Elektriciteit

1.stroomkring

Een stroomkring maken.
Om een gloeilamp te laten braden, moet er elektrische stroom door lopen. Dat lukt alleen met en gesloten stroomkring.
Een stroomkring is van de ene kant van de batterij, naar het lampje door de gloeidraad van de lamp heen, en weer terug naar de andere kant van de batterij

Isolerende en geleidende stoffen.
Stoffen waar elektrische stroom door kan lopen noem je : geleiders ( metaal, koolstof) water wordt een goede geleider door er bijvoorbeeld zout of zuur in te doen. Zo een geleidende vloeistof heet elektrolyt.
Stoffen die elektrische stroom slecht of niet doorlaten worden: isolatoren genoemd (plastic, rubber, glas)

in een gesloten stroomkring loopt de stroom rond door de geleidende delen ( snoeren, koperdraad) Een gesloten stroomkring wordt nergens onderbroken.
Met een schakelaar kun je een stroomkring open en sluiten. Als de schakelaar open staat is lucht de isolerende stof die ervoor zorgt dat de stroomkring onderbroken wordt.

De gloeilamp.
In een gloeilamp loopt de stroom door een gloeidraad van metaal (wolfraam) Als de stroom groot genoeg is , gaat de draad licht uitzenden.

2.spanningsbronnen

batterijen en accu's
Om een stroomkring te maken heb je een spanningsbron nodig ( batterij, accu, dynamo)
Batterijen en accu's noem je chemische spanningsbronnen. Deze spanning wordt opgewekt met behulp van een scheikundige (chemische) reactie. Als de stoffen die reageren op zijn, levert de batterij of accu geen spanning meer.
in een chemische spanning heb je altijd:
- twee elektroden ( van 2 geleidende stoffen)
- een elektrolyt (een geleidende vloeistof)
Batterijen bevatten giftige stoffen, daarom horen ze bij de KCA ( kleine chemische afval)

dynamo's en generatoren.

In een dynamo wordt de spanning opgewekt door een magneet langs een spoel te draaien -> wisselspanning.
Spanning in een stopcontact wordt opgewekt door generatoren.

spanning.
Op een batterij staat altijd vermeld welke spanning hij op levert (symbool U) De grootte van de spanning wordt opgegeven in volt ( symbool v) Spanning kun je meten met een spanningsmeter. De drie cellen van een platte batterij leveren samen een spanning U= 4,5 V. Minpool van de ene batterij tegen de pluspool van de andere batterij.

hoogspanning en laagspanning.
20 volt is laag spanning ( niet gevaarlijk). 230 volt hoge spanning (wel gevaarlijk) Met een transformator kun je hoge spanning omzetten in een lage spanning of andersom.

3.shakeling.

schakelingen tekenen
Je kunt lampen, snoeren en spanningsbronnen op verschillende manieren met elkaar verbinden, ander gezegd je maakt een schakeling.

serieschakeling
1 stroomkring,stroomsterkte overal hetzelfde, spanning wordt verdeeld, als een lampje uit gaat gaan alle lampje ook uit.

parallelschakeling
Er zijn meerdere stroomkringen, elk apparaat zijn eigen stroomkring, stroomsterkte verdeeld, spanning overal gelijk. Thuis heb je een parallelschakeling.

4.stroom meten

De stroom in een stroomkring

Als je een lampje op een batterij aansluit, loopt de stroom door het lampje lopen. De stroom loopt altijd van pluspool van de batterij door het lampje naar de minpool.

De stroom meten.
Je meet de stroom met een stroommeter. De grootte van de stroom, de stroomsterkte (symbool l) wordt gemeten in ampère (symbool A)
1A= 1000 mA
1 mA= 0,001 A

Teveel stroom.
Als er teveel stoom doorheen loopt, wordt dat erg heet. Zo heet dat er brand kan ontslaan.
Teveel stroom kan 2 oorzaken hebben
-overbelasting (er staan te veel elektrische apparaten aan)
- kortsluiting (in de raken beide snoeren elkaar, waardoor een stroomkring ontstaat, als je de stekker in de stopcontact wilt steken, zal er door deze stroomkring een te grote stroom gaan lopen)

zekeringen
smeltveiligheid wordt ook wel een zekering genoemd. Een zekering bestaat iut een dun draad , als er teveel stroom door heen loopt. Dan smelt dat dunne draad, de stroomkring wordt onderbroken . Een zekering is in een serie geschakeld. op die manier wordt de stroom bij kortsluiting en overbelasting altijd uitgeschakeld.
Tegenwoordig zijn er ook installatieautomaten , bij overbelasting of kortsluiting schakelt die automaat de stroom uit, na het oplossen van het probleem kun je gewoon weer inschakelen, zo hoef je niet meet telkens de zekering te vervangen.


5.elktrische energie verbruik.
In een stroomkring heeft elk onderdeel een eigen functie.
1. de spanningsbron levert elektrische energie (E)
2.De snoeren vervoerden de elektrische energie naar de apparaten.
3.Elktrische apparaat zet
elektrische energie om in warmte,licht of beweging
warmte
als er stroom door het draad gaat lopen, wordt die draad warmer. elektrische energie -> warmte (strijkijzer)
Licht
elektrische stroom kan een draad zo heet maken, dat hij gaat gloeien,elektrische energie -> warmte, licht (gloeilamp)
Beweging
In een elektromotor wordt elektrische energie gebruikt om iets te laten bewegen (stofzuiger, mixer)

het vermogen van een apparaat
OP een elektrische apparaat staat altijd het vermogen van een apparaat (p), vermogen wordt opgegeven in watt (W) (1kW= 1000 W) Het vermogen geeft aan hoeveel energie het apparaat per seconde verbruikt.

Het elektrische energieverbruik meten

Elektrische energie meet je met een kilowattuurmeter (kWh-meter)
De hoeveelheid elektrische energie wordt gemeten in kilowattuur (kWh) 1kwh kost 0,15

Het energie verbruik meten
energieverbruik= vermogen . tijd -> e=p.t
voorbeeld
p= 40W= 0,04 kW
t= 5 h
e= p.t = 0,040X5= 0,20 kWh
kosten : o,20X 0,15= 0,03