Wat is maatschappijleer? hoofdstuk 1

Wat is maatschappijleer?

1. Wat is het doel van maatschappijleer?

1.1 maatschappelijke problemen
In elke samenleving worden regels vastgesteld.
• Niet iedereen heeft dezelfde regels.
• Niet iedereen heeft dezelfde waardering voor de regels.
(de een vindt ‘t belangrijk de ander belachelijk)
• De verandering van regels hangt af van de invloed van de veranderaar. Heeft hij goede argumenten en staan andere open voor die argumenten.

Welke regels op een bepaald moment gelden hangt van verschillende dingen af.

• De opvatting(en) van degene(n) die de meeste macht heeft (hebben).
• De invloed van degenen die een ondergeschikte positie innemen.
• De machtsmiddelen die beide partijen hebben.

In Nederland worden belangrijke regels democratisch vastgesteld.
Via verkiezingen kunnen we invloed uitoefenen op de regels. (dus ook maatschappelijke problemen). Iedereen heeft invloed op de regering.

Punten die gelden bij een maatschappelijk probleem.
• Het heeft gevolgen voor grote groepen in de samenleving.
Maatschappelijke kwesties raken veel mensen in de samenleving, we noemen het dus ook: sociale problemen.
Veel problemen zijn grensoverschrijdend (kinderarbeid – Azië en Afrika)
• Het wordt veroorzaakt door maatschappelijke ontwikkelingen.
Maatschappelijke ontwikkelingen ontstaan, omdat een samenleving dynamisch is. Veel ontwikkelingen hebben onbedoelde gevolgen.
• Het heeft te maken met tegengestelde belangen.
Mensen denken verschillend over maatschappelijke problemen. Dit komt (vaak), doordat niet iedereen evenveel last heeft van ‘t probleem)

Belangentegenstellingen doen zich niet alleen voor tussen mensen voor, maar ook binnen één persoon.
• Het moet gemeenschappelijk opgelost worden.
Verschillende belangen moeten afgewogen worden, bij ons wordt dit door politici gedaan. (rol van overheid)
Vanwege de noodzaak van nieuwe regels en wetten om een kwestie op te lossen, zijn maatschappelijke problemen ook politieke problemen

1.2 Het vak maatschappijleer
Maatschappijleer gaat over de manier waarop we de samenleving vormgeven. (hoe gaan we met elkaar om; hoe nemen we besluiten; hoe lossen we problemen op)

We hebben vier thema’s.
• Rechtsstaat. Hoe is de persoonlijke vrijheid en rechtszekerheid van burgers gewaarborgd? Wat is de essentie van de rechtsstaat en hoe ver mag de overheid gaan om onze vrijheid en veiligheid te garanderen?
• Parlementaire democratie. Hoe worden er besluiten genomen in Nederland? Op welke manier kan Nederland volgens jou het beste geregeerd worden?
• Pluriforme samenleving. Hoe krijgt het samenleven van mensen met verschillende achtergronden en opvattingen vorm? Hoe vind jij dat mensen met verschillende leefwijzen het beste met elkaar kunnen omgaan?
• Verzorgingsstaat. Hoe zorgen mensen voor zichzelf en elkaar. Wanneer moeten mensen hun problemen zelf oplossen en wanneer moet de overheid helpen?


1.3 De kernbegrippen
Normen en waarden
Waarden -> uitgangspunten of principes die mensen belangrijk en nastrevenswaardig vinden. Deze zijn natuurlijk voor iedereen verschillend, maar toch zijn er vaak een aantal die meerdere mensen vinden: eerlijkheid, vriendschap, vrijheid. Waarden zijn meestal in een woord te beschrijven.

Normen -> Opvattingen over hoe je je op grond van een bepaald waarde behoort te gedragen. Dit is dus een sociale verplichting die in een bepaalde situatie wordt opgelegd door je omgeving, of die je jezelf oplegt. (kort gezegd: normen zijn gedragsregels die voortvloeien uit de waarde.)

Idealen -> Waarden die op een concreet niveau liggen en die je heel graag wilt verwezenlijken.

Belangen
Het voor- of nadeel dat iemand ergens bij heeft.
Een belang heeft vaak met financieel voor- of nadeel te maken, maar niet altijd. We hebben bijv. allemaal belang bij schone lucht.

Macht en gezag
Macht -> het vermogen om het gedrag van anderen te beïnvloeden.
formele macht/gezag macht die berust op regels en wetten.
Informele macht berust niet op regels, maar op de invloed.

Machtsbronnen -> voorbeelden zijn: beroep, geld, functie, kennis of overtuigingskracht . Een arts heeft macht over je, als je ziek bent, vanwege zijn medische kennis. De medische kennis is dan een machtsmiddel.

Sociale cohesie

Dit is als mensen in een land het gevoel hebben bij elkaar te horen.

De samenleving veranderd steeds, problemen ontstaan en worden weer opgelost. Dit gebeurt aan de hand van de normen, waarden en belangen die dan gelden.
Deze hangen af van:
• plaats ● Groep
• Tijd

1.4 Wat moet jij met maatschappijleer
Je leert maatschappelijke vraagstukken analyseren. Bij het zoeken naar oplossingen gaat het om:
• Kennis van feiten
• Inzicht in processen
• Het ontwikkelen van eigen ideeën

Begrippen die we verder nog tegen gekomen zijn in paragraaf1

Begrip Betekenis
Democratie Staatsvorm waarbij het hele volk invloed heeft op de regering
Sociale problemen Een probleem raakt veel mensen in de samenleving.
Dynamisch Vol beweging, veranderd steeds
Belangentegen-
stellingen Verschillende belangen, komt bijv. door: politieke visies; geloofs- en levensovertuigingen; sociaaleconomische positie ten grondslag. (werkgever – werknemers)
Politicus Iemand die aan politiek doet.

Politieke problemen Er is noodzaak van nieuwe regels en wetten om een kwestie op te lossen.
Analyseren Een analyse onderwerpen, bekijken, ontleden.

2 Kennis van zaken

Je wilt weten of iets dat je gelezen hebt betrouwbaar is. Je kunt je, om dit te weten te komen, een aantal vragen stellen.
• Is er een bronvermelding (voor bijv. cijfers en andere dingen)
• Is er een onderscheid tussen feiten en meningen
• Wordt het van verschillende kanten bekeken, hoor en wederhoor

Bij kranten en het nieuws is het gehoorde/gelezen meestal wel betrouwbaar. Op internet moet je je echter afvragen of het echt zo is. Iedereen kan namelijk iets op internet zetten en je moet dus eerst bekijken of het wel om betrouwbare info gaat.

2.1 Beïnvloeding door de media
Verschillende mensen hebben verschillende antwoorden op de vraag: “hoe gaat de beïnvloeding van de media in z’n werk.” Een aantal theorieën:
• De injectienaaldtheorie. De media wordt gezien als een injectienaald die het publiek ´druppeltje voor druppeltje’ met bepaalde ideeën volspuit. Hierbij worden begrippen als manipulatie, propaganda en indoctrinatie gebruikt. (zie begrippenlijst voor uitleg…)

• De multiple-step-flowtheorie. Zodra opinieleiders hun mening gevormd hebben over een onderwerp, zouden anderen die van hen snel overnemen.
• De cultivatietheorie. De tv zou een dominante rol spelen in het overdragen van cultuur. Mensen die veel naar soaps kijken, kunnen de werkelijkheid met de televisiewerkelijkheid gaan verwisselen.
• Selectieve perceptie. Hier gaat het niet om de macht van de zender, maar om die van de kijker. Er is voordurend selectieve perceptie, alle informatie wordt zodanig vervormd dat deze zo goed mogelijk in ons referentiekader past. Als je je bewust bent van je referentiekader, kun je meer objectief waarnemen.
• De agendatheorie. De media zou niet bepalen hoe mensen denken, maar waarover ze denken (en praten). De media beïnvloedt niet alleen de gespreksagenda, maar ook de politieke agenda.
• De framingtheorie. Er wordt gesteld dat de media een onderwerp vanuit een bepaalde invalshoek presenteert en zo de gedachten van de kijkers beïnvloedt. Het gaat om de manier waarop issues worden belicht. media-frame

2.2 Beeldvorming en discriminatie
Bij het over brengen van informatie ontstaat beeldvorming.
Dit kan leiden tot: ● stereotyperingen oftewel generaliseringen
● vooroordelen

Het gevaar van vooroordelen en stereotyperingen is dat het kan leiden tot intolerantie en discriminatie.

Begrippen die we verder nog tegen gekomen zijn in paragraaf 2

Begrip Betekenis
Feiten Zijn objectief, zeggen iets over de werkelijkheid, zijn controleerbaar
Meningen Zijn subjectief, ze zeggen iets over de mening van de verteller
Hoor en wederhoor Er zijn verschillende betrokkenen gehoord. Je ziet het van verschillende kanten

Manipulatie Feiten worden opzettelijk verdraaid of weggelaten.
Propaganda Er wordt opzettelijk eenzijdige informatie gegeven om mensen te beïnvloeden.
Indoctrinatie Er worden langdurig, systematisch en heel dwingend eenzijdige opvattingen en meningen opgedrongen aan het publiek.
Opinieleiders Mensen om ons heen met veel informeel gezag.
Televisiewerkelijkheid Wat op Tv gebeurd als de “echte” wereld zien.
Selectieve perceptie Alle informatie wordt zodanig vervormd dat deze zo veel mogelijk in ons referentiekader past
Referentiekader Is het geheel van persoonlijke waarden, normen, kennis en ervaringen. Het werkt als een soort filter.
Objectief Onbevooroordeeld, zonder invloed van je eigen mening.
Politieke agenda Welke kwesties/wat besproken wordt in de politiek.
Invalshoek De kant waarvan je iets bekijkt
Beeldvorming Een geleidelijk onstaande opvatting over iets.
Stereotyperingen Een vaststaand beeld van een groep mensen aan wie je allemaal dezelfde kenmerken toeschrijft.
Vooroordelen Een mening over iets of iemand zonder kennis van zaken
discriminatie Mensen van een bepaalde groep anders behandelen op grond van kenmerken die in de gegeven situatie niet van belang zijn. (bijv.: huidskleur, ras, sekse, geloof, uiterlijk en seksuele voorkeur. Bijv. minder kans op arbeidsmarkt voor ouderen