-
- Christelijke literatuur
- Welke geheimen hebben de drie hoofdpersonen in De tornado?
- Allereerst verschijnt daar de geheimzinnige hoofdpersoon Vergy Maulveau.
Hij heeft verschrikkelijke dingen meegemaakt, die zijn geloof aan het wankelen heeft gebracht. Hij lijdt onder de herinneringen eraan en heeft zijn vertrouwen in God verloren.
- Rond de tweede hoofdpersoon, Ilze Zarmut, zijn ook raadsels.
Zij heeft verschrikkelijke dingen meegemaakt, die haar geloof aan het wankelen heeft gebracht. Zij lijdt onder de herinneringen eraan en heeft haar vertrouwen in God verloren. Ze vindt het verschrikkelijk dat zelfs dominee Kladak twijfelt aan God.
- En dan is er nog dominee Kladak.
Hij verkondigt op een lauwe manier het Evangelie en preekt alsof hij er zelf niks van gelooft.
- Wat is de tweedelige functie van deze geheimen?
Vergy en Jacob zien de tornado als de hand van God, terwijl het figuur van Ezen een man Gods is, en ziet dat het met het geloof van de dominee niet goed zit en die Ilze helpt haar haat los te laten.
- Hoe kun je de figuur van Ezen in het verhaal plaatsen?
Als een zuivere, tengere buitenman met God in zijn ogen. Hij leeft heel dicht bij God. Hij uit zich haast profetisch.
- Hoe ‘past’ Nijenhuis binnen het existentialisme?
- Het onheilsmotief en het motief van de onmogelijke liefde komen telkens als kenmerken van het existentialisme terug.
- Eenzaamheid en uitzichtloosheid zijn ook zowel in het existentialisme als in De tornado te vinden.
- Het tragische levensgevoel en het zinloze van het alledaagse bestaan zie je bij Nijenhuis niet terug.
- In Laatste wagon draait het om de vraag of God bestaat of niet, of het lijden van Christus zin heeft of niet. De hoofdpersoon staat in dit verhaal met haar problemen eenzaam in de wereld.
- Hoe kun je enkele andere christelijke auteurs uit deze periode typeren?
- Cornelius Lambregtse: hij schrijft streekromans over zijn herinneringen van zijn kinderen.
- Wilma Vermaat: zij publiceert al voor de oorlog en veroorzaakt in 1923 opschudding met Gods gevangene, een boek over een homoseksuele onderwijzer die door zijn omgeving niet wordt geaccepteerd, maar rust vindt in zijn geloof.
- Jan Overduin: hij schrijft psychologische romans, waarbij de hoofdpersonen op zoek zijn naar hun eigen identiteit en naar de relatie met God.
- Al met al heeft het existentialisme in deze periode de overhand en het christendom wordt meer en meer naar de marge van de samenleving verdrongen en daarmee ook naar de marge van de literatuur. Literatuur is immers een weerspiegeling van wat er in de samenleving speelt.
(Overige) begrippen:
- Onheilsmotief: element in een verhaal dat wijst op naderend onheil
8.1 Algemene inleiding
- Wat is de kern van het postmodernisme?
Het in twijfel trekken van begrippen als authenticiteit en waarheid (waarmee eenheid verstrooid wordt en er wordt gezorgd voor grote diversiteit).
- Hoe speelt intertekstualiteit een rol in de postmoderne literatuur?
Het speelt een belangrijke rol, de tekst is een onderdeel van een groot netwerk aan teksten. Door speling tussen teksten en betekenissen maakt men een statement dat er veel betekenissen en waarheden zijn en het er niet toe doet of het waargebeurd is.
- Welke thema’s komen bij het postmodernisme aan bod?
De zoektocht naar een eigen identiteit: Wie ben ik, wie is de ander? de zoektocht naar de waarheid, wat te maken heeft met het eerste punt; actuele maatschappelijke problematiek.
- Hoe moet je Generatie Nix typeren?
- Afwezigheid van ideologische of intellectuele standpunten in hun werk.
- Geen expliciete literatuuropvatting, wel een sterk imago.
- Boeken zijn actueel, vlot en ongecompliceerd.
- Vermaak middels seks, drugs, alcohol en consumptie komt vaak in hun boeken naar voren.
- Wat zijn de namen van een aantal postmoderne auteurs en hoe is hun werk te duiden?
- Deze auteurs illustreren de diversiteit van het postmodernisme.
- Doeschka Meijsing: Robinson; een verhaal over eenzaamheid en isolement.
