samenvatting havo 3 hoofdstuk 1 scheikunde Nova

1.1 Materiaal- en stofeigenschappen

Onthoud 
• Materialen kunnen worden onderverdeeld in natuurlijke en synthetische materialen. Natuurlijke materialen zijn materialen die worden gewonnen uit de natuur. Synthetische materialen zijn door de mens gemaakt. 
• Grondstoffen staan aan de basis van elk productieproces. 
• Composieten zijn opgebouwd uit twee of meer materialen, gecombineerd tot een nieuw materiaal. Een composiet heeft andere materiaaleigenschappen dan de afzonderlijke materialen. 
• Materiaal- en stofeigenschappen zijn specifieke kenmerken van materialen en stoffen, zoals dichtheid. 
• Met behulp van de formule van de dichtheid, ρ = m/v kun je het volume (V) van een stof omrekenen naar de massa (m). En andersom kun je, ook via de dichtheid ρ, de massa omrekenen naar het volume.

1.2 Het deeltjesmodel

Onthoud 
• Het deeltjesmodel is een modelmatige voorstelling die ervan uitgaat dat de kleinste deeltjes, waaruit stoffen zijn opgebouwd, bepalend zijn voor de stofeigenschappen. 
• Het vereenvoudigde deeltjesmodel, toegepast op moleculaire stoffen, heeft de volgende vijf kenmerken: 
– Elke stof is opgebouwd uit heel veel moleculen.| 
– Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen. Moleculen hebben een massa en een vorm. 
– Moleculen zijn voortdurend in beweging. 
– Moleculen trekken elkaar aan. 
– Tussen moleculen zit afstand. 
• Bij een faseovergang verandert de afstand tussen de moleculen en daarmee ook de grootte van de aantrekkende krachten tussen deze moleculen. In de vaste fase zitten de moleculen dicht op elkaar, waardoor ze elkaar sterk aantrekken. In de vloeibare fase hebben de moleculen geen vaste plaats; de aantrekkende krachten zijn kleiner dan in de vaste fase. In de gasfase bewegen de moleculen op grote afstand van elkaar en trekken ze elkaar niet aan. 
• Door tijdens het verwarmen de temperatuur van de stof te meten, kun je van de meetgegevens een diagram maken. Dit diagram heet een smelt- en kookdiagram.

Pagina-einde

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Onthoud 
• Een mengsel bestaat altijd uit een combinatie van twee of meer verschillende zuivere stoffen. Bij een zuivere stof heb je te maken met puur en alleen die stof. 
• Uit het deeltjesmodel van moleculaire stoffen volgt dat zuivere stoffen uit één soort moleculen bestaan. In een mengsel zitten juist verschillende molecuulsoorten door elkaar heen. 
• In een homogeen mengsel zijn op macroniveau de afzonderlijke stoffen niet van elkaar te onderscheiden. Op microniveau zijn de verschillende soorten moleculen los van elkaar en zitten volledig door elkaar heen. 
• In een heterogeen mengsel zijn de verschillende stoffen in het mengsel nog steeds te zien met het oog of onder een microscoop. De moleculen van de verschillende zuivere stoffen zitten niet goed of slecht door elkaar heen. 
• Uit het smelt- en kookdiagram van een mengsel blijkt dat de temperatuur tijdens het smelten en koken niet constant blijft. Er is sprake van een smelttraject en een kooktraject. Bij een zuivere stof blijft de temperatuur tijdens een faseovergang wel constant. 
• De hoeveelheid van een stof dat in een mengsel aanwezig is, wordt het gehalte genoemd. 
Gehaltes kun je weergeven als massapercentage (massa%), volumepercentage (volume%) en als massa (opgeloste) stof in gram per liter vloeibaar mengsel. Je gebruikt hierbij de volgende formules: 
massa% = massa stofmassa/mengsel x 100% 
volume% = volume stof/volume mengsel x 100% 
gehalte = massa stof /(g)volume mengsel (L) 

1.4 Scheidingsmethoden

Onthoud 
• Met behulp van scheidingsmethoden kun je een mengsel scheiden in de verschillende zuivere stoffen. 
• De keuze voor een scheidingsmethode is afhankelijk van het soort mengsel. De stofeigenschappen van de verschillende stoffen in het mengsel zijn bij die keuze van groot belang. 
• Voor het scheiden van een mengsel in de verschillende zuivere stoffen moet je vaak een combinatie van scheidingsmethoden toepassen.

Bron: Nova scheikunde