Eindexamens 2024

Wij helpen je er doorheen ›

M.C. Escher

Beoordeling 6.1
Foto van een scholier
  • Werkstuk door een scholier
  • 5e klas vwo | 2107 woorden
  • 8 juni 2015
  • 15 keer beoordeeld
Cijfer 6.1
15 keer beoordeeld

ADVERTENTIE
Nieuw seizoen Studententijd de podcast!

Studenten Joes, Tess en Annemoon zijn terug en bespreken alles wat jij wilt weten over het studentenleven. Ze hebben het onder andere over lentekriebels, studeren, backpacken, porno kijken, datediners, overthinken, break-ups en nog veel meer. Vanaf nu te luisteren via Spotify en andere podcast-apps! 

Luister nu
  Even voorstellen

Escher, of volledig, Maurits Cornelis Escher is een van ‘s werelds beroemdste grafici. Zijn werkarrow-10x10.png wordt door miljoenen bewonderd over de hele wereld. Hij staat vooral bekend om zijn onmogelijke tekeningen zoals klimmen en dalen, of relativiteit. Ook zijn metamorphoses zijn zeer bekend.

Ondanks zijn onmogelijke tekeningen slaagde hij er ook in om realistische werken te maken in de tijdarrow-10x10.png dat hij in Italië woonde en werkte. Een goedarrow-10x10.png voorbeeld hiervan is de litho castrovalva. In dit werk is zijn fascinatie voor hoog en laag, en dichtbij en verweg goed terug te zien.

Gedurende zijn leven heeft Escher 448 litho's, houtsnedes en houtgravures en meer dan 2000 tekeningen en schetsen gemaakt. Leuk weetje, Escher was, net als een paar van zijn beroemde voorgangers zoals Michelangelo en da Vinci, linkshandig.

Tekenen was ook niet het enige wat hij deed. Hij maakte ook veel tapijten, illustreerde boekkaften en ontwierp postzegels en wandschilderingen.

Het begin

Escher werd geboren als de jongste zoon van George Arnold Escher als deel van een al vrij intellectuele familie. Zo was zijn neef een componist. In zijn opleiding kwam Escher er al snel achter dat hij tekenen leuk vond, maar zijn interesses stoppen daar dan ook. Hij was een slechte leerling en is daardoor ook twee keer blijven zitten. Na zijn vooropleiding ging hij bouwkunde studeren, iets wat zijn vader vond dat hij moest doen, maar al snel ging zijn aandacht uit naar de sierende kunsten waar hij les kreeg van Samuel Jessurun de Mesquita. Na zijn school verlaten te hebbenarrow-10x10.png in 1922 reisde hij maar al te graag naar landen als Spanje en Italië waar hij landschappen tekende. In de latere periode is hij ook een aantal keer verhuisd tussen landen wegens politieke redenen. Uiteindelijk kwam hij in Baarn terecht rond 1941, zijn productiefste periode.

Stijl door biografische factoren

In het beginarrow-10x10.png was techniek belangrijk voor Escher (en dat zou ook zo blijven), maar op een gegeven ogenblik was technische vaardigheid niet meer het hoofddoel. Escher wil dan de wonderlijke ideeën in zijn hoofd uitdrukken in prenten, en techniek was hiervoor slechts een middel. Toen hij nog op de basisschool zat zorgde zijn slechte gezondheid ervoor dat hij in een kinderpension terecht kwam in Zandvoort waar hij erg in zichzelf gekeerd was en een makkelijke prooi voor pesterijen was. Op school waren zijn punten dan ook heel slecht. Alleen voor tekenen stond hij een voldoende. Zijn stijl komt vooral voort door zijn fascinatie voor wiskunde die hij op jongere leeftijd al ontwikkeld had, samen met zijn talent voor tekenen. Lithografie is iets wat hij overgenomen had van Samuel Jessurun de Mesquita en daarom is deze techniek toegepast in zijn meeste werkenarrow-10x10.png.

Het oeuvre

Het oeuvre van Escher is een breed scala aan werk. Het oeuvre van Escher bestaat uit houtsnede, houtgravure, lithografie en in mindere mate ook mezzotint. Hierbij varieert ook zijn werk in zowel onmogelijke werken en realistische werken.

