zijn geen hoofdstukken.

Decor

Het decor omvat een klein stuk buiten Amsterdam, namelijk bij het huis van Piet en Aeltje en de molen van Piet. Het gehele verhaal speelt zich af van de avond tot aan de volgende ochtend: van wanneer Trijn aankomt tot wanneer ze weer weggaat.

Stijl

De stijl kenmerkt zich door de dialoogvorm. Elk personage heeft zijn/haar eigen spreekstijl, zo praat Trijn netter dan Piet. Verder staan er tussen de dialogen in allerlei aanwijzingen voor op het toneel, bijvoorbeeld dat iemand ergens heen moet lopen, of het podium op/af moet.

Slotzin

WANT KYEREN, AL SIETMEN DE LUY, MEN KENTSE NIET.

Beoordeling

Wanneer je van tevoren een samenvatting leest/kijkt, is het verhaal in het oudere Nederlands prima te volgen. Deze taal is zelfs wel grappig, vind ik. Leuker vind ik nog om te kijken hoe de moraal van het verhaal in de Renaissancetijd ook nog van toepassing is op de moderne tijd (nu dus). Daarnaast wordt Bredero als een hele goede schrijver gezien, dus dat blijkt ook zeker uit de klucht. Tot slot: het is bedoeld grappig te zijn en dat is het zeker ook, het taalgebruik versterkt dit alleen maar.

Bronnen

Filmpje met samenvatting

https://www.youtube.com/w...1Zzo3K0Cxo

De klucht van de molenaar via DBNL (de versie die ik heb gebruikt)

https://www.dbnl.org/teks...1_0001.php