3.3 Overheid: de gemeente
Overheden hebben als taak de samenleving te faciliteren en de belangen van al haar inwoners te behartigen. Overheden zijn dus bij uitstek een actor in de ruimtelijke indeling van een gebied. Een overheid kan op verschillende manieren invloed hebben. Ten eerste kan zij regels opstellen. Verder kan een overheid uitvoering van een project faciliteren door middel van een subsidie. Ten slotte kan een overheid ook zelf projecten uitvoeren of
hiervoor contracten sluiten met bedrijven. Bij het opstellen van regels en het verstrekken van subsidies vervult een overheid een sturende taak en heeft zij veel gezag. In de laatste optie gaat een overheid zich veel meer als een gewoon bedrijf gedragen en zal zich waarschijnlijk ook meer richten op haar eigen belangen (VROM-Raad, 2004). De belangrijkste overheid voor Huizum-West is de Gemeente Leeuwarden. Als actor is de gemeente van oudsher vooral bezig met concrete opgaven. Hierbij kan gedacht
worden aan zaken als bouw- en woningtoezicht, nieuwbouw, voorraadbeheer, doelgroepondersteuning en woonruimte verdeling. In deze context ligt de nadruk op het realiseren van projecten en het bieden van concrete oplossingen voor maatschappelijke problemen. Dit valt te verklaren doordat gemeenten worden bestuurd door een gemeenteraad die wordt afgerekend op resultaat door de kiezers (Rietman & Derksen,
1993). Het is al langer zo dat grotere gemeenten meer geneigd zijn te komen met structuurvisies en met een brede aanpak van een probleem. En tegenwoordig wordt rol van de gemeente steeds meer gezocht in de regie. In deze rol moet de gemeente het proces leiden en alle belangen goed tegen elkaar afwegen, maar andere partijen het werk laten doen. Indien
nodig kan de gemeente wel partnerschappen met partijen aangaan om een project te realiseren (Rietman & Derksen, 1993). Volgens een rapport van de VROM-Raad (2004) worden de acties die gemeenten ondernemen worden vooral gestuurd door drie zaken: De aanwezigheid van een concreet probleem, financiële haalbaarheid en het bestaande gebruik in een gemeente. De specifieke gebruiken binnen de Gemeente Leeuwarden zullen in het volgende hoofdstuk worden besproken.
3.4 Wooncorporaties
In de woningwet van 1901 wordt voor het eerst gesproken over toegelaten instelling voor woningbouw. Met deze instellingen werd het bestaande particulier initiatief op het gebied van sociale woningbouw binnen de overheid gebracht. De ontstane woningbouw corporaties hebben op deze wijze lang als een onderdeel van de overheid gefunctioneerd, maar hieraan kwam eind jaren ’80 een eind. Gedurende de jaren ’90 is van de corporaties
verlangd dat zij zelfstandige bedrijven gingen vormen en werden zij ook financieel losgekoppeld van de overheid. De bedoeling hiervan was dat de corporaties flexibeler, marktgerichter en financieel onafhankelijk zouden worden (bron1) Door deze verandering is de aanpak bij veel corporaties een stuk bedrijfsmatiger geworden. In plaats van zich te focussen op hun taak kwam de bedrijfsvoering meer centraal te staan. In het begin van de 21e eeuw werd de discussie gevoerd of de corporaties niet ook hun aanzienlijke vermogens zouden moeten aanwenden voor hun
oude taak en daarop afgerekend worden (VROM-Raad, 2003).
Tegenwoordig hebben de woningbouwcorporaties een dubbele rol. Aan de ene kant moeten ze zorgen voor een gezonde bedrijfsvoering. Hierdoor zal er mogelijk meer nadruk moeten gelegd op kapitaal, het rendement van investeringen en de waarde van het bezit (Rietman & Derksen, 1993).. Aan de andere kant wordt van de corporatie verwacht dat zij zich inzetten voor hun sociale taak. Hier is de afgelopen jaren veel discussie over geweest en tegenwoordig hebben veel corporaties dit ook vastgelegd in hun doel- en
taakstellingen. Hiervoor moeten vaak onrendabele projecten worden uitgevoerd. Het is voor corporaties dus de zorg een goed balans te vinden tussen een gezonde bedrijfsvoering en sociaal-maatschappelijk ondernemen (VROM-Raad, 2003)
4. Gemeente
De gemeente is een belangrijke actor wat betreft invloed op de ontwikkeling van plannen voor de wijk Huizum West. De gemeente Leeuwarden heeft als schakel tussen wijkpanels en de gemeente, wijkmanagers aangesteld. De gemeente voert projecten en plannen het
liefst uit op aangeven van de bewoners uit het wijkpanel. Nagenoeg alle informatie die hieronder gegeven wordt komt uit een diepte interview met de heer Bram Louwerse van de gemeente Leeuwarden.
4.1 Visie van de gemeente op de wijk
De wijk Huizum-West wordt vanuit de gemeente gezien als een gemiddelde wijk met een aantal delen die extra aandacht nodig hebben. Het gaat hierbij vooral om de sociale situatie rondom portiek - huurwoningen en de hoeveelheid kamerverhuur in bepaalde straten. Een ander voorkomend issue is de parkeerproblematiek en de verstening (weinig openbaar groen). Hierbij komend zou in de toekomst vergrijzing een plan van aanpak
nodig hebben. Vanuit het wijkpanel is de wens gekomen voor een wijk zonder parkeerborden, meer groen en betere parkeermogelijkheden. Groen en parkeermogelijkheden liggen vaak met elkaar overhoop omdat er eenvoudigweg niet meer ruimte is in deze wijk. Projecten die in de wijk opgepakt worden staan grotendeels beschreven in het wijkprogramma. Het gaat hierbij over renovatie en onderhoud van huurwoningen, herontwikkeling van een oud schoolgebied herinrichting en veiliger maken van een parkgebied en de herinrichting van de binnenring Leeuwarden aan de rand van de wijk in combinatie met de aanleg van ongelijkvloerse fietskruisingen. De wijk valt onder de %-regeling voor kamerverhuur per straat. Een deel van de wijk is blauwe zone geworden rond het centrum, deze blauwe zone zal op termijn waarschijnlijk uitgebreid worden. Hangjongeren die overlast veroorzaken worden sinds vorig jaar extra
in de gaten gehouden door de wijkagent. In de wijk ligt ook een mogelijke locatie voor een toekomstige daklozenopvang/steun. Volgens de woordvoerder van de gemeente is de wijk “vol en af”. Projecten zijn dan ook vooral gericht op herontwikkeling en onderhoud van bestaande functies.
4.2 Samenwerkende partijen
Onrendabele projecten worden gefinancierd door middel van samenwerking met de ontwikkelaars (meestal corporaties). De ontwikkelaars mogen dan een marktconform project ontwikkelen als ze elders een sociaal wenselijk niet rendabel project ontwikkelen. Herinrichting van wijken en straten wordt zoveel mogelijk meegnomen bij noodzakelijk onderhoud om dit financierbaar te houden. Naast de gemeente worden alleen de twee
corporaties als actoren in de wijk erkend. Sinds vorig jaar werkt de gemeente nauw met deze partijen samen. Dit heeft de communicatie tussen de partijen verbeterd en er wordt rekening gehouden met elkaars projecten. Er is de intentie om samen een strategisch plan voor de wijk op te stellen, maar hier zijn op het moment nog geen concrete resultaten
van. Als probleem wordt genoemd dat de corporaties andere urgenties zien bij bijvoorbeeld overlast door bewoners en hier niet altijd tegen op treden zoals de gemeente het graag zou zien.
4.3 Belangen en doelen
Als belangrijkste doel wordt leefbaarheid genoemd. Dit lijkt vooral te worden vastgesteld in overleg met het wijkpanel en bewonersenquêtes ten bate van het jaarlijks wijk programma. Verder hecht de gemeente aan het behoud van kwaliteit in de wijk en heeft ze op bepaalde plekken goedkope woningen nodig. Dit om een goede doorstroming van verschillende leeftijds- en inkomensgroepen. Politiek actuele thema’s zijn: spelen
(Huizum-West heeft 3 speeltuinverenigingen die de organisatie zelf regelen), Veiligheid (optreden politie tegen probleemjongeren in de wijk) en Parkeerbeleid (ruimtegebrek). Er is geen spoor van interne conflicten binnen de gemeente of andere actoren.
