Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2019
• 221 pagina's
• Uitgeverij: Van Oorschot

Flaptekst

Eerste zin

Met mijn wijsvinger schreef ik mijn naam op het beslagen raam. Door de letters bekeek ik de tuin. De zon stond laag en wierp schaduwen op de winterprei. Alles was met rijp bedekt. Op de bevroren vijver waggelde een eend. De paardenstal en het kippenhok waren verlaten. Ook de boomgaard, waar voorheen schapen hadden gegraasd, was kaal en leeg. Onder de bomen stond een bankje. Drieëntwintig jaar lang zag ik daar lammeren groeien en muggen dansen.

Samenvatting

Deel 1 (blz. 11-91)
Marie de Geest verhuist na de zelfmoord van haar vader (huisarts)  noodgedwongen naar een achterstandsbuurt in Gent: de gevreesde Confituurwijk. Ze moet het (beschimmelde) ouderlijk huis verkopen. 
De ontvangst in de Confituurwijk is opmerkelijk. Zo woont er buurman Vetstaart die het voor het zeggen heeft. 
Marie moet met haar blokfluit oefenen voor een auditie die haar een baan kan opleveren, maar die Tokkie-familie staat dat niet toe. Waar ze tijdens haar studie (en thuis) met klassieke muziek werd geconfronteerd, hoort ze nu liedjes van Eddy Wally (een Belgische volkszanger) door de muur van de Vetstaarts komen.
In de Confituurwijk ontmoet Marie ook een oude klasgenoot Samantha met wie ze vroeger overhoop lag. Samantha pestte haar vaak. 

Intussen denkt Marie na over de dingen die bij de begrafenis van haar vader horen. Zo moet ze een kist kiezen: ze kiest een eco-kist, hoewel haar vader niet van ecodingen hield. De begrafenisondernemers verkoopt grappig genoeg ook stofzuigers. Het is een vermakelijke scène. Marie moet de kist die uit een bouwpakket bestaat, zelf in elkaar zetten. Vetstaart biedt aan te helpen, want hij is dan wel een ruwe bolster, maar hij heeft ook een blank pitje. Als er een huis in de fik staat, sleept hij namelijk de in slaap gevallen bewoner met gevaar voor zijn eigen lijf en leden het huis uit. Aan de andere kant dwingt hij Marie de kinderen van de straat klaar te stomen voor een talentenshow die ze dit jaar, moeten winnen.

Er woont ook nog een aan seks verslaafde vrouw aan de andere kant van Marie. Deze escortgirl Helena is met haar gekreun door de dunne muren van de huizen goed hoorbaar als rijkere mannen bij haar aankloppen. Zij vindt het vreemd dat Marie geen man heeft om zich te laten onderhouden. 
Een andere bewoner is Anna, een oud vrouwtje dat zich als een oma over Marie ontfermt. (Haar eigen oma's hadden die warme uitstraling helemaal niet)

Tussen Samantha en Marie is op school vroeger het een en ander gebeurd. Ook speelt er iets met een trouwring. Maar ineens springt de vlam van de lust over bij de twee en ze hebben een hevige vrijpartij. ( blz. 73 Omstreeks middernacht was onze honger gestild. Sam liet haar hand langs mijn schouderblad glijden en beweerde dat ik uit mooie lijnen bestond. Ik verbond met mijn wijsvinger de sproetjes op haar lichaam tot sterrenstelsels, bestudeerde de melkweg op haar rechterdijbeen en de moedervlek in haar hals. Vandaag waren we elkaars licht. Wat we morgen zouden zijn, durfde ik niet bedenken."") 

