Postbus 51: overheid als opvoeder of als bemoeial?

Met bekende slogans als ‘een beter milieu begint bij jezelf’ en ‘Pap gaat de zon nooit uit?’ komen de burgers in contact met Postbus 51. Dit is een overheidsinstelling die informatie verschaft over het beleid van de overheid. Maar sommige mensen beschouwen Postbus 51 als een instelling die het mogelijk maakt voor de regering om ook buiten de wet om de burgers de wet voor te schrijven. Deze opvatting is echter totaal misplaatst. Postbus 51 is van belang voor iedere burger en ik vind daarom dat het een positieve invloed heeft op de samenleving. Positieve invloed Uit oogpunt van doelmatigheid, herkenbaarheid en toegankelijkheid hebben de ministeries in de loop der tijd diverse gemeenschappelijke kanalen ontwikkeld, waar burgers, instellingen en bedrijven informatie van de rijksoverheid kunnen verkrijgen. De overheid is verplicht om burgers te informeren. Over regels, beleid en wetgeving, maar ook over rechten van burgers en (nieuwe) mogelijkheden. Dit is bevorderend voor de democratie, waarbij openbaarheid voor het volk een van de belangrijkste zaken is.
Geslaagde aanpak Postbus 51 heeft voornamelijk een wegwijzer functie. De overheid levert informatie aan die voor de meeste burgers moeilijk bereikbaar is. Postbus 51 maakt deze informatie bereikbaar. Ze moeten proberen om effectieve communicatie toe te passen. Hierbij moeten ze letten op verschillende dingen. Ten eerste moet het overheids-beleid vertaald worden naar een taal die iedereen kan begrijpen. De meeste publicaties over het overheidsbeleid zijn namelijk geschreven in vaktaal waar de gemiddelde Nederlander geen wijs uit kan worden. Kortom Postbus 51 maakt de informatie begrijpelijk. Ten tweede moeten ze rekening houden met de manier waarop de burgers geïnformeerd worden. Moet dit gebeuren via de televisie, brochures, radioprogramma’s teletekst en telefoondiensten? Ten derde moeten ze weten op welke plaatsen burgers regelmatig komen, zodat zij de informatie van de overheid gemakkelijk kunnen meenemen. Bijvoorbeeld op postkantoren, bibliotheken, maar ook op het Internet. Ze houden dus zeer veel rekening met de burgers. Deze aanpak van Postbus 51 is zeer geslaagd. Iedere burger heeft wel eens een televisie spotje gezien of een foldertje gelezen. Maar werpt deze benadering nu ook echt vruchten af? Worden mensen milieuvriendelijker of laten ze de boodschap links liggen? In de meeste gevallen is dit niet aan te tonen. Maar wel is gebleken, dat burgers veel beter op de hoogte zijn van het beleid van de overheid dan voorheen. Absoluut geen bemoeial Maar wie zegt dat de burgers beter op de hoogte zijn door Postbus 51? Postbus 51 is niet per se noodzakelijk om een burger over de huidige beleidssituatie in te lichten. Iedereen heeft tegenwoordig voldoende scholing gehad om zelf bepaalde informatie te achterhalen. Onze huidige samenleving wordt dus steeds liberaler; iedereen moet zijn eigen boontjes doppen. Dat houdt in dat Postbus 51 niet meer in deze maatschappij thuishoort en al snel als een bemoeial wordt neergezet. Maar deze beredenering is deels onjuist. Postbus 51 is ook in een liberale samenleving nog nodig. Want het merendeel van de bevolking, ook al heeft ze goede scholing gehad, komt in het dagelijks leven niet vanzelf in contact met bepaalde veranderingen. Gebrek aan informatie Een ander punt dat twijfels oproept bij Postbus 51, is of deze instantie wel alles vertelt over het overheidsbeleid en of de informatie gekleurd is. De overheid heeft Postbus 51 volledig onder haar hoede en kan hierdoor veel invloed uitoefenen. Dit kan tot gevolg hebben dat niet alle informatie over een beleid aan bod komt. De overheid zou er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat belastende feiten niet worden genoemd om zo de bevolking beperkt te informeren. Maar dit punt is ook niet geheel juist. Postbus 51 geeft soms onvolledige informatie over een beleid. Dat is niet belangrijk, want het gaat er om dàt ze informatie geven. Als de mensen écht in het beleid geïnteresseerd zijn, kunnen ze nog verder informatie aanvragen bij andere instanties. Uit de bovenstaande argumenten blijkt dat Postbus 51 een instelling is die het volk dient en dus niet de wet probeert voor te schrijven. Er zijn volop voordelen aan deze instelling. Het eventuele argument dat Postbus 51 een mogelijkheid is om de overheid de burgers buiten de wet om de wet voor te schrijven, is absoluut onjuist. De bedoelingen van Postbus 51 zijn van geheel andere aard. Misschien weten we nu niet wat voor voordelen we aan het bestaan van deze instantie te danken hebben, maar laat het niet zover komen dat wanneer Postbus 51 ophoud met bestaan, we er achter komen wat we missen.