P.C. Mondriaan

Hoofdstuk 1: Pieter Cornelis Mondriaan (korte levensbeschrijving) De Nederlandse schilder Pieter Cornelis Mondriaan leefde van 1872 tot 1944. Hij groeide op in een streng calvinistisch gezin en kreeg zijn eerste schilderlessen van zijn oom Frits Mondriaan. Mondriaan behaalde de tekenaktes LO en MO en volgde daarna lessen aan de Rijksacademie van Amsterdam. In deze periode schilderde hij vooral landschappen in de trant van de Haagse school en de Amsterdamse school. In 1890 exposeert hij twee werken op de Tentoonstelling van Kunstwerken van Levende Meesters in Den Haag. Na 1897 kwam hij tot een meer persoonlijke stijl, waarvan de ontwikkeling zich stap voor stap heeft voltrokken. Hij verbleef enige tijd in Brabant en Overijssel. Mondriaan raakte geïnteresseerd in het werk van de divisionisten (apart houders van de kleur). Vooral de schilderijen die hij in Zeeland schilderde laten dit duidelijk zien. Mondriaan ging steeds meer over tot abstractie. Zijn ontdekkingsreis in de schilderkunst liep parallel met een zoektocht in zijn persoonlijk leven. In 1909 trad hij toe tot de Theosofische Vereniging. Deze stroming stelt de liefde voor de mens en het dier als zedelijk ideaal. In deze wereldbeschouwing spelen godsdienst, wijsbegeerte en occultisme een grote rol. In 1911 vertrok Mondriaan, na kennis te hebben gemaakt met het Franse kubisme naar Parijs. Drie jaar later keerde hij terug naar Nederland. In dat jaar ontstonden zijn eerste abstracte en geometrische schilderijen. Piet Mondriaan kwam in contact met Theo van Doesburg en Bart van der Leck. Voor het tijdschrift De Stijl droeg hij een aantal theoretische verhandelingen bij. Hij ontwikkelde een schilderstijl waarin alleen de kleuren rood, blauw en geel en de niet kleuren zwart, wit en grijs gebruikt werden. Alle andere kleuren werden verbannen. De composities werden op intuïtie, maar harmonieus en op afgewogen wijze samengesteld. Na de Eerste Wereldoorlog vertrok Mondriaan weer naar Parijs, waar hij tot 1938 bleef. Naderend oorlogsgeweld deed hem besluiten om naar Londen en later Amerika te gaan. In 1944 werkte Mondriaan intensief aan Victory Boogie Woogie. Een opgelopen verkoudheid ontwikkelt zich tot een fikse longontsteking. Zijn arts Max Trubek laat hem opnemen in het Murray hill Hospital, waar Mondriaan in de vroege ochtend van 1 februari op 71-jarige leeftijd overlijdt. Hij heeft de Victory Boogie Woogie dus nooit af kunnen maken. Op 3 februari wordt Mondriaan onder grote belangstelling van de kunstwereld begraven op het Cypress hill Cemetery. Hoofdstuk 2: Het werk van Pieter Cornelis Mondriaan Hij wordt gezien als een van de pioniers der stichters van de abstracte kunst. Zijn werken zijn vooral bekend door de abstractie. Zijn werken met de rechte lijnen en rechte hoeken met de primaire kleuren (rood, geel en blauw en de niet- kleuren zwart, wit en grijs) zijn wereldberoemd en vormen de basis voor menig architect, beeldhouwer en veel andere vormen van toegepaste kunsten. De weg die Mondriaan heeft afgelegd van zijn vroege, realistische doeken naar de ritmische abstracties van zijn laatste jaren, is zo boeiend juist door onder andere zijn rechtlijnigheid. Hier is een serie te zien een boom, die steeds minder herkenbaar word (geabstraheerd) Zoals al te lezen is in hoofdstuk 1, wordt Mondriaan door veel mensen als pionier van de abstracte kunst gezien. Het ultieme moderne/abstracte schilderij is de Victory Boogie

Het schilderij de Victory Boogie Woogie bestaat niet alleen uit olieverf op doek. Ook zijn er veel kleine strookjes plakband en karton op het doek geplaatst. Dit materiaal gebruikte Mondriaan om bepaalde effecten op het doek uit te proberen. Door deze 'schetsmaterialen' in de compositie zijn veel kunsthistorici terughoudend in het interpreteren van het schilderij. De Franse kunsthistoricus Yve-Alain Bois heeft echter geen problemen met het interpreteren van Victory Boogie Woogie. Hij negeert bij de bestudering van het schilderij de typische visuele kenmerken van het plakband op het doek. Bois meent dat het schilderij als 'idee' af is en analyseert Mondriaans bedoelingen vanuit deze veronderstelling. Hoofdstuk 3: De motivatie van Pieter Cornelis Mondriaan Sinds Mondriaan, Theo van Doesburg en Bart van der Leek in 1917 de Stijl-groep oprichtten, is Mondriaans naam onverbrekelijk met De Stijl verbonden. Tot dit collectief van kunstenaars behoorden o.a. behalve de genoemde drie de Hongaarse schilder Vilmos Huszar, de Belgische beeldhouwer Georges Vantongerloo, de dichter Antonie Kok en de architecten J.J.P. Oud, Jan Wils en Robert van 't Hoff. In oktober 1917 werkten zij mee aan het eerste nummer van het tijdschrift De Stijl, waarin Mondriaan tot 1924 in tal van artikelen de grondbeginselen van de Stijl-gedachten uiteenzette, o.a.: 'Kunst is niet het weergeven van de toevalligheden van de natuur, noch van willekeurige emoties van de schilder zelf, maar het uitdrukken van het algemene achter de toevallige verschijningsvormen, het weergeven van de universele harmonie' ... 'Kunst is boven de realiteit ... Om het geestelijke te benaderen neemt men zoo min mogelijk realiteit. Men neemt de grondvormen. Daar deze abstract zijn ontstaat er een abstracte kunst... Hiervoor gelden de tekens van rechte, horizontale en verticale lijn, rechthoekige vlakken, met de primaire kleuren: rood, geel en blauw en de primaire niet-kleuren: zwart, wit en grijs'. De Stijl 1 (1917-1918) heeft Mondriaan deze eigen beeldtaal van de abstracte kunst toegepast. Steeds meer vereenvoudigend maakte hij sinds 1921 composities van grote vlakken van rechthoeken en bijna-vierkanten met een enkel rood, geel en blauw gevuld, in zwarte omtreklijn. Hier één van zijn eerste door kubisme geïnspireerde schilderijen: stilleven met gemberpot uit 1911-1912. De vorm van de grijze gemberpot is nog wel her kenbaar. Hoofdstuk 4: de stijl van Pieter Cornelis Mondriaan Mondriaan is begonnen als een landschapschilder, maar langzaam maar zeker werden zijn landschappen steeds abstracter en de zichtbare werkelijkheid verdween. Totdat de werkelijkheid in Mondriaans schilderijen vereenvoudigt was tot slechts enkele lijnen en vlakken. Het leek erop dat Mondriaan op zoek was naar stilte. Zijn inspiratie kwam deels uit de theosofie. De theosofie had naast het stoffelijke ook veel aandacht voor het geestelijke van de mens. Kunst was een middel om het hoogste stadium in geestelijkheid te bereiken. Mondriaan was een van de belangrijkste schilders van de abstracte schilderkunst. Deze beweging, werd ontwikkeld van uit het kubisme, door schilders die vonden dat een schilderij niet altijd een onderwerp uit de buitenwereld als onderwerp hoeft te hebben. Kunst kon non-objectief zijn. Volgens Mondriaan wilden ze een “pure”kunst maken, waarin menselijk emoties geen rol speelde, een onpersoonlijke universele kunst. Na een hevige ruzie met van Doesburg, stapte Mondriaan uit “de stijl” want van Doesburg was van mening dat verticale lijnen ook gebruikt konden worden en dit paste niet in de filosofie van Mondriaan. De strijd tussen het stoffelijke en het geestelijke bleef een centraal thema in het werk van Mondriaan. De verticale lijnen staan voor het geestelijke, het mannelijke en ontwikkeling en die waren in conflict met de horizontale lijnen (de materie, traditie, het vrouwelijke en het natuurlijke) Compositie met twee lijnen 1931 Hoofdstuk 5: Veranderingen in het werk van Pieter Cornelis Mondriaan Mondriaan begon als een traditionele landschapschilder maar ontwikkelde een geheel eigen kijk op de natuur, door een evenwicht te scheppen tussen de tinten blauw en rood en tussen de woeste bewegingen van een boom en de stilte van een blauwe lucht, hierdoor bereikte hij een gevoel van evenwicht in zijn natuurlijke weergave van de natuurlijke wereld, ook probeerde hij de op zich zelf staande vormen terug te brengen tot een algemene formule. Hij ging zo ver door met versimpelen dat er alleen nog maar composities met horizontale en verticale lijnen ontstonden, waar binnen hij werkte met de primaire kleuren en zwart grijs en wit. Zo ontstond er een schilderij wat de plattegrond van de New Yorkse wijk Manhatten is. Onder invloed van de Jazz muziek (waar hij een enorme fan van was, vooral de Boogie Woogie) verdween het strakke van zijn schilderijen en allerlei kleuren en gekleurde lijnen verschenen. Hij kon jaren aan een schilderij werken. Broadway Boogie Woogie 1942-1943 Hoofdstuk 6: Mijn mening Wat me het meest boeit aan het werk van Mondriaan is de eenvoudigheid die het soms uitstraalt en dan bedoel ik de schilderijen van zijn abstracte tijd. Ik heb hem gekozen omdat het me erg boeiend leek omdat te gaan analyseren en als praktisch werkstuk om in zijn huid te kruipen. Hierdoor merkte ik dat het ondanks de eenvoudige uitstraling zeer lastig is om een goede compositie en kleur/ vlak verdeling te maken, dit viel me erg tegen. Nu begrijp ik waarom hij er soms jaren aan kon werken, je kunt het namelijk blijven aanpassen en verbeteren.