- Connie Palmen
- Thomas Rosenboom: Publieke werken; personages lijken hun leven onder controle te hebben maar dit lijkt allerminst het geval.
- A.F. Th. van der Heijden: Tonio; de enorme afgrond die het leven is na de dood van zijn zoon.
- Adriaan van Dis
- Seculiere auteurs die nog steeds wel een ideologische boodschap willen leggen (Verwerking speelt hierbij een sleutelrol):
- Annejet van der Zijl: Sonny Boy; microdrama op familieniveau.
- Migrantenliteratuur:
- Kader Abdollah: Papegaai vloog over de IJssel; culturele verschillen tussen vaderland en Nederland
- Wat wordt er met de mediatisering van de literatuur bedoeld?
Het literaire werk zelf, het boek, is niet meer alleen belangrijk, het optreden van de auteur in de moderne media gaat een grote rol spelen.
- Wat is het verschil tussen hoge en lage cultuur en hoe wordt dit verschil na 1980 vervaagd?
Literatuur was enkel voor de hoge cultuur bestemd, alleen de bovenlaag van de bevolking had hiertoe de beschikking. De media neemt de rol van de kleine groep elite over, die eerder bepaalde wat kwaliteit is. Hierdoor is de literatuur breder toegankelijk, de lage cultuur kreeg nu ook toegang tot literaire werken. In het postmoderne denken was er geen plaats voor autocratie, literatuur was gedemocratiseerd.
- Waardoor vervaagt ook het verschil tussen literatuur en lectuur?
Door de opkomst van moderne media, wordt de scheidslijnen tussen literatuur en lectuur steeds minder duidelijk. Het begrip literatuur wordt te pas en te onpas gebruikt.
- Wat is de positie van de christelijke literatuur na 1980?
Na 1970 heeft het christendom geen inbreng meer tot de canonieke literatuur. Er wordt ballast over het christendom geschreven door onder andere Franca Treur, Maarten ‘t Hart en Jan Siebelink. Na 1997 krijgt de christelijke literatuur weer meer aandacht dan alleen van de gereformeerde aanhang.
(Overige) begrippen:
- Postmodernisme: filosofische stroming die begrippen als waarheid en authenticiteit in twijfel trekt.
- Intertekstualiteit: het verschijnsel dat een tekst verwijzingen naar en elementen van andere teksten bevat.
- Generatie Nix: verzamelnaam voor jonge schrijvers die in de jaren ’90 debuteren en bij wie het werk zich kenmerkt door afwezigheid van idealen.
- Academische roman: verhaal met complexe structuurelementen.
- Mediatisering van de literatuur: niet alleen het boek is belangrijk, maar ook het optreden van de auteur in moderne media.
8.3 Het geloof afgeschreven
- Wie is Franca Treur en hoe staat zij ten opzichte van het christelijk geloof?
Franca Treur groeit op in het Zeeuwse Meliskerke in een bevindelijk gereformeerd milieu. Tijdens haar studie wordt ze eerst lid van een christelijke studentenvereniging, maar later neemt ze afstand van het christelijk geloof.
- Wat is de strekking van Dorsvloer vol confetti?
Ze laat zien dat al de vaste waarheden toch niet zo vast zijn, maar willekeurig en dat er talloze andere ‘waarheden’ mogelijk zijn.
- Welke verschillende reacties kwamen er op dit boek?
Seculiere recensies benadrukken vooral de literaire waarde van het boek, met name het vlotte, originele taalgebruik. Tegelijk bekritiseren ze de wat losse verhaallijn; het boek is eigenlijk een aaneenschakeling van korte verhalen. Reacties uit christelijke hoek hebben vooral betrekking op de beschrijving van de bevindelijk-gereformeerde cultuur en ze variëren van hevige gekwetstheid tot een voorzichtige bewondering voor de vragen die Treur weet op te roepen.
- Hoe beschrijft Maarten `t Hart het christelijk geloof?
Maarten `t Hart rekent in zijn boeken genadeloos af met het christelijk geloof. Daarnaast rekent hij af met God. Hij ziet God als een beul.
- Hoe beschrijft Jan Siebelink het christelijk geloof?
Hij beschrijft het thema dat de eisen die het geloof aan mensen stelt meedogenloos zijn. Hans veronachtzaamt zijn huwelijk en gezinsleven door zich volledig over te geven aan zijn geloof.
- Op welke manieren wordt een huisbezoek bij de drie auteurs beschreven?
Ze schetsen alle drie een karikatuur van een dergelijk bezoek. Door karaktereigenschappen te overdrijven wordt een verhaal dramatischer en de verbeelding scherper. Enerzijds zijn er herkenbare elementen, anderzijds is het een weergave die geen eerlijk beeld geeft van de werkelijkheid en daardoor de beeldvorming negatief beïnvloedt.
- Franca Treur: zij beschrijft herkenbaar hoe de ouderlingen eerst over koetjes en kalfjes praten, om later het gesprek op ‘het enige nodige’ te brengen.
- Maarten `t Hart: hij schildert de twee ouderlingen af als schijnheilige mannen zonder een spoortje liefde. Met bruut geweld slaat hij de ouderlingen uiteindelijk het huis en het erf af.
- Jan Siebelink: ook in zijn boek Knielen op een bed violen worden ouderlingen als schijnheilig beschreven.
(Overige) begrippen:
- Debuut: eerste roman van een schrijver
- Karikatuur: sterk overdreven weergave van iets
8.4 Het geloof aangeschreven
- Welke onderwerpen komen in Eilandgasten aan bod?
- Dana en Chiel: na de ontrouw van Chiel proberen ze de draad van huwelijk weer op te pakken.
- Sanne: zij is onbedoeld zwanger geraakt, en komt er langzamerhand achter of ze het kind wel of niet moet weg laten halen.
- Leo: hij wil op het eiland een eind aan zijn leven maken, maar hij komt erachter dat het beter is dat niet te doen.
- Nils en Simone: Nils moet van Simone meer tijd in zijn gezin steken dan in zijn werk.
- Willemijn en Walter, Tom: Willemijn en Walter zijn beste vrienden, maar Willemijn ziet wat in Tom en dat is wederzijds.
- Een vrouw: zij moet geopereerd worden aan haar buik en je leest over haar gevoelens en angsten.
- Hoe is dit boek opgebouwd?
Het boek bestaat uit zes verschillende levensverhalen binnen een zogenoemde raamvertelling. De personages verblijven een of enkele weken op het eiland en als lezer maak je op die manier een fragment van hun leven mee.
- Welke christelijke elementen zijn er in dit boek te vinden?
Er is één persoon die in het boek een terugkerende en overkoepelende plaats heeft: de werkster. Tegelijk is zij ook de minst opvallende persoon en de enige van wie duidelijk is dat ze in God gelooft.de gasten zien haar nooit, maar onzichtbaar is ze toch aanwezig in het opruimen en schoonmaken. Ze doet het vuile werk, zonder dat mensen het zien. In de proloog legt zij de laatste hand aan de schoonmaak, in de epiloog is ze er weer. Het lijkt erop dat de sturende hand van God gesymboliseerd wordt door de werkster. Zij heeft het eerste en laatste woord: de proloog en de epiloog.
- Welke betekenis hebben de verschillende ruimtes?
De plaatsen vormen meer dan alleen het decor, ze zetten de thematiek van het verhaal extra kracht bij. ‘Duinroos’ is bijvoorbeeld een heel betekenisvolle ruimte. Het vakantiehuis is een doorgangshuis: een beeld voor het leven. De ene mens komt en de andere gaat.
De plaatsen vormen meer dan alleen het decor, ze zetten de thematiek van het verhaal extra kracht bij. ‘Duinroos’ is bijvoorbeeld een heel betekenisvolle ruimte. Het vakantiehuis is een doorgangshuis: een beeld voor het leven. De ene mens komt en de andere gaat.
Ook ruimtes als het eiland en het vasteland, de zee en de veerboot hebben allemaal betekenis. Ze wijzen op de tijdelijkheid van het menselijk bestaan en het hiernamaals.
- Wat is de opbouw van Achtendertig nachten?
In de proloog maak je kennis met Jan, die zich geen raad weet van de pijn, nadat hij het vergiftigde voedsel van Elsjen heeft gegeten.
- Wat is in grote lijnen de inhoud van dit boek?
Het verhaal gaat over Elsjen, die haar man vergiftigt en daarom uiteindelijk wordt veroordeeld tot de doodstraf. Niemand vraagt haar echter tijdens het proces waarom ze dit heeft gedaan. Janne IJmker is echter juist op zoek naar een antwoord op deze vraag.
- Wat zijn de namen van enkele andere christelijke schrijvers?
- Els Florijn: Schaduw van de wolf en Het meisje dat verdween
- Guurtje Leguijt: Niemandsland en Badwater
- Joke Verweerd
- Marianne Witvliet
- Lisette van de Heg
- Pieter Nouwen: Het negende uur.
(Overige) begrippen:
- Raamvertelling: verhaal of verhalen binnen een verhaal
- Epiloog: nawoord
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden