Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2022
• 288 pagina's
• Uitgeverij: Anbo/Anthos

Flaptekst

Eerste zin

Zes jaar geleden stond ze ook hier, voor het middelste keukenraam, en braken haar vliezen. Haar buik tegen de gootsteen, haar beide handen om de hoge, koperen kraan. Op deze plek, waar ze nu de luchtverplaatsing opmerkte van een voorbijrijdende vrachtwagen, het raam kort trillend in het kozijn, en ze opkeek en haar kind zag liggen, het kind dat zich zes jaar min één dag geleden had aangekondigd met een plens water op de roodstenen tegelvloer. Uitzicht hetzelfde, hoogzomer.

Samenvatting

Deel I 1978-1979  Van de dood en de geboorte 
Abel de Ridder, het zoontje van Rijk en Louise, verongelukt één dag voor zijn zesde verjaardag vlak voor zijn huis dat op een dijk staat. De vrachtwagenchauffeur Stan Jonk die daar ook woont, kan er eigenlijk niets aan doen, maar wordt toch overmand door schuldgevoelens. Het oudere zusje Janna voelt dat er iets mis is, maar het nieuws dat Abel dood is, wordt niet  direct aan haar verteld.

Het pijnlijke is dat ook de relatie tussen Rijk en Louise dood Abels dood ernstig verstoord wordt. Rijk is kunstenaar (hij heeft slechts één werkthema: de hand) en is nogal opvliegend van aard. Louise krijgt briefjes met excuses van Stan. Rijk wordt er boos om, maar zij heeft wel behoefte aan contact met Stan.
Van de huisarts krijgen ze het advies om snel  weer zwanger te raken. Dochter Janna ziet haar moeder echter apathisch worden.

Er zijn meer problemen op de dijk: Stan heeft een comateuze vrouw. Bij de geboorte van hun zoon heeft ze een hartaanval gekregen. Lucas heeft bij de bevalling schade opgelopen bij die geboorte en is behoorlijk 'achterlijk'. 

Janna wil contact met haar buurmeisje Miriam. Maar die maakt deel uit van  een zwaar Gereformeerd gezin dat alleen de Bijbel wil lezen, kinderen niet laat vaccineren, de kinderen zelf les geeft en volstrekt geen contact met andersdenkenden wil. De meisjes onderhouden echter stiekem contact, doordat Janna  boeken uitwisselt.

Louise wordt inderdaad zwanger. Het jongetje dat geboren wordt, noemen ze Kjeld. Met hem brengt Louise een bezoek aan vrachtwagenchauffeur Stan. Er is wederzijds begrip voor elkaars problemen. 

Deel II  1989-1991 Zorgenjong 
Kjeld blijkt later een zorgenkind: hij ligt dwars en wil niet luisteren naar zijn ouders. Hij steelt en hij moet wel eens afgehaald worden op het politiebureau. Louise heeft nog steeds contact met Stan, wiens vrouw inmiddels overleden is. Louise wil Stan helpen door Lucas af en toe in huis te halen. Rijk is het daar niet mee eens. Ze wonen en slapen apart. Hij slaapt in zijn atelier.

Janna staat op het punt om te gaan studeren in de stad. Ze vindt de sfeer thuis niet meer te accepteren. Later haalt ze haar buurmeisje Miriam over om haar kamer over te nemen. als Janna een stageplaats in het buitenland krijgt. Stiekem verlaat Miriam het huis.
Ook haar jongere zusje Naomi ziet het thuis bij de Gereformeerden niet meer zitten. Ze ontsnapt en wordt opgevangen door de brutale Kjeld. Die laat haar kennismaken met het 'echte leven' : hij laat haar roken en drinken en ze beginnen ook aan een eerste seksuele verkenning. Kjeld wil haar in de woning van Stan onderbrengen. Het plan mislukt, omdat Lucas zijn mond voorbijpraat.  

Deel III  2000 God sliep 
We zijn weer tien jaar verder. Janna, die zich als afgestudeerde inzet voor het klimaat, viert haar 30e verjaardag thuis. Rijk heeft een tijdelijke vriendin Welmoed opgedoken, die teveel op zijn lip zit . Hij stuurt haar daarom weg. Louise woont nog steeds op de boerderij. Janna heeft ervoor gezorgd dat Miriam aan de Pabo kon studeren, maar die is jaren geleden geëmigreerd naar Nieuw-Zeeland waar ze hoofd van een basisschool is geworden. Ze heeft inmiddels ook twee kinderen, maar onderhoudt  geen contact meer met haar familie. 

