Prinsjesdag wordt gezien als een feestdag. Op deze dag komen er veel mensen om de Koning of Koningin te zien. Onder begeleiding wordt hij in de Gouden Koets naar de ridderzaal gebracht. Als de koning is aangekomen wordt het Wilhelmus gespeeld. Onderweg staan veel zwaaiende mensen en heerst er een feeststemming. Maar waarom vieren we Prinsjesdag eigenlijk? Wat houdt het precies in? En wat zit er eigenlijk in die koffer?

Wat is Prinsjesdag?

Prinsjesdag is elk jaar op de derde dinsdag in september. Dan houdt de Koningin de troonrede in de Ridderzaal. In de troonrede staat wat de overheid van plan is voor het komende jaar. Er word overlegt over wat de verwachte inkomsten zijn, en hoeveel er waaraan wordt uitgegeven. De Koning(in) schrijft de troonrede niet zelf, dat doen de ministers. Elke minister schrijft over zijn eigen ministerie een stuk over wat de plannen zijn voor het komend jaar. De minister-president, momenteel Mark Rutte, maakt van al die stukken één verhaal. De Koning(in) keurt het goed en leest het vervolgens voor, op Prinsjesdag.

Geschiedenis Prinsjesdag

Prinsjesdag is niet meer weg te denken uit Nederland. Maar toch is de traditie van 'de derde dinsdag van september' niet zo oud. In de 19e eeuw werd Prinsjesdag lange tijd in oktober gehouden. De Gouden Koets kwam er pas in 1903 en werd niet altijd gebruikt.

De naam

De naam 'Prinsjesdag' werd lang geleden gebruikt, voor de viering van de verjaardagen van de Prinsen van Oranje. Met ‘Prinsjes’ werden de kinderen van de vorst(in) bedoelt. Het was een gezellige dag en in die jaren één van de bekendste volksfeesten in ons land. Later, in het stadhouderloze tijdperk, werd er geen Prinsjesdag meer gevierd. Hierdoor verdween het feest.

In 1814 keerde de naam ‘Prinsjesdag’ terug. Dit was de dag waarop de Koning(in) de troonrede voorlas met de plannen voor het komende jaar. De opening van die bijeenkomst werd feestelijk gevierd door liefhebbers van de Koninklijke familie. Zij kwamen naar de bijeenkomst om de Koning(in) te zien. Het was, net als de eerdere Prinsjesdag, een vrolijke dag. Daarom kreeg die dag de naam ‘Prinsjesdag’.

Koning(in) afwezig

In een aantal jaren is het voorgekomen dat niet de Koning(in), maar een minister (meestal de minister-president) de troonrede voorlas. Dat kon te maken hebben met de gezondheid van de Koning(in).

Zoals in 1889 en 1890 toen Koning Willem III ziek was en in 1908 toen Koningin Wilhelmina in verwachting was.

In 1911 waren er politieke redenen voor de minister-president om zelf de troonrede voor te lezen. De Koningin bleef weg uit onvrede over de nieuwe Tweede Kamervoorzitter, Van Bylandt. Als wettelijke reden gaf ze op dat ze een oefening van het leger wilde bijwonen.

Vanaf 1923 is de troonrede op Prinsjesdag steeds door de Koning(in) voorgelezen, behalve 1947. In dat jaar was Koningin Wilhelmina ziek en las minister-president Beel de troonrede voor.

Leden Koninklijk huis

Tot en met Koning Willem III (1890) hadden de echtgenotes van de Koning geen rol op Prinsjesdag. Wel namen ze vaak hun meerderjarige (boven 18) zonen mee. Het is ook gebruikelijk dat de kinderen van het staatshoofd na hun achttiende verjaardag de gebeurtenis bijstaan.

Bijzondere Prinsjesdagen

In 1974 ontbrak op Prinsjesdag de Gouden Koets. Japanse terroristen hadden namelijk Frans personeel gegijzeld.

In 2001 werd een sobere Prinsjesdag gevierd. Een aantal dagen daarvoor waren veel mensen omgekomen tijdens de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten.

Waar werd de troonrede voorgelezen

De eerste Prinsjesdag in 1814, was in de Trêveszaal in Den Haag. Na de samenvoeging met België in 1815, werd het aantal kaderleden in de Eerste en Tweede Kamer verdubbeld. Hier door was de zaal te klein en werd Prinsjesdag verplaatst naar de toenmalige zaal van de Tweede Kamer.

Tot 1830 vond de opening overigens afwisselend plaats in Den Haag en Brussel. Na het uitbreken van de Belgische Opstand in 1830, vond het alleen nog plaats in Den Haag. Vanaf 1904 vindt voorlezing van de Troonrede in de Ridderzaal plaats.

Welke dag

Prinsjesdag heeft niet altijd op de derde dinsdag in september plaatsgevonden. In het begin was de eerste maandag van november gekozen. Tussen 1815 en 1848 werd dat de derde maandag in oktober. Vanaf 1848 werd de begroting jaarlijks vastgesteld, en kreeg de Tweede Kamer het recht van amendement. Een amendement is een voorstel tot een verandering van een wet of regel. De begrotingsbehandeling moest 1 januari afgerond zijn. Daarom werd Prinsjesdag een maand vervoegd, naar de derde maandag van september.

In 1887 werd de maandag vervangen door de dinsdag. Dat was om te voorkomen dat Kamerleden op zondag moesten reizen. En tot op de dag van vandaag valt Prinsjesdag op de derde dinsdag van september.

De overheid

Wie en wat is de overheid?

De overheid heeft een belangrijke rol in onze samenleving. Ze heeft veel verschillende functies en taken. De overheid neemt beslissingen die voor de hele samenleving van belang zijn. Ook zoekt de overheid bijvoorbeeld oplossingen voor maatschappelijke en sociale problemen, houdt ze orde en bestrijdt ze de ergste vormen van ongelijkheid.

De rol van de overheid bij Prinsjesdag

De belangrijkste personen die betrokken zijn bij Prinsjesdag zijn de leden van het Koninklijk huis en de leden van het kabinet. Tot de leden van het Koninklijk huis behoren de Koning, Koningin en nakomelingen. Het kabinet bestaat uit ministers en staatssecretarissen. De Koning(in) en ministers vormen samen de regering.

Op Prinsjesdag wordt het werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer officieel geopend. In de Ridderzaal zitten alle ministers, staatssecretarissen, leden van de Eerste en Tweede kamer (oftewel, de Staten-Generaal) en andere genodigden. De Koning(in) leest de troonrede voor. Daarna gaat de minister met een koffertje waarin de Rijksbegroting en Miljoenennota inzitten naar de Tweede Kamer.