Deel 2 (blz. 95-173)
Dit deel begint met Maries gedachte aan de zelfmoord van haar moeder. Lang heeft ze gedacht dat de door haar gestolen en aan Samantha afgegeven trouwring een rol bij die zelfmoord had gespeeld. 
Intussen wil Marie voortmaken met het oefenen voor de auditie, maar pa Vetstaart verhindert het: hij breekt de door hem gehate blokfluit zelfs in stukken. Nu is het oefenen voorbij. 
De verhouding met Samantha blijft ambivalent. Soms spreken ze niet met elkaar, soms is er ineens de liefdeskus. Een Samantha redt Marie ook nog een keer als ze door het ijs van een beekje is gezakt. (blz. 103 "Sam sleurde me uit het water, dwong me op de bagagedrager van haar fiets en voerde me huiswaarts; met mijn armen rond haar middel leunde ik tegen haar warme lijf. It isn’t what we say or think that defines us, but what we do, schreef Jane Austen, en voor het eerst begreep ik de volle betekenis van die woorden")  
Op een  avond gaat Marie terug naar haar ouderlijk huis dat verkocht is. Ze weet dat ze via een kapot raam naar binnen kan. Er zijn nog geen bewoners. Maar ze herkent het huis niet meer: het heeft geen ziel.
Om wraak te nemen op buurman Vetstaart heeft Marie Dierenwelzijn en de Kinderzorg ingeschakeld over de toestand van de honden en de kinderen. De honden worden op een dag van afwezigheid van de buurman weggehaald.
Maar diezelfde Vetstaart helpt Marie met het wegbrengen van de in elkaar geknutselde eco-kist van haar vader. Hij propt hem in zijn aftandse Lada. Met ingehouden humor wordt de begrafenis beschreven. De hele buurt is gewoon aanwezig: Marie zingt in de kerk: het is wonderschoon.
Met Oudjaar is het natuurlijk 'feest' in de wijk. Bij het vuurwerk verliest de stoere Apache een vinger, maar (blz. 148 "Een afgerukte vinger was in de Confituurwijk geen reden tot stopzetting van de festiviteiten. Zodra de ambulance om de hoek verdween, knetterde het vuurwerk zich opnieuw in gang.)
Er gebeurt nog meer die nacht. Samantha's  vader wil er ook een eind aan maken. (blz. 151 Neplederen riemen uit goedkope winkels zijn ongeschikt om wanhopige mannen te dragen. Dat wist hij niet. De riem scheurde. Zeventig kilo compost viel naar beneden.) 
Maar het is allemaal loos alarm.

Een paar dagen later rijdt Marie mee met Vetstaart om de opgelegde verkeersboete bij de rechtbank proberen weg te praten. Het is een dodenrit in de Lada. Vetstaart geeft nergens om, rijdt een fietser omver en slaat hem bovendien neer. Marie schaamt zich dood. Vetstaart krijgt geen boete maar een taakstraf. Als beloning krijgt ze een peperdure blokfluit, die waarschijnlijk uit het illegale circuit komt. 
Ze krijgt zelfs een uitnodiging om als invalster mee te gaan op tournee met een muziekensemble, maar gaat later uiteindelijk toch niet mee  met de engerd van het ensemble.
Sam (die ze al een tijdje niet heeft gesproken) zegt tegen Marie, dat ze nu eens met die verborgen trouwring  een einde moet maken.

Deel 3 (blz. 177-221)
In dit deel wordt de talentenshow gehouden waar Marie moet zingen. Er ontstaat door toedoen van Vetstaart een enorme vechtpartij, waar stoelen in het rond vliegen en Marie een hoofdwond oploopt. Vetstaart brengt haar in de Lada naar het ziekenhuis. Later blijkt dat ze een hersenschudding heeft opgelopen.

Met Sam gaat ze inbreken in haar ouderlijk huis om de verborgen trouwring vanonder de plankenvloer uit haar kamer moet halen. Ze vindt het muziekdoosje met de ring.
Marie huilt bij de herinneringen, Sam troost haar. Later maakt het muziekdoosje herinneringen los.

Marie hoort dat juf Mieke tegenwoordig op het gemeentehuis werkt. Ze gaat haar opzoeken. Het blijft een naar mens. Als ze vol wrok weer naar buiten gaat en in de auto stapt, regent het dat het giet en ze rijdt in een grote plas om de in een rolstoel zittende Mieke een nat pak te bezorgen.

Mieke denkt erover na of ze moet blijven in Confituurwijk of vertrekken naar "| de toekomst."  (blz. 202: "Better was it to go unknown and leave behind you an arch, then to burn like a meteor and leave no dust, schreef Woolf en ik prentte die woorden in mijn gedachten tot het de mijne werden)
Ze begint het afscheid van Confiturenwijk met het weggeven van haar spullen, die haar niets doen. Daarna komt het afscheid van mensen. De bijna demente André is de eerste.  Cindy Vetstaart heeft een afscheidsgedichtje/rijmpje voor haar gemaakt. 
Van Anna durft ze geen afscheid te nemen. Van Sam ook niet. Ze doet een brief met geld in haar brievenbus. Dan blaast de oude poes Emma haar laatste adem uit en zij gaat die begraven in de tuin van het ouderlijk huis. Op weg naar het station ziet ze Sam nog even. Die begrijpt niet dat ze weg gaat.
Maar in de trein grijpt de wanhoop haar bij de keel. "Ze wil niet alleen door het leven gaan." En ze trekt keihard aan de noodrem.
 

Personages

Marie de Geest

Marie de Geest is 23 als haar vader zelfmoord pleegt en ze was elf toen haar moeder hetzelfde deed. Ze heeft zich nooit lekker in haar vel gevoeld. (Blz. 174) "Ik was atonaal, dissonant, een aaneenschakeling van verboden parallelle octaven en kwinten. Mijn karakter vocht met de regels van de klassieke harmonie. Er was maar één verklaring. Ergens tussen de strengen van mijn DNA was een chromosoom op de loop gegaan. Ik miste de bouwstenen om voluit nee te kunnen zeggen." (blz. 169) : Ergens in mijn eerste levensmaanden of -jaren, misschien al in de buik van mijn moeder, of nog vroeger, bij de celdeling, was een compositiefout gemaakt. Met haar oma's had Marie ook al geen goed contact (blz. 154 Dat kind is geen echte De Geest, had mémé De Geest eens over me gezegd en ze had gelijk. Ik was een stukje puzzel dat in de verkeerde doos was beland. Ik behoorde niemand toe Een deel van haar karakter is tegendraads, een ander deel geeft vaak toe aan wat anderen van haar willen. (blz. 179 : Voor één keer zou ik doen waar ik zin in had in plaats van een onderdanige sloffer te zijn, want dat was ik, ik gaf het toe, een sloffer, een slets, een sloef, een dweil, een jaknikker, een hond die ging opzitten en braaf een pootje gaf." Ook in de liefde is ze ambivalent naar haar vroegere klasgenoot Samantha toe. Op een zeker moment kussen ze elkaar en ze hebben ook seks. Om elkaar dan weken achtereen niet aan te spreken. (blz. 188: . Sommige mensen lopen weg als iemand te dichtbij komt en komen dichterbij als iemand afstand neemt. Sam en ik waren zulke mensen. Nooit liepen wij in dezelfde richting. Hoezeer we ook probeerden, van hoe hoog we ook vielen: wij gleden en klommen alsof wij van niet beter wisten, alsof wij zo geprogrammeerd waren Marie heeft het moeilijk om grote beslissingen te nemen: de belangrijkste in de roman is of ze wil blijven hangen in de Confituurwijk of wil ze haar vleugels uitslaan.( blz. 200 Vaste gewoontes waren mijn wiegelied. Het vooruitzicht aan een verhuis verstikte me. Toch zou ik mezelf dwingen om te vertrekken. Maar nog niet vandaag, volgende week misschien) Zo is Marie van Geest een gecompliceerd karakter. En dat op zo'n jonge leegtijd. En als ze dan eindelijk in de trein plaatsneemt om afscheid te nemen van haar jeugd, trekt ze aan de noodrem.

Pa Vetstaart

Pa Vetstaart (de Kroniek van de Laatste Kans) is een type van ruwe bolster, blanke pit. Hij treedt gewelddadig op ( breekt Maries blokfluit doormidden, rijdt een Turkse fietser aan, begint een vechtpartij op de talentenshow etc.) Maar als de nood echt aan de man komt, staat hij klaar (haalt een slapende man uit een brandend huis, brengt de kist van Maries vader naar de uitvaartbegeleider )

Anna

[Groot]moedertje van de wijk. Heeft alleen maar goede trekjes en wil iedereen verder helpen. Marie heeft mentale steun aan haar.

Samantha

Pestkop van vroeger. In tegenstelling tot Marie komt ze uit een arm milieu. Maar krijgt wel de aandacht van de juf. Ze zit Marie dwars, dwingt haar zelfs tot het stelen van haar moeders trouwring. Wil later alles goed maken met Marie, die met het verleden worstelt, maar krijgt eerst wat klappen te verduren (ook letterlijk). Toch vinden ze elkaar lichamelijk aantrekkelijk. De ruk aan de noodrem in de trein is toch wel het meest te danken aan de affectie van de twee jonge vrouwen. voor elkaar.

Helena

Ook een type. Ze is de dure escortgirl die zich met (overigens voor de buren duidelijk hoorbare) seks in haar levensonderhoud voorziet. Ze raadt Marie aan ook een man voor de seks en het geld te nemen. Blijkt meer ingespoten siliconecellen te hebben dan hersencellen.

Quotes

"Het was een van de redenen waarom mijn moeder destijds naar Oost-Vlaanderen verhuisde. Hier hoopte ze de vloek van onze familie te breken – op sommige uitzonderingen na bereikten de leden van onze familie zelden de leeftijd van het pensioen. De een na de ander viel ten prooi aan depressie en een vroegtijdige dood" Bladzijde 95

"Oudejaarsnacht. Anna hijgde van inspanning. Op haar sloffen was ze tot bij mij gesukkeld. ‘Er is iets mis bij Sammeke,’ riep ze. Het geschreeuw dat momenteel uit het huis van de familie Goedhart kwam en zich door de vijf aanpalende huizen wrong, bevestigde dat bericht. Meteen prikte er zweet onder mijn oksels. Ik haastte me naar buiten. De helft van de straat stond al te kijken. Het nieuwe jaar had zich amper opgewarmd en andermans miserie was alweer paraat, mensen wilden dat met eigen ogen zien, wilden bevestiging dat het bij hen thuis allemaal meeviel" Bladzijde 151

"Ik had hem gevonden in zijn even geachte als geheime geneesherenkabinet. ‘Zelfmoord zit in de familie,’ zei ik tegen de agente die zijn dood kwam vaststellen. Hoofdschuddend keek ze naar de manshoge stapels medische tijdschriften die van het kabinet een doolhof maakten. Ik vroeg me af of ze net als ik aan het programma Extreme Hoarding dacht. Ze kruiste haar armen, hield zich aan zichzelf vast, demonstreerde haar ongemak. Een onnatuurlijk overlijden wordt altijd onderzocht, zei ze" Bladzijde 7

"Die ‘ah’s’ en de ‘ja’s’ klonken precies hetzelfde als bij mijn nieuwe buurvrouw. Haar bed bonkte intussen steeds sneller tegen de muur die onze slaapkamers scheidde. Rond zes uur die ochtend bereikte ze haar hoogtepunt. Haar bed beukte een laatste keer tegen het beton. Kort daarna sloeg haar garagepoort dicht. Er vertrok een auto. Ik woonde tussen een familie Vetstaarten en een seksverslaafde. Juffrouw Mieke zou dat rechtvaardig vinden" Bladzijde 44

"Haar huid voelde als een pyjama van ecologisch katoen. Zachter dan een abrikoos, want dat is zwaar overschat (de vacht van een abrikoos is bij lange niet zo zacht als je tegen de richting wrijft). Zachter dan een zijden blouse. Zelfs zachter dan zijde die traag gesponnen was door een exclusieve rups waarvan er maar tien bestonden in de wereld. Zó zacht. Ik had amper tijd om te ademen. Alle verloren tijd van de afgelopen jaren verzamelde zich in het hier en nu. Zo vrijden wij. Wilder dan we normaal gezien waren. Heel even waren wij geen mensen, maar verstrengelde partikels water, stikstof en koolstof die samen in dezelfde richting dwarrelden. En dat alles op de opzwepende klanken van Eddy Wally....." Bladzijde 78

Thematiek

Het leven in een achterstandswijk

Vanuit een goed milieu moert Marie van Geest na de dood van haar ouders de ouderlijke woning verkopen. Ze komt terecht in een achterstandswijk van Gent en daar begint een heel ander leven voor haar. Haar buren zijn soms echte Tokkies, die geen flauw benul hebben van wat studeren, klassieke muziek en literatuur inhouden. Een blokfluit maakt een rot geluid en dus moet de buurvrouw maar stoppen met dat gedoe, anders volgen er maatregelen. Er zijn meer personages die aan de rand van de samenleving verblijven (André, Apache) Buurvouw Helena probeert zich al liggend en kreunend financieel staande te houden. Een oudere vrouw Anna, gedraagt zich als de (groot) moeder van de wijk. Het gezin van Vetstaart heeft een hondje of acht rondlopen die niet zo goed worden verzorgd, maar dat geldt feitelijk ook voor de kinderen. Maar je kunt er als buurvrouw maar beter niets over zeggen, want ieder moet zijn eigen zaakjes regelen. Oudejaarsdag betekent vuurwerk met alle gevaren van dien. Je verliest wel eens een vinger (Apache) Maar als puntje bij paaltje komt, staan de buurtbewoners toch voor je klaar. Vetstaart haalt een slapende man uit een brandend huis, hij rijdt de ecokist van Maries vader naar de plaats van bestemming, de hele wijk is bij de begrafenis van haar vader aanwezig. Anna doet alles voor de buurtbewoners. Marie doet zelf ook wel hulpvaardige dingen: ze helpt Vetstaart bij de behandeling van zijn rechtszaak. Al met al komt het neer op een sociale gemeenschap die aan de ene kant ruw is, maar waarin de mensen elkaar ook helpen als het nodig is. Je zou er vandaan willen blijven of vluchten, maar je kunt er ook weer naar terugkeren.,

Motieven

Zelfdoding

Zowel de moeder als vader van Marie heeft zelfmoord gepleegd. Ze moet daarom uit het ouderlijk huis vertrekken en in een achterstandswijk gaan wonen. De vader van haar vriendin en vroegere klasgenote Samantha doet ook een (overigens mislukte) poging. (blz. 95 "In België plegen vier mensen per dag zelfmoord. De meeste gevallen situeren zich in West-Vlaanderen. West-Vlamingen zijn binnenvetters, ze kijken beschaamd naar de grond en praten niet over hun problemen."

Schoolleven

Op school had marie geen leuke tijd ( bl. 104 "In Hollegem was geen katholieke school. Het dorp besloeg 1,96 vierkante kilometer: er was maar plaats voor één school en mijn vader geloofde niet in pendelen. Al voor mijn geboorte lag vast dat ik in de plaatselijke gemeenteschool mijn broek zou verslijten. Die voorspelbaarheid had me altijd gerustgesteld") Samantha is haar vijandige klasgenoot., Ze wordt door haar gepest en staat onder invloed van haar (vgl. de gestolen trouwring). En juf Mieke heeft ook geen goed woord van waardering over voor Marie: "er zou niets van haar terecht komen."

Haat en wraak

Marie haat juffrouw Mieke. Ze wil wraak nemen op haar schooljuf, want de vrouw werkt intussen op het gemeentehuis. (blz. 189:" Het moment waarover ik al jaren fantaseerde was aangebroken. Juf Mieke zou niet weten wat haar overkwam. Eindelijk zou ik haar toefluisteren wat ze was: de slechtste lerares ooit, een tirannieke teef vol vooroordelen, een keverkut, een knurftschurft én een zurkeltrutte. Kou kroop onder mijn schoenzolen, tocht in mijn oren. Er zat een kassei in mijn maag") Marie zoekt juf Mieke op. Ze zit in een rolstoel en doet nog steeds lelijk. Marie gaat weer naar buiten en rijdt als Mieke weer naar buitenkomt, keihard in een grote plas, waardoor ze zeiknat wordt.

Schuldgevoel

Marie heeft vanaf haar geboorte een schuldgevoel. Alleen al om het feit dat ze verwekt werd. In haar schooltijd staat ze onder invloed van de dominante Samantha, die haar aanzet tot het stelen van de trouwring. Marie heeft daar een schuldgevoel over, omdat ze denkt dat haar moeder daarom zelfmoord heeft gepleegd.

Liefdesrelatie

Marie en Sam hebben een relatie. Hoe ambivalent die ook is. Vergelijkbaar met die van Virginia Woolf. (de favoriete schrijfster van Maries vader.) Eigenlijk kunnen Marie en Sam (die haar vroeger pestte) niet zonder elkaar. In deel 1 hebben ze een keer wilde seks met elkaar. Daarna spreken ze een tijdje niet met elkaar. Marie kust af en toe de betaalkaart met de afbeelding van Sam. Ze heeft die verloren en Marie heeft hem niet teruggegeven. Marie vertrekt uit Confituurwijk, maar trekt aan de noodrem, als ze beseft dat ze alleen is zonder Sam. Ze zal waarschijnlijk teruggaan.

Seksualiteit

In de wijk woont Helena D. Zij is de vrouw die seks met rijkere mannen (in dure auto's ) heeft. Ze kan goed van haar betaalde bijbaan leven en zegt tegen Marie dat ze dat eigenlijk ook zo zou moeten doen. Maar Marie is niet van de 'mannen.' De hele wijk kan meegenieten, wanneer Helena langdurige en heftige seks heeft, omdat haar gekreun door de dunnen wanden van het huurhuis van de buren heen komt.

Kind-ouderrelatie

Met haar moeder kan Marie niet zo goed opschieten. Haar moeder vindt haar traag, ze is altijd te laat. Met de zwangerschap zat het eigenlijk al fout. Als Marie elf jaar is, vindt ze haar opgehangen moeder. Ze voelt zich schuldig , omdat ze de trouwring van haar moeder heeft gestolen. Haar vader (een in de wijk goed bekend staande huisarts,) is gaan sukkelen, toen hij ten onrechte werd aangeklaagd vanwege een medische fout bij een zwangere vrouw. Sinds die tijd had hij zijn zelfrespect verloren en met zijn dochter communiceert hij slechts via de intercom. Maar Marie (die ook haar vader na z'n zelfmoord vindt) maakt er wel wat van bij de begrafenis. Ze zoekt een kist uit, die ze zelf in elkaar moet zetten. Ze zingt in de kerk voor hem.

Muziekwereld

Marie komt uit de muziekwereld. Ze heeft gestudeerd en is heel goed op de blokfluit. Van huis uit heeft ze kennis gemaakt met de klassieke muziek, maar n de achterstandswijk moet Bach plaats maken voor volkszanger Eddy Wally, met een bedenkelijk niveau van tekst en muziek. In de wijk aangekomen oefent Marie op haar blokfluit om in aanmerking te komen voor een baan. Maar buurman Vetstaart breekt in een boze bui de blokfluit kapot. Later geeft hij haar een duur exemplaar terug. Waarschijnlijk is dat instrument 'van de kar gevallen'. Marie wordt ook nog uitgenodigd om op tournee mee te gaan. Maar ze zegt toch af vanwege de arrogante leider van het ensemble.

Verhaalmotief in engere zin

Een motief in engere zin staat tegenover een literair-historisch motief (zoals eenzaamheid, liefde, oorlog, dood) Het betreft dan meestal een voorwerp (bijv. in een thriller het pistool waarmee een moord is gepleegd, een brief, een schat) of een situatie die steeds terugkeert. In deze roman is dat de 'trouwring'. De eerste weet je als lezer niet wat er mee wordt bedoeld, maar de ring komt later steeds vaker in de gesprekken voor. Later wordt duidelijk dat Marie als kind de trouwring van haar moeder gestolen heeft en aan Sam heeft gegeven. In totaal komt de trouwring in veertien passages voor. Hij staat symbool voor het '; verraad' aan de moeder en aan de liefde voor Sam.

Motto

I’m sick to death of this particular self. I want another, schreef Virginia Woolf. Ik herken dat gevoel. Mijn aard is een knellende broek. Ik ga die terugsturen naar de fabriek onder het mom van levenslang omruilingsrecht. In elkaar gekruld ga ik terugkeren naar het begin van alles om me opnieuw door het geboortekanaal van een moeder te wringen. Sneller dit keer. Wild stampend in elke rib en elk orgaan dat ik passeer. Dit keer zal niemand me iets kunnen verwijten. Dit keer ga ik het goed doen

Opdracht

Aan Els en haar geduld

Titelverklaring

De titel is simpel te verklaren. Marie verhuist naar de achterstandswijk: de gevreesde Confituurwijk in Gent. Op blz. 16 staat: "De Confituurwijk was precies wat ik ervan verwacht had. Een plek waar men twee keer per dag sponsbrood met choco of confituur at omdat men geen geld had voor charcuterie. Welkom in de Confituurwijk. Welkom, je kan nergens anders heen."

Structuur & perspectief

De roman wordt in drie delen verteld. Die delen worden onderverdeeld in korte hoofdstukken die door een typografisch teken worden  gescheiden. Het is geen chronologisch verteld verhaal, want heden en verleden worden steeds door elkaar vervlochten. Dat is best even oppassen voor de lezer. Soms heb je niet eens in de gaten dat   Marie van de ene tijdlaag naar de andere overspringt en dat daar in ook nog enkele keren curieus worden gewisseld, nl. dat er literair wordt gespeeld binnen de tijdlagen.Dat is wel een opmerkelijk gegeven, zeker voor iemand die een debuutroman publiceert. Dat betekent bovendien dat de lezer geconcentreerd mooet blijven lezen.
De vertelster is Marie de Geest (23 jaar) en ze studeert blokfluit. Ze vertelt in de ik-vorm en in de o.v.t. 

Decor

Het decor is eenvoudig te bepalen: het is de achterstandswijk in Gent, die de Confituurwijk wordt genoemd.
Wat de tijd betreft is het een stuk lastiger om uit te zoeken wanneer het verhalaheden is. Er worden vrijwel geen data en jaartallen in de tekst gegeven. We weten dat Marie 23 jaar is en dat moeder stierf toen ze elf jaar was. Haar vader is net door zelfmoord om het leven gekomen. Die periode en de maanden erna kun je het verhaalheden noemen en de delen in Confituurwijk spelen zich vooral in de winter en in het voorjaar af. Zo komen ook kerst en Oudjaar in de tekst voor.
Een aanwijzing voor het jaartal is dat pa Vetstaart naar het EK voetbal kijkt. Dat kan dan het EK van 2012 of 2016 zijn. In 2012 was België niet geplaatst) in 2016 wel. Maar het EK klopt dan weer niet met de maand april, want EK-toernooien spelen zich af in de maanden juni en juli.

Stijl

De stijl is voor een debutante uitzonderlijk goed. Het taalgebruik is origineel maar toch helder. Het kenmerkt zich vooral door drie elementen. Er staan heel veel (en originele) metaforen in  de tekst. TYen tweede is er naast  melancholische episodes plaats voor een gortdroge, lichtvoetige humoristische stijl, wat de leesbaarheid sterk verhoogt. Een derde element is ook dat Femke door haar Vlaamse afkomst toch heel wat kerern een Vlaams woord in d etyekst gebruiikt dat voor Nederlanders onbekend is.

Voorbeelden van de droge humor o.a. bij de begrafenis van haar vader.
(blz. 134: "Ik wrong me in het enige jurkje dat ik had – een zwart niemendalletje dat te kort was om eerbaar te zijn, het favoriete kledingstuk van elke nonkel Roger ter wereld" 
(blz. 135 Mijn vader leek niet op zichzelf – met de hoeveelheid make-up die Vankerckhove & Co. op zijn gezicht had gesmeerd kon hij als dragqueen de hemel betreden. Zijn mond was dichtgelijmd tot een glimlach. Mijn keel wrong zich samen)
(blz. 139: "k stond met mijn ene voet in het verzakte perk van een zekere Gustaaf en probeerde mijn evenwicht te bewaren. Er was een stuk struik uitgedaan om plaats te maken, zodat men de kist netjes in het graf kon laten zakken, maar de kistdragers vertrapten door het plaatsgebrek elkaars tenen en raakten uit hun ritme. Ze lieten te vroeg los. Met een plof viel mijn vader op mijn moeder. Haar inmiddels rotte kist kraakte.')