5.Woningbouwcorporaties
In Huizum-West zijn twee woningbouwcorporaties actief, WoonFriesland en Nieuw Wonen Friesland. Beide corporaties hebben onlang een reorganisatie gehad en zijn daardoor dit jaar bezig een visie te ontwikkelen op hun activiteiten in de wijk. In dit hoofdstuk wordt van beide corporaties besproken hoe zij in de wijk zijn vertegenwoordigd, hoe zij aankijken tegen hun bezit en wat hun doelen en belangen zijn ten aanzien van Huizum-West. Omdat beide organisaties bezig zijn met het ontwikkelen van nieuwe visies wordt ook aandacht besteed aan welke zaken van belangrijk worden
gevonden bij het ontwikkelen hiervan. De informatie voor dit hoofdstuk is vooral verzameld op basis van interviews met medewerkers. Omdat beide corporaties ten tijde van dit onderzoek bezig waren een met het opstellen van hun beleidsstukken over de wijk waren deze voor dit onderzoek niet
voorhanden. Wel hebben beide corporaties een overzicht van hun bezit gegeven en er waren via de websites gegevens beschikbaar over de algemene visie en beleid en organisatie.
5.1 WoonFriesland
WoonFriesland heeft van de twee corporaties de minste woningen in de wijk in bezit. De corporatie richt haar peilen volgens haar visie zoals die op de website staat vooral op kwalitatief wonen en dan specifiek voor de kwetsbaarderen in de samenleving. Onder invloed van de recente maatschappelijk en politieke discussies heeft de organisatie zich als doel gesteld om klantgerichter te worden. Dit komt ook duidelijk naar voren in het strategisch plan van de onderneming. Deze visie heeft ertoe geleid dat de organisatiestructuur aangepast is. De organisatie bestaat nu uit drie delen: Klant & Markt, Maatschappij en Vastgoed en Vastgoedontwikkeling
Voor dit onderzoek is op 8 juni 2009 een interview gehouden met Mw. Hooijenga, adviseur klant en markt bij WoonFriesland. Tenzij anders aangegeven is de informatie in deze paragraaf tijdens dit interview verzameld. Op dat moment was deze afdeling bezig een beleidsvisie op te stellen voor het bezit in Huizum-West. In dit interview werd aangegeven dat de onderlinge samenwerking tussen de afdelingen goed is, hoewel soms
nog gezocht moet worden naar de juiste vorm. Het is de bedoeling om steeds meer de samenwerking met bewoners te zoeken. Aan samenwerking met andere partijen in een wijk wordt op het moment nog niet echt gewerkt. Wel is er met de gemeente afgesproken dat 85% van de woningen in Leeuwarden daadwerkelijk aan de doelgroep moet worden verhuurd. Uit het overzicht van het bezit van WoonFriesland blijkt het grootste deel van gesitueerd te zijn aan de Jan van Scorelstraat en de Dirk Boutsstraat. Dit zijn portiekwoningen met drie woonlagen. Verder is het bezit van WoonFriesland verspreid over de wijk. Dit bezit is versnipperd geraakt doordat er veel woningen verkocht zijn. In het interview bleek dat in afwachting van een nieuw strategisch voorraadbeleidsplan worden sinds 2007 geen grondgebonden woningen meer verkocht, ook omdat deze woningen erg waardevast zijn. Op het moment is het bezit in de wijk dus stabiel. Huizum-West wordt gezien als één van de betere wijken in de stad en woningen in de wijk zijn goed verhuurbaar. In de buurt van de portiekwoningen wordt wel overlast gemeld, vooral over rondzwervend vuilnis, maar in de gehele wijk wordt verder weinig geklaagd door bewoners. In het interview wordt aangegeven dat het belangrijkste doel van WoonFriesland is de leefbaarheid te handhaven en waar mogelijk te verbeteren. Het belang dat hiermee wordt gediend is het handhaven en/of het verbeteren van de verhuurbaarheid en daarmee de bedrijfswaarde van de panden. Bij het evalueren van haar bezit en het opstellen van een nieuw voorraadbeleidsplan wordt dan ook nadrukkelijk gekeken naar bedrijfsmatige indicatoren zoals verhuurbaarheid, mutatiegraad, acceptatiegraad, huurprijs en waarde van het bezit. Hiernaast wordt ook gekeken naar de technische staat, waaronder ook het energie label,
van de woningen. En ook de sociale aspecten van de buurt rond de woningen wordt meegenomen in de beeldvorming. Hierbij kan worden gedacht aan hoeveelheid overlast, meldingen van vernieling, veiligheidsgevoelens en sociale samenhang. Op grond van deze zaken zijn een aantal afwegingen ten aanzien van het bezit in Huizum-West te verwachten. Ten eerste zou de verkoop van de grondgebonden woningen naar aanleiding van een nieuw voorraadplan kunnen worden hervat. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat dit bezit erg verspreid ligt en daardoor lastiger te beheren is en nog lastiger te ontwikkelen. Maar zoals eerder is aangegeven zijn grondgebonden woningen waardevast, zeker in een wijk met een goed imago zoals Huizum-West. Verkoop zal daarom niet noodzakelijk zijn. Wij verwachten hoe dan ook niet dat met betrekking tot deze woningen grote veranderingen te verwachten zijn voor de wijk.
Bij de portiekwoningen rond de Jan van Scorelstraat, te zien in figuur 5.1, zou een ingreep meer voor de hand liggen. In dit deel van de wijk is een verbetering van de leefbaarheid zeker mogelijk en dit is een belangrijk speerpunt van WoonFriesland. Dit gegeven, samen met het feit dat dit oudere woningen in het bezit van WoonFriesland zijn en daardoor voor een groot gedeelte, zo niet helemaal, economisch afgeschreven zijn en
het gegeven dat er in de buurt grote stukken grond, de grasvelden achter de woningen, nauwelijks worden gebruikt, zou kunnen leiden tot een forse ingreep waarbij sloop zeker een optie kan zijn. Aan de andere kant is er in Leeuwarden zeker vraag naar goedkope huurwoningen zoals deze wat er voor pleit om de woningen te laten staan. Daarnaast geeft WoonFriesland aan dat de verhuurbaarheid van deze woningen op het moment goed
is. Het valt daarom te verwachten dat een ingreep in deze buurt niet de hoogste prioriteit zal krijgen en in de huidige economische omstandigheden nog lang op zich kan laten wachten. Op de korte termijn vallen er geen ingrepen te verwachten. De middellange en lange termijn zullen pas duidelijker worden als eind 2009 de nieuwe beleidsvisie voor de wijk bekend is.
5.2 Welkom Nieuw Wonen
Welkom Nieuw Wonen (WNW) is het fusieproduct van de vroegere corporaties Nieuw Wonen Friesland en Welkom. Bij deze organisatie is op 8 juni 2009 gesproken met Rayon Manager Inge Boltjes en Adviseur Wonen Marjan Hofman. Ook in deze paragraaf komt de informatie tenzij anders vermeld uit dit gesprek. Na de fusie moeten er nog veel zaken worden geregeld en zo heeft ook WNW op het moment nog geen strategisch voorraadbeleidsplan. En ook hier verwacht men het komend jaar bezig te zijn met het ontwikkelen van een nieuwe visie, ook ten aanzien van
Huizum-West. In de missie en visie van het vroegere Nieuw Wonen Friesland (NWF), waar het bezit in Leeuwarden zijn oorsprong heeft, ligt een grote nadruk op klantgerichtheid en hiernaast ook op kwaliteit en professionaliteit. Binnen de organisatie ligt op het moment de nadruk op de beheerstaak. Er zijn weinig plannen voor sloop of ontwikkeling. In het beheersen van de woningen wordt nadrukkelijk de aansluiting gezocht bij zaken die spelen bij bewoners, sociale teams, wijkpanels en de gemeente.
Uit het overzicht dat tijdens het gesprek werd gegeven van het bezit van WNW in Huizum-West komt naar voren dat het bestaat uit een aantal buuren. In deze buurten zijn geen woningen verkocht en er is dus geen versnippering van het bezit. Over een mogelijk verkoop van woningen wordt op het moment ook niet nagedacht en het ligt niet in de lijn
der verwachtingen dat dit in de komende jaren zal gaan gebeuren. Het grootste deel van het bezit in de wijk wordt dit jaar, of is onlangs, gerenoveerd. Huizum-West wordt niet gezien als een aandachtswijk. Het wordt gezien als een goede en gewilde wijk in Leeuwarden. Het enige aandachtspunt dat wordt genoemd is de leefbaarheid, die in gebieden waar veel goedkope huurwoningen bij elkaar staan onder druk kan komen te staan. Dit is vooral in de westelijke punt van de wijk, waar het grootste deel van het bezit van WNW bij elkaar staat, een aandachtspunt. Maar NWN
meldt dat de woningen over het algemeen goed verhuren en de hoeveelheid klachten beperkt is. De verschillende buurten dienen allemaal hun doel. Zo voorzien de woningen aan de Julianalaan, te zien in figuur 5.2, bijvoorbeeld in een behoefte naar goedkope kleinere woningen. Ook de Hollanderwijk, te zien in figuur 5.3, hoort bij het bezit van WNW. Door de ouderwetse woningen en hun status als monument zijn dit niet de meest rendabele woningen, maar vormen zij zeker een mooi affiche voor de wijk en in het bezit van WNW.
Doelen die WNW in Huizum-West heeft zijn het verbeteren van de leefbaarheid en het meer centraal stellen van de bewoners als klant. Hoewel het niet expliciet genoemd wordt lijken de belangen die hiermee worden gediend logischerwijs: het behoud van de economische en bedrijfswaarden van het bezit en verhogen van de klanttevredenheid en klantenbinding, iets wat ook zeker van belang is voor een gezonde bedrijfsvoering. Bij het maken van nieuw beleid geeft men aan vooral te letten op de economische
aspecten, zoals de boekwaarde en bedrijfswaarde van panden. Gezien de investeringen die onlangs zijn gedaan in renovatie van het grootste gedeelte van het bezit lijken er geen grote verandering aan te komen. Hooguit over de woningen aan de Julianalaan zal worden nagedacht. Maar omdat er behoefte is aan dit soort woningen in Leeuwarden lijkt het waarschijnlijk dat ook deze woningen gerenoveerd gaan worden als ze worden aangepakt en lijkt sloop en herbouw onwaarschijnlijk. Ook de nadruk die WNW op het
moment legt op beheer maakt dit waarschijnlijk. Als WNW projecten in de wijk gaat uitvoeren zullen deze waarschijnlijk vooral op de leefbaarheid van de wijk betrekking hebben. Omdat WNW hierbij zoekt naar aansluiting
met andere actoren ligt hier een kans voor de wijk. De korte termijn plannen zijn het uitvoeren van de renovaties die al in gang zijn gezet. Voor de langere termijn wordt gewacht tot de fusie volledig is afgerond en nieuwe beleidsplannen zijn opgezet.
6. SWOT
In deze SWOT- analyse worden allereerst de sterke en zwakke punten en vervolgende de kansen en bedreigingen van Huizum West benoemd. Op basis van deze analyse zal een toekomstperspectief voor de wijk worden geschetst. De leefbaarheid in Huizum West is goed, echter zijn er wel een paar verschillen in de onderlinge buurten. Zo is de Hollanderwijk een prima wijk om te wonen maar qua ruimte is het een heel ander verhaal vergeleken met de Gerard Dou buurt.
Strengths
Sociaal-maatschappelijk
- Hechte sociale structuur
- Veel onderwijsinstellingen zowel basis- als voortgezet onderwijs
- Zelforganiserend vermogen in de wijk
Ruimtelijk functioneel
- Ligging is nabij centrum van de stad Leeuwarden en het station.
- Hollanderwijk heeft een historisch karakter
- De wijk heeft een dorps karakter
- Er is sprake van een gevarieerd woonmilieu
Fysiek technisch
- Populaire wijk om te wonen bij middeninkomens
- Goede bereikbaarheid met openbaar vervoer
- Gevarieerde woningvoorraad
Financieel economisch
- Sterke vertegenwoordiging van middeninkomens in de wijk
- Groot gedeelte werkgelegenheid te vinden in de detailhandel aan de
Verlengde Schrans
Weaknesses
Sociaal-maatschappelijk
- Hangjongeren problematiek
- Kwetsbare groep ouderen (beschikbaarheid voorzieningen enz.)
- Overlast rond en nabij portiekwoningen
Ruimtelijk functioneel
- Hoge parkeerdruk in aantal straten vooral vlakbij het station
- Weinig openbaar groen in de wijk
- Weinig plek voor speelveldjes voor kleine kinderen tussen de huizen
Fysiek technisch
- Gebrek aan grondgebonden eengezinswoningen
Financieel economisch
- Dalende koopkracht in verband met recessie
Opportunities
- Gevarieerd woonmilieu
- Ligging vlakbij station en het centrum
- Veel onderwijsinstellingen
- Sterke vertegenwoordiging middeninkomens
Threaths
- Parkeerdruk in sommige straten rondom station Leeuwarden
- Hangjongeren problematiek in de wijk
6.1 Wijk
Kansen
Huizum-West is naast het station gelegen en vlabij het centrum van de stad Leeuwarden. De ligging is centraal, dit brengt kansen met zich mee. De Hollanderwijk heeft een historisch karakter. De gehele wijk heeft een dorps karakter ondanks dat het een wijk is van een stad. Dat heeft ook zijn weerslag op de sociale structuur, die is bijzonder hecht. Opgemerkt kan worden dat er zelforganiserend vermogen is binnen de bewoners. De wijk
bestaat vooral uit een gevarieerd woonmilieu. Er zijn veel onderwijsinstellingen zowel basis- als voortgezet onderwijs. Daarnaast heeft het grootste gedeelte van de bewoners een middeninkomen.
Bedreigingen
Een voorkomend probleem is de hoge parkeerdruk in sommige delen van de wijk. Nu is een deel van de wijk (Hollanderwijk) eenvoudigweg niet gebouwd op het huisvesten van twee auto’s per kavel. Ander punt van parkeren zijn forensen die naar de stad reizen en vervolgens de auto dicht bij het station willen parkeren. In de wijk is ook weinig openbaar groen, dit hangt ook samen met de hoge mate van verstening in de wijk. Ander punt is dat er weinig speelveldjes zijn tussen huizen voor kleine kinderen. Hangjongeren en vandalisme is een probleem waarmee de wijk te kampen heeft.
6.2 Gemeente
Kansen
De gemeente ziet de wijk als een gemiddelde wijk met een aantal kleine aandachtspunten. Ze is de afgelopen jaren meer gaan samenwerken met de woningcorporaties die ook aandeel hebben in deze wijk. Er wordt ruimte gegeven voor beide partijen maar ook rekening met elkaar gehouden. De gemeente is wel degelijk met deze wijk bezig. Ze heeft in het wijkprogramma een aantal doelen opgesteld samen met het wijkpanel. Het
belangrijkste doel is leefbaarheid. Verder hecht de gemeente aan kwaliteitsbehoud in de wijk. Er moeten op verschillende prijsniveaus woningen beschikbaar zijn. Andere kansen die nog meer ontwikkeld kunnen worden zijn veiligheid en een onderhanden genomen parkeerbeleid.
Bedreigingen
Er zijn geen interne conflicten tussen de gemeente en andere belanghebbende actoren in de wijk. Wel is er sprake van verschillende urgentie. Bijvoorbeeld bij de aanpak van overlast (gemeente en woningcorporatie). Ander punt van problematiek die door de gemeente wordt ervaren is vandalisme.
