Oidipous

Inleiding& Oriëntatie Voor het vak kcv behandelen we veel culturele aspecten uit de oudheid waaronder klassieke mythes en verhalen met een moraal. Een van de interessantste leek ons het spannende verhaal van de hardlottige Oidipus. Op maandagavond, 10 december 2001 hebben we er een uitvoering van bijgewoond in schouwburg van Tilburg. Om ons zo goed mogelijk voor te bereiden voor het theaterbezoek hebben we er een verfilming van mogen zien tijdens een paar van onze lessen. Daarnaast hebben we in de mediatheek info moeten opzoeken over wie zich eerder met dit verhaal bezig heeft gehouden: Sophokles. Bovendien hebben we het klassieke encyclopedie “Van Achilles tot Zeus” gebruikt. Reflectie korte samenvatting van het verhaal: De koning van Thebe had geen troonopvolger en wilde graag weten of hij ooit nog een troonopvolger zou krijgen. Hij reisde af naar het orakel van Delphi om antwoord op zijn vraag te krijgen. Het orakel voorspelde "Koning, u zult een zoon krijgen, maar die zoon zal u doden en hij zal met zijn moeder trouwen" De koning schrok ontzettend van deze boodschap. Een jaar later werd er een zoon in het paleis geboren en de koning gelastte een bediende het kind ver weg te voeren en aan een boom vast te binden; opdat de wilde dieren het zouden verslinden. In Corrinte hoorde een rondlopende jager kindergeschreeuw en vond het kindje vastgebonden aan de boom. Hij maakte het kindje los en bracht het bij de koning die al zo lang een kind zou willen hebben; maar geen kind had. De koning en koningin van Corrinte noemden de vondeling Oidipus. Toen Oidipus groter werd twijfelde hij echter of hij daadwerkelijk het echte kind was van de koning van Corrinte en wilde daarom naar het orakel van Delphi afreizen. In Delphi aangekomen voorspelt het orakel: "Oidipus, u zult uw vader doden en met uw moeder trouwen." Toen Oidipus dit hoorde was hij ontzet en besloot ver weg te reizen zodat de voorspelling niet uit zou kunnen komen. Hij reisde naar de stad Thebe. Onderweg kreeg hij echter een ordinaire ruzie met een oude man over een voorrangskwestie en ruimde de man uit de weg. Hierna vervolgde hij zijn weg tot hij bij een draak kwam. De draak versperde hem de weg en wilde hem niet doorlaten; tenzij hij het antwoord wist op zijn raadsel. "Welk wezen loopt in de ochtend op 4, op de middag op 2 en op de avond op 3 voeten?" Oidipus dacht even na en zei: "De mens". Dit was het juiste antwoord en de draak trok weg. Ongehinderd trok Oidipus verder naar Thebe. Daar bleek een beloning te zijn uitgeloofd voor iedereen die de draak weg zou weten te krijgen. Degene die dit voor elkaar wist te krijgen zou met de koningin van Thebe mogen trouwen; die pas weduwe was geworden. Natuurlijk trouwde Oidipus met de koningin en zo kwam de voorspelling van het orakel toch uit. Verwerking opdracht

Opvallend aan de voorstelling vond ik vooral het grappige decor: eenvoudig en handig voor alle scenes. Er waren steeds oplopende houten tafels met een voorfront van een huis op de achtergrond. De acteurs liepen spelenderwijs van de ene tafel naar de andere en soms liepen er zwartgeklede en witgeklede figuren rond- en onder deze meubels door om er meer spanning op te wekken. Ook de kostuums werden meestal steeds aangepast aan de rol en het speelmoment op een soepele wijze. Verder vond ik bijna alles goed uitgevoerd. Een uitgebreidere toelichting van mijn mening hierover volgt verderop. Meest drukwekkende scene vond ik het moment waarop Oidipus erachter kwam dat hij een zeer verschrikkelijke lot te ondergaan had en zich geen raad meer wist……. Het meest waanzinnige in het spel vond ik het moment waarop de hoofdrolspeler met blinde ogen terugkwam en de toeschouwer door een vertellende stem toegelicht werd over wat voor iets afschuwelijks zich afgespeeld heeft: Oidipus had zijn eigen ogen uitgestoken. Maar naderhand begrijp ik zijn beredenering wel enigszins… In het geval dat hij echt geloofde nog dierbaren tegen te komen – en hij durfe ze dus niet meer aan te kijken – stond er slechts dit voor hem op. De personages waarzonder het stuk en het verhaal absoluut niet compleet zouden kunnen worden waren onder andere: Oidipous; Iokaste; Herder; Antigone; Ismene; Koning Laios e.a. Zoals het bekend is in het verhaal is koningin Ikaste zowel moeder als vrouw voor de noodlottige Oidipous. Zijn vader, en dus ook de ex van z’n moeder/vrouw zijn dezelfde persoon, namelijk koning Laios, die hij onwetend over dit feit vermoord heeft. Antigone en Ismene zijn de dochters van Oidipous en Iokaste en de Herder is de man die een belangrijke rol speelt in het lot van Oidipous; hij is namelijk degene die besluit hem niet te doden maar in leven te laten zodat hij ondanks alles de voorspelling van Delfi zou laten uitkomen………… Tijdens het kijken naar de voorstelling heb ik me het meest met de tweede dochter van Oidipous, genaamd Antigone geïdentificeerd. Zij kwam erg hulpzaam over voor haar vader en dat herken ik in mezelf. De dingen die ze uitsprak…… ik was er helemaal mee eens. Ik had het gevoel dat ik best wel haar zou kunnen zijn als ik nog een leven in die tijd had gehad. Ze was hoopvol en stond klaar voor haar zus en vader, maar ze kon ook zwak zijn net als iedereen; erg menselijk dus. Het beroemde en zeer spannende verhaal over Oidipous gaat om vele verschillende aspecten van ons ingewikkeld leven. Maar toch heb ik er een paar specifieke onderwerpen in kunnen herkennen. Het gaat er namelijk om dat je je lot niet kunt voorkomen. Wat het Orakel voorspelt komt altijd uit, wat je er ook tegen in wil brengen….. je moeite zal tevergeefs blijken. Je kunt dus je lot dus niet veranderen, daarvoor zijn wij mensen te zwak voor. Dit bewijst nog eens de macht der voorspelling en de macht der god(en). Ik vond dat de acteurs van “Toneelgroep Amsterdam” het geweldig goed gespeeld hebben; erg overtuigend en inlevend. Ze konden zich in verschillende situaties plaatsen zonder enige verwarring of gerommel. Ze waren netjes en goed voorbereid, maar dat was wel te verwachten van zo’n beroemde toneelgroep. Ik was vooral door Oidipous zelf en zijn twee dochters onder indruk. Het docor vond ik zeer eenvoudig, maar veelzeggend. De rond- en ovaalvormige houten tafels liepen van laag naar hoger en steeds hoger, in grote en kleine maten. De spellers liepen erop, eronder of juist erlangs en sprongen van de ene naar de andere tafel alsof ze een sloot oversprongen. Zie bijlage 1 voor een decorschetsje van scenograaf Jan Versweyveld. De kostuums waren opvallend, maar soms ook zeer simpel. Bijvoorbeeld de nachtkleding van Iokaste en het wit pakje van Oidipous zelf. Vooral de jurk van Ismene vond ik ontzettend mooi. Er werden ook fell kleuren gebruikt voor bijvoorbeeld Theseus, die licht paars gekleed was. Zie voor alle kostuums de voorpagina, die voorzien is van een foto van de toneelgroep aan het einde van de voorstelling. De regisseur Pierre Audi heeft deze tragedie als spannend en mesterieus gezien en ook zo gepresenteerd.Ik vind dat hij dat op een mooie manier heeft gecombineerd en dit verhaal weer leven ingeblazen voor hedendaagse generatie. Ik had werkelijk niet zo’n spannend stuk verwacht. Ik dacht juist dat ik in slaap zou vallen omdat we naar een tragedie gingen, ondanks dat ik het verhaal gelezen had leek me onmogelijk dat op de dag van vandaag iemand het zo overtuigend kon uitbrengen. Ook de muziek viel op z’n plaats tijdens de voorstelling. Marc Meulemans heeft er goed voor gezorgd dat er klassieke en bijpassend muziek bij bepaalde momenten waar het nodig was, te horen viel. Naast muziek was er ook nog gebruik gemaakt van een soort backstage-voice die de toeschouwer op hoogte hield van de gebeurtenissen en op spannende vooruitwijzingen attent maakte of juist een vraagteken in de puzzel voor ons oploste. Evaluatie & verslag Als ik het eerlijk toegeef, heb ik van deze opdracht meer geleerd dan ik verwacht had. Ik heb het verhaal met meer aandacht gelezen en ook de voorstelling zal me als een leerzame, maar toch een leuke schoolervaring bijblijven. Door het verhaal van Oidipous en het zien van een geslaagde toneelstuk ervan voel ik me als één van degenen die zich gefascineerd hebben gevoeld door het spel der hardnekkige lotgevallen. De voorbereiding heeft ons ongveer 4 uur gekost, de voorstelling duurde 2 uur en de verwerking van de opdracht ongeveer 1 uur. Dat komt dus neer op een totaal van ongeveer 7 uur studiebelastingsuur aan deze opdracht. Ik heb geen problemen gehad met het maken van mijn verslag, omdat ik het redelijk leuk vond om het uit te voeren. Bovendien begrijp ik het thema ervan en geloof er ook een beetje in. Je kunt je lot inderdaad niet altijd voorkomen, dat heb ik van de inhoud geleerd en qua mijn aanpak van het uitvoeren van zo’n opdracht zou ik niets willen veranderen. Tenminste, als er niets te verbeteren valt. Belagrijke taken: Auteur verhaal/tragedie Oidipous: Sophokles
Vertaling: Hugo Claus
Regie: Pierre Audi
Decor: Jan Versweyveld
Kostuums: Inge Büscher
Muziek: Marc Meulemans
Acteurs: Pierre Bokma e.a. Literatuurlijst: Het encyclopedie “Van Achilles tot Zeus” Folder Schouwburg van Tilburg “Oidipous” Internetsites: toneelgroepamsterdam.nl : bruheim.net : oidipous.nl