Analyse

Hand met spiegelende bol

Dit werk van Escher uit 1935 is een litho, te herkennen aan de korrelige textuur die zichtbaar is. De rede voor mijnarrow-10x10.png keuze van dit werk, ook in verhouding met het andere werk dat ik gekozen heb, is laten zien hoe breed de verschillende kwaliteiten van Escher lopen en hoe hij op alle gebieden weet uit te blinken. In dit werk laat hij zien hoe realistisch hij te werk kan gaan. Wat de werkelijke naam van dit werk is, daar valt nog over te discussiëren. Zo wordt het soms hand met spiegelende bol genoemd, maar ook zelfportret met spiegelende bol. De spiegeling hield Escher bezig en speciaal de bolle spiegeling. In 1920 maakte hij na een bezoek aan de Grote Kerk in Haarlem een pentekening met een bolspiegeling. Hij ging in die tijd in Haarlem naar school, hij volgde er de opleiding tot graficus. In Hand met spiegelende bol zie je de ronde lijnen, maar is het wel subtiel. Het valt niet meteen op dat het plafond rond loopt, of dat de lamp zo vreemd hangt. In het midden van de bol zit Escher die je aankijkt. Achter en naast hem is het atelier in Rome waar de familie toen woonde zichtbaar. Het is ordelijk en opgeruimd. De bol zelf wordt vastgehouden door zijn rechterhand. Het is namelijk zo dat het lijkt op zijn linkerhand, maar aangezien het een litho is wordt zijn werk gespiegeld. Verder is het oog voor detail in dit werk van Escher intrigerend om te zien. Elk rimpeltje in de hand is aanwezig en de rondingen in de bol lijken allemaal te kloppen op een manier waardoor het geen misvormde kamer lijkt. Iets wat ik waarschijnlijk zelf nooit voor elkaar zal krijgen. Het werk zelf is natuurlijk zwart wit. Dit omdat het een litho is en je bij het ontwikkelen van een litho nu eenmaal niet kan werken met kleur, tenzij je hem later nog inkleurt maar dit was geen voorkeur voor Escher, kijkend naar een paar van zijn andere werken. Ook werkte hij me gebruik van schaduw, goed te zien in zijn hand. Ook dit was een kwaliteit die Escher volledig onder de knie had. Op deze manier lukt het hem om diepte te creëren en de hand dimensie te geven.

Belvédère

Het werkstuk gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Dit werk van Escher uit 1958 laat een hele andere kant van Eschers werken zien, de kant waarom hij zo bekend geworden is. Belvédère is een goed voorbeeld van Eschers welbekende onmogelijke kunstwerken. Hij profiteert hier juist van het feit dan zijn werkvlak 2 dimensionaal is en krijgt zo de mogelijkheid om een onwerkelijk 3 dimensionaal beeld weer te geven. Deze paradox maakt het dan ook mogelijk om bijvoorbeeld een ladder van binnen naar de buitenkant van het gebouw te laten lopen en de draaiing van bovenste verdieping in verhouding met de middelste. Ook dit werk is een litho waarbij Escher zijn aandacht niet alleen vestigt op het gebouw zelf, maar ook veel aandacht gestoken heeft in de achtergrond en de mensen die rondlopen. Zo zijn er en paar kleine maar toch leuke details aan toegevoegd, zoals de man die op het bankje zit en Eschers wellbekende onmogelijke kubus in zijn hand heeft. Ook het tralies wat zich naast deze man bevindt lijkt in de eerste instantie normaal maar als je er even over nadenkt, zal je zien dat de constructie van dit tralies eigenlijk onmogelijk is. En ook in dit werk is er weer sprake van een kleurloos kunstwerk waar hij ook veel gebruik maakt van schaduwen om de diepte en het gezichtsbedrog te accentueren. Hij gebruikt ze ook als hulpmiddel om je op een dwaalspoor te zetten. Het leuke aan dit werk, en ook vele andere van zijn werken, is dat er veel meer te zien is dan er op het eerste gezicht lijkt, zoals de tralies of de kubus. Natuurlijk kon niet iedereen normaal doorgaan met hun leven na het zien van dit onmogelijke kunstwerk en zo zijn er dus verschillende mensen geweest die het gebouw nagebouwd hebben.

Thematiek

Bij Escher is de thematiek iets moeilijker te bepalen. Eschers werk wijkt namelijk af van de standaardkunst (uit die tijd). Bij zijn werk wordt alle nadruk gelegd op wat je ziet en zit er geen diepere betekenis of verhaal in. Dit is meestal wel het geval bij andere kunstwerken. Wel heeft zijn werk een doel. Mensen op het verkeerde pad stuurden. Iets waar hij in uitblonk. Wat je ook zou kunnen zeggen is dat hij het onmogelijke mogelijk probeerde te maken.

Inhoud

De inhoud van zijn werk heeft bepaalde connecties met zijn persoonlijke voorkeuren. Al van jongs af aan had hij een passie voor tekenen. Een van de enige vakken waar hij een voldoende voor stond. Ook in wiskunde kon hij zich goed vinden. De interesse in deze twee vakken deden hem erin verdiepen en een combinatie hiervan heeft gezorgd voor de werken die we nu voor ons zien. Echt een hele persoonlijke emotionele waarde zit er niet achter. Hij wil met zijn werken niet een verhaal vertellen. Hij wil hier niet zichzelf of het verhaal centraal stellen, maar stelt juist de bewonderaar centraal en laat hem zelf uit het schilderij halen wat eruit te halen valt.

Context

Escher reisde regelmatig en graag naar Spanje en vooral Italië, waar hij de Zwitserse Jetta Umiker ontmoette, met wie hij in 1924 trouwde en drie zoons kreeg. Escher en zijn vrouw vestigden zich in Rome tot in 1935, toen het regime van Mussolini voor Escher onaanvaardbaar werd, en de familie verhuisde naar Château-d'Œx in Zwitserland. Escher voelde zich niet thuis in Zwitserland en in 1937 verhuisde de familie naar Ukkel, nabij Brussel.  Hij reisde dus veel in zijn leven. Iets wat wel te begrijpen was. Hij groeide op tijdens de tweede wereldoorlog en zocht de helft van zijn leven naar een prettige en stabiele woonomgeving. Ook al kwamen deze reizen voort uit vluchtgedrag, toch wil dat niet zeggen dat hij veel inspiratie opdeed uit alle gebieden die hij heeft bezocht. Zijn passie voor tekenen is nooit afgenomen.

 Na de oorlog was eer een periode van onrust. Alles moest weer opnieuw opgebouwd worden, zowel de schade aan bijvoorbeeld huizen als de politiek en ook de sociale rangorde. Een tijd waar dus veel geëxperimenteerd werd en veel nieuwe stijlen voortkwamen. Zo ook de werken van Escher. De werken van Escher kon niet goed geplaatst worden door de maatschappij. Ze wilde orde en duidelijkheid om weer een stabiele omgeving te creëren. Hier vielen de werken van Escher dus zeker niet onder. In die tijd heerste vooral het expressionisme. Veel abstracte kunst en conceptuele kunst nam de artistieke wereld over en de werken van Escher vielen hierbuiten. Werken van bijvoorbeeld Dali, Pollock en Mondriaan werden zeer bekend en gewaardeerd door de maatschappij in die periode.

Vergelijken

Als je het werk van Escher met het werk van Mondriaan vergelijkt zie je twee werelden van verschil. Niet alleen het beeldend aspect, ook de principes van deze twee kunstenaars liggen ver van elkaar vandaan. Bij Escher gaat het om het weergeven van het onmogelijke. Iets laten zien dat mogelijk lijkt op het eerste gezicht, maar later niet echt blijkt te zijn. Mondriaan daarentegen is precies het tegenovergestelde. Zijn kunst probeert juist de realiteit te benaderen door iets wat juist niet lijkt op realiteit. Hoe langer je er echter over nadenkt, hoe meer hij de realiteit lijkt te naderen. De kleuren zijn primair, de basis van alle kleuren die er bestaan en de lijnen zijn strak en recht, af te leiden van elke vorm. Wat ze wel beide deden was de bewonderaar laten nadenken over waar ze naar keken. Of het nu ging om het om de tuin leiden of het overbrengen van een geloofsovertuiging, ze wisten beide lang de ogen op hun werk gericht te houden.

Maatschappij

De werken van Escher weken sterk af van de toentertijd heersende stromingen. Ook waren zijn werken voortgekomen uit eigenbelang en eigen initiatief. Ze waren niet in opdracht wat het dus meer een van zijn hobby’s maakte in plaats van zijn werk. Hij kreeg ook pas later werkelijk erkenning voor zijn werk en behoorde in zijn tijd niet tot een van de grootste kunstenaars zoals dus o.a. Mondriaan.

De werken van Escher weken sterk af van de toentertijd heersende stromingen. Ook waren zijn werken voortgekomen uit eigenbelang en eigen initiatief. Ze waren niet in opdracht wat het dus meer een van zijn hobby’s maakte in plaats van zijn werk. Hij kreeg ook pas later werkelijk erkenning voor zijn werk en behoorde in zijn tijd niet tot een van de grootste kunstenaars zoals dus o.a. Mondriaan.

Ook was het werk van Escher anders dan de andere, omdat ze in geen vorm kritiek lijken te leveren op de maatschappij. Iets wat toen zeer veel gedaan werd door de onrust na de tijd van de oorlog toen er nog veel ophef was. Zijn werk lijkt voort te komen uit zijn eigen wereld, niet beïnvloed door de wanorde om hem heen. Zijn kunst lijkt volledig ontstaan te zijn uit eigen inzicht van hoe mensen naar kunst zouden moeten kijken en niet naar hoe mensen over een bepaald onderwerp moeten denken.

Conclusie

Escher is een kunstenaar die een toonbeeld is van je eigen weg volgen en je niet te laten beïnvloeden. Hij volgde zijn eigen weg en liet zich niet terughouden door bijvoorbeeld zijn vader. Hij wist zijn eigen stijl te ontwikkelen en is een enorm succes geworden. Ikzelf kan me wel enigszins terugvinden in Escher. Beide hebben we een passie voor tekenen en ook een interesse bij wiskunde, samen te combineren tot het opwekken van een optische illusie. Iets wat me nog steeds blijft fascineren. De manier waarop Escher aankijkt tegen zijn kunst en hoe hij zijn eigen denkbeelden overbrengt door de beschouwer zelf te laten zoeken en kijken naar zijn werk vind ik een van de vele charmes van Escher die me aanspreekt. Escher is een zeer succesvolle kunstenaar die tijdloze kunst heeft gecreëerd.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.