6.3 Corporaties
Kansen
Het bezit van de beide corporaties in Huizum-West lijkt zeker de eerst komende jaren geconsolideerd te worden. Welkom Nieuw Wonen (WNW) heeft haar bezit net grotendeels gerenoveerd en geeft aan vooral te willen inhaken op kwesties van leefbaarheid. Ook voor WoonFriesland is leefbaarheid het belangrijkste thema. Het bezit van WoonFriesland in het oostelijke deel van de wijk is net gerenoveerd en hier valt geen ingreep te verwachten. In het middel van de wijk zou WoonFriesland huizen kunnen gaan verkopen, maar omdat dit bezit toch al zeer verspreid is lijkt het onwaarschijnlijk dat dit een merkbare invloed op de buurt zal hebben. Naar de portiekwoningen bij de Jan van Scorelstraat zal nog wel kritisch worden gekeken.
Bedreigingen
Omdat in het westen van de wijk zowel door de corporaties als door de gemeente problemen worden geconstateerd zou dit een reden kunnen zijn om een grotere ingreep voor te bereiden rond de Jan van Scorelstraat, een gebied waar ook de gemeente de nodige (ver)bouwplannen heeft. Naast een dergelijke grote ingreep lijken de corporaties ook bereid mee te werken aan kleinere projecten die de leefbaarheid verbeteren. Dit zijn
zaken om met de corporaties goed over in gesprek te blijven, wil de wijk hier maximaal voordeel uit halen.
7. Conclusies
Huizum-West is een wijk die wat betreft ligging in de stad en gebouwde omgeving grotendeels positief wordt beoordeeld, maar die ook kampt met typische problemen van een vooroorlogse wijk: weinig ruimte voor parkeren en weinig groen. Ook heeft de wijk relatief veel starterswoningen waardoor de doorstroom van bewoners hoog is. Dit kan er toe leiden dat de bewoners minder binding hebben met hun omgeving en deze minder
goed onderhouden. Dit is volgens bewoners al terug te zien in de wijk. De belangrijkste actoren in de ruimtelijke organisatie in de wijk zijn de Gemeente Leeuwarden en de twee woningcorporaties: Nieuw Wonene Friesland en WoonFriesland. Uit de theorie komt naar voren dat verschillende actoren allemaal op hun eigen wijze en binnen hun eigen kader handelen. Mede dit maakt dat samenwerking tussen verschillende actoren niet vanzelfsprekend. Gemeentelijke actoren zijn van nature vooral
probleemgestuurd bezig, maar de gemeente Leeuwarden probeert met een
gebiedsgerichte aanpak ook problemen vroegtijdig te signaleren en te voorkomen. De gemeente probeert hierbij in elk geval de kwaliteiten van de wijk en de leefbaarheid te handhaven en waar mogelijk te verbeteren.
Corporaties zitten tegenwoordig in een spagaat tussen het voeren van een solide bedrijfsvoering en het uitvoeren van hun sociaal-maatschappelijke taak. Het belangrijkste doel dat zij hebben is ook het handhaven van de leefbaarheid, maar dit wel in relatie tot de verhuurbaarheid en waarde van hun bezit. Hoe dit precies in Huizum-West zijn uitvoer krijgt is in afwachting van nog op te stellen trategische beleidsplannen van beide corporaties nog niet duidelijk. Maar geen van de actoren ziet in Huizum-West een probleemwijk of een wijk waar grote ingrepen nodig zijn. Als er op termijn ingrepen worden overwogen zal dit voor een groot deel worden overwogen op basis van de bedrijfswaarde van het bezit. Er wordt dan bijvoorbeeld naar aspecten gekeken als verhuurbaarheid, boekwaarde en onderhoudskosten. Uit de SWOT-analyse van de wijk komen een aantal zaken naar voren waarop in kan worden gegaan in een wijkvisie. Het grootste probleem in Huizum-West is de geringe ruimte voor parkeren en groen- en speelvoorzieningen in de wijk en de nadelige effecten die dit met zich mee brengt. Het is verstandig om bij plannen die worden gemaakt
aandacht te geven aan het versterken van de groene structuur van de wijk en waar mogelijk verlichten van de parkeerdruk. Bij het denken over de parkeerdruk kan ook worden aangehaakt bij de centrale ligging van de wijk tegen het centraal station aan. Ondanks de verschillen geven alle actoren aan meer te willen gaan samenwerken met betrekking tot de leefbaarheid en woonkwaliteit in de wijk. Deze samenwerking moet echter nog wel grotendeels van de grond komen. Op het moment zijn alle organisatie
vooral bezig met het ontwikkelen van een (nieuwe) eigen visie. In dit proces liggen kansen voor een wijkpanel om aan te sluiten bij het ontwikkelen van de visie en het helpen opzetten van samenwerking in het belang van de wijk.
In samenwerking met corporaties en de gemeente liggen kansen op kleinere projecten te financieren in de wijk ten behoeve van het verbeteren van het leefklimaat. Vooral de corporaties hebben recent veel geld in de wijk geïnvesteerd om hun bezit op te knappen. In deze gebieden zullen daarom waarschijnlijk geen grote ingrepen plaatsvinden in de komende periode, maar er zal wel worden nagedacht over hoe de leefbaarheid in deze
gebieden zo hoog mogelijk kan worden gehouden. Behalve de ingrepen die nu al op de agenda staan vallen er weinig grote ingrepen te verwachten. Alleen in bij de portiekflats in het gebied rond de Van Scorelstraat, die
eigendom zijn van WoonFriesland, zal wellicht serieus worden nagedacht over een grote ingreep. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat hier op korte termijn al definitieve plannen voor komen.
8. Synthese
Naar aanleiding van het bekend worden van statistisch actuelere gegevens een aanvulling op wat er bekend is gemaakt aan cijfers over sociaal-cultureel en sociaal-economische cijfers. Er wordt afgevraagd of er niet een grote verscheidenheid binnen de wijk Huizum- West is waardoor gemiddelden een vertekend beeld geven van de algehele situatie. Naar blijkt worden er op internet geen cijfers bekend gemaakt van buurten binnen de wijk.
Voor een deel heeft dat te maken met de privacy van inwoners in een buurt omdat het inwonertal niet zo hoog is. Wat wel naar voren komt is dat de wijk er nu wel negatiever uitspringt wat betreft werkloosheid. Het gemiddeld besteedbaar inkomen is daarentegen gestegen met 2%. Het vermoeden dat er rotte appels in de wijk te vinden zijn kan niet ontkent worden maar ook niet stellig aangenomen. Daarvoor zijn de cijfers te summier en te algemeen.
Bronnen
Fortuin, K. & A. Ouwehand (2003), Leidraad sociale wijkvisie, Ministerie van VROM en VWS, Den Haag
Gemeente Leeuwarden (2008), Statisch Jaarboek 2008, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2006), Wijkprogramma 2007, Huizum-West, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2007), Wijkprogramma 2008, Huizum-West, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2008), Wijkprogramma 2009, Huizum-West, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2008), Woonservicezones - Huizum/Nylan, Gemeente Leeuwarden, Beschikbaar via:
http://www.leeuwarden.nl/live/artikel_content.pag?objectnumber=145083&referpagina=171198
Jong, B de & B Wissink (2008), ‘Actor-Netwerk-Theorie maakt duidelijk dat objecten niet alleen resultaat van planning zijn, maar juist ook bij de planning een centrale rol verdienen’, Rooilijn, 2008, afl. 1, pag. 6-13 (8)
Quené, Th (1999), Stad en wijk: verschillen maken kwaliteit : visie op de stad, VROMRaad, Den Haag
Statline (2009), Demografische gegevens op wijkniveau, Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag
VROM-Raad (2004), Gereedschap voor Ruimtelijke Ontwikkelingspolitiek, VROMRaad, Den Haag
VROM-Raad (2003), Omgaan met overmaat, VROM-Raad, Den Haag
Rietman, H.C.I. & W. Derkesen (1993), Volkshuisvesting vergeleken : recente ontwikkelingen in Belgie en Nederland, Tjeenk Willink, Zwolle
Website Nieuw Wonen Friesland, www.nieuwwonenfriesland.nl, bezocht op 04-06-2009
Website WoonFriesland, www.woonfriesland.nl, bezocht op 02-06-2009
Winter, K de (2008), Zonder visie geen prachtwijk, Scriptie Erasmus Universiteit, Rotterdam
3.3 Overheid: de gemeente
Overheden hebben als taak de samenleving te faciliteren en de belangen van al haar inwoners te behartigen. Overheden zijn dus bij uitstek een actor in de ruimtelijke indeling van een gebied. Een overheid kan op verschillende manieren invloed hebben. Ten eerste kan zij regels opstellen. Verder kan een overheid uitvoering van een project faciliteren door middel van een subsidie. Ten slotte kan een overheid ook zelf projecten uitvoeren of
hiervoor contracten sluiten met bedrijven. Bij het opstellen van regels en het verstrekken van subsidies vervult een overheid een sturende taak en heeft zij veel gezag. In de laatste optie gaat een overheid zich veel meer als een gewoon bedrijf gedragen en zal zich waarschijnlijk ook meer richten op haar eigen belangen (VROM-Raad, 2004). De belangrijkste overheid voor Huizum-West is de Gemeente Leeuwarden. Als actor is de gemeente van oudsher vooral bezig met concrete opgaven. Hierbij kan gedacht
worden aan zaken als bouw- en woningtoezicht, nieuwbouw, voorraadbeheer, doelgroepondersteuning en woonruimte verdeling. In deze context ligt de nadruk op het realiseren van projecten en het bieden van concrete oplossingen voor maatschappelijke problemen. Dit valt te verklaren doordat gemeenten worden bestuurd door een gemeenteraad die wordt afgerekend op resultaat door de kiezers (Rietman & Derksen,
1993). Het is al langer zo dat grotere gemeenten meer geneigd zijn te komen met structuurvisies en met een brede aanpak van een probleem. En tegenwoordig wordt rol van de gemeente steeds meer gezocht in de regie. In deze rol moet de gemeente het proces leiden en alle belangen goed tegen elkaar afwegen, maar andere partijen het werk laten doen. Indien
nodig kan de gemeente wel partnerschappen met partijen aangaan om een project te realiseren (Rietman & Derksen, 1993). Volgens een rapport van de VROM-Raad (2004) worden de acties die gemeenten ondernemen worden vooral gestuurd door drie zaken: De aanwezigheid van een concreet probleem, financiële haalbaarheid en het bestaande gebruik in een gemeente. De specifieke gebruiken binnen de Gemeente Leeuwarden zullen in het volgende hoofdstuk worden besproken.
3.4 Wooncorporaties
In de woningwet van 1901 wordt voor het eerst gesproken over toegelaten instelling voor woningbouw. Met deze instellingen werd het bestaande particulier initiatief op het gebied van sociale woningbouw binnen de overheid gebracht. De ontstane woningbouw corporaties hebben op deze wijze lang als een onderdeel van de overheid gefunctioneerd, maar hieraan kwam eind jaren ’80 een eind. Gedurende de jaren ’90 is van de corporaties
verlangd dat zij zelfstandige bedrijven gingen vormen en werden zij ook financieel losgekoppeld van de overheid. De bedoeling hiervan was dat de corporaties flexibeler, marktgerichter en financieel onafhankelijk zouden worden (bron1) Door deze verandering is de aanpak bij veel corporaties een stuk bedrijfsmatiger geworden. In plaats van zich te focussen op hun taak kwam de bedrijfsvoering meer centraal te staan. In het begin van de 21e eeuw werd de discussie gevoerd of de corporaties niet ook hun aanzienlijke vermogens zouden moeten aanwenden voor hun
oude taak en daarop afgerekend worden (VROM-Raad, 2003).
Tegenwoordig hebben de woningbouwcorporaties een dubbele rol. Aan de ene kant moeten ze zorgen voor een gezonde bedrijfsvoering. Hierdoor zal er mogelijk meer nadruk moeten gelegd op kapitaal, het rendement van investeringen en de waarde van het bezit (Rietman & Derksen, 1993).. Aan de andere kant wordt van de corporatie verwacht dat zij zich inzetten voor hun sociale taak. Hier is de afgelopen jaren veel discussie over geweest en tegenwoordig hebben veel corporaties dit ook vastgelegd in hun doel- en
taakstellingen. Hiervoor moeten vaak onrendabele projecten worden uitgevoerd. Het is voor corporaties dus de zorg een goed balans te vinden tussen een gezonde bedrijfsvoering en sociaal-maatschappelijk ondernemen (VROM-Raad, 2003)
4. Gemeente
De gemeente is een belangrijke actor wat betreft invloed op de ontwikkeling van plannen voor de wijk Huizum West. De gemeente Leeuwarden heeft als schakel tussen wijkpanels en de gemeente, wijkmanagers aangesteld. De gemeente voert projecten en plannen het
liefst uit op aangeven van de bewoners uit het wijkpanel. Nagenoeg alle informatie die hieronder gegeven wordt komt uit een diepte interview met de heer Bram Louwerse van de gemeente Leeuwarden.
4.1 Visie van de gemeente op de wijk
De wijk Huizum-West wordt vanuit de gemeente gezien als een gemiddelde wijk met een aantal delen die extra aandacht nodig hebben. Het gaat hierbij vooral om de sociale situatie rondom portiek - huurwoningen en de hoeveelheid kamerverhuur in bepaalde straten. Een ander voorkomend issue is de parkeerproblematiek en de verstening (weinig openbaar groen). Hierbij komend zou in de toekomst vergrijzing een plan van aanpak
nodig hebben. Vanuit het wijkpanel is de wens gekomen voor een wijk zonder parkeerborden, meer groen en betere parkeermogelijkheden. Groen en parkeermogelijkheden liggen vaak met elkaar overhoop omdat er eenvoudigweg niet meer ruimte is in deze wijk. Projecten die in de wijk opgepakt worden staan grotendeels beschreven in het wijkprogramma. Het gaat hierbij over renovatie en onderhoud van huurwoningen, herontwikkeling van een oud schoolgebied herinrichting en veiliger maken van een parkgebied en de herinrichting van de binnenring Leeuwarden aan de rand van de wijk in combinatie met de aanleg van ongelijkvloerse fietskruisingen. De wijk valt onder de %-regeling voor kamerverhuur per straat. Een deel van de wijk is blauwe zone geworden rond het centrum, deze blauwe zone zal op termijn waarschijnlijk uitgebreid worden. Hangjongeren die overlast veroorzaken worden sinds vorig jaar extra
in de gaten gehouden door de wijkagent. In de wijk ligt ook een mogelijke locatie voor een toekomstige daklozenopvang/steun. Volgens de woordvoerder van de gemeente is de wijk “vol en af”. Projecten zijn dan ook vooral gericht op herontwikkeling en onderhoud van bestaande functies.
4.2 Samenwerkende partijen
Onrendabele projecten worden gefinancierd door middel van samenwerking met de ontwikkelaars (meestal corporaties). De ontwikkelaars mogen dan een marktconform project ontwikkelen als ze elders een sociaal wenselijk niet rendabel project ontwikkelen. Herinrichting van wijken en straten wordt zoveel mogelijk meegnomen bij noodzakelijk onderhoud om dit financierbaar te houden. Naast de gemeente worden alleen de twee
corporaties als actoren in de wijk erkend. Sinds vorig jaar werkt de gemeente nauw met deze partijen samen. Dit heeft de communicatie tussen de partijen verbeterd en er wordt rekening gehouden met elkaars projecten. Er is de intentie om samen een strategisch plan voor de wijk op te stellen, maar hier zijn op het moment nog geen concrete resultaten
van. Als probleem wordt genoemd dat de corporaties andere urgenties zien bij bijvoorbeeld overlast door bewoners en hier niet altijd tegen op treden zoals de gemeente het graag zou zien.
4.3 Belangen en doelen
Als belangrijkste doel wordt leefbaarheid genoemd. Dit lijkt vooral te worden vastgesteld in overleg met het wijkpanel en bewonersenquêtes ten bate van het jaarlijks wijk programma. Verder hecht de gemeente aan het behoud van kwaliteit in de wijk en heeft ze op bepaalde plekken goedkope woningen nodig. Dit om een goede doorstroming van verschillende leeftijds- en inkomensgroepen. Politiek actuele thema’s zijn: spelen
(Huizum-West heeft 3 speeltuinverenigingen die de organisatie zelf regelen), Veiligheid (optreden politie tegen probleemjongeren in de wijk) en Parkeerbeleid (ruimtegebrek). Er is geen spoor van interne conflicten binnen de gemeente of andere actoren.
