Hoofdstuk 2

Renaissance

2.1
Dansmuziek

• Slagwerk werd geïmproviseerd, niet genoteerd
• Voorkeur om instrumenten in familiekwartetten te gebruiken maar ook combinaties waren mogelijk: Broken consort
• Vedel à Viola da gamba
  De Viola da Gamba had fretten en de vedel niet
• Door het aanbrengen van fretten is een goed gestemd instrument altijd zuiver

2.2
Liederen op een cantus firmus

• In de polyfonie van de Renaissance gebruikten componisten vaak een bestaande melodie als uitgangspunt van een compositie, de cantus firmus. Daaromheen werd een polyfone compositie geweven.
• Eerst alleen in tenor later ook in andere stemmen

2.3
Madrigaal en chanson

• Madrigaal is in Italië ontstaan
• Later ook in Frankrijk en Engeland
• Men zong in huiselijke kring madrigalen
  --> het volgen van een muziekopleiding hoorde in de Renaissance bij een goede opvoeding
• Koning Henry VIII had op veel verschillende gebieden talenten ontwikkelt
  --> Homo universalis

2.4
Mis, motet en protestants kerklied

• Overeenkomst mis en motet: dezelfde compositietechniek
• polyfoon
• Verschil mis en motet: verschillende teksten
• De kritiek van Maarten Luther op de kerk zorgde voor hervorming
  --> Hij kon nu zelf veranderingen doorvoeren
  --> Hij vertaalde de bijbel in het Duits, hij liet ook missen opdragen in de volkstaal en hij stimuleerde componisten om liederen voor gebruik in de kerkdienst te schrijven
  --> Contrafact
  = Nieuwe tekst op een bestaande melodie

Pavane: Statig geschreden dans uit de 16e eeuw met tweedelig ritme en een matig snel tempo.
Gaillarde: Levendige springdans uit de 17e eeuw met driedelig ritme en een snel tempo.
Articulatiewijzen: De manier waarop elkaar opeenvolgende tonen al dan niet verbonden worden: legato, stacato, portato
Madrigaal: Meerstemmig lied in de moedertaal waarin homofonie en polyfonie elkaar afwissen op wereldlijke tekst.
Chanson:  1)  In de renaissance een meerstemmige, vaak polyfone compositie.
                   2)  Na de Franse revolutie vaak een patriottistisch coupletlied.
                   3)  Na 1900 vooral cabaret- of amusementenlied.
Tweedelige liedvorm: AB of AA
Polyfonie: Meerstemmigheid, waarbij alle stemmen een zelfstandige melodische betekenis hebben.
Homofonie: Meerstemmigheid, waarbij één van de stemmen de melodie voert, terwijl de andere een begeleidende, opvullende functie hebben.
Paarsgewijze stemvoering: Compositietechniek waarbij in meerstemmige muziek telkens twee partijen contrapuntisch samenklinken.
Leidtoon: Meestal de 7e toon van de toonladder die naar de tonica leidt.
Maatwisseling: Wisselend gebruik van verschillende maatsoorten in een compositie.
Mis: Belangrijkste viering in de rooms-katholieke kerk.
Motet: Vocale compositie op vooral geestelijke tekst: acapella en polyfoon
Protestants kerklied: Liederen waarin de onvrede met bestaande toestanden tot uitdrukking gebracht wordt.
Canon: Meerstemmige compositie waarin de leidende stem door de andere stemmen notengetrouw wordt geïmiteerd.
Contrafact: Nieuwe geestelijke tekst op een bestaande melodie.
Koraal: Geestelijk coupletlied vooral in de protestantse eredienst gebruikt sinds de 16e eeuw.
Contrafact: Nieuwe tekst op een bestaande melodie