Andere voorbeelden van de humor die Vindevogel gebruikt:
(blz. 60: Ze barstte los over crème van Clinique en parfum van Chanel. Handtassen van Louis Vuitton en haar favoriete kapper. Die wist vast wat te doen met dat kapotte haar van mij. Balsem, gebruikte ik dat wel?  Het had geen zin om iets te zeggen. Het teveel aan botox had zich opgehoopt in haar brein. Haar vel was plastic. Haar borsten silicone. Zelfs na haar dood zou ze niet vergaan.")
(blz. 89  "Mijn kreunende buurvrouw heette Helena Donatina, beter bekend als:Helena D., escort met klasse, lang zwart haar, borsten cup F. En die beschrijving had succes. Haar vagina was een draaideur bij de H&M tijdens de koopjes.")
(bl.146: " Het contrast met mijn vorige feestdagen kon niet groter zijn. Mijn familie zat stil aan de dis, gaf zuinige complimentjes over het eten en de wijn. Aan vuurwerk deden we niet. Zulke debiliteiten waren volgens de familie De Geest voorbehouden aan diegenen bij wie het weinig uitmaakte of ze een vinger meer of minder hadden.") 
(blz. 181:"De baby keek naar iets onbestemds. Het snot hing tot aan haar kin. Hoe jong ze ook was, nu al was te zien dat het geen hoogvlieger zou worden. Met elke snottebel die zich naar buiten wriemelt, verkleint de kans op een universitaire opleiding, had mijn vader eens gezegd. Als die theorie klopte, zou er van de kakmachien niet veel terechtkomen.")

Voorbeelden van originele metaforen:
- (blz. 165: "Terwijl ik in de hotdog beet, kon ik mijn ogen niet afhouden van zijn stompje. Het vel dat erover was gespannen om het allemaal een beetje toonbaar te maken, had dezelfde kleur roze als de binnenkant van de hotdog. Mijn maag keerde zich binnenstebuiten."
- (blz. 177: "Eind april kreeg de zon al zomerstreken. De straat gonsde van wespen en fruitvliegen. Hoe warmer het werd, hoe meer de straat stonk naar vergeten vlees in een brooddoos.Onkruid wrikkelde zich tussen de straatstenen en kreeg een groeistuip, aangemoedigd door deze vroegtijdige hitte.")
- (blz. 190: Juf Mieke bleek gekrompen. Of nee. Ze zat in een rolstoel. Mijn hart miste een horde bij het zien van haar gezicht, een fossiel intussen. Haar ogen, half verdwenen onder de verzakte oogleden, waren nog steeds dezelfde ijsbanen vol haat, even venijnig en blikkerend als de wielen van haar rolstoel. Ze werd bijgestaan door een vrouw die erbij stond als een geleidehond, gehoorzaam en geduldig tot ver boven de normale grenzen".)
- (blz. 120: "Ik zag mezelf al zitten: nog altijd op dezelfde luchtmatras, conversaties voerend met de paarden op mijn behangpapier, mijn haren geslabakt tot een vetstaart, van al mijn dromen ontdaan – voor altijd zou ik een wensballon zijn die kort na het opstijgen aan de kerktoren was blijven hangen.    Bij dat beeld van die lekgeprikte ballon wist ik het zeker: hoe lastig ook, ik moest gaan.")

Vindevogel is een Vlaamse schrijfster. Dat zie je wel terug in een aantal Vlaamse woorden: (blz. 18) ik was een treesje, seut, (blz. 29) woonst, (blz. 30) éclair, (blz. 35) een stukje éclair  (blz. 46) cardigan,  (blz. 58)  gecrispeerd, (blz. 62) meticuleus, miserie, (blz. 64) verslijt, (blz. 71) inhibitie, (blz. 91) ramboetan, blz 134 ( frenetiek) enz....

Slotzin

Ik rende naar de deur en verstuikte mijn wijsvinger op de ga-openknop. De deur was ongehoorzaam. Nu was ik echt vertrokken. ‘Ik ben níét gemaakt om alleen te zijn,’ schreeuwde ik tegen een vrouw die op mijn moeder leek en zonder aarzelen brak ik het glas van de noodrem. Met al mijn broekzakschepsels tegelijk hing ik aan de rem. En zie. Het daaropvolgende alarm en de gillende trein schreeuwden dat ik gelijk had.

Beoordeling

"Confituurwijk" is een ongelooflijk goede debuutroman. De jonge debutante werd genomineerd voor de Bronzen Uil 2019. Het is een structuur waarin heden en verleden steeds door elkaar lopen. Het verhaal is boeiend. Maar het beste van de roman zit in de stijl: veel fraaie metaforen en met een heel droge humor wordt een serieus thema gepresenteerd. Natuurlijk zijn er kinderziektes, o.a.. de iets te opzettelijke naamgeving (Vetstaart,Goedhart, De Geest)
Ik las "Confituurwijk" pas nadat ik ik in november 2021 de tweede roman van Vindevogel "Baksteen." Dat vind ik één van de best geschreven romans van 2021. Daarna werd ik nieuwsgierig naar haar debuut. Daarvan was alleen het e-book nog verkrijgbaar, maar op de tweedehandsmarkt was het nog verkrijgbaar. Dat boek is volwassener (rijper en daarom beter) dan het debuut.

Recensies

"Vindevogel kan echter wel schrijven en dat zie je vooral op zinsniveau. Ze gebruikt originele beeldspraak en geeft dankzij haar formuleringen een humoristische laag mee aan haar boek. ‘Het teveel aan botox had zich opgehoopt in haar brein. Haar vel was plastic. Haar borsten silicone. Zelfs na haar dood zou ze niet vergaan.’ Soms zit in een enkele zin de pijn van een heel leven: ‘Mijn moeder gaf enkel affectie in de schemering, als het niet geregistreerd werd, wanneer ze dacht dat ik sliep.’ Die stijl geeft hoop voor de toekomst." https://www.tzum.info/201...ituurwijk/

"Vindevogel schuwt de moeilijke thema’s niet. Marie heeft geen gemakkelijk leven en dat geldt ook voor de meeste buurtbewoners. Toch staan ze altijd voor elkaar klaar. En dat is hartverwarmend. Marie wordt opgenomen in de disfunctionele familie van de Confituurwijk. Ze hoeft niet alleen naar de begrafenis van haar vader en ze krijgt een belangrijke taak: het kinderkoor klaarstomen voor de talentenshow. Hoewel ze hier eerlijk gezegd niet op zit te wachten. Maar nee zeggen is een kwaliteit die Marie nog moet leren." https://www.boekvinder.be...vindevogel

"Femke Vindevogel heeft een geslaagde debuutroman geschreven. Met humor, compassie en in een mooie stijl beschrijft ze het leven van een jonge vrouw in verwarring. Een vrouw die plotseling uit haar vertrouwde omgeving is gerukt. Ze komt terecht komt in een voor haar wezensvreemde en schijnbaar vijandige omgeving waarin ze zicht moet zien te redden. Het is een prachtige en humorvolle vertelling over de kracht van de mensen in een Vlaamse achterstandswijk. Femke Vindevolgel – Confituurwijk is gewaardeerd met ∗∗∗∗∗ (uitstekend)." https://www.allesoverboek...ituurwijk/

"Vindevogel noteert het allemaal met een bij momenten gortdroge humor en met rake metaforen, wars van flauwe sentimentaliteit of vals-romantische ideeën over leven in armoede. Confituurwijk beschrijft de harde en rauwe realiteit van een leven in de marge, maar is ook zacht en teder als het kan. Hier en daar doet het wat denken aan het schitterende Dochter van Lenny Peeters, dat in 2018 bekroond werd met de debutantenprijs De Bronzen Uil, waarvoor Vindevogel nu ook is genomineerd." https://www.de-lage-lande...fituurwijk

"Deze debuutroman van Femke Vindevogel is een schot in de roos. Het is lang geleden dat ik zoveel plezier aan een boek heb beleefd. De poëtische vertelstijl en de humoristische toon maken dit boek licht verteerbaar en toch heel voedzaam. Je raakt bedwelmd door de schoonheid van woorden en tegelijkertijd krijg je de stank van okselzweet geserveerd. Sensualiteit ten top. Het is heerlijk vertoeven in het hoofd van Marie waar heden en verleden harmonieus in elkaar klikken. Het mooie is dat je gaandeweg ook warmte en sympathie gaat voelen voor de meest bizarre figuren als Pa Vetstaart en zijn kroost. Dit is een boek waar ik van ben gaan houden, door zijn mededogen, zijn warmte, zijn oprechtheid. Bedankt Femke voor deze hilarische, literaire wandeling door de Confituurwijk." https://zizomag.be/recens...l-voedzaam

"Confituurwijk is een roman waar duidelijk hard aan gewerkt is. Het functioneel aanwenden van flash-backs, de treffende beelden die je her en der verspreid over de roman wil aanstippen (over een van de bewoners luidt het: ‘elke dag magerde hij meer uit zijn kleren’, of nog: ‘Tussen mij en de wereld spande een huid die te dun was om mijn miserie binnen en die van anderen buiten te houden’ , de overtuigingskracht waarmee een gemeenschap-aan-de-zijlijn wordt verbeeld: het blijven troeven die van deze roman een sterk debuut maken." https://mappalibri.be/?na...gatieid=89

Bronnen

Interview met de schrijfster over haar debuutroman.

https://karakters.nu/gesp...indevogel/