Orgaandonatie

De Wet op de orgaandonatie zou aangepast moeten worden! Registreren Je weet wat je wilt. Je hebt er over nagedacht. Donor worden, of juist niet. Maar… Je hebt nog niks gedaan. Je gaat dat morgen doen. Je weet wat je wilt. Je mening is duidelijk. Donor worden, of juist niet. Maar… Je hebt nog niks gedaan. Morgen, dat was gisteren. Je weet wat je wilt. Je keuze staat vast. Donor worden, of juist niet. Maar… Je hebt nog niks gedaan. Vandaag! Dit gedicht staat op de achterkant van dit krantje, “It’s your chioce” van de NIGZ-Donorvoorlichting. Ik vind dat het gedicht goed weergeeft wat het probleem is dat we momenteel in Nederland hebben, men denkt veel te snel “dat doe ik morgen wel”, “dat komt nog wel eens”. Ik zou dan ook graag zien dat het donorsysteem in Nederland aangepast wordt. Ik zal beginnen met uit te leggen welke organen en weefsels gedoneerd kunnen worden en wat doneren nu eigenlijk precies inhoudt. Daarna zal ik iets over het huidige systeem vertellen en over hoe ik vind dat het zou moeten zijn. 1. Welke organen en weefsels kun je doneren? Ik zal bij ieder orgaan of weefsel kort uitleggen wat het orgaan doet en waarom het van belang is dat het zieke orgaan wordt vervangen; ALVLEESKLIER

De alvleesklier is heel belangrijk voor de stofwisseling, de alvleesklier produceert het hormoon insuline. Wanneer iemand geen of te weinig insuline aanmaakt, lijdt deze persoon aan suikerziekte. Suikerziekte kan ervoor zorgen dat de nieren zodanig beschadigd raken dat deze niet meer functioneren. De alvleesklier wordt dan ook vaak in combinatie met een nier getransplanteerd. NIEREN
De taak van de nieren is het bloed te zuiveren en een overschot aan vocht af te voeren, wanneer de nieren niet meer werken raakt het lichaam vergiftigd en dit heeft de dood tot gevolg. Gelukkig kan een patiënt dialyse ondergaan totdat er een nier beschikbaar komt, maar dialyse gaat vaak gepaard met een dieet en vele andere ongemakken; je moet immers meerdere malen per week uren aan het dialyseapparaat doorbrengen. Omdat je met 1 nier al kunt leven wordt er per transplantatie maar 1 nier getransplanteerd. LONGEN
De longen zorgen ervoor dat zuurstof in en koolstofdioxide uit het lichaam wordt gevoerd. Wanneer ze niet goed meer werken krijgt het lichaam niet genoeg zuurstof dit kan op de lange termijn effect op het hart hebben. De meeste patiënten krijgen 1 long, maar patiënten met een chronische infectie, zoals taaislijmziekte, krijgen een set longen. HART
Het hart pomp het bloed door het lichaam waardoor het bloed voedingsstoffen en afvalstoffen kan vervoeren, iedereen weet wel dat je met een kapot hart niet kunt leven. HARTKLEPPEN
Soms is het niet nodig om het hele hart te vervangen, maar zijn alleen de hartkleppen aan vervanging toe. In dit geval worden dus ook alleen maar hartkleppen getransplanteerd. LEVER
De lever heeft onnoemelijk veel taken, maar de belangrijkste zijn een goede samenstelling van het bloed waarborgen en giftige stoffen onschadelijk maken. Van een donorlever gaat het grootste gedeelte naar een volwassene en het andere, kleinere deel, naar een kind. DUNNE DARM
Via de dunne darm worden voedingsstoffen opgenomen in het lichaam, door bepaalde aandoeningen kan een dunne darm minder dan een halve meter lang zijn in plaats van enkele meters. Sinds kort is het in Nederland mogelijk om een dunne darm te transplanteren waardoor de patiënt niet meer afhankelijk is van kunstmatige voeding. BOTWEEFSEL
Bij iemand met een bottumor kan het zieke bot vervangen worden door donorbot, waardoor een amputatie voorkomen kan worden. Ook kan donorbot worden ingezet bij een loszittende kunstheup. KRAAKBEEN
Kraakbeen kan bij specifieke aandoeningen worden gebruikt, in dat geval wordt het kraakbeen slechts incidenteel uitgenomen. PEESWEEFSEL
Peesweefsel kan worden gebruikt voor het reconstrueren van beschadigde gewrichten, vooral reumapatiënten kunnen er rekening mee hebben. GEHOORBEENTJES
Iedereen heeft in ieder oor 3 gehoorsbeentjes; hamer, aambeeld en stijgbeugel. Wanneer hamer, stijgbeugel of beiden niet meer functioneren kun je niets meer horen. Vervanging door donorweefsel heeft de voorkeur doordat kunststof een veel grotere kans heeft om afgestoten te worden. HOORNVLIES

Het hoornvlies is het voorste laagje cellen op ons oog, wanneer dit beschadigd of geïnfecteerd is kan het vertroebeld raken en kan men dus niet goed meer zien. In dit geval helpen een bril of contactlenzen niet omdat het niet aan de ooglens ligt dat de patiënt niet goed kan zien. Wanneer dit weefsel wordt getransplanteerd wordt dus het gezichtsvermogen van de patiënt hersteld. Net als bij de nieren wordt er bij transplantatie maar 1 tegelijk getransplanteerd. HUID
De huid wordt voornamelijk gebruikt als “biologisch verband” bij brandwonden, de wond hersteld sneller, beter en in bepaalde gevallen wordt de kans op lelijke littekens vermindert. BLOEDVATEN
Tot slot bloedvaten, alleen de lichaamsslagader kan vervangen worden, deze zorgt ervoor dat “vers”, zuurstofrijk bloed naar de organen vervoerd kan worden. Dit gebeurt alleen maar wanneer een kunstader is gaan ontsteken of wanneer de wanden van de lichaamsslagader verslapt zijn. Hoe gaat doneren in z’n werk? Organen en weefsels doneren kan op verschillende manieren, ik zal beginnen met het uitleggen van de bekendste; nadat iemand is overleden. Om organen voor donatie te kunnen gebruiken is het nodig dat het hart blijft kloppen, zodat de organen van zuurstof voorzien blijven. Daardoor zijn alleen de organen van patiënten die in een ziekenhuis overlijden geschikt voor transplantatie. Dit zijn vaak patiënten die een hersenbeschadiging hebben opgelopen, bijvoorbeeld door een tekort aan zuurstof. Deze patiënten moeten eerst hersendood worden verklaard voordat er zelfs maar aan donatie mag worden gedacht. In 1996 is in Nederland het zogenaamde hersendoodprotocol ingevoerd, dit protocol beschrijft welke onderzoeken artsen moeten uitvoeren om de dood van de totale hersenen vast te stellen. Het protocol berust op drie pijlers; 1. De oorzaak van bewusteloosheid moet een goed begrijpbare en bekende aandoening zijn die bovendien onomkeerbaar is. Wanneer dit het geval is begint het echte onderzoek pas: 2. Neurologisch onderzoek waaruit moet blijken dat zowel de hersenstam als de grote hersenen niet meer functioneren. 3. De laatste stap bestaat uit twee testen, een EEG waarbij de elektrische activiteit van de hersenen wordt getest en een apneutest waarbij de ademhalingsreflex wordt getest. Geeft de test aan dat er geen elektrische activiteit meer is en blijft de ademhalingsreflex uit dan wordt de patiënt hersendood verklaard en is dus overleden. Zoals ik net al zei is het voor donatie noodzakelijk dat de organen zuurstof blijven ontvangen, de donor moet kunstmatig beademd worden. Voor nabestaanden is dat soms best moeilijk; de donor ziet er immers niet dood uit en voelt nog gewoon warm aan. Tussen het vaststellen van hersendood en doneren zit minstens vier uur, afhankelijk van de tijd die het kost om een transplantatieteam samen te stellen en een operatiekamer beschikbaar te krijgen. De uitname-operatie duurt tussen de vier en de twaalf uur, afhankelijk van welke en hoeveel organen er uitgenomen worden. Na de operatie wordt de donor zodanig “afgewerkt” dat deze gewoon thuis of in een rouwcentrum opgebaard kan liggen. Er is niets vreemds te zien, behalve een bleke kleur door bloedverlies tijdens de operatie, ook de begrafenis of crematie hoeft niet uitgesteld te worden. In enkele gevallen is het voor nier- en levertransplantaties niet nodig dat het hart nog klopt, dit heet non-heartbeating donatie. In het geval van nieren wordt er een katheter ingebracht waarmee de nieren gespoeld worden, dit moet binnen 20 minuten na overlijden gebeuren en het spoelen mag nog voordat er overleg heeft plaatsgevonden met de nabestaanden. Geven deze geen toestemming tot donatie, dan worden de katheters verwijderd en wordt de overledene gewoon opgebaard. In het geval van leverdonatie moet de lever wel direct na overlijden worden uitgenomen. Voor organen is het dus nodig dat het hart nog klopt (met uitzondering van de nieren en lever), voor weefsels is dit echter niet van belang. Wanner het lichaam binnen 3 uur na overlijden wordt gekoeld kunnen de weefsel tot 24 uur na overlijden worden uitgenomen. Is het lichaam niet gekoeld dan moet dit binnen 12 uur gebeuren, met uitzondering van hartkleppen en bloedvaten; deze moeten binnen 6 uur worden uitgenomen. Het is ook mogelijk om een orgaan of een deel daarvan te doneren terwijl je nog leeft, deze vorm heet ‘donatie bij leven’ NIEREN
Ieder mens bezit twee nieren, maar kan met 1 nier goed overleven, het is dus mogelijk om je nier aan bijvoorbeeld je zus of broer te doneren. LEVER
De lever is een zogenaamd regenererend orgaan, dit houdt in dat het stuk dat wordt weggenomen voor transplantatie weer terug aangroeit, dit gebeurd al binnen enkele weken. LONGEN
De longen bestaan uit een rechter en een linkerlong en ieder long bestaat weer uit 3 longkwabben. Bij transplantatie worden 2 donoren gebruikt, beide donoren leveren 1 longkwab die beide zieke longen van een patiënt moeten vervangen. BLOED
Iedereen vanaf 18 jaar kan zich bij de bloedbank inschrijven als bloeddonor, na uitgebreide tests blijkt of iemand een geschikte donor is of niet. Per keer mag een donor maximaal een halve liter bloed doneren. BEENMERG
Wanneer iemand bloeddonor is, kan deze zich ook opgeven als beenmergdonor. Bij de eerstvolgende bloeddonatie wordt dan 20 ml bloed extra afgenomen voor onderzoek. De resultaten worden in de beenmerg donorbank opgeslagen, deze databank wordt geraadpleegd wanneer iemand beenmerg nodig heeft.
Hoe zit de huidige wetgeving in elkaar? In de huidige wetgeving is het zo geregeld dat iedere inwoner van Nederland zich MAG laten registreren in het donorregister vanaf het moment dat hij of zij 12 jaar oud is. Om je te laten registreren moet je dit formulier invullen, er zijn vier verschillende keuzes te maken: Keuze 1: Ik stel mijn organen en weefsels na mijn overlijden beschikbaar voor transplantatie. Keuze 2: Ik stel mijn organen en weefsels na mijn overlijden niet beschikbaar voor transplantatie. Keuze 3: Ik laat de beslissing over aan mijn nabestaanden. Zij beslissen na mijn overlijden of mijn organen en weefsels wel of niet beschikbaar worden gesteld voor transplantatie. Keuze 4: Ik laat de beslissing over aan een specifiek persoon. Hij of zij beslist na mijn overlijden of mijn organen en weefsels wel of niet beschikbaar worden gesteld voor transplantatie. Wanneer je keuze 1 maakt kun je op de achterkant aangeven of je bezwaar maakt tegen het doneren van een bepaald orgaan of weefsel en wanneer je keuze 4 prefereert moet je de gegevens van de betreffende persoon invullen. Zoals ik net al zei mag je je vanaf je twaalfde al laten registreren, maar tot je achttiende hebben je ouders het laatste woord. Wanneer er echter niemand te bereiken is worden de organen en weefsels uitgenomen voor transplantatie, het is immers de wens van het kind om donor te zijn. In België zit het systeem anders in elkaar, daar ben je altijd donor, tenzij je aangeeft dit niet te willen zijn. Precies het tegenovergestelde van in Nederland dus, hier ben je standaard geen donor, tenzij je aangeeft dit wel te willen zijn. Hoe ik vind dat de wetgeving zou moeten zijn. Ik vind dat de Wet op de orgaandonatie aangepast zou moeten worden. Iedereen zou vanaf z’n achttiende verplicht gesteld moeten worden zich te laten registreren. Begrijp me goed, ik wil niemand verplichten donor te worden, enkel dat ze zich laten registreren. Bij registratie heb je de keuze uit vier opties; wil je zelf niet bepalen of je organen gedoneerd worden of wil je de wensen van je nabestaanden in acht nemen dan vul je keuze 3 of 4 in. Weet je wel wat je wilt dan is dit direct geregistreerd en kan niemand dat meer veranderen. Het is dan duidelijk wat je wilde zonder dat je “nare” gesprekken hebt hoeven voeren met je familie. Voor de nabestaanden is direct duidelijk wat jouw wens was, daar kan geen verwarring meer over ontstaan. Zoals ik eerder vertelde is het voor de meeste organen noodzakelijk dat het hart nog klopt, hierdoor komen maar weinig overledenen in aanmerking voor donatie. Het is zo zonde wanneer er van die kostbare organen verloren gaan wanneer de nabestaanden niet weten wat je wilde. Daardoor kunnen alle procedures sneller op gaan komen en gaat er geen kostbare tijd verloren aan twijfels. Sommige mensen denken dat een arts ze eerder dood zal verklaren wanneer ze donor zijn. Dit is echter onzin, want er wordt pas gecontroleerd of een patiënt donor is NADAT deze is overleden. Ik vind daarnaast dat er meer informatie over orgaandonatie moet worden gegeven, bijvoorbeeld op scholen tijdens biologie, verzorging of maatschappijleer. De meeste mensen zijn niet goed op de hoogte over orgaan- en weefsel donatie en nemen daardoor niet de moeite zich te laten registreren. Ik vind dat de overheid reclamecampagnes zou moeten subsidiëren, daarnaast zou het geen slecht idee zijn om informatiefolders en een registratieformulier op het gemeentehuis af te geven wanneer iemand een rijbewijs of paspoort afhaalt. Afsluiting Om alles even samen te vatten vind ik dus dat donorregistratie verplicht gesteld zou moeten worden en dat er meer gemakkelijke toegang tot informatie moet komen. De informatie is er wel, via internet kun je verschillende folders aanvragen, maar ook op de website van de stichting donorvoorlichting staat alles. Ook bij de meeste apotheken ligt wel een registratieformulier, maar ik ben bang dat de meeste mensen het te veel moeite vinden. Zoals in het gedicht waar ik mee begon, mensen schuiven alles voor zich uit. Daarom moet het die mensen maar makkelijk gemaakt worden, niet omdat ze het verdienen, maar omdat de patiënten niet de dupe mogen worden van luiheid. Bronnen www.donorinformatie.nl
www.donorregister.nl