5.Woningbouwcorporaties
In Huizum-West zijn twee woningbouwcorporaties actief, WoonFriesland en Nieuw Wonen Friesland. Beide corporaties hebben onlang een reorganisatie gehad en zijn daardoor dit jaar bezig een visie te ontwikkelen op hun activiteiten in de wijk. In dit hoofdstuk wordt van beide corporaties besproken hoe zij in de wijk zijn vertegenwoordigd, hoe zij aankijken tegen hun bezit en wat hun doelen en belangen zijn ten aanzien van Huizum-West. Omdat beide organisaties bezig zijn met het ontwikkelen van nieuwe visies wordt ook aandacht besteed aan welke zaken van belangrijk worden
gevonden bij het ontwikkelen hiervan. De informatie voor dit hoofdstuk is vooral verzameld op basis van interviews met medewerkers. Omdat beide corporaties ten tijde van dit onderzoek bezig waren een met het opstellen van hun beleidsstukken over de wijk waren deze voor dit onderzoek niet
voorhanden. Wel hebben beide corporaties een overzicht van hun bezit gegeven en er waren via de websites gegevens beschikbaar over de algemene visie en beleid en organisatie.
5.1 WoonFriesland
WoonFriesland heeft van de twee corporaties de minste woningen in de wijk in bezit. De corporatie richt haar peilen volgens haar visie zoals die op de website staat vooral op kwalitatief wonen en dan specifiek voor de kwetsbaarderen in de samenleving. Onder invloed van de recente maatschappelijk en politieke discussies heeft de organisatie zich als doel gesteld om klantgerichter te worden. Dit komt ook duidelijk naar voren in het strategisch plan van de onderneming. Deze visie heeft ertoe geleid dat de organisatiestructuur aangepast is. De organisatie bestaat nu uit drie delen: Klant & Markt, Maatschappij en Vastgoed en Vastgoedontwikkeling
Voor dit onderzoek is op 8 juni 2009 een interview gehouden met Mw. Hooijenga, adviseur klant en markt bij WoonFriesland. Tenzij anders aangegeven is de informatie in deze paragraaf tijdens dit interview verzameld. Op dat moment was deze afdeling bezig een beleidsvisie op te stellen voor het bezit in Huizum-West. In dit interview werd aangegeven dat de onderlinge samenwerking tussen de afdelingen goed is, hoewel soms
nog gezocht moet worden naar de juiste vorm. Het is de bedoeling om steeds meer de samenwerking met bewoners te zoeken. Aan samenwerking met andere partijen in een wijk wordt op het moment nog niet echt gewerkt. Wel is er met de gemeente afgesproken dat 85% van de woningen in Leeuwarden daadwerkelijk aan de doelgroep moet worden verhuurd. Uit het overzicht van het bezit van WoonFriesland blijkt het grootste deel van gesitueerd te zijn aan de Jan van Scorelstraat en de Dirk Boutsstraat. Dit zijn portiekwoningen met drie woonlagen. Verder is het bezit van WoonFriesland verspreid over de wijk. Dit bezit is versnipperd geraakt doordat er veel woningen verkocht zijn. In het interview bleek dat in afwachting van een nieuw strategisch voorraadbeleidsplan worden sinds 2007 geen grondgebonden woningen meer verkocht, ook omdat deze woningen erg waardevast zijn. Op het moment is het bezit in de wijk dus stabiel. Huizum-West wordt gezien als één van de betere wijken in de stad en woningen in de wijk zijn goed verhuurbaar. In de buurt van de portiekwoningen wordt wel overlast gemeld, vooral over rondzwervend vuilnis, maar in de gehele wijk wordt verder weinig geklaagd door bewoners. In het interview wordt aangegeven dat het belangrijkste doel van WoonFriesland is de leefbaarheid te handhaven en waar mogelijk te verbeteren. Het belang dat hiermee wordt gediend is het handhaven en/of het verbeteren van de verhuurbaarheid en daarmee de bedrijfswaarde van de panden. Bij het evalueren van haar bezit en het opstellen van een nieuw voorraadbeleidsplan wordt dan ook nadrukkelijk gekeken naar bedrijfsmatige indicatoren zoals verhuurbaarheid, mutatiegraad, acceptatiegraad, huurprijs en waarde van het bezit. Hiernaast wordt ook gekeken naar de technische staat, waaronder ook het energie label,
van de woningen. En ook de sociale aspecten van de buurt rond de woningen wordt meegenomen in de beeldvorming. Hierbij kan worden gedacht aan hoeveelheid overlast, meldingen van vernieling, veiligheidsgevoelens en sociale samenhang. Op grond van deze zaken zijn een aantal afwegingen ten aanzien van het bezit in Huizum-West te verwachten. Ten eerste zou de verkoop van de grondgebonden woningen naar aanleiding van een nieuw voorraadplan kunnen worden hervat. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat dit bezit erg verspreid ligt en daardoor lastiger te beheren is en nog lastiger te ontwikkelen. Maar zoals eerder is aangegeven zijn grondgebonden woningen waardevast, zeker in een wijk met een goed imago zoals Huizum-West. Verkoop zal daarom niet noodzakelijk zijn. Wij verwachten hoe dan ook niet dat met betrekking tot deze woningen grote veranderingen te verwachten zijn voor de wijk.
Bij de portiekwoningen rond de Jan van Scorelstraat, te zien in figuur 5.1, zou een ingreep meer voor de hand liggen. In dit deel van de wijk is een verbetering van de leefbaarheid zeker mogelijk en dit is een belangrijk speerpunt van WoonFriesland. Dit gegeven, samen met het feit dat dit oudere woningen in het bezit van WoonFriesland zijn en daardoor voor een groot gedeelte, zo niet helemaal, economisch afgeschreven zijn en
het gegeven dat er in de buurt grote stukken grond, de grasvelden achter de woningen, nauwelijks worden gebruikt, zou kunnen leiden tot een forse ingreep waarbij sloop zeker een optie kan zijn. Aan de andere kant is er in Leeuwarden zeker vraag naar goedkope huurwoningen zoals deze wat er voor pleit om de woningen te laten staan. Daarnaast geeft WoonFriesland aan dat de verhuurbaarheid van deze woningen op het moment goed
is. Het valt daarom te verwachten dat een ingreep in deze buurt niet de hoogste prioriteit zal krijgen en in de huidige economische omstandigheden nog lang op zich kan laten wachten. Op de korte termijn vallen er geen ingrepen te verwachten. De middellange en lange termijn zullen pas duidelijker worden als eind 2009 de nieuwe beleidsvisie voor de wijk bekend is.
5.2 Welkom Nieuw Wonen
Welkom Nieuw Wonen (WNW) is het fusieproduct van de vroegere corporaties Nieuw Wonen Friesland en Welkom. Bij deze organisatie is op 8 juni 2009 gesproken met Rayon Manager Inge Boltjes en Adviseur Wonen Marjan Hofman. Ook in deze paragraaf komt de informatie tenzij anders vermeld uit dit gesprek. Na de fusie moeten er nog veel zaken worden geregeld en zo heeft ook WNW op het moment nog geen strategisch voorraadbeleidsplan. En ook hier verwacht men het komend jaar bezig te zijn met het ontwikkelen van een nieuwe visie, ook ten aanzien van
Huizum-West. In de missie en visie van het vroegere Nieuw Wonen Friesland (NWF), waar het bezit in Leeuwarden zijn oorsprong heeft, ligt een grote nadruk op klantgerichtheid en hiernaast ook op kwaliteit en professionaliteit. Binnen de organisatie ligt op het moment de nadruk op de beheerstaak. Er zijn weinig plannen voor sloop of ontwikkeling. In het beheersen van de woningen wordt nadrukkelijk de aansluiting gezocht bij zaken die spelen bij bewoners, sociale teams, wijkpanels en de gemeente.
Uit het overzicht dat tijdens het gesprek werd gegeven van het bezit van WNW in Huizum-West komt naar voren dat het bestaat uit een aantal buuren. In deze buurten zijn geen woningen verkocht en er is dus geen versnippering van het bezit. Over een mogelijk verkoop van woningen wordt op het moment ook niet nagedacht en het ligt niet in de lijn
der verwachtingen dat dit in de komende jaren zal gaan gebeuren. Het grootste deel van het bezit in de wijk wordt dit jaar, of is onlangs, gerenoveerd. Huizum-West wordt niet gezien als een aandachtswijk. Het wordt gezien als een goede en gewilde wijk in Leeuwarden. Het enige aandachtspunt dat wordt genoemd is de leefbaarheid, die in gebieden waar veel goedkope huurwoningen bij elkaar staan onder druk kan komen te staan. Dit is vooral in de westelijke punt van de wijk, waar het grootste deel van het bezit van WNW bij elkaar staat, een aandachtspunt. Maar NWN
meldt dat de woningen over het algemeen goed verhuren en de hoeveelheid klachten beperkt is. De verschillende buurten dienen allemaal hun doel. Zo voorzien de woningen aan de Julianalaan, te zien in figuur 5.2, bijvoorbeeld in een behoefte naar goedkope kleinere woningen. Ook de Hollanderwijk, te zien in figuur 5.3, hoort bij het bezit van WNW. Door de ouderwetse woningen en hun status als monument zijn dit niet de meest rendabele woningen, maar vormen zij zeker een mooi affiche voor de wijk en in het bezit van WNW.
Doelen die WNW in Huizum-West heeft zijn het verbeteren van de leefbaarheid en het meer centraal stellen van de bewoners als klant. Hoewel het niet expliciet genoemd wordt lijken de belangen die hiermee worden gediend logischerwijs: het behoud van de economische en bedrijfswaarden van het bezit en verhogen van de klanttevredenheid en klantenbinding, iets wat ook zeker van belang is voor een gezonde bedrijfsvoering. Bij het maken van nieuw beleid geeft men aan vooral te letten op de economische
aspecten, zoals de boekwaarde en bedrijfswaarde van panden. Gezien de investeringen die onlangs zijn gedaan in renovatie van het grootste gedeelte van het bezit lijken er geen grote verandering aan te komen. Hooguit over de woningen aan de Julianalaan zal worden nagedacht. Maar omdat er behoefte is aan dit soort woningen in Leeuwarden lijkt het waarschijnlijk dat ook deze woningen gerenoveerd gaan worden als ze worden aangepakt en lijkt sloop en herbouw onwaarschijnlijk. Ook de nadruk die WNW op het
moment legt op beheer maakt dit waarschijnlijk. Als WNW projecten in de wijk gaat uitvoeren zullen deze waarschijnlijk vooral op de leefbaarheid van de wijk betrekking hebben. Omdat WNW hierbij zoekt naar aansluiting
met andere actoren ligt hier een kans voor de wijk. De korte termijn plannen zijn het uitvoeren van de renovaties die al in gang zijn gezet. Voor de langere termijn wordt gewacht tot de fusie volledig is afgerond en nieuwe beleidsplannen zijn opgezet.
6. SWOT
In deze SWOT- analyse worden allereerst de sterke en zwakke punten en vervolgende de kansen en bedreigingen van Huizum West benoemd. Op basis van deze analyse zal een toekomstperspectief voor de wijk worden geschetst. De leefbaarheid in Huizum West is goed, echter zijn er wel een paar verschillen in de onderlinge buurten. Zo is de Hollanderwijk een prima wijk om te wonen maar qua ruimte is het een heel ander verhaal vergeleken met de Gerard Dou buurt.
Strengths
Sociaal-maatschappelijk
- Hechte sociale structuur
- Veel onderwijsinstellingen zowel basis- als voortgezet onderwijs
- Zelforganiserend vermogen in de wijk
Ruimtelijk functioneel
- Ligging is nabij centrum van de stad Leeuwarden en het station.
- Hollanderwijk heeft een historisch karakter
- De wijk heeft een dorps karakter
- Er is sprake van een gevarieerd woonmilieu
Fysiek technisch
- Populaire wijk om te wonen bij middeninkomens
- Goede bereikbaarheid met openbaar vervoer
- Gevarieerde woningvoorraad
Financieel economisch
- Sterke vertegenwoordiging van middeninkomens in de wijk
- Groot gedeelte werkgelegenheid te vinden in de detailhandel aan de
Verlengde Schrans
Weaknesses
Sociaal-maatschappelijk
- Hangjongeren problematiek
- Kwetsbare groep ouderen (beschikbaarheid voorzieningen enz.)
- Overlast rond en nabij portiekwoningen
Ruimtelijk functioneel
- Hoge parkeerdruk in aantal straten vooral vlakbij het station
- Weinig openbaar groen in de wijk
- Weinig plek voor speelveldjes voor kleine kinderen tussen de huizen
Fysiek technisch
- Gebrek aan grondgebonden eengezinswoningen
Financieel economisch
- Dalende koopkracht in verband met recessie
Opportunities
- Gevarieerd woonmilieu
- Ligging vlakbij station en het centrum
- Veel onderwijsinstellingen
- Sterke vertegenwoordiging middeninkomens
Threaths
- Parkeerdruk in sommige straten rondom station Leeuwarden
- Hangjongeren problematiek in de wijk
6.1 Wijk
Kansen
Huizum-West is naast het station gelegen en vlabij het centrum van de stad Leeuwarden. De ligging is centraal, dit brengt kansen met zich mee. De Hollanderwijk heeft een historisch karakter. De gehele wijk heeft een dorps karakter ondanks dat het een wijk is van een stad. Dat heeft ook zijn weerslag op de sociale structuur, die is bijzonder hecht. Opgemerkt kan worden dat er zelforganiserend vermogen is binnen de bewoners. De wijk
bestaat vooral uit een gevarieerd woonmilieu. Er zijn veel onderwijsinstellingen zowel basis- als voortgezet onderwijs. Daarnaast heeft het grootste gedeelte van de bewoners een middeninkomen.
Bedreigingen
Een voorkomend probleem is de hoge parkeerdruk in sommige delen van de wijk. Nu is een deel van de wijk (Hollanderwijk) eenvoudigweg niet gebouwd op het huisvesten van twee auto’s per kavel. Ander punt van parkeren zijn forensen die naar de stad reizen en vervolgens de auto dicht bij het station willen parkeren. In de wijk is ook weinig openbaar groen, dit hangt ook samen met de hoge mate van verstening in de wijk. Ander punt is dat er weinig speelveldjes zijn tussen huizen voor kleine kinderen. Hangjongeren en vandalisme is een probleem waarmee de wijk te kampen heeft.
6.2 Gemeente
Kansen
De gemeente ziet de wijk als een gemiddelde wijk met een aantal kleine aandachtspunten. Ze is de afgelopen jaren meer gaan samenwerken met de woningcorporaties die ook aandeel hebben in deze wijk. Er wordt ruimte gegeven voor beide partijen maar ook rekening met elkaar gehouden. De gemeente is wel degelijk met deze wijk bezig. Ze heeft in het wijkprogramma een aantal doelen opgesteld samen met het wijkpanel. Het
belangrijkste doel is leefbaarheid. Verder hecht de gemeente aan kwaliteitsbehoud in de wijk. Er moeten op verschillende prijsniveaus woningen beschikbaar zijn. Andere kansen die nog meer ontwikkeld kunnen worden zijn veiligheid en een onderhanden genomen parkeerbeleid.
Bedreigingen
Er zijn geen interne conflicten tussen de gemeente en andere belanghebbende actoren in de wijk. Wel is er sprake van verschillende urgentie. Bijvoorbeeld bij de aanpak van overlast (gemeente en woningcorporatie). Ander punt van problematiek die door de gemeente wordt ervaren is vandalisme.
6.3 Corporaties
Kansen
Het bezit van de beide corporaties in Huizum-West lijkt zeker de eerst komende jaren geconsolideerd te worden. Welkom Nieuw Wonen (WNW) heeft haar bezit net grotendeels gerenoveerd en geeft aan vooral te willen inhaken op kwesties van leefbaarheid. Ook voor WoonFriesland is leefbaarheid het belangrijkste thema. Het bezit van WoonFriesland in het oostelijke deel van de wijk is net gerenoveerd en hier valt geen ingreep te verwachten. In het middel van de wijk zou WoonFriesland huizen kunnen gaan verkopen, maar omdat dit bezit toch al zeer verspreid is lijkt het onwaarschijnlijk dat dit een merkbare invloed op de buurt zal hebben. Naar de portiekwoningen bij de Jan van Scorelstraat zal nog wel kritisch worden gekeken.
Bedreigingen
Omdat in het westen van de wijk zowel door de corporaties als door de gemeente problemen worden geconstateerd zou dit een reden kunnen zijn om een grotere ingreep voor te bereiden rond de Jan van Scorelstraat, een gebied waar ook de gemeente de nodige (ver)bouwplannen heeft. Naast een dergelijke grote ingreep lijken de corporaties ook bereid mee te werken aan kleinere projecten die de leefbaarheid verbeteren. Dit zijn
zaken om met de corporaties goed over in gesprek te blijven, wil de wijk hier maximaal voordeel uit halen.
7. Conclusies
Huizum-West is een wijk die wat betreft ligging in de stad en gebouwde omgeving grotendeels positief wordt beoordeeld, maar die ook kampt met typische problemen van een vooroorlogse wijk: weinig ruimte voor parkeren en weinig groen. Ook heeft de wijk relatief veel starterswoningen waardoor de doorstroom van bewoners hoog is. Dit kan er toe leiden dat de bewoners minder binding hebben met hun omgeving en deze minder
goed onderhouden. Dit is volgens bewoners al terug te zien in de wijk. De belangrijkste actoren in de ruimtelijke organisatie in de wijk zijn de Gemeente Leeuwarden en de twee woningcorporaties: Nieuw Wonene Friesland en WoonFriesland. Uit de theorie komt naar voren dat verschillende actoren allemaal op hun eigen wijze en binnen hun eigen kader handelen. Mede dit maakt dat samenwerking tussen verschillende actoren niet vanzelfsprekend. Gemeentelijke actoren zijn van nature vooral
probleemgestuurd bezig, maar de gemeente Leeuwarden probeert met een
gebiedsgerichte aanpak ook problemen vroegtijdig te signaleren en te voorkomen. De gemeente probeert hierbij in elk geval de kwaliteiten van de wijk en de leefbaarheid te handhaven en waar mogelijk te verbeteren.
Corporaties zitten tegenwoordig in een spagaat tussen het voeren van een solide bedrijfsvoering en het uitvoeren van hun sociaal-maatschappelijke taak. Het belangrijkste doel dat zij hebben is ook het handhaven van de leefbaarheid, maar dit wel in relatie tot de verhuurbaarheid en waarde van hun bezit. Hoe dit precies in Huizum-West zijn uitvoer krijgt is in afwachting van nog op te stellen trategische beleidsplannen van beide corporaties nog niet duidelijk. Maar geen van de actoren ziet in Huizum-West een probleemwijk of een wijk waar grote ingrepen nodig zijn. Als er op termijn ingrepen worden overwogen zal dit voor een groot deel worden overwogen op basis van de bedrijfswaarde van het bezit. Er wordt dan bijvoorbeeld naar aspecten gekeken als verhuurbaarheid, boekwaarde en onderhoudskosten. Uit de SWOT-analyse van de wijk komen een aantal zaken naar voren waarop in kan worden gegaan in een wijkvisie. Het grootste probleem in Huizum-West is de geringe ruimte voor parkeren en groen- en speelvoorzieningen in de wijk en de nadelige effecten die dit met zich mee brengt. Het is verstandig om bij plannen die worden gemaakt
aandacht te geven aan het versterken van de groene structuur van de wijk en waar mogelijk verlichten van de parkeerdruk. Bij het denken over de parkeerdruk kan ook worden aangehaakt bij de centrale ligging van de wijk tegen het centraal station aan. Ondanks de verschillen geven alle actoren aan meer te willen gaan samenwerken met betrekking tot de leefbaarheid en woonkwaliteit in de wijk. Deze samenwerking moet echter nog wel grotendeels van de grond komen. Op het moment zijn alle organisatie
vooral bezig met het ontwikkelen van een (nieuwe) eigen visie. In dit proces liggen kansen voor een wijkpanel om aan te sluiten bij het ontwikkelen van de visie en het helpen opzetten van samenwerking in het belang van de wijk.
In samenwerking met corporaties en de gemeente liggen kansen op kleinere projecten te financieren in de wijk ten behoeve van het verbeteren van het leefklimaat. Vooral de corporaties hebben recent veel geld in de wijk geïnvesteerd om hun bezit op te knappen. In deze gebieden zullen daarom waarschijnlijk geen grote ingrepen plaatsvinden in de komende periode, maar er zal wel worden nagedacht over hoe de leefbaarheid in deze
gebieden zo hoog mogelijk kan worden gehouden. Behalve de ingrepen die nu al op de agenda staan vallen er weinig grote ingrepen te verwachten. Alleen in bij de portiekflats in het gebied rond de Van Scorelstraat, die
eigendom zijn van WoonFriesland, zal wellicht serieus worden nagedacht over een grote ingreep. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat hier op korte termijn al definitieve plannen voor komen.
8. Synthese
Naar aanleiding van het bekend worden van statistisch actuelere gegevens een aanvulling op wat er bekend is gemaakt aan cijfers over sociaal-cultureel en sociaal-economische cijfers. Er wordt afgevraagd of er niet een grote verscheidenheid binnen de wijk Huizum- West is waardoor gemiddelden een vertekend beeld geven van de algehele situatie. Naar blijkt worden er op internet geen cijfers bekend gemaakt van buurten binnen de wijk.
Voor een deel heeft dat te maken met de privacy van inwoners in een buurt omdat het inwonertal niet zo hoog is. Wat wel naar voren komt is dat de wijk er nu wel negatiever uitspringt wat betreft werkloosheid. Het gemiddeld besteedbaar inkomen is daarentegen gestegen met 2%. Het vermoeden dat er rotte appels in de wijk te vinden zijn kan niet ontkent worden maar ook niet stellig aangenomen. Daarvoor zijn de cijfers te summier en te algemeen.
Bronnen
Fortuin, K. & A. Ouwehand (2003), Leidraad sociale wijkvisie, Ministerie van VROM en VWS, Den Haag
Gemeente Leeuwarden (2008), Statisch Jaarboek 2008, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2006), Wijkprogramma 2007, Huizum-West, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2007), Wijkprogramma 2008, Huizum-West, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2008), Wijkprogramma 2009, Huizum-West, Gemeente Leeuwarden, Leeuwarden
Gemeente Leeuwarden (2008), Woonservicezones - Huizum/Nylan, Gemeente Leeuwarden, Beschikbaar via:
http://www.leeuwarden.nl/live/artikel_content.pag?objectnumber=145083&referpagina=171198
Jong, B de & B Wissink (2008), ‘Actor-Netwerk-Theorie maakt duidelijk dat objecten niet alleen resultaat van planning zijn, maar juist ook bij de planning een centrale rol verdienen’, Rooilijn, 2008, afl. 1, pag. 6-13 (8)
Quené, Th (1999), Stad en wijk: verschillen maken kwaliteit : visie op de stad, VROMRaad, Den Haag
Statline (2009), Demografische gegevens op wijkniveau, Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag
VROM-Raad (2004), Gereedschap voor Ruimtelijke Ontwikkelingspolitiek, VROMRaad, Den Haag
VROM-Raad (2003), Omgaan met overmaat, VROM-Raad, Den Haag
Rietman, H.C.I. & W. Derkesen (1993), Volkshuisvesting vergeleken : recente ontwikkelingen in Belgie en Nederland, Tjeenk Willink, Zwolle
Website Nieuw Wonen Friesland, www.nieuwwonenfriesland.nl, bezocht op 04-06-2009
Website WoonFriesland, www.woonfriesland.nl, bezocht op 02-06-2009
Winter, K de (2008), Zonder visie geen prachtwijk, Scriptie Erasmus Universiteit, Rotterdam
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden