Hoofdstuk 4: voeding

4.1 Voedsel

Voedsel is leven

Voeding is noodzakelijk om in leven te blijven. Een deel van de voeding wordt verbrand in je lichaamscellen, waarvoor je zuurstof nodig hebt, aangevoerd door je longen en bloed. De verbrandingsproducten zijn CO₂ en water, dat je weer uitademt. De energie die bij de verbranding vrijkomt gebruik je om te denken, bewegen, etc. Een ander deel van de voeding wordt gebruikt als bouwstoffen voor je lichaam. Groei, lichaamsprocessen, etc.

Voedingsstoffen

In voedsel zitten voedingsstoffen; water, koolhydraten, eiwitten, vetten, mineralen en vitamines zijn het belangrijkst. Het is noodzakelijk deze voedingsstoffen (in juiste hoeveelheden) binnen te krijgen. Als je dit van bepaalde voedingsstoffen niet binnen krijgt, wordt je ziek. Gevarieerd eten is goed. Als je meer voedingsstoffen per dag binnen krijgt dan nodig, krijg je last van overgewicht, omdat je lichaam dit niet kan verwerken.

Veiligheid van voedsel

Artikel 18 is in Europa een belangrijke wet- en regelgeving voor de voedselveiligheid. Hierin is vastgelegd dat je precies moet kunnen nagaan wat er gebeurd met het voedsel tijdens de productie, verwerking, distributie.

Hygiëne is ook een belangrijk aspect in de voedselveiligheid.

Wereldvoedselvoorziening

Landbouw en veeteelt zijn tot nu toe alleen maar gegroeid(door ontwikkeling: nieuwe landbouwmachines, grondverbeteringstechnieken, kruising van gewassen, fokken en kunstmatige selectie), zodat het grootste deel van de wereldbevolking kan worden gevoed. Erfelijk materiaal kan worden aangepast, waardoor nieuwe planten beter zijn dan de moederplant(aanpassingen aan de leefomgeving of verbetering van afweersysteem). Dit is een vorm van Biotechniek, genaamd Genetische Modificatie.

We produceren meer Methaan(zure regen) en CO₂(opwarming van de aarde). Methaan ontstaat bij de rijstproductie en CO₂ ontstaat bij verbranding van fossiele brandstoffen voor energie(productie van voedingsmiddelen). Door het vele gebruik van water in de landbouw en veeteelt, verwacht men in de toekomst een zoetwater tekort.

4.2 Koolstofchemie(90% van alle stoffen bevatten de atoomsoort koolstof)

Koolwaterstoffen

‘De koolwaterstoffen’ is een groep van alle koolstofverbindingen. Hiertoe behoren alle koolstofverbindingen die behalve koolstofatomen uitsluitend waterstofatomen bevatten. Deze groep kun je ook weer onderverdelen in verschillende homologe reeksen(=groep met dezelfde verhouding van C- en H-atomen. We bespreken 3 homologe reeksen van de koolwaterstoffen; alkanen, alkenen en cycloalkanen. En 1 homologe reeks van de alcoholen(met OH-groepen in de moleculen); alkanolen.

Alkanen

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

Veel alkanen komen voor in aardolie. Een alkaan is een koolwaterstof die bestaat uit moleculen waarin C- en H-atomen voorkomen en heeft de algemene formule: C_nH_2n+2. Je kunt op 3 manieren een molecuul weergeven. Molecuulmodel en tekening en een structuurformule(2D weergave met atoomsoorten en verbindingen).

Covalentie

Het aantal bindingsmogelijkheden van een atoomsoort noemen we de covalentie van dat atoom.

Onvertakte en vertakte alkanen

         Isomerie

Verschijnsel dat verschillende stoffen, met verschillende structuurformules, dezelfde molecuulformule hebben. De 2 verschillende stoffen zijn dan isomeren.

Systematische naamgeving van alkanen

-naamgeving van onvertakte alkanen: -methaan(CH₄), -ethaan(C₂H₆), -propaan(C₃H₈), -butaan(C₄H₁₀), -pentaan(C₅H₁₂) en –hexaan(C₆H₁₄).

-naamgeving van vertakte alkanen: stap 1=langste keten van C-atomen zoeken, 2=stamnaam langste keten bepalen, 3=C-atomen langste keten nummeren(begin aan de kant waar de eerste vertakking zich bevindt) en 4=naam vertakking wordt apart voor de hoofdketen vermeld, voorafgegaan door het nummer van de C-atoom waar de vertakking aan vastzit. Komt eenzelfde vertakking vaker voor, gebruik di, tri, tetra(4). Methyl(CH₃) en Ethyl(C_2­H₅).

Alkenen

De 2^e homologe reeks zijn de alkenen, met de algemene formule: C_nH_2n. Het kenmerk en tevens het verschil van een alkeenmolecuul is de dubbele binding tussen twee C-atomen. Alkenen noemen we onverzadigd(aan H’s, omdat het 2 minder H’s bevat op de plaats van een dubbele binding). Vanaf 4 C-atomen treedt isomerie op.

Systematische naamgeving van alkenen

Naamgeving van onvertakte alkenen: -1= uitgang naam geen –aan, maar –een.

-2= plaats dubbele binding wordt aangegeven met een cijfer(vanaf 4 C-atomen)

Naamgeving van vertakte alkenen: stap 1=langste keten van C-atomen zoeken, 2=stamnaam langste keten bepalen, 3=C-atomen van langste keten nummeren(begin bij de kant van de dubbele binding), 4=nummer dubbele binding bepalen en 5=naam en nummer van de vertakking(en) word(t)(en) vermeld voor de hoofdketen. Dezelfde vertakkingen, betekent: di, tri, tetra(4).

Cycloalkanen

Dit zijn koolwaterstoffen die een kring van C-atomen bevatten en die voldoen aan dezelfde algemene formule van de alkenen, namelijk C_nH_2n.

Systematische naamgeving van cycloalkanen

Naamgeving onvertakte cycloalkanen:

Namen zijn hetzelfde als de alkanen, alleen met het voorvoegsel ‘cyclo’ toegevoegd.

Naamgeving vertakte cycloalkanen: stap 1=ring met C-atomen opzoeken, 2=stamnaam bepalen, 3=nummer de C-atomen(begin bij een vertakking en in de richting van een volgende vertakking) en 4=naam en nummer van vertakking worden voor de hoofdketen vermeld. Dezelfde vertakkingen betekent: di, tri, tetra(4).

Alkanolen

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Veel koolstofverbindingen bevatten behalve C- en H-atomen ook de atoomsoort O. Er is één groep die altijd één of meerdere OH-groep(en) in de moleculen hebben, de alcoholen. Een subgroep hiervan is de alkanolen. Met de algemene formule C_nH_2n+1OH.

Systematische naamgeving van alkanolen

Naamgeving onvertakte alkanolen: -1: uitgang van de naam is niet –aan, maar –ol en -2: Voor de naam staat het nummer waar de OH-groep aan de C-atoom vast zit.

Naamgeving vertakte alkanolen: stap 1=langste keten C-atomen opzoeken, 2=Stamnaam bepalen, 3=nummer de C-atomen(vanaf de OH-groep), 4=nummer bepalen waar de OH-groep aan vastzit en 5=naam en nummer vertakking worden voor de hoofdketen vermeld. Dezelfde vertakkingen betekent di, tri, tetra(4).