Wanneer ze met de bus naar de boerderij van haar ouders rijdt, ziet Janna mevrouw Koelewijn lopen. Ze stapt uit en leest haar de les over hun houding als ouders en hun idee over God.  Naomi heeft in de tussenliggende jaren in een 'dolhuis' gezeten  en wil nog steeds uit huis weg. Ze is ook een tijd met Kjeld opgetrokken en ze hadden een stevige seksuele relatie. Maar Kjeld heeft zijn gedrag nog steeds niet sociaal  aangepast: hij rookt, drinkt en gebruikt drugs. Ook heeft hij relaties met een aantal vrouwen. Hij leeft heel anders dan 'normale mensen'. Naomi vindt dat echter goed. Op zijn 21e  verjaardag komt hij niet opdagen bij Rijk en Louise. Hij ligt, als ze hem zoeken,  laveloos in zijn woonboot op bed.

Naomi ziet dat haar broertjes flink ziek worden: ze hebben de mazelen gekregen en ze zijn nooit gevaccineerd. Door haar relatie met Kjeld is ze anders over God gaan denken. De Liefde van mensen is belangrijker dan God. (Die slaapt af en toe, zoals met de dood van haar broertje) Want Thomas wordt zo ziek dat hij aan zijn ziekte overlijdt. Zijn ouders hadden medisch ingrijpen niet toegestaan.
Miriam komt voor de begrafenis over uit Nieuw-Zeeland en het weerzien met haar buurmeisje van vroeger is voor Janna emotioneel. Na de begrafenis ontvlucht Naomi het huis weer en ze zit ondergedoken bij Lucas. Ze vertelt hem dat ze geslagen wordt door haar ouders. De simpele Lucas besluit voor straf de boerderij van de Koelewijns in de fik te steken. Het lukt hem met vier lucifers. Naomi neemt de schuld ervan op zich: zo kan ze via de arrestatie het ouderlijk huis ontvluchten.

Deel IV 2010 Onze kinderen 
In 2010 wordt Louise 65 jaar. Kjeld komt haar opzoeken met een surprise: hij heeft zijn elfjarige dochter Sally bij zich. Het onthaal van de beide grootouders voor hun onverwachte kleinkind is hartelijk. Janna is eveneens op de verjaardag aanwezig. Zij  heeft nog geen levenspartner gevonden. Ook Stan komt Louise feliciteren: hij is degene die weet dat niet Naomi, maar Lucas de boerderij van de Koelewijns in de fik heeft gestoken. 
Ze vinden allen het feestje erg leuk, wat eigenlijk komt door de komst van Sally. Er lijkt zelfs enige toenadering tussen Rijk en Louise te zijn ontstaan. Louise voelt zich erg gelukkig. Maar ze vraagt zich wel af hoe lang het geluk zal duren.

Deel V 2019 De hand van Mustang Sally 
Voor de laatste keer maakt het verhaal een sprong. Rijk wil het perfecte beeld  maken van een hand en hij gebruikt er zijn kleindochter Sally voor (zie de titel van het hoofdstuk én van de roman). Kjeld is niet komen opdagen: hij is al een aantal dagen zoek. 
Lucas, die in de woonwagen bij de boerderij van Louise en Rijk woont, (Stan is inmiddels gestorven) wordt steeds opgebeld, maar kan daar niet mee omgaan. Hij rent naar Louise en wanneer die de telefoon opneemt, krijgt ze de politie aan de lijn. Er is een lijk gevonden en het heeft er alle schijn van dat het Kjeld is.

Rijk en Louise informeren Janna die in Vancouver is. Sally komt ook naar de boerderij.  Janna komt over uit Canada, Sally haalt haar eigen moeder op en Naomi. Ze rijden met zijn  drieën over de 'schuldige dijk'. Zo ziet Naomi hun dijk. Ze moet veel ellende uit het verleden verwerken, klimt nog een laatste keer in de boomhut waarin ze zich vroeger met Kjeld schuil had gehouden.
Kjeld is gecremeerd, maar de familie organiseert een afscheidsfeest in de tuin van de boerderij. Er komen ook oude vriendinnen van Kjeld. Sally speecht en draait de muziek van "Mustang Sally." Het wordt nog een groot feest en om het modern te formuleren: "ze vieren het leven." 

Personages

Louise de Ridder

Lieve vrouw, die het kan opbrengen om contact te zoeken met de man die haar kind dood rijdt. Ze gaat zelfs een tijdje zorgen voor de verstandelijk gehandicapte zoon van de dader. Het is een vrouw die na het ongeluk over haar Abeltje wil blijven praten. Ze volgt het advies van de huisarts op om snel na het ongeluk weer zwanger te raken en mede om die reden zal ze ook een zwak hebben voor Kjeld. Hij is haar troostkind en ondanks zijn kwalijke streken houdt ze de hand boven zijn hoofd. Als hij sterft, vindt ze dat het leven haar twee keer 'levenslang' heeft gegeven.

Rijk de Ridder

Rijk is beeldend kunstenaar met maar één thema: het zoeken naar de perfectie van 'de hand' creëren Na het ongeluk kan hij zich niet uiten en niet praten met zijn vrouw over Abel. Dat zie je vaak gebeuren in zo'n situatie. Man en vrouw raken van elkaar vervreemd. Dat gebeurt ook bij hem en Louise. Hij koestert ook wrok tegen Stan. Na jaren komt er een soort scheiding tussen tafel en bed. Rijk krijgt zelfs een andere partner, maar wanneer die te dicht op zijn huid komt, stuurt hij haar weg. Rijk verandert wanneer Kjeld hem zijn kind brengt. Sally is eigenlijk het troostkind voor Rijke en Louise, die in ieder geval weer op dezelfde kamer gaan slapen.

Janna

Janna voelt zich in de steek laten in de communicatie tussen de familie en haar, wanneer Abel wordt dood gereden. Haar ouders en grootouders laten haar lang in het ongewisse. Ook zij is slachtoffer, het draait niet meer om haar en thuis is er vaak ruzie. Ze zoekt contact met haar buurmeisje dat in een verschrikkelijk gelovig gezin leeft. Maar ze blijven elkaar ontmoeten en later als Janna het huis verlaten heeft, haalt ze Miriam ook naar de stad om te studeren. Janna trekt zich het lot van de natuur en het klimaat aan. Ze wordt een vooraanstaande figuur in de natuurlobby. Toch lijkt ze een vrouw die graag op de achtergrond blijft. Maar ze trekt een keer fel van leer tegen buurvrouw Koelewijn en ze stelt haar dringende vragen over haar God en hun opvoeding van de kinderen. Eigenlijk is Janna de pleitbezorger van de levenshouding die George Elliot in zijn motto aan de roman meegeeft.

Stan Jonk

Stan heeft een zwaar leven. Hij heeft een vrouw die in coma is geraakt bij de geboorte van zijn kind dat aan de bevalling door gebrek aan zuurstof ook een handicap heeft overgehouden. Stan heeft een moeilijk bestaan en krijgt hulp van zijn ouders. Hij is van beroep vrachtwagenchauffeur en rijdt op de dijk in zijn eigen buurt een jongetje dood. Feitelijk treft hem geen blaam, maar er blijft in zo'n geval altijd een verschil tussen schuld en schuldgevoel. Hij probeert contact te zoeken met de familie door middel van briefjes. Rijk is daar boos om, maar Louise zoekt contact. Dat begint moeizaam, maar lijkt uit te monden in een bepaalde vorm van vriendschap. Gelukkig heeft de schrijfster het mogelijk spelende idee bedwongen dat die twee een liefdesrelatie zouden kunnen opbouwen. Wel zorgt Louise later voor zoon Lucas, ook als Stan gestorven is. Dan mag Lucas de caravan op hun erf plaatsen.

Kjeld

Kjeld is het troostkind, een kind dat nooit zou hebben bestaan als zijn broertje niet doodgereden was. Dergelijke kinderen hebben het mentaal vaak moeilijk. In de tekst worden daarvan historische voorbeelden genoemd. Kjeld lijkt om aandacht te vragen met zijn gedrag dat niet door de beugel kan. In zijn jeugd steelt hij, rookt en drinkt hij. Maar eigenlijk heeft hij een goed hart. Je kan hem als lezer in je hart sluiten, ook al is het soms meer dan kattenkwaad wat hij uithaalt. Hij helpt Naomi te ontsnappen uit het verstikkende christelijke milieu. Hij geeft haar de Liefde, zoals Naomi dat beschouwt. De liefde van mensen is meer waar dan die van God. Later blijft Kjeld in de grote stad zijn zorgeloze bestaan leven. De omstanders vinden het soms niet zo leuk. Hij laat zonder bericht te geven vaak op zich wachten. Hij verblijft in een woonboot, blijft alcohol en drugs gebruiken en hij blijft aantrekkelijk voor vrouwen. Eén ervan wil zelfs een donorkind van hem en dat blijkt toch een beloning voor zijn gedrag te zijn. Sally brengt namelijk nieuw leven in de boerderij en het uitgebluste huwelijk van Rijk en Louise. Ook de manier waarop hij eerst verdwijnt en later verdronken blijkt te zijn past bij zijn leven en zijn dood.

Quotes

"Abel lag in een onnatuurlijke pose. Die eerste seconden, de suizende stilte. Louise stond daar, haar adem gestokt, haar lichaam verstard. Haar ogen schoten naar rechts, in een reactie op een beweging. Rijk? Maar het was iemand anders die daar rende, een man met wapperende blonde haren, hij kwam vanaf de vrachtwagen, waarvan ze net de achterste wielen kon zien. Hij knielde neer, boog zich over het hoopje kind, tilde het op. Door dat gebaar, door zijn gezicht, bleek en geschokt, wist Louise dat Abel, slap in zijn armen, dood was. De man huilde, riep naar alle kanten om hulp." Bladzijde 14

"Zij kon niet anders bezig zijn dan met Abel. Hij kon zijn naam niet horen." Bladzijde 37

"Haar vergiffenis. Het was het grootste gebaar van liefde dat hij ooit gekregen had. Sommige mensen zeiden dat God liefde was, en als hij naar Louise keek, geloofde hij dat ook. "Ga maar naar Kjeld," zei hij. "Hij zal blij zijn je te zien."" Bladzijde 110

"Volgens een Belgische psychoanalyticus die de namen van Vincent van Gogh, Frida Kahlo en Carl Jung had bijeen geschaard, waren er overeenkomsten aan te wijzen in de gevolgen voor kinderen die als 'goedmakertje' werden verwekt en er niet zouden zijn geweest als er niet een ander kind was gestorven. Die werden geboren in een sfeer van rouw. Die vonden zichzelf het leven niet waard, waren destructief. En dat was het, dat was het met Kjeld." Bladzijde 159

"Hij was een troostkind, dat was de term voor hem. Die had ze niet gevonden, maar bedacht. In het omgaan met de dood zonder dat er een god aan te pas kwam, wilde ze zich ook verder verdiepen. En in troostkinderen. En in religieuze mishandeling." Bladzijde 163

"God was hier op aarde, op die zolder, want daar was liefde. God was liefde, het stond overal geschreven, nu begreep ze het, als bij een wiskundige som doorzag ze hoe het zat. God was liefde en dus was Kjeld God, Kjeld die haar kuste en streelde en likte en neukte. Kjeld was liefde en liefde was goddelijk, ja zo was het, zo was het." Bladzijde 200

Thematiek

De gevolgen van de dood van een kind in een gezin

Het troostkind, het vervangkind of het 'goedmakertje' zijn termen die in de roman gebruikt worden voor de nieuwe jongen in het gezin De Ridder. Hij moet zijn dode broertje vervangen, zijn moeder troosten en het gezin een goedmakertje geven. Zulke kinderen hebben het vaak niet gemakkelijk, want ze beseffen dat ze nooit op de wereld waren geweest als hun boertje /zusje niet zou zijn overleden. Vroeger zeiden hupverleners in zo'n situatie vaak dat de ouders van een overleden kind maar snel voor een nieuwe baby moesten zorgen. Voorbeelden uit de geschiedenis bewijzen dat het niet altijd zo'n goede methode is: Vincent van Gogh en Carl Jung worden in de roman genoemd als voorbeelden bij wie het geen daverend succes was. Kjeld geeft zijn eigen vorm aan het fenomeen: hij doet dingen die niet door de beugel kunnen en gehoorzaam is hij al helemaal niet. Hij trekt van alle kanten de aandacht. Hij steelt uit een supermarkt, hij pest de achterlijke Lucas, hij neemt het buurmeisje mee uit haar huis waarin hel en verdoemenis de boventoon voeren. Hij neemt die Naomi mee naar zijn boomhut en verbergt haar daar. Het zeer christelijk opgevoede meisje heeft haar geloof in God allang verloren, maar hij brengt haar op een heel breed pad van verleiding om in Bijbeltermen te spreken: hij laat haar roken, alcohol drinken en begint aan een seksueel avontuur met haar. Hij blijft een hollewaai, ook later als Naomi voor de tweede keer wegloopt, maar gek genoeg trekt zo'n levenshouding ook een zeker type vrouwen aan. Naomi vergeeft zijn gedrag ook vrij gemakkelijk. Hij mag van haar met andere vrouwen omgaan: door hem heeft ze de Liefde leren kennen en dat is zeker niet de Liefde van de God van haar ouders. Kjeld maakt ook een kind bij een vrouw die dat graag wil. Grappig is wel dat juist dat kind dat eigenlijk ook een goedmakertje is een echt troostkind wordt voor haar opa en oma. Daardoor eindigt de roman met een afscheidsfeest '' omdat men toch het leven wil vieren."

