I. Inleiding
“Hirosjima heeft opgehouden te bestaan; de explosie heeft in één klap negen tiende van de stad verbrijzeld. Alles stond binnen enkele seconden in lichterlaaie, tot het gras toe, dat tot as verging .......”
Bron : Het Groot Boek van de Tweede Wereldoorlog, C. Bailey.
Vanaf de eerste dagen van het productieproces van de atoombom hebben Amerikaanse regeringsfunctionarissen, militairen en geleerden nagedacht over het volgende probleem. Op welke wijze moest er gebruik gemaakt worden van deze atoombom? Hun denken duurde twee jaar en begon vaste vormen aan te nemen toen in de lente van 1945 de voltooiing van de eerste proefbom naderde. Toen op 12 april 1945 Harry Truman president van Amerika werd, was de atoombom het grootste geschilpunt dat zijn regering bezighield en dat zij diende op te lossen. Tot op de dag van vandaag is de oplossing van dit probleem een twistpunt gebleven, dat de hele moderne beschaving nog steeds bezighoudt.
Dit werkstuk zal een antwoord proberen te geven op de vraag of het wel nodig was deze bom te gebruiken.
II. 1. Het maken van de atoombom
Volgens Het Groot Boek van de Tweede Wereldoorlog was Duitsland het eerste land dat in januari 1930 met atoomonderzoeken startte. Voor de ingewijden was het duidelijk dat Hitler vroeg of laat over een wapen van schrikwekkende uitwerking zou beschikken. Tot groot geluk van de mensheid geloofde Hitler niet erg in dit geheime project.
Alexander Sachs, een onofficieel adviseur van president Roosevelt van de Verenigde Staten, besefte echter dat het inzetten van een atoombom ongelooflijke vernietigingskracht kon ontplooien. In oktober 1939, een paar weken nadat Hitler Europa in de Tweede Wereldoorlog had gestort, schreef hij een brief naar het Witte Huis. Hierin verwittigde hij de president dat de bezitter van deze bom het verdere verloop van de oorlog zou bepalen. De president was klaarblijkelijk onder de indruk van deze boodschap, maar scheen niet bereid een onderneming van zo grote omvang toe te voegen aan de tientallen defensieprojecten waaraan men net begonnen was.
In december 1941, na een pauze van twee jaar en na blijvend aandringen van Alexander Sachs, besliste de nieuwe president Harry Truman dan toch om aan atoomonderzoek te beginnen. In het boek De bom moet barsten van L. Giovannitti zegt Truman kort na zijn aanstelling als president : “ ......vanwege het grote belang van dit geheime wapen, moet ik aan de ontwikkeling van deze bom voorkeur geven boven alle andere eisen die de oorlog met zich meebrengt.“ Deze wijze beslissing is van bepalend belang geweest voor de uiteindelijke overwinnaar van de Tweede Wereldoorlog. Truman nam dus direct een goede beslissing en bewees hiermee een groot staatsman te zijn.
Brigade-generaal Leslie Groves werd aangesteld om de leiding van deze geheime operatie “Project Manhattan” op zich te nemen en had als missie zo snel mogelijk een atoombom operationeel te maken. Er moesten drie bommen worden gemaakt. Alhoewel er nauwelijks 50 kg splijtbaar materiaal nodig was, waren er op het hoogtepunt van de werkzaamheden 539.000 personen aan het project bezig en liepen de kosten op tot 2 miljard dollar. Hiermee getuigden de Amerikanen opnieuw van een enorm inzicht in het belang van dit project dat het verdere verloop van de wereldgeschiedenis bepaald heeft.
Op 16 juli 1945 was de eerste atoombom klaar. Er waren op dat moment weinig mensen overtuigd van de doeltreffendheid van dit nieuwe wapen. President Truman bleef echter, tot de latere redding van de geallieerden, één van de meest fervente voorstanders van dit onderzoek. Een illustratie van dit wantrouwen vinden we in het boek De vernietiging van Hirosjima van G. Thomas waarin admiraal William D. Leahy, stafchef van de president, in maart 1945 zegt : “De atoombom zal nooit tot ontploffing komen, en ik spreek als springstofdeskundige”.
Alle twijfels werden echter weggenomen na een succesvolle proefneming van dit nieuwe wapen in New Mexico op 1 augustus 1945. Deze proefneming kwam te laat om te gebruiken in de strijd tegen Duitsland, waar het nazi-regime al op de rand van de ineenstorting stond. Daarom werd de bom klaargemaakt om tegen Japan in te zetten.
Net als in de jaren 60, tijdens de rush om als eerste een man op de maan te zetten, bewezen de Verenigde Staten reeds in de jaren 40 dat ze in staat zijn om enorme uitdagingen met succes te kunnen volbrengen. Na een lange periode van onderschatting van het belang van dit project, kwam de voltooiing van de atoombom maar net op tijd in het verloop van de Tweede Wereldoorlog.
2. De aanleiding van de nucleaire aanval
Waarom besliste de Amerikaanse overheid om plots, na het atoomproject 2 jaar te hebben genegeerd, toch een atoombom te maken ? Op deze vraag zal ik nu proberen een antwoord te formuleren.
Na de capitulatie van Duitsland moesten de geallieerden zich enkel nog concentreren op Japan. In april 1945 deed Amerika een aanval op Okinowa, een eiland ten zuiden van Japan. In Het Groot Boek van de Tweede Wereldoorlog zegt Fletcher Knebel op pagina 1455, dat van elke drie Amerikaanse soldaten die in de strijd om Okinowa van april tot juni, betrokken waren geweest, er één gesneuveld, gewond of vermist was. Er werden pogingen tot onderhandelingen ondernomen, maar op 6 augustus 1945 was de tijd daarvoor verstreken. Het Japanse kabinet hoopte Rusland, dat nog neutraal was in de Aziatische oorlog, ertoe over te halen als bemiddelaar op te treden bij de totstandkoming van een vredesverdrag.
Het resultaat was de Verklaring van Potsdam, die ondertekend werd door de grote drie (Winston Churchill, Harry Truman en maarschalk Stalin). Dit verdrag hield de onvoorwaardelijke overgave van Japan in. Maar er stond echter niets in over de toekomstige positie van de Japanse keizer Hirohito. In Japan konden de Opperste Oorlogsraad en het kabinet het ultimatum in deze vorm niet aanvaarden. Het kabinet besloot na lange discussie het ultimatum niet te beantwoorden, maar te negeren of makoesatsoe (letterlijk : met stilte te doden).
Ik ben van mening dat de Amerikanen hier een historische fout maakten. De Amerikaanse minister van oorlog, Henry Stimson, had in het boek De vernietiging van Hirosjima voorspeld dat de Japanners het verdrag niet zouden aanvaarden. De positie van de keizer was immers heilig voor het Japanse volk en de president van Amerika wist dat keizer Hirohito geen reële politieke macht had. Alles werd immers beslist door de Oorlogsraad. De Verklaring van Potsdam miste een clausule met de vermelding dat na de capitulatie de Japanse keizer zijn functie mocht behouden. Onder deze voorwaarde had Japan immers toegestemd. Hierdoor hadden vele mensenlevens gespaard kunnen worden.
De scriptie gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden