NLT verslag Moezel

Inleiding 

De Moezel is een zijrivier van de Rijn. De Moezel ontspringt in de Vogezen bij de Col de Bussang (Frankrijk), op zo’n 735 m hoogte. In Koblenz (in Duitsland) stroomt het de Rijn binnen en via deze rivier stroomt het water naar de Noordzee. De rivier heeft een lengte van 544 km en ze stroomt door Frankrijk, Luxemburg en Duitsland zoals ook zichtbaar is op afbeelding 1. De belangrijkste zijrivieren zijn de Vologne, Moselotte (beiden in Frankrijk) en de Sûre (Duitsland/Luxemburg). 

De naam heeft een bijzondere herkomst. De Maas werd in het Latijn de Mosa genoemd. Mosella is een verkleinwoord voor Mosa, en Moezel is hiervan afgeleid. Dit omdat de Moezel deels parallel loopt aan de Maas. Moezel betekent dus eigenlijk “kleine Maas”. (Bron 4)

In Duitsland staat de ‘Moezelstreek’, een gebied rondom de Moezel en een aantal andere rivieren, bekend om de wijnbouw. Hier worden vele soorten wijn van zeer goede kwaliteit geproduceerd. Dit begon al in de 4e eeuw onder het bewind van Karel de Grote, en de Duitsers zijn nooit gestopt met de succesvolle wijnproductie. Er zijn zelfs restanten van Romeinse wijnperserijen gevonden. De Moezelstreek wordt ook wel de Moezelvallei genoemd en staat naast wijn ook bekend om de vele meanders in de rivier. Het land vlak bij een rivier is geschikt voor wijnbouw door de goede afwateringsmogelijkheid. Als een wijnplantage tegen een heuvel naast de rivier gebouwd wordt, kan een eventueel wateroverschot makkelijk wegvloeien naar de rivier. De grond is in deze streek niet te droog of nat, maar precies goed voor wijnbouw.

Invloed van de rivier op haar omgeving 

De Moezel heeft een grote invloed op haar omgeving. Dankzij haar kan er wijnbouw plaatsvinden en is er in de Moezelvallei een succesvolle toeristenbranche. Er worden druiven geteeld op steile hellingen, er zijn nergens ter wereld zo veel steile hellingen met wijnbouw als in dit gebied, maar er wordt ook geteeld in de dalen. Het klimaat is er perfect voor druiventeelt. 

Van heinde en verre komen mensen naar Duitsland toe om deze wijnen op de plantages te proeven. Dit is een mooi bruggetje naar het volgende onderwerp wat er zorgt voor economische groei: toerisme. Rond de jaren zestig van de vorige eeuw zijn er stappen genomen om de Moezel bevaarbaarder te maken. Eerst was er nog wel eens een onstuimige stroming en was er een groot hoogteverschil, maar na onder meer het bouwen van een stuwdam die zorgde voor een vermindering van 90 m in het hoogteverschil wordt de rivier meer bevaren. Nu is het ook mogelijk voor grote schepen om de rivier op te komen. Dit heeft ook weer gezorgd voor een nieuwe vorm van toerisme, namelijk de cruiseschepen. Veel reisorganisaties bieden een riviertocht over de Moezel aan, vaak in combinatie met een boel wijnproeverijen. Lijkt een cruise je te saai? Dan kun je ook je eigen boot gaan bevaren tijdens een kanotocht, of je neemt een sup-board voor stand-up paddling. Na de menselijke temming van de Moezel is het water geschikter geworden voor verschillende soorten watersport.

Invloed klimaatverandering op de rivier

Het klimaat verandert, de temperatuur op aarde gaat steeds sneller omhoog door het versterkt broeikaseffect, Dit heeft grote gevolgen voor de natuur en het leven op aarde. Doordat het op aarde warmer wordt, zal er meer water verdampen. Als er meer water verdampt, ontstaan er ook meer wolken. Wolken zorgen voor meer neerslag, en doordat er meer wolken zijn zal er dus ook meer neerslag vallen (zie ook afbeelding 7). Dit zal zorgen voor grotere schommelingen in het waterpeil van de rivier. In tijden van droogte verdampt er veel water en is er bijna of helemaal geen watertoevoer, maar in een neerslaggolf zal de watertoevoer juist enorm zijn. Deze schommelingen zorgen voor onzekerheid in de landbouw, maar vooral voor onveiligheid. Als er in één klap een grote hoeveelheid water in de rivier terecht komt, neemt de kans op overstromingen aanzienlijk toe. De stroming zal toenemen, maar als het water niet meer op tijd weggevoerd kan worden door de rivier zal het plaats nemen op het land. 

In de zomer van 2021 was dit ook al zichtbaar bij de rivieren in het zuiden van Nederland en delen van Duitsland, Luxemburg en België. Door de extreme regenval zijn er veel rivieren buiten hun oevers getreden, het zorgde in Limburg voor ongeveer 240 miljoen euro verzekerde schade. De Moezel is in die periode ook overstroomd, maar niet zo extreem als de Rijn en Maas. Het hoogwater werd hier namelijk al voorspeld, daarom is er een noodstuwdam gebouwd. Bij Koblenz stond al een stuwdam, de laatste voor de rivier uitmondt in de Rijn, maar toen er veel regen viel is er nog een noodstuwdam gebouwd om het extra water te kunnen reguleren. 

Berekeningen

Debiet = afvoer van water door een rivier 

Verhang = gemiddelde helling over 1 km

Verval = het totale hoogteverschil tussen twee punten

Het debiet van de Moezel is 290 m3/s. De rivier voert dus 290 kubieke meter water per seconde af. 

Het verval van een rivier is het absolute hoogteverschil. In dit verslag bereken ik het verval van de gehele Moezel. Deze ontspringt op 735 m hoogte, de monding ligt op 62 meter hoogte. Het verval van de rivier is dus 735 – 62 = 673 meter. 

Het verhang is de gemiddelde helling over 1 kilometer. De formule voor verhang luidt als volgt: 

I = H / L

--> I = verhang (in m/km)

      H = hoogteverschil (in m) = verval

      L = lengte (in km)

Voor deze opdracht heb ik ervoor gekozen om het verhang te berekenen tussen Cochem en Trier.