Motieven

Dood

De dood speelt een grote rol in het verhaal. Het begint al met de dood van Abel die overreden wordt. Dar brengt de rouw in het gezin De Ridder, maar de vrachtwagenchauffeur Stan raakt ook zijn vrouw kwijt, bij de geboorte van zijn zoon Lucas is ze in een coma geraakt. Jaren later overlijdt ze. Stan zelf overlijdt ook. De tweede zoon van Louise, Kjeld, komt door verdrinking om het leven. Bij de buren van Koelewijn sterft een zoontje aan de mazelen, omdat hij niet gevaccineerd is.

Godsdienstwaanzin

Naast de familie De Ridder woont een Gereformeerd gezin dat alleen de Bijbel als bron van informatie neemt. De kinderen (o.a. Miriam en Naomi) mogen geen bibliotheekboeken lezen. Janna voorziet in dat gemis. Ze laten hun kinderen niet vaccineren en dat betekent de dood van Miriams broertje Thomas als hij aan de mazelen sterft. Ze onderwijzen hun eigen kinderen, die daardoor niet naar school gaan. Miriam mag geen contact hebben met Janna. Naomi die ook het huis uit wil, wordt naar een dolhuis gestuurd. Kortom, een godsdienstwaanzinnige familie.

Wraak

Naomi wordt erg klein gehouden in het godsdienstige gezin. Ze ontsnapt, maar wordt steeds teruggevonden. Wanneer Naomi de tweede keer aan Lucas vertelt, dat ze door haar ouders wordt geslagen, neemt hij wraak. Hij heeft vier lucifers waarmee hij de boerderij in de fik steekt. Maar Naomi neemt de schuld op zich, op de manier wil ze uit huis vluchten.

Schuldgevoel

Stan Jonk is de vrachtwagenchauffeur die buiten zijn schuld Abel doodrijdt. Hij reed niet te hard, hij keek goed uit en had niet gedronken, maar het ongeluk kon hij niet voorkomen. Hij heeft een immens schuldgevoel. Na de begrafenis schrijft hij briefjes met zijn gevoelens aan Rijk en Louise. Rijk wordt daardoor erg boos. Louise wil contact met Stan. Ze schenkt hem vergiffenis.

Rouwverwerking

Ouders die een kind verliezen, moeten dat grote verlies verwerken. Niet iedereen doet dat op dezelfde manier. Rijk wordt boos, opstandig en wil eigenlijk niet over Abel praten. Louise wil dat juist wel en ze grijpt de gelegenheid aan om met de chauffeur Stan in contact te komen en met hem over Abel, maar ook over Stans ellende te praten. De huisarts heeft Rijk en Louise na het ongeval aangeraden snel weer een kind te nemen. Dat werd vroeger vaak aangeraden. Maar het vervangkind kan wel eens grote problemen krijgen, zoals dat met Kjeld het geval was. De familie De Ridder maakt door de dood van Kjeld twee keer mee dat ze een kind verliest. Louise ziet dat als "twee keer levenslang" krijgen.

Liefdesproblemen

Bij de dood van een kind ontstaan vaak problemen tussen de partners. In veel gevallen verwerken mannen de dood van een kind anders dan vrouwen. Mannen storten zich op hun werk en willen vaak nergens meer over praten. Vrouwen willen dat in de regel liever wel. Dat levert problemen op in de liefdesrelatie tussen man en vrouw. Nadat Kjeld verwekt is, wordt het met het seksleven van Louise en Kjeld ook minder. De problemen worden groter wanneer Kjeld een zorgenkind blijkt te zijn. Zijn vader pikt debverkeerde daden van de knul niet, Louise vergoelijkt veel van Kjelds gedrag. Louise en Rijk besluiten te scheiden tussen tafel en bed, al blijven ze in het zelfde huis wonen. Rijk in zijn atelier, Louise in de boerderij. Ze gaan op een vreemde manier met elkaar om, ziet ook Janna, die het daarom niet kan uithouden thuis. Ze gaat 'in de stad' op kamers. Louise richt zich op Stan (niet seksueel) en Lucas. Wanneer aan het einde Kjeld een kind heeft dat hij aan haar grootouders laat zien, keert zich nog veel ten goede. Rijk en Louise willen wel voortaan in dezelfde kamer slapen, al zal het seksuele contact zeer waarschijnlijk achterwege blijven.

Motto

It is a thousand pities never to say what one feels.
(Virginia Woolf, Mrs. Dalloway)

What do we live for, if not to make life less difficult for each other?
(George Eliot, Middlemarch)

[ vert. Waar leven we voor, als het niet is om het leven voor elkaar minder moeilijk te maken ] 
Dat is een heel mooi motto  voor de diverse personages in deze roman.

Opdracht

Voor jou, Lange

Titelverklaring

Rijk, het mannelijk hoofdpersonage is kunstenaar en hij heeft zijn werkthema teruggebracht tot één onderdeel van het menselijk lichaam: de hand. Hij maakt alleen kunstwerken met een hand: zowel beelden als schilderijen. In het laatste hoofdstuk, wanneer hij al vrij oud is, maakt hij de (perfecte) hand van zijn onverwacht in zijn leven gekomen kleinkind Sally. Zij is een bonuskind van zijn zoon Kjeld. Die noemt zijn kind schertsend Mustang Sally. Wanneer Kjeld om het leven komt, organiseert zijn familie een afscheidsdienst op de boerderij van zijn ouders. Zijn dochter Sally neemt op die bijeenkomst het woord en zij laat de bekende song "Mustang Sally" horen, waardoor de afscheidsbijeenkomst een waardig karakter krijgt.

Structuur & perspectief

De roman is in vijf delen onderverdeeld, die op hun beurt zijn verdeeld in genummerde hoofdstukken. 
- deel I   1978-1979  Van de dood en de geboorte 
- deel II  1989-1991 Zorgenjong 
- deel III  2000 God sliep
- deel IV 2010 Onze kinderen 
- deel V 2019 De hand van Mustang Sally 
De indeling laat zien dat we met vijf verschillende episodes in de tijd te maken krijgen. Er is wel een chronologisch tijdverloop, maar tussen de delen zitten soms lange periodes. Er wordt dan ook feitelijk discontinu verteld.

Wat het perspectief betreft valt op te merken dat  er een meervoudig perspectief is. Boven de onderdelen van de hoofdstukken wordt vermeld welke personale verteller er 'aan het woord' is. De personale vertellers zijn: Louise, Rijk, Janna en Stan (deel I) In deel II, III en IV komen Lucas en Naomi erbij.In deel V is ook  kleindochter Sally een verteller. Alle vertellers vertellen in de o.v.t.
Vanuit de schrijfster gezien is het niet meer dan logisch dat ze dit (mozaïek) perspectief heeft gebruikt. Ze zal het personage Kjeld van alle kanten hebben willen belichten.Zelf komt hij niet aan het woord, maar op deze manier kun je als lezer een goed beeld van hem vormen. Knap gedaan.

Decor

Wat de tijden betreft is het niet moeilijk voor de lezers om na te gaan in welke jaren het verhaal zich afspeelt. Bij elk deel wordt namelijk vermeld wanneer dat deel zich in de tijd afspeelt.
Wat het decor betreft, worden er nauwelijks aanwijzigingen gegeven over de topografische ruimte. Het gezin De Ridder woont in een dorp aan een dijk, waaraan alle personages wonen. Een grote stad waar dochter Janna gaat studeren is mogelijkerwijs Amsterdam. Die stad lijkt niet al te ver van het dorp te liggen.

 

Stijl

Vlotte vertelstijl, die je als lezer door het boek heenjaagt. Treffende metaforen, nauwelijks lastige woorden in de tekst. Fijne dialogen. Goede  verschillen in stijl tussen de verschillende personale vertellers.
Hoewel het vaak kommer en kwel in deze roman is, schuilt er toch ook een lichte ondertoon in het verhaal. De personages Lucas (een jongen die achter loopt), Kjeld ( een jongen die uit de pas loopt) en Sally (de kleindochter die nieuw leven in de boerderij van Rijk en Louise brengt) zorgen toch voor een lichte sfeer in de roman. Dat maakt het lezen heel erg prettig.

Slotzin

Ze probeerde de magnumfles met één arm te heffen, maar het ding was veel te zwaar en kwam amper omhoog. Ze schoot in de lach, een groepslach echode terug. Ze gooide de microfoon naar Lucas, die hem van schrik maar net ving, vatte de fles bij kop en staart, en zette die aan haar mond- waarop gejoel en applaus volgden, en de muziek het weer overnam.

Beoordeling

Schitterende roman van Eva Posthuma de Boer. Aan de ene kant is het een zwaar onderwerp, aan de andere kant voegt ze zoveel lichtere passages toe aan het verhaal dat het een erg leesbare roman wordt. Het verspringend perspectief belicht het verhaal (een roman over de impact van een doodgereden kind) van diverse kanten. Een van de opmerkelikste personages, de losbollerige Kjeld voert nooit het woord, maar je krijgt als lezer een prima beeld van zijn houding en zijn leven. Hij wordt zeker niet als ongewenst persoon beschreven. 
De vertelstijl is vlot. De schrijfster gebruikt geen moeilijke woorden of complexe zinnen. Ze hanteert heel vaak het principe "Show, don't tell. Je kunt ook echt in de tekst terugzien dat Eva Posthuma de Boer veel plezier heeft ondervonden gedurende het  schrijfproces.
De roman lijkt me daarom uitstekend geschikt voor eindexamenscholieren van havo/vwo. Ze kunnen dan  zeker niet beweren dat ze geen boeken willen lezen, "omdat die altijd zo saai zijn.'De roman moet snel op de leeslijsten van het vo komen. 

Recensies

"Gewoon nogmaals: wauw! Een kippenvelboek met absoluut een traan op het einde. Een verhaal over hoe de overledenen het leven beheersen. Waanzinnig knap gedaan. Op het einde valt alles heel erg mooi samen en wordt de titel ook duidelijk. Ik kan je helaas geen titelverklaring geven zonder de inhoud te spoilen, dus er zit niets anders op dan dat je deze gewoon écht moet lezen!" https://www.hebban.nl/rec...tang-sally

"Echte mokerslagen deelt De hand van ­Mustang Sally dan ook niet uit, al wil dat niet zeggen dat het verhaal niet aangrijpend is; het is niet moeilijk je een voorstelling te ­maken van de pijn van ouders die hun kind verliezen, van een leergierig meisje dat het verboden wordt naar school te gaan of van het verlammende schuldgevoel van een man die een jongetje doodreed." https://www.trouw.nl/cult...gle.com%2F

"Als lezer kun je niet anders dan met ze meeleven, met ze meevoelen en ja, soms laat je misschien een traan. Vooral Kjeld heeft mij diep weten te raken, een jongen die zo op zoek is naar zichzelf en zo levensecht binnenkomt dat je hem meteen voor je ziet. Je hoort hem praten, lachen en je kunt niet anders dan hem in je hart sluiten. Eva Postuma de Boer weet wat ijzersterke karakters nodig hebben en zet ze op een haast filmische wijze neer. Dat gebeurtenissen van een dergelijke omvang generaties lang een traumatisch effect kunnen hebben, is nog te bedenken, maar ze zo hartverscheurend mooi en indrukwekkend opschrijven is aan slechts weinigen gegeven. Eva Postuma de Boer is er daar één van." https://www.boekenbijlage...een-parel/

Bronnen

Bij het afscheidsfeest van Kjeld zingt Sally the Song "Mustang Sally" van Buddy Guy.

https://www.youtube.com/w...sowL1kIhKY

Radio-interview met de schrijfster over deze roman

https://www.nporadio1.nl/...troostkind

Uitzending op NPO2 in het programma Brommer op Zee. Op ongeveer 21 minuten van de uitzending begint het interview met Eva Postuma de Boer.

https://www.npostart.nl/b...ON_1336285